30 ھزار خێزانێن پارێزگەھا دھۆکێ بۆ وه‌رگرتنا پاران خوه وه‌كو ئاواره نڤيسينه
ئه‌ڤرۆ نيوز:
خەلکەکی مفا یێ ژ میکانیزما تۆمارکرنێ وەرگرتی، پەسەندەک یان ناسناما بارێ کەسایەتی یان پلێتا ئازووقەی ل مووسل ھاتیە چێکرن و ئینایە و ئەو ب خوە ئاکنجیێ دھۆکێ یە و خوە ب ئاوارە نڤیسیە، پێشبینی دھێتە کرن دۆرێن 30 ھزار خێزانا کو خەلکێ سنورێ پارێزگەھا دھۆکێ بن و ھاریکاری و پارێن ئاوارا وەردگرن، ھەتا نوکە ب تنێ حالەتەک یێ ھاتی و کارتا خوە دایە دەستێ وان کو ئاوارە نینە، ھندەک ژی ھەبووینە خێزانێن وان ل ناڤ داعش بووینە و وەکو ئاوارە ھاتینە تۆمارکرن، ب پشتەڤانیا کارگێریا پارێزگەھێ و بۆردێ کارۆبارێن مرۆڤایەتی پێنگاڤ دھێنە ھاڤێتن بۆ جوداکرنا وان.
مەجید شوکری، رێڤەبەرێ نڤیسینگەھا دھۆک یا نوونەراتیا کوچ و کوچبەرێن عیراقێ بۆ ئەڤرۆ دیارکر، کارێ وان یێ سەرەکی تۆمارکرنا وان ئاوارانە یێن ژ دەرڤەی سنورێن دھۆکێ دھێنە دھۆکێ ل گەل وان ئاوارێن دەستێ وان دگەھیتێ بۆ نموونە دناڤبەرا دھۆک و مووسل دا، ب تایبەت ئەو دەڤەرێن کوردستانی یێن دەرڤەی ئیدارا ھەرێما کوردستانێ، دیسا ئەو کەسێن ڤەدگەرنە جھێ خوە ژی ھاریکاریێ دگەلدا دکەن، کو ھاریکاریێن خوارنێ و دارایی ددەنێ و ناڤێن وان دھنێرنە بەغدا و ل وێرێ کارتا زیرەک بۆ دھێتە دروستکرن کو ئاوارە دشێت ب رێیا وێ کارتێ پارێن خوە ل ھەر جھەکی وەربگریت دا کو گەلەک ل سەر گران رانەوەستیت و رۆتین نەمینیت و گۆت: ھەتا نوکە مە 130000 کارت یێت چێکرین و دۆرێن 20-30 ھزار خێزانا ژی ناڤێن وان شاشی تێدا ھەنە و نوکە ئەم یێن چارە دکەین.
دیارکر ژی ل ھەردو سالێن بۆری سالانە ملیون دینار ل بەر وێ کارتێ بوون و ئەڤ سالە ب دو قۆناغان پێنجسەد ھزار دینار یێن چووینە بەر و گۆت: وەزارەتێ بەرنامەک ھەبوو کو ھەیڤانە بشێن ھاریکاریا وان خێزانا بکەن چ 200 ھزار یان پێھەلتر بن، بەلێ کاودانێن نوکە ب گشتی نەشیان ژ ملیونەکێ پتر تەرخان بکەن.
مەجید شوکری دیارکر ژی بەری روودانێن شەرێ داعش پەیداببن، وان پتر گرنگی ددا پەنابەرا و گەلەک پرۆژە یێن ھاتینە بجھئینان دگەل کارگێریا پارێزگەھا دھۆکێ، بەلێ پشتی روودانێن داعش چێبووین ئەڤ قەوارێ مەزن یێ ئاوارا ل پارێزگەھێن دی یێن عیراقێ وەکو بەغدا و ئەنبار و تکریت و مووسل ھاتین نەچاربوون پتر گرنگیێ ب ئاوارا بدەن و گۆت: قەوارێ وان ئاوارا گەلەکە و دگەھن 160000 خێزانان ل سنورێ دھۆکێ، بەلێ گەلەک (مبالغە) یا د ڤێ ھژمارێ دا ھەی.
دیارکر ژی نوکە وان تشتەک یێ ل بەر ئەوژی دێ ھووربینیەکێ د ڤی بابەتی دا کەن، چونکو پارێزگەھا دھۆکێ و رێکخراوێن وەکو نەتەوێن ئێکگرتی ھەر ئێکی داتایێن خوە ھەنە و بۆ وان دیاربوویە ھژمارێن وان کێمترن ژ یێن نڤیسینگەھا کوچ و کوچبەرا کو ل دۆرێن 30-50 ھزار خێزانا جوداھی ھەیە، و ھەر ئێکی ھژمارەکا تایبەت ب خوەڤە ھەیە و گۆت: ب رەنگەکێ گشتی ئەم دبینین ل دۆرێن چل ھزار خێزانانە و ئەڤە ھژمارەکا مەزنە کو جوداھی ھەبیت، و ئەڤە رامانا وێ چەندێ ددەت کو خەلکەکێ ھاتیە تۆمارکرن و ئاوارە نینن، خەلکەکی مفا یێ ژ میکانیزما تومارکرنێ کری، کو بو خوە پەسەندەکێ یان ناسناما بارێ کەسایەتی یان پلێتا ئازووقەی ل مووسل ھاتیە چێکرن بینیت و ئەو ب خوە ئاکنجیێ دھۆکێ یە ئەڤ چەندە یا بو خوە ب دەرفەت دیتی و خوە نڤیسیە وەکو ئاوارە و ئەڤ حالەتە یا بوویە دیاردە و مە ل بەرە ب ھاریکاریا کارگێریا پارێزگەھێ وێ ھژمارێ دگەل یێن خوە ھووربین بکەین و کارتێن وان 40 ھزار کەسا رابگرین.
دیارکر ژی بۆ ڤێ چەندێ ئەو دگەل بۆردێ کارۆبارێن مرۆڤایەتی ل پارێزگەھێ و وەزارەتێ ئاخفتینە و ئامادەیا خوە دەربریە کو ڤێ پێنگاڤێ بھاڤێژن و گۆت ژی: ھەتا ھندەک حالەت ھەبووینە مالێن وان ل مووسل بووینە و ل ڤێرێ ناڤێن وان وەک ئاوارە د تومارکری بووینە و بۆ ھندێ کو ئەم خوە ژ ڤێ چەندێ ب پارێزین و وەکو ئەرکەکێ وەلات پارێزی ژی، مە ھندەک رێنما یێن دەرکرین کو ھەر ئاوارەکێ ھەبیت پێدڤیە ئەو ب خوە ئامادەببیت و ھەتا وەکالەتا گشتی ژی نابیت، دبیت نە یا قانوونی بیت کو ب رێڤە نەبەین، بەلێ ئەم نەچارین وەبکەین دا ڤێ دیاردێ نەھێلین.
مەجید شوکری، رێڤەبەرێ نڤیسینگەھا دھۆک یا وەزارەتا کوچ و کوچبەرێن عیراقێ دیارکر ژی ئەو پێشبینیێ دکەن ھندەک ھەبن چبنە دەرڤە یان خەلکێ دھۆکێ بن و گۆت: ئەم پێشبینیێ دکەین ل سنورێ حەفت قەزایێن دھۆکێ دۆرێن 30000 ھزار خێزانا ھەبن و ھاریکاری و پارا وەکو ئاوارە وەردگرن.
سەبارەت پێرابوونێن کو دگەل وان خێزانا دێ ھێنە وەرگرتن، گۆت: ئەم نەشێین بریارێ بدەین کو چو پێرابوونێن قانوونی ھەبن، بەلێ ئەم دێ بۆ وەزارەتێ دیارکەین کو ئەڤ حالەتە یێن ھەین و ئەڤ چەندە دێ ڤەکێشیت، چونکو دبیت ئەم کارتا وی براوەستینین و ئەو تەعن بکەن، ھەکە شییا دیاربکەن کو ئاوارەنە ئەم نەچارین بزڤرینین و ھەکە دیاربوو نە ئاوارەیە، وەزارەت دێ بریارێ ل سەر دەت کا چو پێرابوون وەربگرین.
گەلەک خەلک گازندا دکەن کو وەزارەتا کوچ و کوچبەرێن عیراقی وەکو پێدڤی ھاریکاریا ئاوارا ناکەت؟ د بەرسڤا ڤێ پرسیارێ دا، مەجید شوکری گۆت: دبیت خەلک یێ حەق بیت، کارێ وەزارەتێ ژی ژلایەکیڤە یێ بەرزەیە و راگەھاندنەکا لاواز یا ھەی و نەشێت خزمەتێن خوە وەکو پێدڤی نیشا خەلکی بدەت، چونکو پرۆژێن گەلەک باش یێن پێشکێش کرین بۆ ئاوارا ژ چێکرنا جادە و رێکا و دابینکرنا خیڤەتا و شیاینە بگەھینە ھندەک ئارمانجا و سالانە ئەم ھاریکاریا ئاوارا دکەین ژ دابینکرنا سەلاجا و سەلێن خوارنێ بەلێ نە دئاستێ پێدڤی دانە.
دیارکر ژی ئەڤ سالە وان ل بەرە ب ھاریکاریا پارێزگەھا دھۆکێ کارەکێ باش بکەن و بگەھنە وان ئاوارا یێن چو رێکخراو نەگەھشتینێ کو ھژمارا وان دۆرێن 22 ھزار خێزانانە و ل ھەموو قەزایێن دھۆکێ ژدەرڤەی کەمپا دژین و بۆردێ کارۆبارێن مرۆڤایەتی ھاریکاریا خوە دەربریە پشتەڤانیێ ل مە بکەت دڤی بواری دا.
مەجید شوکری ئەوژی دیارکر کو یا ب زەحمەتە ئەو بشێن کەسێن دزڤرنەڤە بۆ جھێن خوە دەستنیشان بکەن، و گۆت: دۆرێن ھەشت ھزار فایلا ل دەڤ مە ھەنە کو پتریا وان ل دۆرێن رەبیعەنە و یێن ماینە ھلاویستی نزانین وەکو ئاوارە یان ڤەگەریای سەرەدەریێ ل گەل بکەین، چونکو سەر ب پارێزگەھا مووسل ڤەنە و چو نڤیسینگەە نینن کارێ وان بکەن لەورا ئەم نەچارین کارێن وان بکەین.
دەربارەی واستەکاریێ دیارکر کو نوکە واستەیی نینە، و گۆت: تشتەک یێ ھەی ناھێتە ڤەشارتن و واستەی ل سەر ئاستێن بلند دھێنە کرن، وەک ئەندامێن پەرلەمانی و جڤاتێن پارێزگەھا یان وەزیرا کو فشارێ ل مە دکەن ھندەکا مەشمول بکەین یان نە، مە چو برێڤەنەبرینە بەلێ ئەو واستەیێن ب کۆم دکەن و ئەم دبێژینە وان ئەم ب ھاریکاریا پارێزگەھێ پتر ژ وان دزانین.
ل دووماھیێ گۆت: ھەکە ھندەکێن نە ئاوارە خو ھژمارت بیت ئاوارە و کارتا خوە بدەنەڤ مە ئەم ب دلەکێ بەرفرەە وەردگرین و ھەتا نوکە ب تنێ حالەتەکێ ب ڤی رەنگی ھاتیە و ئەم باوەردکەین ل پاشەرۆژێ ھەکە پێرابوونژی بھێنە وەرگرتن یێن کەسێن کارتێن خوە دزڤرینن دێ سڤکتر بن.
