لـەیلا زانـا هێمایا بەرهنگاربوونێ و خەباتـا دیمۆكراتی
سەمەر تەوفیق فاخر
خانما كورد (لەیلا زانا) ئەوا كو ل (فارقین) ل سالا ١٩٦١ز، ل باژێرێ ئامەدێ ل باكورێ كوردستانێ ژدایكبووی، نها یا بوویە هێمایا بەرهنگاربوونێ و خەباتا دیموكراتی ژ بۆ خاترا كوردینیێ و پێكۆلێن وێ یێن بەرچاڤ؛ دیسا ب بوورینا سالان بووینە جهێ شانازیێ كو لەیلا بۆ دەمێ دەه سالان هاتیە زیندانكرن، ژ بەر كو د پەرلەمانێ توركیا دا ل سالا ١٩٩١ ب كوردی ئاخفتیە و هەر چەندە زۆر رەخنە لێ هاتنە گرتن، بەلێ هەر ل سەر ئاخفتنا خۆ یا رژد بوو كو سویند ب برایەتیا تورك و كوردان دوماهیك ئینا. كو دوی دەمی دا ئاخفتن ب كوردی هەتا ل جهێن گشتی ژی قەدەغە بوو.
ل سالا ١٩٩٤، ئەڤجا ژ ئەگەرێ پەیوەندیێن گومانلێكری ب پارتا كرێكارێن كوردستانێ و تۆمەتا خیانەت ل نشتیمانی ژ لایێ دادگەها ئاسایشا توركیا د گەل سێ ئەندامێن دیتر ژی (خەتیب دیجلە، ئۆرهان دۆغان، سەلیم ساداكی) هاتنە زیندانكرن، سەرەڕای وێ چەندێ كو پێداگری ل سەر چالاكیێن ئاشتیخوازان دكر.و توركیا زانی كو ب ڤێ چەندێ ئەوێ شۆرەشەكێ بێدەنگ دكەن بەلێ لەیلا وەك چریسكەكێ بو هەلكرنا ئاگرێ هوشیاریێ دەركەفت و بیە رێنیشاندەرەك بۆ ئافرەت و زەلامێن كورد داكو ژ زولم و زورداریێ بێدەنگ نەبن.
ل سالا ٢٠٠٤، ل دویڤ بڕیارا دادگەها ئەورۆپی یا مافێ مرۆڤی هاتە ئازادكرن، ل دویڤ دا ژ پەرلەمانی هاتە دەركرن، ژ بەر ڕەتكرنا گۆتنا سوێندێ ب شێوەیێ هاتبوو نڤیسان و بەرهەڤكرن.
لەیلا چەندین خەلاتێن نیڤدەولەتی وەرگرتن، ژ وانا خەلاتێ ساخارۆڤ و رافتۆ و هەر وەسا ناڤێ وێ بۆ وەرگرتنا خەلاتێ نۆبل یا ئاشتیێ هاتە پێشنیاركرن.
لەیلا پالپشتیا فیدرالیزمێ ل توركیا و خۆ برێڤەبرنا كوردان دكەت و هەول بۆ بهێزكرنا پەیوەندیان ل گەل هەمی لایەنێن سەرۆكایەتیێن كوردان دكەت و ئەڤ چەندە دسەرەدانێت وێ یێن ڤێ دوماهیێ ئاشكرا دبیتن بو سەروكێ هەرێما كوردستانێ (نێچیرڤان بارزانی) و سەروكێ یەكەتی نشتیمانی كوردستان(بافل جەلال تالەبانی)كو بگەرمی پێشوازی ل شاندێ دەم پارتی هاتەكرن، چونكی لەیلا ئێكرێزی و پالپشتیا كوردێن هەر چار پارچەیان بۆ ئێكودو و بۆ پێشكەفتنێ ب فەر دزانیت هەردەم كاردكەت ژبو ڤێ ئارمانجێ.
و ل دوماهیێ بۆ مە دیار دبیت، كو ئێكە ژ ئافرەتێن خودان ئیرادە و شیان و شیایە بسەلمینیت كو:
ـ قوربانیدان و خەبات دفەرن ژ بۆ هەلكرنا چریسكا هەستێ نەتەوەیێ.
ـ هەر كوردەكی ل دوماهیێ دێ هەر ئەنجام هەبن؛ نابیت بێ ئومێد ببن.
ـ هەر تاكە كەسەك دشێت گوهۆرینان بۆ پێشڤەبرنا دەنگێ كوردان و ئێكرێزیێ بكەت.
ـ رێكا بەرهنگاریێ و خەباتێ پڕی ئاستەنگ بوویە؛ بەلام هەر نابیتە ئەگەرێ ڤەمراندنا حەز و داخوازیا هەر كوردەكێ بۆ مافێ دانپێدانێ ب گەلێ كورد ل هەر چار پارچەیان.
-ئافرەتا كورد هەردەم رۆلەكێ بەرچاڤ هەبوویە ژبۆ خەباتێ و قوربانیدانێ ژبۆ دانپێدان ب مافێن هەمی كوردان.
