دەهوات ب تلیلیان د خوەشن
نایف مەحموود
كولتۆرێ كوردان یێ مشتە ژ داب و نەریتێن جودا جودا، كورد وەك گەلەكێ زەنگین دهێنە هژمارتن ب كلتور و چاند و كەلەپوڕێ خوە یێ ڕەسەن و تایبەت. دەهوات و دیلان ژی ئێك ژ كلتورێ كوردی یێ رەسەنە نەخاسما دەهواتێن فلكلوری و كوردەواری، د بەرێ دا دیلان و گوڤەندێن كوردی تام و رەسەناتیەكا خۆ یا تایبەت هەبوو هەتاكو سێ شەڤ و سێ رۆژان گوڤەند بۆ مالا زاڤای دكر، كەیف و خۆشی دگەل دەنگێ ستران و تلیلیێن داوەتیان ڤڕا د چوونە پەرێن ئاسمانا و دلێن داوەتیان ئاوازێن شادیێ دژەنین. ئەڤان داوەتێن كوردەواری تێكەلیەكا باش یا مرۆڤایەتی و كۆمەلایەتی چێدكر، مالا زاڤای كەس و كار و دوست و نیاسێن خۆ گازی دكرن، ب هەلكەفتا داوەتێ پەیوەندیێن كۆمەلایەتی بهێز دكەتن، زۆر جاران ئەگەر سلبونەك یان دلمانەك دناڤبەرا هندەكان دا چێببا ئەڤ داوەتە دا بیتە دەرفەتەك بۆ ئاشتبۆنێ و لێبورینێ، چونكی ب حوكمێ بەژداری و ڕێزا دەهواتێ و چوونا دەستێ داوەتیان بو هەڤدوو، كەرب و نەڤیان ژدلان دەردكەفتن و سیمایێ گرنژین و كەیفێ دگەهانە باوەشا دلان. بەروڤاژی ڤێ گاڤێ و ڤی سەردەمێ شێوازێ داوەتان هاتیە گوهرین یان داوەت ب بێ دەنگی و بتنێ ڤەگوهاستنا بیكێ یە و نەزێدەتر یانژی گەر بهێتە كرن بتنێ گازیكرنا مرۆڤ و كەس و كارانە و نە زێدەتر، نە وەك وی سنورێ بەرفرەهێ داوەتێن بەری نوكەیە وەكی مە ئاماژە پێ كری. هەلبەت ڕاستە ڤێ گاڤێ ژیوار یێ هاتیە گۆهوڕین و ڕەنگە زڤڕین بو شێوازێ دوبارەكرنا دەهواتێن بەرێ یا بزەحمەت بیت و دگەل ڤی سەردەمی نە گونجیت، بەلێ یا گرنگ و مە بڤێت كولتۆر و ڕەساناتیا خوە یا كوردەواری ژ دەست نەدەین و نەبینە بەشەك ژ دەست دان و بەرزەكرنا چاند و فلكلورێ خوە هەر چ نەبیت هندەك ژ وان نەریت و ڕەنگ و شێوازێن دەهواتێن بەرێ زیندی بكەینەڤە و فلكلورێ خوە یێ جاران ساخكەینە ڤە داكو ئەو تام و ئەو دەولەمندی و مفایێ كلتورێ كوردەواری د نێڤ مە دا بێ بها و ئەرزان نەبیت، چونكی هەر دەما مە دەست ژ فلكلۆر و ڕەساناتیا خوە بەردا ل وی دەمی دێ بینە چاڤلێكەرێن داب و نەریتێن بیانیا و خەلكەكێ دی وەكی ئەڤرۆ مینا ڕۆژا ل ئاسمانا دیار و بەرچاڤ. ڤێجار ژ بۆ هندێ جارەكادی بهای بو كولتۆرێ خوە یێ بەرێ بزڤڕینین گرنگ و ڕەوایە چاڤخشاندنەكێ د هەستێ خوە یێ كوردەواری و نیشتمانپەروەری دا بكەین و هندەك ژ برگێن دەهواتێن خوە بێخینە د خزمەتا زیندیكرنا داب نەریتێن خوە یێن كەڤن دا ب تایبەت ل دەهواتان ئەوژی مینا ل بەر كرنا جل و بەرگێن كوردی و گۆتنا سترانێن فلكلوری و دانانا خێلیێ ل سەرێ بیكێ و گێڕانا چالاكیا شەڤا خەنا و گۆتنا ستراێنێن سەركێ زاڤای، ئەڤە هندەك نموونێن كو دشیاندایە بەرزە نەبن و تام ڕەساناتیا كوردەواری بمینیت ساخ و زیندی، ئێدی دێ جارەكا دی بەرە بەرە خەلك هەست ب بەرپرسایەتیێ كەت كو هیچ كولتۆر و نەریتەك ژ یێ كوردی جوانتر و خوەشتر نینە، ئەڤە دێ بیتە ڕێزگرتن ل وان بەهایێن ئەم د دەینە داب و نەریتێن خوە یێن ڕەسەن، چاند و كولتۆرێ مە دێ هەرمینیت زیندی و ب نرخ ل دەف بەرەبابێن داهاتی و ئەم ژی وەك جڤاك دێ مفای ژ ساخكرنا ڤان داب و نەریتێن خوە یێن جوان بینین ئەو نەریتێن هەمی دەما ئەم شانازیێ پێ دبەین و بووینە دەولەمەندی و گەنجینەیەك ژ بۆ فەرهەنگا مە یا كوردەواری.
