خه‌ونا نڤیسكاره‌كی
“هه‌گه‌ر یپگ و پێشمه‌رگه هه‌بن، هه‌ر یه‌ك ژ وان ب ته‌نێ نكارن وه‌لاتێ مه بپارێزن، ژ به‌ر هینا ئه‌م بێ هێزه‌ك نشتمانی نه. هێزێن نشتمانی ئیدۆلۆجیا پاراستنا وه‌لاتان هلدگرن نه ئیدیۆلۆجیا پارتیێن وی وه‌لاتی. ”
به‌ری دوو رۆژان من نووچه‌یه‌ك خوه‌ند كو رێكه‌فتنه‌ك هه‌یه د ناڤبه‌را ئالیێن سیاسیێن رۆژاڤایێ كوردستانێ ل سه‌ر ڤه‌گه‌را پێشمه‌رگه‌یێن رۆژاڤایێ كوردستانێ دا به‌شداریێ بكن مل ب ملێ شه‌رڤانێن یه‌كینه‌یێن پاراستنا گه‌ل و هێزێن دن یێن كو نها خه‌باتێ ل سه‌ر ئاخا رۆژاڤایێ كوردستانێ دكن، ئه‌ڤ نووچه دلێ هه‌می كوردان خوه‌شكربوو، نه ته‌نێ دلێ كوردان دبه كو دلێ هه‌ر كه‌سێ هه‌زكرێ هه‌رێما رۆژاڤایێ كوردستانێ خوه‌شكر، چنكو هه‌گه‌ر كورد ل سه‌ر سیاسه‌تێ كار بكن و رێكه‌فتن دناڤبه‌را هێزێن كوردی ده په‌یدا ببه وێ ده‌مێ پێكاهاته‌یێن دن ژی ژ ئه‌ره‌ب، سریان، ئاشوور، ئه‌رمه‌ن و توركومان ژی دلنیا دبن ل سه‌ر پاشه‌رۆژا خوه و گه‌شبین دبن ل سه‌ر ژیانا زارۆكێن خوه.
لێ بداخه‌وه رۆژا دن سه‌ركرده‌یێن رێڤه‌به‌ریا خوه‌سه‌ر ل رۆژاڤایێ كوردستانێ كو پارتیا یه‌كتیا ده‌مۆكرات (پید) سه‌ركێشه‌یا وێ رێڤه‌به‌ریێ دكه د رێكا ده‌زگه‌ه و هێزێن سه‌ر ب وێ ڤه، ئانژی ئه‌ینی ئیدۆلۆجیا وێ ددن مه‌شاندن، ئه‌ڤ نووچه ره‌د كرن و داخویانیێن ب واته‌یا كو ئه‌و تو كه‌سه‌كی دن قه‌بوول ناكن ب هێزه‌ك له‌شكه‌ری ده‌رباسی ئاخا رۆژاڤایێ كوردستانێ ببن ب به‌هانه‌یا كو دو هێزێن له‌شكه‌ری ل سه‌ر دو ئیدۆلۆجیێن ژ هه‌ڤ جودا ل ده‌ڤه‌ره‌كێ جێ مه‌ترسیێیه.
راسته ته‌كه‌ز هه‌گه‌ر دو هێزێن له‌شكه‌ری ل سه‌ر هه‌رێمه‌كێ بن و هه‌ر هێزه‌ك نوونه‌رتیا شه‌پێله‌ك سیاسی بكه وێ ده‌مێ دڤێ ب ده‌هان ملیس و گرووپێن چه‌كداری هه‌بن، لێ ده‌ما كو هێزا له‌شكه‌ری، ئان ژی هێزێن چه‌كدار سیاسه‌ت و ئیدیۆلۆجیا پارتیه‌كێ ب سه‌رێ خوه بمه‌شینه، و فه‌رمانا خوه هه‌گه‌ر ب ره‌نگێ پراكتیكی به هه‌گه‌ر ب ره‌نگه‌كی نه دیار به ژ پارتیه‌كێ بستینه، وێ ده‌مێ كه‌سه‌ك نكاره بێژه ئه‌ڤ هێزه‌ك نشتمانیه، چنكو ئه‌و هێز هێزه‌ك پارتیتییه.
دویه‌م به‌هانه‌یا رێڤه‌به‌ریا خوه‌سه‌ر ئه‌و بوو كو ئه‌و دكارن ب ته‌نا خوه ئاخا رۆژاڤایێ كوردستانێ بپارێزن و ئه‌ڤ ژی یه‌ك جار نه راسته ژ به‌ر یه‌كه‌م: هه‌گه‌ر رێكه‌فتنا سیاسی، ب واته‌یه‌ك دن هه‌گه‌ر ئاشتیا سیاسی تنه‌به ئاشتیا ب زۆرا هێزێ خاپینۆك و ده‌ره‌وه، دویه‌م: هه‌گه‌ر یپگ و هێزێن دن یێن سه‌ر ب رێڤه‌به‌ریا خوه‌سه‌ر ڤه كارن ئاخا رۆژاڤایێ كوردستانێ بپارێزن ئه‌م دێ ل سه‌ر كاریسه‌تا كۆبانێ چ بێژن؟ هه‌گه‌ر دكارن بپارێزن ئه‌م دێ چ بێژن سه‌ر شه‌پێلا كۆچبه‌ریا كو ل رۆژاڤا دبه ؟ هه‌گه‌ر كاره بپارێز چما په‌نابه‌رێن رۆژاڤایێ ژ وه‌لاتێن هاویر دۆر پاشده ڤه‌ناگه‌رن؟ هه‌گه‌ر هێزا له‌شكه‌ری ل رۆژاڤایێ كوردستانێ هێزه‌ك نشتمانییه چما به‌شه‌كی مه‌زن ژ خۆرتێن كوردان یێن هه‌زكرێ له‌شكه‌ریێ و دخوازن رۆلا خوه د پاراستنا رۆژاڤیێ وه‌لاتێ خوه‌ده ببینن دچن ناڤ هێزێن دن؟
رۆژ برۆژ دیار دبه كو ئالیه‌كی سیاسی ب ته‌نا خوه نكاره رۆژاڤایێ كوردستانێ بپارێزه و هه‌گه‌ر ئه‌و ئالیێ كو دبێژه ئه‌ز ب ته‌نا خوه كارم رۆژاڤایێ كوردستانێ بپارێزم به‌رژه‌وه‌ندیا گشتییا مله‌تێ كورد به‌ربچاڤ بگره و نه‌به قوَربانیا به‌رژه‌وه‌ندی و ئیدۆلۆجیا خوه‌یا كو ت هێزه‌ك دن راست نابینه و دبینه گه‌ره‌ك رێڤه‌به‌ریا رۆژهلات هه‌می د ده‌ست وێ ده‌به نه ته‌نێ رێڤه‌به‌ریا رۆژاڤایێ كوردستانێ، گه‌ره‌كه ده‌رفه‌تێ بافرینه بۆ ده‌رباسبوونا پێشمه‌رگه‌یێن رۆژاڤایێ كوردستانێ ل سه‌ر بنگه‌ها رێكه‌فتنه‌كێ كو به‌رژه‌وندیێن مله‌تێ كورد بپارێزه و ده‌سته‌یه‌ك كوردی ئاڤا ببه كو كاربه نوونه‌رتیا گه‌لێ كوردستانێ ل وی به‌شی بكه وێ ده‌مێ ئه‌م دێ بنه‌رن بێ وێ چه‌ندی هه‌ڤالێن مه پر ببن.
ده‌مه‌ك هه‌ستیاره و ئه‌ڤ نفش به‌رپرسیاره و هه‌گه‌ر ئه‌م بخوازن پاشه‌رۆژه‌ك باش بۆ زارۆكێن خوه په‌یدابكن ژ بلی رێكه‌فتنه‌ك ل سه‌ر بنگه‌هێ پاراستنا به‌رژه‌وه‌ندیێ مله‌تێ كورد ت رێیه‌ك دن نینه.
ب هێڤی مه ئه‌ڤ نه‌خوه‌نێن نڤیسكاره‌كی بن.
بوچی سیسته‌مێ په‌رله‌مانی بو هه‌رێما كوردستانێ بهێته ده‌ستنیشان كرن؟
شه‌یما محه‌مه‌د
ل روژێن بوری دا گه‌له‌ك گه‌نگه‌شه ل سه‌ر باشترین شێوه‌یێ سیسته‌مێ سیاسی بو هه‌رێما كوردستانێ ژ ئالیێ سیاسی و ره‌وشه‌نبیر و یاسا ناسا و په‌رله‌منتارا ڤه هاتیه كرن، گه‌له‌ك ژ بۆچونێن وان نێریكی هه ڤدوو بووینه و داخوازا په‌یره‌وكرنا سیسته‌مێ په‌رله‌مانی ل هه‌رێما كوردستانێ كریه.
ل سه‌ر ڤی سیسته‌می و پشته‌ڤانێن وی د كوردستانێ دا هنده‌ك پرسیار دهێنه‌كرن، ئه‌و چ فاكته‌رن وان پال دده‌ن ڤی سیسته‌می بو هه‌ریمێ كوردستانێ هه‌لبژێرن؟ ئایا ئه‌و ب پشت به‌ستن ب ئه‌نجامێن ڤه‌كولینان كو هه‌می بوارێن كومه‌لگایێ كوردستانێ ژ لایێ سیاسی و تێگه‌هشتنا تاكێ كورد بو دیموكراتیه‌تێ و هشیاریا حزبێن كوردستانێ كو به‌رژه‌وه‌ندیێن نه‌ته‌وه‌ی ل سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندێن حزبی هه‌لبژێرن وه‌رگرتینه؟ یان وان كاودانێن كوردستان تێدا دبوریت ژ كێشێن به‌رده‌وام دگه‌ل به‌غدا و جهێ جوگرافیی یێ هه‌رێمێ و جیرانێت هه‌رده‌م دژی سه‌رخه‌بونا كوردستانێ نه (عیراقا عه‌ره‌بی – توركیا- ئیران- سوریا) به‌رچاڤ وه‌رگرتینه؟
یان ئه‌وان مفا ژ سه‌ربورێن هنده‌ك وه‌لاتان وه‌رگرتیه كو د قوناغێن مێژووی دا وه‌ك هه‌ڤبووینه دگه‌ل هه‌رێما كوردستانێ، و ئه‌ڤ سیسته‌مه جێ به‌جێ كریه و سه‌ركه‌فتن ب ده‌ست خوڤه ئینانه؟
یان هنده‌ك ئارمانجێن ڤه‌شارتی هه‌نه وان رژد دكه‌ن داخازا ڤی سیسته‌می بكه‌ن، ئارمانجێن نه دیارن و دبیت هه‌تا نوونه‌رێن وان پارتا د په‌رله‌مانێ كوردستانێ دا نه‌زانن؟؟
سیسته‌مێ په‌رله‌مانی یێ كو نوكه بو كوردستانێ دهێته داخازكرن بهێته جێ به‌جێ كرن، سیسته‌مه‌كێ گه‌له‌ك باشه و دهێته هژمارتن ژ باشترین سیسته‌مێت سیاسی یێن كو رێگریێ دكه‌ن د به‌رامبه‌ر خورتكرنا دكتاتوریه‌تێ، هه‌روه‌سا دڤی سیسته‌می دا گه‌ل خودان بریاره ب رێكا هه‌لبژارتنا نوونه‌رێن خوی یێن دبنه ئامرازه‌ك بو جێ به‌جێ كرنا بووچونێن وان، لێ چه‌وا ڤی سیسته‌می باشی هه‌نه، خرابی ژی هه‌نه، وه‌ك سیسته‌مێ په‌رله‌مانی دبیته ئه‌گه‌رێ نه سه‌قامگیریا حكومه‌تێ، و حكومه‌ت دكه‌ڤیته بن كاریگه‌ریا هنده‌ك گروپێن خودان به‌رژه‌وه‌ندێن گرنك و ژێیاتیا حزبی پتر بهێز دبیت، هه‌روه‌سا جێ به‌جێ كرنا ڤی سیسته‌می د وه‌لاتێن خودان سه‌ربورێن نوی د سیاسه‌تێ دا سه‌ركه‌فتی نابیت، ژبه‌ركو پێتڤی ب هشیاریا سیاسی و سه‌ربوره‌كا مه‌زن د بیاڤێ حزبی دا هه‌یه، سه‌ره‌رای ڤێ چه‌ندێ ئه‌ڤ سیسته‌مه بو وان وه‌لاتان یێ باشه یێن ژ گه‌له‌ك نه‌ته‌وه- ئاین- مه‌زهه‌بان پێك دهێت مینا عیراق و لبنان، داكو ئه‌ڤ چینێن جودا پتر هه‌ست ب به‌شداریێ د رێڤه‌برنا وه‌لاتێ خو دا بكه‌ن و دبیته ئه‌گه‌رێ خورتكرنا سه‌قامگێریا سیاسی ل وه‌لاتێ وان، لێ جێ به‌جێ كرنا وی ل وه‌لاته‌كێ مینا كوردستانێ دیار نینه كا دی سه‌ركه‌فیت، ژ به‌ركو چ حزبێن كوردی تا نوكه نه‌شیاینه پتر ژ نیڤا كورسێن په‌رله‌مانی ب ده‌ست ڤه بینن و دهێته چاڤه‌رێ كرن د پاشه‌روژه‌كا نێزیك دا ژی چ حزب نه‌شێن ڤێ چه‌ندێ ب ده‌ست خوڤه بینن، ئه‌ڤه دبیته ئه‌گه‌ر كو حكومه‌تا دهێته پێك ئینان ژ هه‌ڤپه‌یمانیا چه‌ند حزبان و دێ هه‌می ده‌ستهه‌لاتێن جێ به‌جێ كرنێ د ده‌ستێ وان دابن، بێ سه‌روكێ هه‌رێمێ یێ كو هه ر ژ لایێ وی په‌رله‌مانی ڤه دهێته ده‌ست نیشان كرن و خودان ده‌سهه‌لاته‌كا ته‌شریفی بیت، دێ حكومه‌ته‌كا لاواز بیت، ژبه‌ر ڤان ئه‌گه‌را و مفا وه‌رگرتن ژ سه‌ربورا هنده‌ك ولاتان كو نێزیكی مه بووینه د قوناغێت مێژووی دا باشترین سیسته‌م بۆ هه‌رێما كوردستانێ ب ره‌ئیا من سیسته‌مێ تێكه‌له (په‌رله‌مانی- سه‌روكایه‌تی)، و دێ سه‌روك حكومه‌ت و سه‌روكێ هه‌رێمێ به‌شدار بن د رێڤه‌برنا هه‌رێمێ دا، هه‌روه‌سا دێ په‌رله‌مان ژی شێت بشێوه‌كێ بهێز تر چاڤدێریا حكومه‌تێ كه‌ت، هه‌روه‌سا دێ ب رێكا ڤی سیسته‌می شێین رێكێ گرین به‌رامبه‌ر هه ر ده‌ست وه‌ردانه‌كا ده‌رڤه و دێ پتر بینه خودان بریارێن خو یێن سیاسی. سه‌ره‌رای ڤێ چه‌ندێ مه د ڤێ قوناغێ دا پێدڤی ب ئێك بریاریێ هه‌یه نه جیوازیا بیرو را د كێشێن چاره‌نڤیسی و دانانا شه‌نگستێن ده‌وله‌تێ دا.
