20 سالە حوكمەتێن ئێك ل دووڤ ئێك یێن ئیراقێ نەشیاینە مادەیێ 140 بجهبینن
بجهنەئینانا مادەیێ 140 ژ دستوورێ ئیراقێ، ئەنجاما وێ پێشێلكاری و جارەكادی ب ئەرەبكرنا دەڤەرێن كوردستانی بوو. ئەو مادەیە كو سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ ب كێشەیەكا تەكنیكی د هەژمێریت، د دەمەكیدا نێزیكی 20 سالایە حوكمەتێن ئێك ل دووڤ ئێك یێن ئیراقێ نەشیاینە ئەوێ مادەیێ دستووری بجهبینن. شیرەتكارێ سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ژی بۆ كاروبارێن دەڤەرێن كوردستانی یێن دەرڤەی ئیدارەیا هەرێما كوردستانێ رادگەهینیت» ئیراقێ هیچ نیازەكا بجهئینانا مادەیێ 140 یێ دستووری نینە، ئەگەرێ ئەڤێ چەندێ ژی یێ دیرۆكییە.
محەمەد شیاع سۆدانی، سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ د چارچۆڤەیێ سەرەدانا خوە یا ئەڤێ دوماهیێ بۆ ئەمریكا د پانێلەكیدا ل پەیمانگەها ئەتلانتیك كاونسل، پەیڤەك پێشكێشكر و تێدا راگەهاند» كێشەیێن د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێدا كێشەیێن سیاسی نینن بەلكو زێدەتر كێشەیێن تەكنیكی و قانوونی نە».
زاراڤێ كێشەیێن تەكنیكی و كێشەیێن سیاسی بەردەوام د ناڤبەرا حوكمەتا فیدرالی و حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بۆ چارەسەركرنا كێشەیێن هەلاویستی د ناڤبەرا ئەواندا ئاماژە پێ دهێتە دان. حوكمەتا هەرێما كوردستانێ كێشەیان ب سیاسی دزانیت، د بەرامبەر دا حوكمەتا ئیراقێ ب كێشەیێن تەكنیكی د هەژمێریت كو ئێك ژ ئەوان كێشەیان مادەیێ 140 یێ دستوورییە.
ب گۆڕەی دستوورێ ئیراقێ كو ل سالا 2005 ب پترییا دەنگێن وەلاتیێن ئیراقی هاتبوو پەسەندكرن، پێدڤی بوو هەتاكو 31/12/2007 مادەیێ 140 ژ دستوورێ ئیراقێ بهێتە بجهئینان، ئەو مادەیێ دستووری ژ سێ قۆناغان پێك دهێت، ئاساییكرن، سەرژمێری و ریفراندۆم، بەلێ پشتی نێزیكی 20 سالان تنێ پشكەكا قۆناغا ئێكێ ژ مادەیێ 140 هاتییە بجهئینان.
بابەتەكێ وەكو مادەیێ 140 كو د دستووریدا ئاماژە پێ هاتییە كرن، چارەسەرنەكرنا وێ ژ ئالیێ حوكمەتێن ئێك ل دووڤ یێن ئیراقێ، ئەڤێ پرسیارێ دئینیتە پێش ئایا كێشە تەكنیكییە یان ژی یا سیاسییە؟ هەكە كێشە تەكنیكییە پشتی نێزیكی 20 سالان چاوا حوكمەتێن ئیراقێ نەشیاینە چارەسەربكەن؟ بەلێ بەرۆڤاژی ئەو چەندا سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ نوكە باس دكەت، كێشە بڕگەیێن دستووری و قانوونە كو هەتا نوكە وەكو خوە نەهاتیینە بجهئینان، ژ بەر كو كێشەیا رێككەفتنا سیاسی یا هەی. گەلەك مادە یان قانوون یێن هەین هەتا ئالیێن سیاسی رێككەفتنێ ل سەر نەكەن، ناهێنە بجهئینان و ئێك ژ ئەوان مادەیێ 140 یا دستوورییە.
مادەیێ 140 ژ دستوورێ ئیراقێ ئێك ژ نموونەیێن چاڤەڕێكریێن بجهنەئینانا دستوورییە پشتی نێزیكی 20 سالان ل سەر باسكرنا ئاڤەدانكرنا ئیراقا نوو و نەهێلانا شوونوارێن دیكتاتۆریەتێ و سیاسەتا گوهۆڕینا دیموگرافی، نەهاتە بجهئینان و پشكەك ژ دەستهەلاتدارێن ئیراقێ ژی رێگری ل جهئینانا ئەڤێ مادەیێ كرییە. نوكە ژی سەر ژ نوو ل بن سیبەرا حەشدا شەعبی و لەشكرێ ئیراقێ، ئەرەبێن هاوردە دزڤرن و بەردەوام گەفان ل جوتیار و ئاكنجیێن رەسەنێن كوردستانی ل دەڤەرێ كوردستانی یێن دەرڤەی ئیدارەیا هەرێما كوردستانێ دكەن.
رێبوار تالەبانی، شیرەتكارێ سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بۆ كاروبارێن دەڤەرێن كوردستانی یێن دەرڤەی ئیدارەیا هەرێما كوردستانێ سەبارەت ئەڤێ چەندێ دبێژیت» ئەرەبێن هاوردە ب درێژییا دەستهەلاتا رژێمێن بۆری چەند ستەمەكا مەزن ل كوردان كریە، نوكە ژی نیازا وان ئەوە هەمان رەفتار بەرامبەر كوردان ژ سیاسەتا ب ئەرەبكرنێ و گوهۆڕینا دیموگرافی دوبارە بكەن».
سەبارەت بجهئینانا مادەیێ 140 ژ دستوورێ ئیراقێ، رێبوار تالەبانی دبێژیت» دڤێت دەڤەرێن گرێدای ئەوێ مادەیێ دستووری ژ ئالیێ ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ ڤە ب هەڤپشكی بهێنە بڕێڤەبرن، هەكە نە، پێدڤییە ب رێكا راپرسییەكێ ئەو بابەتە بهێتە ئێكلاكرن، بەلێ مخابن حوكمەتا ئیراقێ ل سالا 2003 ب تاكرەوی كەركووكێ و دەڤەرێن كوردستانی یێن دی یێن دەرڤەی ئیدارەیا هەرێما كوردستانێ، بڕێڤە بدەت و هیچ نیازەك ننیە بۆ بجهئینانا مادەیێ 140 یا دستووری و ئێكلاكرنا چارەنڤیسێ ئەوان دەڤەران، لەوما پێدڤی بوو ل خولا ئێكێ یا پەرلەمانێ كوردستانێ ب دانانا چەند كورسییان بۆ كەركووكێ و خانەقینێ و دەڤەرێن دی كار ل سەر ئێكلاكرنا چارەنڤیسێ ئەوان دەڤەران هاتبا كرن.
