پارێزگەرێ دھۆکێ: پێدڤی بوو دۆرێن 90 ھزار فەرمانبەرێن دی ل دھۆکێ ھاتبانە دامەزراندن
ئه‌ڤرۆ نيوز:
د ديداره‌كێ دا بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ كو رۆژنامه‌ڤان حه‌مزه ره‌زيكى ئه‌نجام دايه، فەرھاد ئەمین ئەترووشی، پارێزگارێ دھۆکێ دیارکر ب دو رۆژا بەری پۆستێ پارێزگاری پێ بھێتە راسپاردن، داعش مووسل کونترۆل کربوو و پشتی دو ھەیڤا شەر دژی ھەرێما کوردستانێ راگەھاند و کارەساتا شنگالێ پەیدابوو کو پێشبینیا ڤێ چەندێ نەھاتبوو کرن و گۆت: مە خوە ئامادەکربوو کا چ بۆ دھۆکێ بھێتە کرن ژ پرۆژان و کێماسیێن ھەین چارەسەربکەین، بەلێ فۆکسێ مە ھەموو کەتە سەر ئاوارا، ژبەر گەلەک ئەگەرا، ژوانژی بارەکێ گران ژلایێ ئێمناھیێ ڤە ل سەر دھۆکێ یە، دیسا کێشێن جڤاکی کو نەدوورە ئاساییشا مە ھاتبا تێکدان، ھەروەسا کارەساتەکا مرۆڤایەتی بوو و پێدڤی بوو خوە لێ بکەینە خودان، و ئاستەنگێن بچووک بۆ نموونە ئاڤ و کارەب و خزمەتێن شارەوانی دڤێن و ژبەرکو دۆرێن 130 میگاواتێن کارەبێ بۆ کەمپا دچوون، لەورا نەچاربووین ل گەل یا دھۆکێ بیت.
دیارکر ژی گەلەک ژ نوونەرێن وەلاتا و رێکخراو و کەساتیا سەرەدانا پارێزگەھێ دکەن و ھەکە راستەخو چ نەکربیت ژی ب شێوەیەکێ نەراستەوخو وێنەی بۆ وەلاتێن خوە ڤەدگوھێزن، راستە 99% چو نەدایەف وان، بەلێ نەراستەوخو ئەو پارا پتر ددەنە نەتەوێن ئێکگرتی و پرۆژا ژی ئەنجام ددەن، و گۆت: نوکە دەمێ ناڤێ دھۆکێ ل دەڤ بەرپرسێن مەزن یێن ھەر وەلاتەکی دھێتە گۆتن، دزانن دھۆک کیڤەیە و چیە، نوکە ل ئەلمانیا و نەرویج و نەمسا و ئەمریکا دەمێ تو بێژی دھۆک ئێکسەر ئەو دزانن دھۆکێ کەمپ و ئاوارە و پێکڤەژیان لێ ھەنە’ ئەڤە ھەموو پێناسەیە بۆ پارێزگەھا دھۆکێ.
فەرھاد ئەمین بەحسێ گرنگیا پرۆژێن راگرتی ل دھۆکێ دکەت و دیاردکەت، ھندەک ژوان پرۆژێن ستراتیجینە، وەکو بالاوگەھا دھۆکێ کو بەری چار ھەیڤا و پشتی فشارەکا مەزن، ئەنجومەنێ وەزیران و دیسا یا نەفت و غازێ بریار دایە بھێتە چێکرن و گۆت:مە گەلەک ئاسانکاری وەکو جە و پارێ وەبەرھێنەری ئامادەکرینە، بەلێ ھەتا نوکە وەزارەتا سامانێن سروشتی وەکو پێدڤی ھاریکارنەبوویە، ھەروەسا فروکخانە ژی ھاتیە راوەستاندن، ئەم دزانین قەیرانا دارایی یە، بەلێ ئەو تشتێ گرێدای ب عەردی و قەرەبوویا خەلکی ھەموو یێ چارەسەربووی و ئیدارا نوو یا فرۆکخانا دھۆکێ سنورێن خوە یێن دیوارکرین، و یا مای پارە بھێت دەست ب شوولی بکەن، دیسا رێکێن سەرەکی ب تایبەت ژ زاخۆ ھەتا دگەھیتە ھەولێرێ پرۆژێن سەرەکینە بۆ چوونا خەلکی و بازرگانیێ، بەلێ پتریا وان یێن ھاتینە راوەستاندن.
پارێزگەرێ دھۆکێ دیاردکەت وان بەردەوام فشار ئێخستیە ل سەر حوکمەتێ و ب ئامادەبوونا سەرۆکێ ھەرێمێ و سەرۆکێ حوکمەتێ و لایەنێن پەیوەندیدار، بۆ جارا ئێکێ یە شیاینە بەحسێ وێ غەدرێ بکەن یا ل دھۆکێ ھاتیە کرن، چو ژروویێ فەرمانبەرا و دامەزراندنێ بیت، چو ژی ژلایێ پرۆژا و کوژمێ ھاتیە تەرخانکرن بۆ وەبەرھێنانێ بەراوەردی ل گەل پارێزگەھێن دی، چو ژی ژ روویێ رێڤەبەرێن گشتی و راوێژکار و بریکارێن وەزارەتا ل حکومەتێ بیت، و گۆتژی: ھندەک وەزارەتا 18 رێڤەبەرێن گشتی ھەنە و وەزارەتێن گرنگ ژی ھەشت رێڤەبەرێن گشتی ژبلی راوێژکار و بریکارا ئێک ژی یێ دھۆکێ نینە، ئەڤە نە عەدالەتە و پێدڤیە بھێتە چارەسەرکرن، دیسا ل دووڤ رێژا 23% ب کێمی پێدڤیە 80-90 ھزار فەرمانبەرێن دی ل دھۆکێ ھاتبانە دامەزراندن، نوکە رێژە کێمترە ژ 11% و پێدڤی بوو 12% ھاتبانە دامەزراندن، و ئەڤ غەدرە ھەر ژ کابینێن کەڤن یا ھاتیە کرن و ھەموو لایەن پشکداربووینە.
دیارکر ژی خزمەتگوزاریێن ھەرە سەرەکی ل دھۆکێ ئاڤ و باژێرڤانی و ساخلەمی و خزمەتگوزاریێن دیتر ژی بووینە، و گۆت: دۆرێن 21 کیلەمەترا ژجاددێن دھۆکێ ھەر ژ زالگەھا دھۆکێ ھەتا چاریانا ئالوکا یێن کرینە شینکاتی کو پتریا وان ب دەین ھاتینە چێکرن. دیسا خزمەتا ئێمناھیێ و پۆلیس و ئاساییش و رەگەزنامێ کوژمێن بەرچاڤ مەزاختینە، بۆ وەرزش و رەوشەنبیریێ ژی کوژمێن مەزن مەزاختینە، بەلێ ئەرکێ مە نینە ئەم بێژین مە چکریە، و دبیت خەلکەک پێ نەزانیت، ئەم رەخنێ ل خوە دگرین کو رەنگە کێشە ل دەڤ مە بیت مە راپۆرتێن باش ئامادەنەکرینە یان مە ئەکسێسەکا باش بۆ راگەھاندنێ نەبوویە.
پارێزگەرێ دھۆکێ دانپێدانێ دکەت ھەکە ھەلسەنگاندنەک بھێتە کرن بۆ گەشتوگوزارێ سەرکەفتن نەئینایە و دبێژیت: شیانێن مە د سنورداربووینە و حکومەتێ ژی ھاریکاریا مە نەکریە، چونکو گەشتوگوزارێ ژێرخانا ئابووری دڤێت، مە گەلەک جارا ھەول دایە وەبەرھێنەر وەبەرھێنانێ بکەن، و بەردەوام ژی دبێژم پشتا سکرێ دھۆکێ و چیایێ زاوا ئەم برێیا کەرتێ تایبەت وەلێ بکەین ببنە جھەک خەلکێ مە قەست بکەتێ، ودەلیڤێن کاری ڤەببن، بەلێ ئاستەنگ ھەنە و ھندەک جارا ب خودانێن عەردی ڤە دگرێداینە، بەلێ یا د ھزرا مەدا ب تایبەت سکرێ دھۆکێ کو جھەکێ گەلەک جوانە و پێدڤیە مفا ژێ بھێتە وەرگرتن و ھەتا نوکە مە رازەمەندی نەدایە کەسێ ئەم ژ وێ چەندێ دترسین کو ئاڤا پیس بھێتە سەر سکری، ئەم یێن پێڤە ھەکە ژ روویێ ئەندازیاری ڤە بۆ مە چارسەربکەن ئەم دئامادەینە ھاری خەلکێ خوە بکەین و بکەینە پرۆژێن گەشتیاری ل گەل ڤێ چەندێ ئەم یێن پێڤە چەمێن ل دەوربەرێ رووباررێ دھۆکێ کەسکاتی ژی بمینیت و ببیتە جھەک بۆ گەشتوگوزارێ و ھەکە خەلک یێ ھاریکاربیت دێ تشتەکێ گەلەک باش ل سەر ئاستێ ھەرێمێ ژێ چێبیت، ھەروەسا دماستەر پلانێ دا ھاتیە سەنتەرێ بازاری ببیتە جھەکێ ڤەکری، ژبلی گەلەری و پەیمانگەھێ ھەموو دێ ھێنە خرابکرن، پشتی رێڤەبەریا پۆلیسا ھاتیە خرابکرن، بووچوونەک ھەیە کو جھێ وێ ببیتە باخچەکێ ڤەکری و ھندەک نافورە دناڤدا ھەبن و ھێدی ھێدی ھەکە دشیان دابیت جھێن دیتر ژی ھەموو ببیتە پارک.
فەرھاد ئەمین ئەترووشی ئەوژی دیارکر لیژنەکا بلند بۆ نەھێلانا زێدەگاڤیا و مەزرەعا ھەیە و پتر 300 حالەتا داینە دادگەھێ و گۆت: من دڤێت ئاماژە ب دەمە تشەکی ھەکە خەلک بەحسێ مە بکەت کو مە کاغەز دابنە خەلکی بۆ ئاڤاکرنا خانیا ئەز دبێژم ھەکە بەراوەردیەکێ بکەی دناڤبەرا ڤان دو سالێن بۆری ل گەل سالێن بەری نوکە ھەکە مە کاغەز دابن ژی نابیتە 1%، یێن دی ھەموو بەری مە ھاتینە کرن، چونکو راستە ئاقارێ گوندایە، بەلێ مولکێ وەزارەتا دارایی یە و نەبۆ ھندێ یە ببیتە پارچێن عەردی و بھێتە فرۆتن، ل پشتا سکرێ دھۆکێ گوند ھەنە 500مەتر ھاتینە فرۆتن ب 3 دەفتەرێن دولاری و ھەر خەلکێ گوندی یێن فرۆتین، خەلکی دڤێت عەردی و چیا بفرۆشن و تەجاوزا ل سەر حکومەتێ و موزایەدا ل سەر مە بکەن و بێژن پارێزگار رێکێ نادەت ئاڤابکەم، وەختێ کەسەک پێنج دونەمێن عەردێ خوە ب 30 دەفتەرا دفروشیت، باشە چو گونەھا مەیە؟ ھەکە مە رێک دا بایە ل ڤان دو سالا خوە پارچەکا عەردی ل سکرێ دھۆکێ و تاڤەرەشێ نەدما و ھەموو دا ھێتە ئاڤاکرن.
ھەروەسا دیارکر وان پلان دانایە ل گەل باژێرڤانیا دھۆکێ ئەو جھێن نەھێنە تاپۆکرن ھەول بدەن ئاڤاھیێن ستوونی لێ ئاڤا بکەن، بۆ نموونە کەسەکی ژوورەک ل سەر 100 مەترا ئاڤاکربیت و ئاخ بیت و بانێ وێ توتیا بیت، ھەول بدەن شوقا بدەنە وان و بۆ تاپو بکەن، ھەر دێ بیتە جوانی بۆ باژێری و زێدەگاڤی دێ چارەسەربن، دبێژیت: پشکەکا وی خەلکی ھاریکارنینن و ھندەکا 500 مەترێن عەردی گرتینە و دو ژوورێن ئاخێ یێن ئاڤاکرین و داینە ب کرێ و دێ بێژینێ وەرە 200 مەترا دێ بۆتە تاپۆ کەین و یێ دی بۆ حوکمەتێ بزڤرینەڤە قەبوول ناکەن، ھەکە خەلک یێ ھاریکاربیت ل گەل مە دێ ڤێ ئاریشێ ب رەنگەکێ شارستانی چارەسەرکەین.
دەربارەی بەلاڤکرنا پارچێن عەردی، پارێزگەرێ دھۆکێ دیارکر ئەو ل گەل وەزیرا باژێرڤانیێ و ھەموو لایەنا ئاخفتینە کو دھۆکێ تایبەتمەندیا خوە یا ھەی و نێزیکی 22 ھزار کەسا بەری نوکە رازەمەندی یێن ھەین و بەری چار سالا یێن ھاتینە راگرتن ژبەر نەبوونا عەردی، مە یێ گۆتیە وەزیرا باژێرڤانیێ دەستپێک دێ بۆ وان کەسا بیت یێن رازەمەندی ھەی.
فەرھاد ئەمین ل دۆر ڤەگوھاستنا پیشەسازیا بەروشکێ و جوانکرنا دەرگەھێ رۆژھەلاتێ دھۆکێ دیارکر کو بەری سال و نیڤا وان لیژنە بسپور و تایبەتمەندا پێک ئینابوون بۆ ھندێ پارکەکێ بۆ خەلکێ بەروشکێ چێکەن کو ئەوژی دەرکەڤن و دەرگەھێ پارێزگەھا دھۆکێ بۆ سەنتەرێ باژێرێ دھۆکێ جوان ببیت و گۆت: پیشەسازیێ گەلەک کێشێن خزمەتگوزاری ھەنە و ھندەک ژوانژی دو سێ جارا یێن ھاتینە کرێدان، مە ل گەل باژێرڤانیێ و نەخشەدانانا ئاڤاھیا کار ب رەنگەکێ گەلەک پرۆفیشینال کر ، بەلێ جھێ داخێ یە چەند کەسەکا یێ ئالوز کری کو داخازیێن وان پترن یان جھێ وان زێدەگاڤینە و نەڤێت و خەلکی ھانددەن بۆ خوپیشاندانا و قەستا جھێن حزبی دکەن و بابەتێن کەسایەتی دئیننە دناڤدا، ئەڤە چەند ھەیڤە ژی ئەڤ بابەتە مە گەھاندیە جڤاتا پارێزگەھێ ھەتا نوکە چو بەرسڤ نەھاتینە، مە نەڤێت ئەم بێ جڤاتێ چو بکەین و ئەز ژ روویێ ئیداری ڤە دبێژم ھیچ پەیوەندیا جڤاتا پارێزگەھێ پێڤەنینە، بەلێ داکو نەبێژن بێی مە ھاتیە کرن مە بەردەوام بابەت ھنارتینە وێرێ و ژبەرکو بۆ خزمەت و بەرژەوەندیا خەلکی یە دڤێت ئێک ئەنجام بدەت، ل گەل ڤێ چەندێ ھەکە خەلکەک ببینیت نە تشەکێ باشە مە چو تشتێ کەسایەتی ل گەل نینە و مە لاری نینە پرۆژەی راگرین و بلا ھەر پیشەسازی ل وێرێ بیت، بەلێ 70% خەلکێ ل وێرێ کاردکەت ھاریکارن ل گەل مە و ھەتا ھەکە ئێک ھوستا ژی ل بەر دەستێ ئێکی مە جھێ دایێ کو کار بھێتە کرن.
دبەرسڤا پرسیارەکێ دا، ل دۆر گۆھورینێن کارگێری پارێزگەرێ دھۆکێ دبێژیت: گوھورین و لێک گوھورین دێ ھەبن، ئەز دبێژم 23 رێڤەبەرێن ناحیا یێن ھەین، سوباھی راببیت ژی دێ ھەر ھێتە دیوانا پارێزگەھێ دەوامێ کەت، و دێ مووچێ خوە وەرگریت، لەورا دڤێت ھندەکا لێک ب گۆھورین و ھندەکێن نوو ژی ببەینە پێش، بەلێ دێ گوھورین ل ناڤ رێڤەبەرێن گشتی و رێڤەبەرا ھێنە کرن و من دڤێت بێژم خەلکەک ھزر دکەت کو ب تنێ ئەز بڕیارا گوھارتنێ ددەم، ب راستی ئەز ب تنێ نینم، راستە کلیل ددەستێ مەدایە، بەلێ ھندەک وەزارەت ھاریکار نینن و دڤێت ل ھەولێرێ رێڤەبەرا بۆ مە ل دھۆکێ بدانن، ئەم ڤێ چەندێ قەبوول ناکەین، لەورا پتر ژ فاکتەرەکی ھەبوویە، بەلێ خەلکی دلنیا دکەم دێ گوھورین ھێنە کرن.