شاملۆ.. گوهۆڕين ل سه‌ر هه‌موو ئاستان
ئه‌حمه‌دێ شاملۆ (1925-2000) هه‌لبه‌ستڤانه‌كێ هه‌ره مه‌زن و ناڤدارێ ئيراني يه، شيايه د ده‌مه‌كێ كورت دا و ل ژيه‌كێ بچووك ببيته ناڤه‌كێ مه‌زن ل مه‌يدانا پان و به‌رينا ئه‌ده‌بياتێن ڤي وه‌لاتي كو د ده‌مێ وي دا ل ده‌هكێن چلان و پێنجيان ژ سه‌دسالا بۆري ب سه‌دان، به‌لكو ب هزاران هه‌لبه‌ستڤان ل دۆران بوون و ئه‌و به‌رهه‌مێ وي خستيه به‌رده‌ست كارتێكرنه‌كا مه‌زن ل سه‌ر خه‌لكێ وه‌لاتێ خوه و وه‌رگرێ فارسي خوون دروستكر و د ده‌مه‌كێ هه‌ره پيڤايي دا گه‌هشته رێزا پێشيێ.
ژ به‌ر كو گوهۆڕين ره‌فتاره‌كا ره‌وايه ل جه‌م هزرڤانان و پتريا وان ژيانا خوه ل سه‌ر چه‌ند برگان به‌لاڤكريه، هه‌ر پشكه‌ك جۆره‌ك و ره‌نگه‌كه، شاملۆ ژي د وێ جيهانێ دا ده‌ربازبوويه و ئاراسته‌يه‌ك ژێ نه‌خشه‌كريه، ل به‌راهيا ژيانا خوه و ل هه‌ڤده ساليێ (1942) هه‌لبه‌ستا خوه يا ئێكێ نڤيسي يه، هه‌ر ژ وي ده‌مي بوويه ناڤه‌ك و ئه‌و هه‌لبه‌ست بوو قاچكێ ده‌ڤێ گه‌نجان و ئه‌و شاكارا ساڤا ل سه‌ر پرتكێن كاغه‌زان د ده‌ستێ شاگردان دا بووينه ره‌شنڤيس و ل سه‌ر زارێ وان هاتيه ژ به‌ركرن، گوهۆرينا ئێكێ ئه‌ڤ هه‌لبه‌سته بوو، ئه‌و ژ گه‌نجه‌كێ ساڤا و ساكار كريه ناڤه‌ك و ژ شاگرده‌كێ لاواز ل قووناغێن دواناڤنجيا خواندنێ كريه هه‌لبه‌سته‌ڤانه‌كێ خودان شيان تل بۆ بهێنه درێژكرن و پاشه‌رۆژه‌كا گه‌ش بۆ بهێته پێشبيني كرن.
هه‌ر چه‌نده وي ل گه‌ل هه‌لبه‌ستێ ده‌سپێكه‌كا ساده هه‌بوو، پتريا مژارێن وي ئه‌ڤيني بوون و دووري سياسه‌تێ ژ ترسا شاهي و ده‌سته‌كێن وي ره‌فتار دكر، دووري وان هه‌لبه‌ست دنڤيسي و يێن گرێدايي سياسه‌تێ و ره‌خنا ل سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ د ڤه‌شارتي بوون، لێ خوه ئه‌وێن ساده و ده‌ستپێكي ژي دبوونه جهێ پووته‌دانا وه‌رگري، ژ به‌ر وي شێوازێ ب هێز يێ شاملۆي هه‌لبه‌ست پێ دنڤيسي، وي هه‌موو شێوازێن كه‌ڤن يێن قوتابخانا فه‌راهيدي د رێبازا شعرێ دا لادان و هه‌لبه‌سته‌كا نوو ل سه‌ر بنه‌مايێن مامۆستايێ خوه هه‌لبه‌ستڤانێ پيشه‌نگێ ئيراني (نيما يۆشيچ)ي دنڤيسي، وان هه‌لبه‌ستان كارتێكرنه‌كا مه‌زن ل جادێ دكر، گوهۆرينا دويێ ئه‌و كه‌فتيێ و خوه‌راهاڤێتن و ڤارێبوون بوو ل سه‌ر جڤاكێ وي ده‌مي كري، هه‌تا دووماهيا سالێن چلان ژي، شاملۆ هه‌لبه‌ستڤانه‌كێ ئاسايي بوو، خوه ده‌مێ ديوانا وي يا ئێكێ ژي (هه‌لبه‌ستێن ژ بيركري) ده‌ركه‌فتي، هژماره‌كا هه‌لبه‌ستێن ساڤايێن ئه‌ڤينداري همبێزدكرن، لێ ديوانا وي يا دويێ (بايێ پاك) كو ل سالێن پێنجيان هاتيه چاپكرن، ده‌نگه‌كێ به‌رز و بلند دروستكر و ب ده‌هان ره‌خنه ل سه‌ر هاتنه نڤيسين، ل وي ده‌هكي سالان مينا مێژووناس ئاماژێ دده‌ن بياڤه‌كێ باشێ ئازاديا راده‌ربڕينێ ل ئيرانێ چێببوو.
شاملۆي ل ده‌ستپێكا سالێن پێنجيان گوهۆڕينێن مه‌زن ديتن، چه‌په‌كا مه‌زن د وارێ سياسي دا ئه‌نجامدا و ژيانا خوه يا جڤاكي ژي هه‌موو گوهۆڕي، پشتي ب تاوانا پشته‌ڤانيكرنا ئه‌لمانان د قووناغا شه‌رێ جيهانيێ دويێ دا ژ زيندانێ هاتيه ئازادكرن، بۆ ئێك ژ پشته‌ڤانێن ماركسيزمێ و هانا هه‌ڤالێن خوه يێن سوسياليزم ددا و بوو ئێك ژ هه‌لبه‌ستڤانێن چه‌پخواز و هه‌ڤژينا خوه يا ئيراني ژي به‌ردا و ژيانا هه‌ڤژينيێ ل گه‌ل كچه‌كا ئه‌رمه‌ني كو ناڤێ وێ ئايدا بوو گرێدا، ڤان دو روودانان گوهۆڕينه‌كا هه‌ره مه‌زن و كارتێكه‌ر ل ژيانا وي كر و هێز و گرانيا وي يا هه‌لبه‌ستێ به‌رچاڤبوو، شێوازێ وي هه‌موو هاته گوهۆڕين و بوو ئێك ژ به‌رهنگارێن رژێما شاهێ ئيرانێ، چونكو شاه ل وي سه‌رده‌مي ژ لايه‌نگرێن سه‌رمايه‌داريا جيهاني بوو، پتريا هه‌لبه‌ستێن خوه، ديوانێن وي سه‌رده‌مي (ئايدا د خويكێ دا، ئايدا و بنادارێ و بيرهاتن، پێگۆتنا ب ئاخێ، ڤه‌بوون د مژێ دا، ئيبراهيم و ئاگر، خه‌نجه‌را د سێنيكێ دا) بۆ هه‌ڤالێن خوه يێن چه‌پ د خوه‌نيشادان و شه‌رێن جادا و گرتيێن زيندانێن تاري يێن شاهي ل ئيرانێ دنڤيسين، هه‌تا بوويه هێمايێ به‌رخوه‌دانێ د ناڤا جه‌ماوه‌ري دا.
ژيانا پيراتيێ د ناڤا شۆره‌شا ئيسلامي دا ده‌رباز كر، ده‌ستهه‌لاتێ ئه‌و ئازا كربوو، لێ رێ نه‌ددا هه‌لبه‌ستان ب ئاشكرايي بخوونيت، يان ل رۆژنامه و كۆڤاره‌كێ ده‌ركه‌ڤيت، يان ديوانان چاپ بكه‌ت، يان سه‌ركه‌ڤيته سه‌ر ده‌په‌كێ شانۆيێ، يان هه‌تا هۆلێن ره‌وشه‌نبيري ژي ببينيت، هه‌تا سالا 1997ێ و هلاتنا ده‌ستهه‌لاتا سه‌رۆكێ ئيرانێ محه‌مه‌د خاته‌مي ئه‌و دوورگرتن ژ سه‌ر هاته لادان و هژماره‌كا ديوانێن وي پشتي د بن سانسۆره‌كا زڤڕ را ده‌ربازبووين گه‌هشتنه چاپێ. وي ده‌مي ژي شاملۆ نه ل گه‌ل هزرا ده‌ستهه‌لاتا ئيسلاميا ئيرانێ بوو، به‌رێ ژي به‌رهنگارێ ده‌ستهه‌لاتا شاهێ په‌هله‌وي بوو، به‌ري هينگي ژي ل گه‌ل ده‌ستهه‌لاتا شاهێ قاجاري نه‌دگونجا، كه‌سه‌كێ مينا خوه بوو، وه‌كي خوه دژيا و وه‌كي خوه هزر دكر و وه‌كي خوه دنڤيسي و وه‌كي خوه ره‌فتار دكر، هه‌تا مرنا وي ژي مينا يا خه‌لكێ ئاسايي نه‌بوو.
