هه‌ڤڕكیا مه‌زن ئه‌وه یا ل پشتى ئه‌رێكرنا هه‌لبژارتنان!
د. سۆزان ئامێدى
ده‌رباره‌یى ئه‌نجامێن هه‌لبژراتنێن په‌رله‌مانێ ئیراقێ یێن ل ده‌هى چریا ئێكێ/ ئكتۆبه‌رێ و ئه‌رێكرنا ده‌رئه‌نجامان ل 27 كانوونا ئێكێ/ دیسه‌مبه‌رێ، وه دیاره دادگه‌ها فیدرال دگه‌ل هێزێن چارچۆڤێ هه‌ماهه‌نگیا هه‌ردو ئالیان گونجایه كو؛ دژبه‌رى ژ تایبه‌تمه‌ندیێن دادگه‌ها فیدرال نینه و پائێخستنا ئه‌رێكرنێ ب تنێ ده‌رچوو دا پێكهاتنێن سیاسى د ناڤبه‌را سه‌ركه‌ڤتى و نه‌سه‌ركه‌ڤتیێن دژبه‌ر به‌رده‌ست بكت لێ؛ پێشنیارێن دادگه‌ها فیدرال ده‌رباره‌یى هژمارتنا ده‌ستى یا ده‌نگان پێش یا ئه‌لكترۆنى ڤه ژ په‌رله‌مانێ داهاتى ناگرت و لیژنه‌یا تایبه‌تمه‌ندا نڤیسینا قانوونا هه‌لبژارتنان ده‌مێ میكانیزما هه‌لبژارتنان ژێدگرت دشێت سپاردن و پێشنیاران قه‌بوول كت یان ره‌ت بكت، بلا ژبیرا مه نه‌چت ژى هه‌ر قانوونه‌كا نووى یا هه‌لبژارتنان دڤێت په‌رله‌مان دانپێدانێ پێ بكت و پاشى سه‌رۆكێ كۆمارێ ل سه‌ر رازه‌مه‌ند بت.
پشتى گه‌نگه‌شیا درێژ یا چارچۆڤه‌یێ هه‌ماهه‌نگی و ره‌تكرنا دژبه‌ریان و پاشى ئه‌رێكرنێ، ئه‌ڤ پرسیاره خوه دئینت پێش: ئه‌رێ ئه‌م دێ هشیاربوونا پارتێن شیعیى به‌رامبه‌ر ئیرانێ بینن؟
ب راستى ئه‌ڤه پرسگرێكه‌كا سروشیته كو یێ ب سه‌ر نه‌كه‌ڤتى ب هه‌لبژارتن و ئه‌نجامێن وێ رازى نه‌بت، ئه‌گه‌رێن ڤێ چه‌ندێ ژى ل ئیراقێ به‌رچاڤن؛ پرانیا ئالیێن سه‌رنه‌كه‌ڤتى و ب تایبه‌ت ئه‌وێن پێشتر د ده‌ستهه‌لاتا جێبه‌جێكرنێ دا تۆمه‌تباربووین و فایلێن گه‌نده‌لیێ هه‌ین، ئه‌گه‌ر ب سه‌رنه‌كه‌ڤتن و پشكدارى حوكمرانیا حوكمه‌تا داهاتى نه‌بوون دێ ژ به‌رپرسیاره‌تى و سزادانێ ترسن، ئه‌ڤه ژى واتیا هندێ نادت كو چ فایلێن گه‌نده‌لیێ ل سه‌ر یێن بسه‌ركه‌تین یان پشكدارى حوكمه‌تا نووى دبن نینن، ئانكو هه‌مى حوكمه‌تێن ل دووڤ ئێكدا پشتى سالا 2003 هاتین نه‌هه‌ژى ب رێڤه‌برنا ده‌وله‌تا ئیراقێ بوون، ژبه‌ركو پرانیا سیاسیا شیعى ل سه‌ر بریارێن جێبه‌جێكرنێ و قانووندانانێ زالبوون و ڤێ چه‌ندێ هنده‌ك ئالیێن پشكدار به‌رامبه‌ر ده‌نگده‌رێن خوه ل شه‌رمێ دان بۆ نموونه وه‌كى پارتێن كوردستانێ.
ل گۆر كه‌توارێ ده‌رئه‌نجامێن هه‌لبژارتن تێدا هاتین هژمارتن، ئه‌م دبینن سه‌ركه‌ڤتى و ئه‌وێن دشێن ببن پڕانی ل په‌رله‌مانى ژ ره‌وتا سه‌درى نه و بزۆتنه‌وه‌یا پێشكه‌ڤتیخوازن و دگه‌ل پارتى دیمۆكراتى كوردستانێ نه، لێ تشتێ نه‌زه‌لال؛ هه‌تا چه‌ندێ موقته‌دا ئه‌لسه‌در دێ ئالیێن شیعى یێن دى و پارتى دیمۆكراتى كوردستان پشكدار كه‌ت، د ده‌مه‌كى دا پێكئینانا پرانیێ د په‌رله‌مانى دا ژ ئالیێ مالكى ژ سوحبه‌تێ دوورئێخستیه.
هه‌ژیه بێژن؛ هه‌بوونا ئالیێن نوو د لڤینا مللى و سه‌ربه‌خوه‌یان دا د ناڤا په‌رله‌مانێ داهاتى دا دێ تشته‌ك نوو و گوهۆڕینه‌كا به‌رچاڤ بیت، زێده‌بارى هنده‌ك ئالیان پێكئینانا ئۆپزسیۆنێ د ناڤا په‌رله‌مانى دا راگه‌هاندن كو دێ د هه‌مى سازیێن ده‌وله‌تێ دا به‌رسینگێ گه‌نده‌لیێ گرن.
لێ ل ژێر ره‌شبینیا ملله‌تێ ئیراقێ ژ حوكمه‌تێن پێشتر كو رێژه‌یا پشكداریكرنێ ب تنێ 41% ژ سه‌دێ ڤێ ره‌شبینێ دسه‌لمینت، ئه‌م پرسیاره‌كى دكن: ئه‌رێ حوكمه‌تا نوو دێ سیسته‌مێ سیاسى و ئابۆرى و جڤاكى ل ژێر دستوور و قانوونان ئاراسته‌كه‌ت؟
