چار سیناریۆ بۆ پشتی هەلبژاردنێن 2018 ل عێراقێ هەنە
ئەڤرۆ نیۆز،زنار تۆڤی:
بریارە ل 2018 عێراق بچیتە ناڤ قۆناغەکا نوو ژ چەند روویان ڤە،ژ روویێ سیاسی ب رێڤەچوونا هەلبژارتنێن گشتی و جڤاتێن پارێزگەهان و دروستبوونا پەرلەمانی و حوکمەتێ و جڤاتێن نوو پارێزگەهان،ژ روویێ ئابووریڤە ئاڤەدانكرن و ڤەگەراندنا ئاواران و نەهێلانا گەندەلیێ و بێكاریێ، بەلێ سیناریۆیێن چاڤەرێکری بۆ پشتی پێكهاتنا حوکمەتا نوێ دێ د چاوا بن؟.
1- سیناریۆیا پێشبینیکری،ئەو پرۆژێ نوکە دهێته دیتن ب هەڤپەیمانیا دناڤبەرا حەیدەر عەبادیێ سەرۆك وەزیر و رەوتێ سەدر و رەوتێ حیكمە یێ نیشتیمانی کو زەمینەکا ل بار هەیە،کو ئەو پرۆژە هەکە سەربگریت، هەروەسا دهێتە چاڤەرێکرن ل دەمێ دروستبوونا زۆرینەیا هێزێن شیعی پەوەندیێ پێڤە بكەن،ل پێشیا وان بەدر و جڤاتا بلند یا ئیسلامی و فەزیلە و یێن سەربەخۆ ژی،ب واتایەکا دیتر،تاكە لایەنێ ڤەدەر كو د وی پرۆژەی دا نەبیت،هەڤپەیمانیا دەولەتا یاسایە و ئەو ژی دێ بنە ئۆپۆزسیۆن دناڤا پەرلەمانێ عێراقێ دا،ئەو هەڤپەیمانیا د دناڤا كورد و سوننەیان دا دێ ئەوان هەلبژێریت كو ل گەل وان د نێزیكن و ب ئاسانی دشێن حوکمەتێ پێك بینن،بۆ زانین ئەڤ هەڤپەیمانیە ژلایێ ئەمریكا و نەتەوێن ئێكگرتی و وەلاتێن دەڤەرێ پالپشتی لێ دهێتە کرن، ئیران دژایەتیێ ناكەت، بەلێ یا ب دلێ وێ ژی نابیت.
2-سیناریۆیا خواستی،رێكخراوا بەدر دێ بێتە هژمارەکا رووگەش و گرنگ دهەر پرۆژەکێدا، سەرەرای خواستا روون یا هادی عامری ئەمیندارێ گشتی یێ وێ رێكخراوێ بۆ ب دەستڤەئینانا هژمارەکا زۆر یا كورسیێن پەرلەمانی و پێكئێنانا حوکمەتا داهاتی ل عێراقێ،لێ ڤی پرۆژێ نوکە هوکارێن سەخت ل پێشیێ نە،ب ئەگەرێ راپرسیان،کو وێ گرانیێ نادەنە بەدر،بۆ هندێ کو ببیتە زەمینەکێ ل بار بۆ دروستبوونا وێ،بەلێ بەدر و هێزێن دیتر یێن ناڤ حەشدا شەعبی نەڤێت ئەو دەستكەفتێن عەبادی بدەستڤە ئیناین بۆ بەرژەوەندیا سەدری و حیكمە بكار بینن،وان ئەو بژارە ل پێشە كو هەول بدەن بۆ دروستكرنا هەڤپەیمانیێ ل گەل عەبادی،لەورا هەکە ئەو پرۆژێ دویێ سەربگریت،ل وی دەمی دشێن جڤاتا بلند یا ئیسلامی و سەربەخۆیان و رەوتێ حیكمە بۆ خۆ رابكێشن و ب تنێ رەوتێ سەدر دێ بیتە ئۆپۆزسیۆن دناڤ پەرلەمانیدا،ئەڤ سیناریۆیە دێ گەلەک ل دەف ئیرانێ یا پەسند بیت و ئەمریكا و وەلاتێن كەنداڤی ری رەت ناكەن،هەر چەندە ئەڤە ب دلێ وان نابیت.
3-سیناریۆیا شۆك،هەکە هەر ئێك ژ نوری مالكی و حەیدەر عەبادی د ئێک لیستا حزبی دا پشتی هەلبژاردنان ئێک بگرن،ئەو ژی هەکە دروست بیت،ئەڤە هەر ئێک ژ رەوتێ حیكمە و جڤاتا بلند یا ئیسلامی و بەدر و فەزیلە و سەربەخۆ دێ چنە پال وان و دیسا رەوتێ سەدر دێ وەك ئۆپۆزسیۆن مینیت و وێ گەلەک ترس ژی ژڤێ هەپەیمانیێ هەیە،چونکی ئەمریكا و ئیران دژایەتیێ ناكەن و دێ پێشوازیێ لێكەن،بەلێ دێ تەنگژێن سیاسی د نافخۆدا زێدەتر لێ هێن، هەروەسا رەوتێن حیكمە و سەدر و لایەنێن سوننی ب ئاسانی خۆ نادەنە دەست ڤێ سیناریۆیێ.
4-سیناریۆیا وێرانبوونێ، سەیرە كو ئێك ژ هەڤپەیمانیێن هاتینە پێشبینیكرن، سەرەرای زەحمەتی و مەترسیداریێ بۆسەر دۆخێ عێراقێ،بەلێ گەلەک ئاخفتن دڤی باریدا دهێنە کرن،کوهندەك پێشبینیا هەڤپەیمانیا دەولەتا یاسا و بەدر و هێزێن حەشدا شەعبی و فەزیلە و جڤاتا بلند یا ئیسلامی و لایەنگرێن وان دكەن،کو زۆرینەیەكا سیاسی نە نێزیكی ئیرانێ نە،کو هەڤپەیمانیا بەرگریێ پێك بینن،د بەرامبەر دا زۆرینەکا دیتر کو لایەنێن عەبادی و سەدری و حەكیمی و سەربەخۆ و مەدەنینە، كە زۆرینەکا نێزیكی ئەمریكا و وەلاتێن كەنداڤی پێك بینن،د وی دۆخی دا گۆرەپان بۆ زۆرینەکا ئیرانی و خودان چەكێ رەتكرنێ و بەرگری و حەشدێ،ل بەرامبەر زۆرینەکا چەكدار ب سوپا و یاسا و هێزێن تەناهییێ دێ دابەش بیت،ئەوێ ئێکێ دێ یێ دویێ ب داردەستێ ئەمریكا و وەهابیەتێ تۆمەتبار کەت و دێ یێ دویێ یێ ئێکێ ب دەرچوون ژ قانوونێ و پێدڤی بۆ روو ب روو بوونێ ل قەلەم دەت.
لەورا هەردو لایەنێن ڤێ سیناریۆیێ دێ بنە مایێ راكێشانا لایەنێن كوردی و سوننی و ل دووڤ تێپەربوونا دەمی عێراق دێ بۆ دو پشکێن سەر ب ئەمریكا و ئیرانێ ڤە دابەش بیت،ئەڤە ژی مانایا وێرانبوونەکا سەرانسەری یا سیاسی ل عێراقێ،یان ژی دروستبوونا شەرەکێ وێرانكار كو دێ سەرانسەری ئەزموونا عێراقا نوو ژناڤ بەت،لەورا پێدڤیە هێزێن شیعی ب خۆ رەت بكەن و پەنایێ بۆ سیناریۆیێن دیتر ببەن،راستە دێ هندەك لایەن ژ دەرڤەی ڤێ یاریێ مینن، بەلێ عێراقێ دابەش ناكەن و ناكەنە گۆرەپانا شەرەکێ ب وەكالەت.
