كهنهدیان سیستهما خۆ گهوری
پشتی پتر ژ دوو ههیڤان ژ بانگهشا ههلبژارتنێن ڤی وهلاتی، كهنهدیان دوهی ههلبژارتن ئهنجامدان و گهورین ئینا بیاڤا سیاسیا ڤی وهلاتی. ئهو گهورین ژی ئهو بوون پشتی پتر ژ نهه سالێن پارتا كونسێڤرڤهتیڤ ل سهر حكوومی بسهروكاتیا ستیڤن هارپهری. وهلاتیێن كهنهدی پارتا لیبرال ههلبژارت كو پارتا ههڤركا ههره مهزنه ل ڤی وهلاتی. ئهگهرێن گهورینان د بیت گهلهك بن لێ چهندهك یێن ههره گرنگ بوون كو ئهم دێ د ناڤهرۆكا بابهتێ خوه دا بهحسكهین:
وهكو دیار و وهكو د بابهتهك خوهیێ بهریا نووكه دا من ئاماژه پێكری كو ئهڤ ههلبژارتنه دێ گهلهك د جودا بن ژ ههموو ههلبژارتنێن دی یێن كهنهدا، ئهو ژی ژبهر چهندین ئهگهرانه كو پهیوهندی چهوانیا بهرێخۆدانا وهلاتیێن ڤی وهلاتی یه بۆ ئاریشێن ناڤخۆی و دهرهكی. ئهو ژی ئهو بوون یان كهنهدا دێ رێكا خویا كلاسیك گهوره و وێ ببه بهشهك مهزن ژ ئێمناهیا دنیایێ یان ژی وێ جارهك دی بزڤرن سهر ژیانا خۆ یا جاران و رۆلێ خۆ سنووردار كهن د ئاریشێن نێڤ نهتهوهیدا. ب ههر ئاوایهكی ب بباوهریا من ئهڤ خالێن خارێ خهلكێ كهنهدی رازی كر كو گهورینان بكهن و پارتا دهستهلات بگهورن. یهك، پارتا كونسێرڤهتیڤ ب ئاوایهك گهلهك كیر و دوور مهسهلا ئێمناهیێ كره ئارمانج بۆ خۆ و ئهو ژی چوونا لهشكهرێ كهنهدی بۆ دیتنا رۆلهك ئێكسهر بۆ دكێشێن جیهانێ دا ب تایبهتی دشهرێ دژی داعشدا. ههر ژ بهر ڤێ خالێ پارتا دهستهلات بریارێن ژماره 51 و 24 دهرخستن كو گهلهك ژ تهخا مشهخت غهمباركر و كهتن بن فشارهك مهزنا ترسێ ژ بهر كو ل دووڤ ڤان دوو بهندان رژێمێ دڤیا خهلكێ بێن جاڤكرن كو بهێنا پهیوهندیێ ژێ بێن یا تێرورێ بزڤرین وهلاتێ وی بێی كو كهس بشێن بهرڤانێی ژێ بكه، لهوان گهلهك مشهختان دنێرا ڤێ بریارێ كو بریارهك پتر بێهنا شوفینیێ ژێ دهات. لهوان ژمارهكا مهزن ڤیا ئهڤێ پارتێ بگهوریت. دوو، ژ بهر كو كهنهدا وهكو ههموو وهلاتێن دنیایێ دبن ئاریشهیێن ئابووری دا دبووریت و چینا ناڤهراستا ڤی وهلاتی كو ژ ههموو چینا قهواره مهزنتره. پارتا لیبرال د بریارا خۆیا ئابووری دا دهستنیشانیا هندێ كر بوو كو ئهو وێ خیك و خهراجان (ئهكس) ێ ژ تهخا زهنگین وهرگره و پیتهی بده بازرگانێن بچووك كو پرانیا وان ژ چینا ههژاره یان یا كێم دهرامهته. سێ، كهساتیێ هاتیه دهست نیشان كرن رۆلهكێ دی یێ مهزن ههبوو كو بهرێ وهلاتیان بگهووره ژ بهر دوو ئهگهرێن بهرچاڤ. یهك، ئهڤ كهساتیه وهكو تێن دیاركرن خۆرتهكێ تهمهن بچووكه دژیێ خۆدا كو وهكو دیار چینا گهنج بهردهوام حهز دكهن كو كهسێن ل سهرخۆ و یێن كو مازن بوون د گهل سیستهما تكنولوژیا نووكه و ههست و بیرێن نووكه كو ههست بچینا گهنج بكه دبیت ئهڤ سهروك وهزیره گهنجترین سهروك وهزیرێ كهنهدی به. دوو، گهلهك ژ سیاسهتمهدارێن ڤی وهلاتی وهسان د دهنه زانین كو سهروك وهزیرێ نوو كو بناڤێ (جهستن ترودو) یه كو دبیته كورێ كهساتیێ ب ناڤ و دهنگێ ڤێ ڤی وهلاتی ئهو ژی كورێ سهروك وهزیرێ كهندیه (پیتهر ترودو) كو ل سالێن حهفتیان گهلهك ب كاریگهرانه سهروك وهزیرێ ڤی وهلاتی بوویه. رۆل و ئهزموونا بابێ وی وهلێ كریه كو وهلاتیێ ڤی وهلاتی جهستنی ههلبژێرن بێ دوو دلی.
پشتی كهتنا پارتا لیبرال پتر ژ چهندین جاران لڤان سالێن دیماهیێ ل سهر ئاستێ كهنهدا كو گهلهكان وهسان دزانی كو پارتا ناڤكری مر لڤی وهلاتی و جارهك دی نا رابه سهر پیان. لێ سیستهما دیموكراتیك ب ڤی ئاوای دشێن لایێ مری ساخكه و یێ ساخ و بهێز بێخه. ئهڤه ههموو دمینه كا پارتا ههلبژارتی دكاره چهندێ ژ پروگرامێ خۆ بۆ سوزدارێ خۆ دابین بكه. ئهگهر هات و ل دیڤ پهیرهو پروگرامێ بۆ خهبات كری و سوزدای نهشیا بجه بینه ل وی دهمی جهماوهر و وهلاتی نهد نڤستینه و گاڤا قهلهم و بریار كهته دهستان بێ رهحمانه بریارێ ددهن كو بریار و دهستهلاتێ تهسلیمی دهستهكهكا دی بكهن. ههر بڤی ئاوای وهلاتیێن كهنهدی ئهڤرو بهرێ خۆ ژ كونسێرڤهتیڤ گهوری و دهنگ دا لیبرالان.