قه‌یرانا وژدانێ و گرانكرنا بازارى
سه‌ردار شاكر سلێڤانه‌ى
نێزیكه ئه‌و قه‌یرانا به‌رى چه‌ند سالان ب سه‌ر ئه‌سمانێ وه‌لاتێ مه‌دا گرتى به‌ر بدووماهیێ ڤه بچت و بازار و بارێ ئابوورێ هه‌رێما كوردستانێ جێگر ببت و گلۆپا كه‌سك بۆ گه‌شه‌كرنا ئابوورى هلبت, و ئه‌و بێ باوه‌ریا ل ده‌ڤ وه‌به‌رهێنه‌رى په‌یدابوویى بۆ وه‌به‌رهێنانێ ب ئێكجارى قر ببت, ئه‌ڤه ژى پشتى حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ بریارا لادانا پاشكه‌فتى دایى و ب خه‌رجكرنا دراڤێ به‌لێنده‌ران رابۆیى و پێنگاڤ هاڤێتین بۆ جێگركرنا بارێ ئابوورێ كوردستانێ, كو ئه‌ڤێ بریارى گه‌له‌ك گوهۆرینێت پۆزه‌تێڤ په‌یداكرن و جاره‌ك دى ژین و ژیارا فه‌رمانبه‌ران خوه‌شكر و ئه‌و به‌رنامه و پلانێن به‌رى نوكه هاتین دارشتن جاره‌ك دى هاتنه ساخكرن, لێ قربوونا قه‌یرانا دارایى گه‌له‌ك نه‌كێشا قه‌یرانه‌ك تازه هاته سه‌رهلدان ئه‌و ژى قه‌یرانا وژدانێ و گرانكرنا بازارى و بهایێ كه‌لوپه‌لان ژلایێ هنده‌ك كه‌سانڤه ب ئارمانجا بده‌ست ڤه‌ئینانا قازانجه‌كێ زێده‌تر و ببهانه‌یا زێده‌بونا دراڤى ل ده‌ڤ هه‌ڤوه‌لاتیان. ئه‌م نابێژن زێده‌بوونا دراڤى ل ناڤ بازارى نابته ئه‌گه‌ر بۆ گرانبوونا بهایان چونكى وه‌ختا دراڤ زێده‌بوو ل ده‌ڤ هه‌ڤوه‌لاتیان ئه‌ڤ هه‌ڤوه‌لاتیه دێ قه‌ستا بازارى و كرینا كه‌لوپه‌لان كن و ئه‌ڤه دراڤه دێ كه‌ڤته ناڤ بازارى و بازرگان ژى دێ زێده‌تر كه‌لوپه‌لان ژ ده‌رڤه ئینن و ل ڤێره یا فه‌ره ئه‌م بێژین وه‌ختا كه‌لوپه‌ل زێده‌تر هاتن ناڤ وه‌لاتى، گومرگ ژى دێ هێته زێده‌كرن ل ڤێره زێده‌كرنا گومركێ دێ بار گرانیێ ئێخته سه‌ر بازرگانان و دێ بوهایان زێده‌كن ئه‌ڤه ب شێوه‌یه‌كێ و ب شێوه‌یه‌ك دى وه‌ختا داخواز زێده‌بوو د ماوێ كورت دا و كه‌لوپه‌ل وه‌ك خوه‌مان، بۆ نموونه ئه‌م بێژن كارگه‌هه‌ك تنێ دكارت د ماوێ ساله‌كێ دا رێژه‌یه‌كا كێم به‌رهه‌مى دروست بكه‌ت یان بازرگانه‌ك به‌رهه‌مه‌ك دیار كرى بینت ژ ده‌رڤه و وه‌ختا داخواز ل سه‌ر زێده بوو ل ڤى وه‌ختى بها دبیت بهێنه زێده‌كرن ژلایێ فرۆشیاران ڤه, ئه‌ڤه ئه‌گه‌ر كاودان دنۆرمال بن و لڤین د ناڤ بازارى دا هه‌بت. د كاودانه‌ك دى دا گرانى دكه‌ڤت ناڤ بازارى وه‌ختا دورپێچ ل سه‌ر وه‌لاته‌كێ په‌یدابوو و كه‌لوپه‌ل ژ ده‌رڤه بۆ وه‌لاتى گه‌له‌ك نه‌هاتن و دانوستاندنا وه‌لاتان دگه‌ل وه‌لاتێ دیاركرى كێمبوو, خاله‌ك دى یا دبته ئه‌گه‌ر كو بهایێ كه‌ل و په‌لان گران بت ئه‌وه كو بهایێ دراڤێ وه‌لاتى كێم بت به‌رامبه‌ر بهاێن دراڤێن وه‌لاتێن دى كو ببته ئه‌گه‌ر هه‌لاوسان په‌یدا بت و بها بلند ببن. لێ خالا مه دڤێت ل ڤێره دیار بكه‌ین ئه‌وه كو فرۆشیار وژدانا خوه بهاڤێت و ده‌لیڤه‌یان بۆ خوه ببینت بۆ زێده‌كرنا بهایان چونكى هه‌روه‌ختا وژدان نه‌ما چ پێگریى ب رێنما و قانونان ناهێته‌كرن, ئه‌ڤ خالا هه كارتێكرنه‌كا مه‌زن یا هه‌یى ل سه‌ر بازارى و بهایان. ل پتریا وه‌لاتان و ب تایبه‌ت وه‌لاتێن پێشكه‌فتى روودانێن نه‌چاڤه‌رێكرى په‌یدا دبن د ناڤ بازارى دا، لێ د كاودانێن نۆرمال دا، هیچ گوهۆرینا وه‌سا په‌یدا نابت و فرۆشیار ب وژدان سه‌ره‌ده‌ریێ دكن و بها ناهێنه زێده‌كرن ژلایێ فرۆشیاران ڤه, لێ ل وه‌لاتێن دیتر به‌روڤاژى ڤى كاودانى په‌یدا دبت, و باشترین نموونه په‌یدابوویى ل كوردستانێ پشتى لادانا پاشكه‌فتى گوهۆرینێن ب له‌ز د بهایان دا په‌یدابوون ژ لایێ فرۆشیاران و بازرگانان ڤه و ڤێ چه‌ندێ دیار كر كو نه‌مانا وژدانێ بوویه ئه‌گه‌رێ بلندكرنا بهایان نه زێده‌بوونا دراڤى ل ناڤ بازارى و كێمبوونا كه‌لوپه‌لان، چونكى تاكێ كورد مفا ژ قه‌یرانێ وه‌رگرتیه و ب تایبه‌ت فه‌رمانبه‌رى كو هزرا هلگرتنێ و كێم خه‌رجكرنێ ل ده‌ف په‌یدا بوویه و ب هشیارى دراڤ خه‌رجكریه. له‌وا ب دیتنا من ئه‌گه‌ر حوكمه‌ت و جهێن به‌رپرس ب به‌رده‌وامى دووڤچوونا بازارى و بهایێ كه‌لوپه‌لان بكن، بلندكرنا بهایان په‌یدا نابت و دڤیا بت هه‌ڤوه‌لاتى و فه‌رمانبه‌رێ مه ژى نه هه‌ر وه‌ختا دراڤێ وى زێده‌بوو قه‌ستا بازارى بكت و بلا قه‌یرانا چووى سه‌ربۆر بت بۆ مه و ره‌وشت و ره‌وشه‌نبیریا درایى ل ده‌ڤ مه ته‌ڤان په‌یدا بت دا هه‌م ژ قه‌یرانان دوور بین و هه‌م ژى ب ژیرانه دراڤى خه‌رج بكه‌ین و پاشه‌رۆژ و ژیرخانه‌یا ئابوورێ مه ب هێز و سه‌قامگیر بمینت.
