مه‌زنه سه‌ركردێ به‌ره‌یێ نوسره فیدائیێ صدام بوو
ئه‌ڤرۆ نیۆز، عه‌دنان رێكانى:*
ژێده‌رێن نێزیكى رێكخستنا تیرۆرى یا سورى به‌ره‌یێ نوسره و چه‌كدارێن داعشێ دیاركر، به‌رپرسێ شه‌رعیێ به‌رێ یێ رێكخستنا قاعیده ل عیراقێ ئێك ژ ئه‌ندامێن فیدائیێن دكتاتورێ عیراقێ (سه‌دام حسێن) بوو، كو ئێك ژ پێكهاتێن له‌شكرى یێن هه‌ره‌نێزیكى و پڕ ده‌ستهه‌لات بۆ پاراستنا ئێمناهیا رژێما گۆر بگۆڕا عیراقێ یا به‌عسیان بوویه.
ئه‌بو ماریا ئه‌لقه‌حتانى دڤێ دووماهیێ دا هێرشه‌كا دژوار كره سه‌ر هه‌ڤالێن خوه یێن به‌رێ چه‌كدارێن داعشێ توومه‌تبار كرن كو ئه‌و (به‌عسى یێن سه‌دامى نه) نه‌خاسمه پشتى په‌یدابوونا شه‌رێن خویناوى د ناڤبه‌را هه‌ردو ئالیان دا ل سوریا.
به‌لێ ئه‌و پێزانینێن كه‌سه‌كێ نێزیكى خێزانا قه‌حتانى ل مووسل دوپاتكر، سه‌ره‌راى شه‌رۆپێكدادانێن دناڤبه‌را به‌ره‌یێ نوسره و چكدارێن داعشێ دا، به‌لێ برا ماكێ قه‌حتانى كو ناڤێ وى سالمه نها به‌رپرسێ چه‌كدارێن داعشێ یه ل مووسل ل پشكا ئێمناهیا ئابۆرى یا داعشێ كار دكه‌ت.
ئه‌بو ماریا ئه‌لقه‌حتانى ده‌رچوویێ په‌یمانگه‌ها چاندنێ یه به‌رێ سالا 2003 و پشتى كه‌فتنا به‌غدا بۆ پۆلیسَ، به‌لێ وى چو جاره‌كێ به‌حسێ ئه‌ندامه‌تیا خوه یا دناڤ رێزێن فیدائیێن سه‌دامى دا نه‌كریه یان ژى به‌حسێ برایێن خوه یێن دناڤ رێزێن چه‌كدارێن داعشێ دا.
ناڤێ وى یێ دورست، مویسه‌ر عه‌لى موسا عه‌بدوللا ئه‌لجبورى یه و ب ناڤێ ئه‌بو ماریا ئه‌لقه‌حتانى هاتیه نیاسین، ئێك ژ ئه‌ندامێن فیدائیێن سه‌دام حسێن بوو، ب نهێنى هه‌تا سالا 2003 یێ دناڤ رێزێن واندا مایه، هه‌موو بزاڤ كرینه كو ل كولیژا له‌شكریا عیراقێ ل مووسل بهێته وه‌رگرتن ل سالا 1999 به‌لێ د ئه‌زمونان دا ب سه‌رنه‌كه‌فت.
هه‌ڤالێن ئه‌بو ماریا ئه‌لقه‌حتانى گۆتن: چونكى ئه‌بو ماریا ئه‌لقه‌حتانى ئه‌ندامێ پۆلیسێن عیراقێ بوو ل باژێرێ مووسل و كار ل خاله‌كا پشكنینا پۆلیسان له سه‌ر رێیا به‌غدا دكرن هه‌موو پێزانینێن هاتن و چوونا له‌شكرێ ئه‌مریكى ل مووسل راده‌ستى گرۆپێن رێكخستنا قاعیده یا تیرۆى ل عیلااقێ دكرن، وى ده‌مى 9 هه‌یڤان ل زیندانا بۆكا ژ ئالیێ له‌شكرێ ئه‌مریكى ڤه هاته ده‌سته‌سه‌ركرن.
هه‌روه‌سا خوه‌یاكرن، ل سه‌ر ده‌ستێ شێخ ئه‌لمه‌یاحى د زیندانا بۆدكا وانه‌یێن شه‌ریعه‌تى خواندینه و سالا 2005 ژ زیندانێ ده‌ركه‌فت و گه‌هشته رێزێن چه‌كدارێن سه‌له‌فى.
رۆژنامه‌ڤانى عیراقێ یێ تایبه‌تمه‌ند ب كاروبارێن قاعیده ئه‌لحمیدانى گۆت:ئه‌لقحه‌تانى یێ به‌رنیاس ب هه‌رارى وه‌كى باژێرێ هه‌رار یێ سه‌ر ب مووسلێ ڤه، پۆستێ به‌رپرسێ شه‌رعیێ رێكخستنا داعشێ ل عیراقێ تایێ مووسل ئالیێ راستێ پێ هاتیه راسپاردن، ل سالا 2007 جاره‌كا دى هاته گرتن و سالا 2011 هاتیه ئازدكرن و ده‌مى هاتیه به‌ردان نه‌خوشیا پرۆستاتان هه‌بوو و گه‌له‌ك ماندى بوو، له‌ورا داخوازا موله‌ته‌كێ بۆ چاره‌كرنێ كر و به‌ر ب وه‌لاتێ سووریا چوو.
پشتى ل وه‌لاتێ سووریا گیرو بوى رێكخستنا چه‌كدارێن داعشێ ل عیراقێ ل هه‌یڤا چریا دوێ سالا 2011 هاته لادان و ده‌رخستن، ئه‌لحمیدانى هه‌روه‌سا دیاركر، قه‌حتانى جاره‌كا ڤه‌گه‌ریا دناڤ رێزێن داعشێ دا پشتى پێكئینانا به‌ریێ نوسره ل سووریا ل وى ده‌مى وى كارێ به‌قالیێ دكر، ده‌مێ ئه‌بو به‌كر به‌غدادى جولانى راسپاردى كو به‌ریێ نوسره پێك بینیت، جولانى داخوازا قه‌حتانى دكه‌ت و سه‌ركرداتیا رێكخستنا داعشێ ب نه‌چارى ڤه رازى دبیت.
به‌لكى نهێنیا قه‌حتانى و ڤه‌شارتنا رابردویێ وى دناڤ (فیدائیێن سه‌دامى دا) خاله‌كا لاوازیا وى بیت هه‌مبه‌رى هه‌ڤالێن وى دناڤ رێزێن داعشێ دا وه‌ك ئه‌و دبێژیت، چونكى هه‌رده‌م دبێژنه وانا (داعشا به‌عسیان) وه‌ك ئاماه‌ك ب گرێدانا وان یا به‌رده‌وام ب به‌عسیان ڤه و قه‌حتانى بخوه ژى ب ناڤى خوه‌شه (داعشا به‌عسیان).
گونه‌هبار كرنا قه‌حتانى ب گرۆپێن چه‌كدراێن داعشێ ب په‌یوه‌ندیا به‌عیسان ڤه دو ئارمانجێن تایبه‌ت هه‌نه ژ ئالیێ دو پۆپۆزسیۆنێن سوورى ڤه، ئێك گرۆپێ جیهادیێ سه‌له‌فى ل سووریا كو گرۆپه‌كێ موعته‌دله و دژایه‌تیا گرۆپێن نه‌ته‌وه‌یێن عه‌ره‌بى دكه‌ت، و گرۆپێ شۆره‌شكێرێن سوورى كو دژایه‌تیه‌كا مه‌زن ل گه‌ل رژێما به‌عسیان هه‌یه.
قه‌حتانى دڤیا هه‌ردو ئالیێن هه‌ڤدژ بۆ به‌رژوه‌ندیا خوه بكار بینیت، ب رێا تێكه‌لكرنا هنده‌ك سیاسیه‌تا ناڤخوه‌یا عیراقێ و دژاتیا شیعان و وه‌لاتێ ئیرانێ و دژاتیا توند یا به‌عیسیێن عیراقێ ل گه‌ل به‌عیسیێن سووریا و رژێما ئه‌سه‌د كو ئه‌و به‌عسیا سوورى دژاتیا ل گه‌ل هه‌ردوو ئالیێن سه‌له‌فى و شۆره‌شگێران هه‌یه.
ئه‌ڤه ژى شرۆڤه‌كرنا هه‌بوونا سه‌ركدرێن رێكخستنا داعشێ یێن ئه‌ندامێن له‌شكرێ عیراقێ یێ به‌رێ یان پاشمایێن به‌عسیان به‌رچاڤ دكه‌ت، كو پشتى كه‌فتنا رژێما به‌عسا گۆڕ ب گۆڕ خه‌لكێ ژێرى و ناڤه‌راستا عیراقێ بووینه دو جوون ئێك ل گه‌ل له‌شكرێ نورى مالكى یێ شیعى و یێن دى ئه‌فسه‌رێن سونى كو گه‌هشتنه هێز و چه‌كدارێن قاعیده‌یا سه‌له‌فى و یان چه‌كدارێن داعشێ كو ئه‌و گرۆپێن ئیسلامى هه‌موو د به‌رنیاسن د سه‌رده‌مێ رژێما به‌عسا ژناڤبرى دوڤچونێن توند و دژوار دژى وان ژئالیێ ده‌زگه‌هێن ئه‌منى و هه‌والگیریا سه‌دام حسێن هاتینه كرن و گه‌لك ژوان ئه‌فسه‌ر بوون كو ل سه‌ر كارێن وان هاتینه لادان و پشتى كه‌فتنا به‌غدا گه‌هشته گرۆپێن سه‌له‌فى و قاعیده و ئێك ژوان ئه‌فسه‌ران هاریكارێ زه‌رقاوى بوویه ب ناڤێ (سامر ئه‌لریشاوى و برایه‌كى وى ژى ل گه‌ل بوویه).
له‌ورا به‌عسى یێن خودان باوه‌ریه‌كا نه‌ته‌وه‌یى نه‌شیان رۆله‌كێ كاریگه‌ر د ناڤ رێزێن گرۆپێن ئیسلامى دا ببینن، به‌لكى به‌روڤاژى وێ چه‌ندێ وان گرۆپێن ئیسلامى مفا ژ كه‌سێن به‌عسى یێن خوادن شیان د ده‌زگه‌هێن به‌عسیان دا ب بینن، نه‌خاسمه جه‌ماوه‌ریا ل عیراقێ بوویه دو جوون یا تائیفه‌گه‌رى، و عیزه‌ت ئیبراهیم دوورى سه‌ركردێ حزبا به‌عس نه‌شیایه گرۆپه‌كێ له‌شكرى بخوه پشتراست بكه‌ت بتنێ له‌شكرێ ته‌ریقا نه‌قشه‌به‌ندى یا سوفى نه بیت.
شرۆڤه‌كرنا دوێ ئه‌وه، پتر ژ چیروكا جولانى دیار دبیت كو ناكوكیێن بده‌ستڤه‌ئینانا ده‌ستهه‌لاتێ و ناكۆكیێن كه‌سایه‌تى و هه‌ڤڕكیێن كورسیێ گه‌وهه‌رێ شه‌رۆ په‌ڤچونا ب تایبه‌تى د ناڤبه‌را به‌ره‌یێ نوسره و چه‌كدارێن داعشێ ل سووریا، به‌لێ هه‌ر ئالیه‌ك بۆ خوه كراسه‌كێ پیرۆز و شه‌رعى ل ژێر رێنمایێن فقهێ ئیسلامى و سه‌له‌فى هه‌لویستێ خوه پێ ب هێز دكه‌ت و خوه ژ هه‌ڤڕكێن خوه دپارێزیت.
ئه‌ڤه ژى ئاسته‌نگه‌كا مه‌زنه ل هه‌مبه‌رى قه‌حتان ئه‌لجبورى و به‌ره‌یێ نوسره د هه‌ڤڕكیا به‌رانبه‌رى چه‌كدارێن داعشێ و بنگه‌هێ سه‌ره‌كى یێن وان ل دێر ئه‌لزۆر و باژێركێ ئه‌لشحێل، چونكى سه‌ركردێن چه‌كدارێن داعشێ كو نها هێرشكرینه سه‌ر به‌ره‌یێ نوسره و هتا له‌شكرێ ئازادێ سورى ژى به‌رى نها هه‌موو سه‌ركردێن به‌ره‌یێ نوسره و له‌شكرێ ئازاد بوون به‌رى چوونا دناڤ رێزێن چه‌كدارێن داعشێ دا، وه‌كى (عامر ئه‌لرفدان كو خه‌لكێ ئه‌لشحێله، و سه‌دام ئه‌لجه‌مه‌ل خه‌لكێ ئه‌لبو كه‌ماله).
هوكارێ سه‌ره‌كێ یێ به‌رفره‌هبوونا ده‌ستهه‌لاتا داعشێ دژى به‌ره‌یێ نوسه‌ر بكارئینانا هۆزێن هه‌ڤڕكى وان، له‌ورا ستراتیجیا هۆزان و هه‌ڤڕكیا ناڤخوى كرنه سوته‌مه‌نیا شه‌ره‌كى بناڤێن جودا جودا ده‌ستپێدكه‌ت ب ناڤێ له‌شكرێ ئازاد و به‌ره‌یێ نوسره و چه‌كدارێن داعشێ و دووماهى هێش نه هاتیه كا دێ نه‌ڤێ وێ چبیت.
* وه‌رگێران ژ مالپه‌رێ (CNN)