ئەرێ دروستە خوین بھێنە کێشان؟
ئه‌ڤرۆ نيوز:
ل کوردستانێ ب شێوەکێ گشتی ھندەک جھێن ھەین کو ب شێوەکێ نەدەستووری کارێ تەندروستیێ دکەن ژ وان کاران خوین کێشان ژ لەشێ خەلکی، ب تایبەت ل نک شارەزایێن ئاینی ئەڤ چەندە پتر دھێتەکرن و ھندەک ب بەرامبەر ڤێ چەندێ دکەن و ھندەک ژی بێ بەرامبەر دکەن.د ڤێ دەربارەی دا مەلایەک دبێژیت: ئەڤە سێ سالە ڤی کاری دکەم و من چ دەستووری نینە و بێ بەرامبەر کارێ خوین کێشانێ دکەم وەک خزمەتەک بۆ خەلکی و ھەتا نوکە پتری 200 کەسان من چارەسەریا وان کریە.
مەلا (ح ، ز) وەکو دبێژیت شارەزایە دبوارێ خوین کێشانێ ژ لەشێ خەلکی دا ل دور کارێ خوە بۆ روژناما ئەڤرۆ دبێژیت: ئەڤە سێ سال پترە من دەست ب ڤی کاری کریە و ل دەستپێکێ من بخۆ کەسێن نێزیک خوە یان ھەڤالەک با من ئەڤ کارە ئەنجام ددا، ھێدی ھێدی خەلکەکێ زور قەستا من کر و ڤیا ئەز ڤێ چەندێ بۆ بکەم و نوکە رێژەکا زور ژ خەلکی روژانە قەستا من دکەن و گۆت: دڤان سالاندا پتری 200 کەسان من خوین ژ لەشی کێشایە و بێ کو پارەکێ یان تشتەکێ ل بەرامبەر وەربگرم ڤی کاری دکەم و شارەزابوونا من بۆ ڤی کاری من ژ ئاینی ئەڤ تشتە وەرگرتی یە و فەرمودە ژێدەرێ من یێ سەرەکی بوویە کو ئەڤێ چەندێ پەیوەندی یا ب دینی ڤە ھەبوویە ھەر ژ کەڤندا ئەڤ چەندە ل دینی دا وەکو رێیەکا تەندروستی ھاتیە ئەنجامدان و ل بەری ھاتنا دینی ژی ئەڤ چەندە ھەبوویە و ھندەکان ب بەرامبەرەکێ ئەڤ چەندە کریە تایبەت وان کەسا کو ژیانا وان ل سەر ڤێ چەندێ بوویە،لێ ئەز بێ بەرامبەر دکەم ئەگەر ئێک تشتەکێ گەل خوە بینیت ئەو دروستە لێ ب شێوەکێ گشتی بێ بەرامبەر ڤی کاری دکەم و ئەڤ کارە نەیێ ب ساناھی یە و ھەموو کەس نەشێن ڤی کارەی بکەن.
مەلای ئاماژە دا وێ چەندێ کو چو دەستوری ژ ئالیێ حکومی ڤە نینە، لێ ھەتا نھا چ رێگری ژی نەبوویە و گۆت: ب شێوەکێ گشتی ئەم خوینێ ژ ناڤ ملا دکێشین، تایبەت ئەگەر سەرێ ئێکێ ب ئێشیت، لێ ئەگەر ئێکێ چوکێن وی ب ئێشن دێ ژ چوکا بەردەین، د20خولەکاندا خوینێ ژ کەسەکێ دکێشم و ئەڤ ئامیرێن ب کاردئینم ھەر کەسەکی یێن خوە ھەنە دوبارە ئامیرە بۆ چ کەسان ب کارنائینم دا کو چ نەخوشی نەھێنە ڤەگوھاستن. ھێشتا گۆت: ئەڤە تشتەکێ دەستنیشانکری نینە ب کەسەکی ڤە ھندەک کەسێن ھەین دوھنیات دلەشی دا ھەنە ئەو دشێن د ھەیڤێ دا دو جاران بەردەن، بەلێ ئەگەر ھند یێ نەخوش نەبیت سالێ جارەکێ بەسە،ئەڤ خوین کێشانە بۆ ھەموو ژیەکی یا دروستە چ جوداھی دناڤبەر بچووک و مەزنی دا نیە چ ژن بیت یان زەلام بیت ژن چ دحالەتێ عادێ یان دوگیانیێ دا بیت دروستە، بەلێ ئەڤ خوین کێشانەئەگەر دونیا گەلەک یا سار بیت یا باش نینە خوینێ ژ لەشێ خوە بکێشن و ئەگەر گەلەک یا گەرم بیت دڤان ھەر دەماندا خرابە،لێ وەرزێ پایز و بھارێ دا گەلەک باشە، ئەو بخۆ ب شێوەکێ گشتی بۆلەشێ ھەموو کەسان یا باشە، بەلێ ئەگەر ئێک یێ نەساخ بیت بۆ وی پتر باشترە. ناڤبری خویاکر ژی کەسێ ھەبووی ھاتیە نک من دو سێ جارا من نەزانیە کو ھەمان کەسە ب ڤێ چەندێ گێژبوون یا بۆ چێبووی و ھندەک ژی ژ ڤی کاری دترسن ئەڤێ ژی کارتێکرنا خوە یا ھەی، بەلێ ب شێوەکێ گشتی چ ئاریشە چێنەبووینە، ھەتا کو کەسێ ھەبووی پارەکێ زور یێ خەرج کری چێنەبوویە مە خوین یا بۆ کێشای تەندروستیا وی یا باش لێ ھاتی. سەبارەت گرنگی مفایێ خوین بەردانا لەشی بۆ مروڤی مەلای گۆت کو ژ ئالیێ دەرونی و لەشی ڤە گرنگیەکا مەزن ھەیە مروڤ پێ ئارام دبیت،ئەگەر ئێکێ خوینا وی یا پیس بیت یان ئێکێ نەخوشیا خوینێ ھەبوویە ئاڤ دخوینا ویدا ھەبوویە و خوینا وی نەیا سادە بیە یان ھەبوویە نەخوشیا دەرونی ھەبوویە یان ئەجنە ھەبووینە بۆ ڤان ھەمی جورە مروڤا گرنگیەکا زور ھەبوویە،ھەروەسا بۆ ھزرا مروڤا گەلەک یا باشە،ئانکو ب شێوەکێ گشتی خوین کێشانێ گرنگیا خوە یا تەندروستی یا ھەی.
دکتور سلێمان مەحمود دبێژیت: خوین کێشان بۆ پاکژکرنا خوینێ دناڤ بکاردھێت و خوینا پیس ژ لەشی دەردکەڤیت و جھێ وێ خوینا پاکژ جھێ خوە دگریت و زڤرینا خوینێ چالاک دکەت وچالاکرنا ھەمی ئەندامێت لەشی وەک (مێشک، گوھلێبوونێ ، غودێ ، پەنکریاسێ…ھتد) ھەروەسا ئێشانا لەشی کێم دکەت تایەتی (عەزەلات و پێ و چوک و پشت ئێشانێ و شەقیقێ) و دەورەکێ باش یێ ھەی بەرەنگاریێ ژ لەشی دکەت دژی میکروبێت زیان بەخش و دەرئێخستنا مادێن ژەھراوی ژ لەشی تایبەت کەسێن جگارە کێش و نارگیلە کێش و ڤەخوارنا مادێن کحولی.گۆت ژی چارەسەریە بۆ راگرتنا کولیسترولێ زێدە دناڤ لەشی دا و ئوکسجینێ زێدە دکەت و بەرگریا لەشی ب ھێز دکەت و چارەسەریە بۆ ئێشێت کلیا و دلی ومەعیدێ و بۆ گرفتێن خەوێ ژی چارەسەرە ومادێ کالسیومێ دناڤ ھەستیکادا زێدە دکەت و چارەسەرە بۆ پرچ وەرین وچەندین نەخوشیێن نەدیار . بەلێ ئەڤە ھەموو ب شێوەیەکێ سروشتی دناڤ لەشیدا دھێنە ئەنجامدان.
خدر مامە بەرپرسێ سەندیکا ساخلەمیێ ل قەزا ئاکرێ دبێژیت ئەم دەستوریێ نادەینە چ کەسێ تنێ وان کەسان کو ھەژی دەستوریێ بیت کو چەندین سالا خزمەت ھەبیت ل جھێ حکومی کارکربیت، لێ ھەر لایەنەکێ ژ دەرڤەی ساخلەمیا حکومی بیت ئەم ب چ شێوە دەستوریێ نادەینێ، تنێ وان کەسان ددەینێ دچارچوڤێ ساخلەمیێ دا کاردکەن و خودان ئاستەکێ ئەکادیمی بن ئەو ژی ل دووڤ ھندەک رێنمایان ئەم دەستوریێ د دەینێ ل دیڤ مەرجێن سەندیکایێ و سالانە وێ دەستوریێ بۆ نوو دکەینەڤە، لێ ئەوێن ب سەرپێچی کاردکەن ئەم ببینین یان ئێک بێژیتە مە ئەم ئاسایشێ ل سەر ڤێ چەندێ ئاگەھدار دکەین کا ڤێجا ئەو ب چ شێوە پێرابوونێن خوە دگرنە بەر ڤێجا چ بگرن یان ھەر تشتەکێ دی بیت و ئاسایش دیفچوونا وان جھان دکەت.