ل ھەرێما کوردستانێ 30% ئاڤ ب ھەروە دچیت
ئه‌ڤرۆ نيوز:
رێڤەبەرێ گشتیێ ئاڤ و ئاڤەرۆ ل ھەرێما کوردستانێ راگەھاند، بۆ جارا ئێکێ یە ل ھەرێما کوردستانێ دێ پارەیێ ئاڤێ ب رێیا پیڤەران ژلایێ کۆمپانیەکێ ڤە ھێتە وەرگرتن و ئەڤە ژی دێ مفایەکێ مەزن ب ئاڤێ گەھینیت و ئەو 30% ژ ئاڤا ل ھەرێمێ ب ھەروە دچوو دێ مینیت و گۆت: ل کوردستانێ 800 ھزار پشکدارێن ئاڤێ ھەنە و ھەتا نوکە 550 ھزار کەسان پیڤەرێ ئاڤێ نەگرێدایە.
مەسعود کارەش، رێڤەبەرێ گشتیێ ئاڤ و ئاڤەرۆ ل ھەرێما کوردستانێ بۆ ئەڤرۆ دیار کر، د ڤێ مەھا نەھـ دا بۆ جارا ئێکێ دێ پارەیێ ئاڤێ ب رێیا پیڤەران ژلایێ کۆمپانیەکێ ڤە ھێتە وەرگرتن و سیستەمێ کەڤن یێ وەرگرتنا پارەیێ ئاڤێ نامینیت. نھا ل کوردستانێ800 ھزار پشکدارێن ئاڤێ ھەنە و ھەتا نوکە 550 ھزار کەسان پیڤەرێ ئاڤێ نەگرێدایە و خەلکێ ھەرێما کوردستانێ رۆژانە دوو ملیۆن مەترێن ئاڤێ یێن سێجا دمەزێخن و ئەڤ ئاڤە ژی ھەموو ژ بیرێن تەوازی و پرۆژەیێن ئاڤێ بۆ خەلکی دھێتە دابینکرن.
ئاشکرا ژی کر کو مەرەم ژ دانانا پیڤەرێن ئاڤێ کونترۆلکرنا ئاڤێ یە و ئێدی ئاڤ ب ھەروە نەچیت و ل گۆرەی سیستەمێ نوو، ھەر مەترەکا ئاڤێ یا سێجا ب 400 دیناران ل سەر حکوومەتێ دکەڤیت و خەرجیێن رۆژانە یێن ئاڤێ دگەھنە 800 ملیۆن دیناران و گۆت: ئەڤە کۆنترۆل ل سەر ئاڤێ بھێتە کرن و ب ھەروە نەچیت، رۆژانە دێ 240 ملیۆن دینار بۆ حۆکمەتێ ھێنە ڤەگەراندن.
خویاژی کر کو ئەگەر خێزانەک ئاڤێ زێدەیی پێدڤیا خوە نەرێژیت، ھەیڤانە دێ نێزیکی 12 ھزار دیناران حەقێ ئاڤێ دەت و ئەگەر ھەر مەھەکێ 60 مەترێن ئاڤێ یێن سێجا ب مەزێخیت، ئەڤە دێ ھەیڤانە 36 ھزار دیناران حەقێ ئاڤێ دەت.
دەربارەی ئەگەرێن پیسبوونا ئاڤێ خویاکر، حکومەت ھەردەم ئاڤا پاقژ بۆ وەلاتیان دابین دکەت، بەلێ گەلەک ئەگەر ھەنە کو ئاڤ پیس بگەھیتە وەلاتیان و ژ وان ژی دەمێ زێدەگاڤی ل سەر ژێدەرێن ئاڤێ دھێتە کرن، ھەروەسا دانانا گۆڤێن پەزی و چێکرنا بیستانان ل نێزیک ژێدەرێن ئاڤێ و ل نێزیک بیرێن ئیرتیوازی یێن ئاڤێ، ھەروەسا ھاڤێتن و سۆتنا گلێشی وەکو کۆمەلگەھا کواشێ، دیسا شکەستنا بۆریێن ئاڤێ ژی ئەگەرە بۆ پیسبوونێ، ھەروەسا تێکھەلبوونا ئاڤێ ل گەل ئاڤا جوکان ژی ئەگەرێ سەرەکیە بۆ پیسبوونا ئاڤا ڤەخوارنێ.
ل دویڤ ئامارێن رێکخراوا نەتەوێن ئێکگرتی ئاشکرا دبیت مەترسیەکا مەزن ل سەر بکارئینانا ئاڤا پیس ھەیە و نوکە ل جیھانێ 17% ژ حالەتێن مرنێ گرێدای ئاڤێ نە کو ساڵانە نێزیکی دو ملیۆن زارۆکان ژ ئەگەرێ ئاڤا پیس گیانێ خۆ ژ دەست ددەن و ژیێ وان دناڤبەرا 1 ھەتا 14 سالیێ دا و 80% ژ ڤان حالەتان ژی ل وەڵاتێن پاشڤەمای دا پەیدا دبن، ئەڤە بۆ مە دیاردکەت کو قوربانیێن ئاڤا پیس پترن ژ قوربانیێن شەڕا. لەوما فەرە سۆپاسیا رێکخراوا (UN) ب تایبەت یونیسف و (GIZ) بھێتە کرن، بۆ ھاریکاریا وان یا بەردەوام ل دۆر گرنگیدان ب تافێلکرنا ئاڤێ و پەیداکرنا کەرەستێن تافێلکرنێ.
خویاژی کر، ژێدەرێن ئاڤێ ل سەرانسەری جیھانێ ب شێوەکی نەدادپەروەرانە ھاتینە دابەش بوون، 2/3، ژ ڤێ ئاڤێ دھێتە بکارئینان دناڤبەرا (25) وەڵاتان دا و بەشێ دی یێ مایی بۆ ھەموو وەڵاتێن دی نە، وەکو یا دیار، پڕانیا ژێدەرێن ئاڤێ دھەڤپشکن دناڤبەرا پتر ژ وەڵاتەکی دا، بۆ نموونە (دیجلە و فورات دناڤبەرا تورکیا و عیراقێ و سوریا، نیل دناڤبەرا مسرێ و سودان و ئەسیوبیا) دا، ئەڤە دێ بیتە ئەگەرێ ھندێ مەترسیا شەرێ ئاڤێ پەیدابیت و ناکۆکی دناڤبەرا وان وەڵاتان دا دروست ببن.
