مامۆستایەکێ زانکۆیێ ئەگەرێن سەرەکی یێن قەیرانا دارایی ئەڤەنە
ئەڤرۆ نیوز:
مامۆستایێ زانکۆیا جیھان بەشیر یوسف گۆت:ئەگەر ھاتو حوکمەتێ سیستەمێ ئەلکترونی پەیرەوکربا و حوکمەتەکا ئەلکترون و جێگر و بەنکا ئەلکترونی ، ئەڤروکە ئەڤ قەیرانا دارایی نەدبوو.
ئابوور: بوچی خەلکی باوەری ب سیستەمێ بەنکی نینە؟
بەشیر یوسف مامۆستایێ زانکۆیێ گۆت:سیستەمێ بەنکی ل روژھەلاتا ناڤەراست وەکی وەلاتێن عەرەبی و یێن پاشڤە ماییی یە(عیراقێ و سوریێ) ئەو دەولەتێن روژانە شەر لێ پەیدابوینە ژ ئەنجامێ ھندێ یە خەلکی پێزانین ل سەر ڤێ پروسیسێ نینن وحوکمەتێ ژی پشتەڤانی ل ھەمیان نەکریە کو بەنک و کەرتێن تایبەت بھێنە دامەزراندن ھەر بەنکێن حوکمی بوینە ژبەرھندێ ژی کێ پشکداری دبانکێن حکومی دا دکر بتنێ ئەو جھەتێن بلند وەکی وەزارەت وبەرپرسێن مەزن نەبن کەسێ تەعامل دگەل بەنکێ نە کریە، پشتی کو ئەف گۆھارتنێن ل دەڤەرا روژەلاتا ناڤەراست رویداین ب گشتی ل عیراقێ و تایبەتی کوردستانێ ھندەک بەنک پەیدابوینە کو ئەم دشێن بێژین ئەف بەنکە بەری نوکە بەرنیاس نەبوینە ل دەف خەلکی وەکی بەنکا (چ س ب سی)یا بریتانی ئەگەر بەنکا (چ س ب سی) یا بریتانی تایەکێ بەنکا خول ھەولێرێ یان دھوکێ ڤەکەت رێژا پتر ژ خەلکی دێ چیت پارێ خو کەتە دوێ بەنکێ دا ئەگەرێن وێ ئەوە بەری نوکە ڤان بەنکا تە جروبە نەبوینە، خەلک بزانیت ئەرێ دێ سەرکەفتنێ ئینیت یا ن نە، یاش ژ ھەموویێ گرنکتر دبارێ ئیمناھیێ و سیاسی ژی گەلەک کارتێکرنێ کەتن ئەرێ چەند ژ سەدێ ئەف بەنکە کو د مالپەرێ خویێ سەرەکی ل وەلاتەکێ دی ئەگەر ھاتو ئەف بەنکە ھاتە شەلاندن ،جاروکا دی پارێڤێ کەسی دێ بو زڤریتە ڤە ، ئەگەرەکێ دی ئەس پتردکەمە نەفسی و جڤاکی کو ئەوژی خەلکێ مە ھەتا نوکە 95% موسلمانە ھزردکەت ئەگەر ھاتو ئەس پارێ خو دانمە بەنکێ دا وەک ئامانەت وھەلگرتی بیت ھەما ئەس دێ ل مالا خو راکەم وئەگەر بو ھندێ بیت کو ئەس قازانجێ ژێ بکەم دەف من وەک موعتقە و ئەفە خەتا سورە ،ئەڤە ئەگەرێن سەرەکی نە.
ئابوور: بوچی سیستەمێ بەنکێ یێ ئەلکترونی وەک وەلاتێن دی ل ھەرێمێ نەھاتینە دروستکرن ؟
بەشیر یوسف:چونکی مەھندەک ھوکارێن ھەین ھەتا نوکە ئەو پێنگاڤ بو نەھاتیە ھاڤێتن ژوانا ھەر وەکی کوتە نوکە گۆتی بوچی بەنکێن مە ھەتا نوکە کارتا خو یا ئەلکترونی بەلاڤ ناکەن، پشکداریا خەلکێ مە یا کێمە دناف بەنکادا سەر ڤێ چەندێرا بەنکان بخوژی ھندھک گریێن خویێن ھەین وەکی (بەنکا جیھان وبەنکا کوردستان) نھا بەنکا کوردستان یانێڤ دەولاتی رادبیت پێنگاڤا بەرەڤ پێشڤە دھاڤێژیت ب دروستکرنا کارتێ بەس کارتا وێ ژی ل ھەمی وەلاتان ناچیت بو نموونە وەلاتێ لوبنانێ و تورکی، تونە شێی زێدەتر کارتێ ب کاربینی، بەلێ بو نموونە ئەڤ کارتا(چس بی سی)یا بریتانی یا دگەل تە ھەر تشتەکی ل ھەر جھەکێ دنیایێ دشێی بکری و ب فروشی ژبەر ڤێ چەندێ بەنکێن مە یێن کوردستانێ نەشیاینە وێ پَنگاڤێ بھاڤێژن کو بشێن پێدڤین ئەلکترونی پە یدا بکەن ورادەستێ وەلاتیان بکەنو ئەو ژی بشێن پە یوەندیێ ب ڤان بەنکێن جیھانێ یان ژی دەزگەھێن دارایی بکەنە ئەلکترونی.
ئابوور: باشی و خرابیێن سیستەمێ بەنکێن کەڤن ونی چنە؟
ماموستا بەشیر یوسف:سیستەمێ کەڤن سەرێ خەلکی دئیشینیت ژبەرکو گەلەک روتین یاتیداھەی، بونموونە ئەگەر تە بڤێت توپارا ڤەگوھێزی بوئێکی ل تورکیا دڤیت تو رابی بچیە بەنکێ و دڤێت تو رابی بچی ڤەگوھازتنەکێ چێکەی و ئەو پارا ژتە وەربگرن و پاش پارا لدەڤ خوھەلگرن ودێ رابن شنی تێلەڤونێ بو مروڤێ تەکەن ئەڤێ ل تورکیا ھەرە فلان بەنکێ پارا وەرگرە و شنی ھەکو وەرگرتن بەنک ژی دێ حسابێ لدەف خو ژێبەت کوئەف حساب سافی بو، ئەفە ئێک ژنموونێت گەلەکێت چاڤلێکرنێ، بەلێ نوکە گەلەک یاب ئاسان کەڤتی ھەما شینا ڤێ ڤەگوھاستنێ ھەمیێ ئەلکترونیە ئەڤە تێلەڤونا تەیە ھەمی تشتێت تە یێت ئەلکترونی یێت بەنکی یێن تیدا ھەین و ئەگەر تە بڤێت ژحسابەکێ بوحسابەکادی فرێ بکەی ئوتوماتیکییەن دێ فرێکەی و بەنک بخو ژحسێبا خو کێم کەتن و ئەو بەنک ژحسێباخو زێدە دکەت گەلەک یا ب ئاسان کەتی.
ئابوور:د بیاڤێ بازرگانی دا پارە بکاش بھێتە بکارئینان باشترە یان ب ریێکا بەنکێ ؟
بوشیر یوسف: ب بوچونا من پاراستی ترە ب رێکا بەنکئ، چونکی ب رێکا کاش گەلەک ئاریشە چێ دبن ھە تا ژناحیا دارایی و ژمێریاریێ فە ژی ئاریشە کامە زنە، نوکە ئەگەر تو برێکا ێەکێ بەنکێ حسێباخو بدەیەڤ من یان ژ حسێبا خو یا ئەلکترونی یا بەنکێ بدەیەڤ من ئوتوماتیکیەن ژ حسێبا تە یا بەنکا کوردستانێ دێدەیە بەنکا جیھان ھەما ب ئاسان کەڤتیە، بەس ئەگەر تە پارە بکاش بینی بدەیەڤ من دێ شنی رابم تومارکەم و شنی رابم کەمە ێەگە ک و شنی دێ کە مە حسێبا پارێ خودا یا بەنکێ دا ژبەر ڤێ چە ندێ بکارئینانا ئامرازێ بەنکی گەلەک باشترە ژ ئامرازێ چاڤ لێکرنێ یێ کوکاش بێتە بکار ئینان.