جوان عزه‌ت/
هزر ژ چ هاتیه هه‌بوونێ؟ یان هزر چاوا ب ئه‌نجامدانا كارێ خوه رادبیت؟ دبیت هه‌ر جۆره مرۆڤه‌ك ب شێوازه‌كێ شرۆڤه‌كرنێ دده‌ت هزرا خوه، چونكو ئه‌وا د هزرێ دا دیاردبیت بۆ ده‌ربرینا كێشان و پیڤانا ئه‌قلێ مرۆڤى دبیته پێڤه‌ره‌كێ سه‌ره‌كى. یان گه‌له‌ك جاران مرۆڤ ل گه‌ل هزرا خوه جۆره هه‌لسه‌نگاندنه‌كێ د ناڤبه‌را ره‌وشا ڤه‌كۆلین و وه‌رارا ئه‌قلى دا دكه‌ت، به‌لێ ئه‌و گۆتارا هزر تێدا دبۆریت، وێ ژى پێویستى ب ره‌خنه‌یا هزركرنێ هه‌یه، هه‌تا بشێت سه‌لماندنا بوویه‌رێن چێبووى و داهاتى بكه‌ته ره‌نگێ دانوستاندنى.
ئه‌گه‌ر پێناسه‌یه‌كێ بده‌ین ره‌خنه‌یا هزركرنێ، كا په‌یدابوونا وێ ژ چ هات؟ یان كه‌نگى یا به‌رهه‌ڤ بوو رووبه‌روى مه‌رج و پێگرێن ره‌خنه‌یا راسته‌قینه ببیت؟ دێ دیاربیت كو گوهۆرینا ژیانێ ئه‌و زه‌مینه خوه‌شكر، مرۆڤ به‌ر ب ره‌خنه‌یا تێهزركرن و ئاڤاكه‌ر بچیت، هه‌تا بشێت گوهۆرینا كه‌لتوورى ئاڤابكه‌ت، چونكو ره‌خنه‌یا هزركرنێ ب حوكمێ ئه‌جینده و مه‌مله‌كه‌تا ژیانێ كارێ خوه برێڤه‌دبه‌ت و پێشكێشى هزرا ده‌رڤه دبیت.
ژ لایه‌كێ دى ڤه، ده‌مێ ئه‌فسانه په‌یدا بووى، هینگێ هزرێ ژى ده‌سپێكر، پاشى ره‌خنه‌یا هزرى ژى جهێ خوه د ناڤ تێكستێن ژیانێ دا چاند، چونكو وى ده‌مى ره‌وش و ئالۆزیا ژینگه‌هێ ره‌خنه به‌ر ب نه‌مه‌ته‌كێ به‌رفرهه ڤه بربوو، هه‌تا وى ئاستى شیاى كه‌شه‌كێ ئارام ژ بۆ داناندنا بیناتێ باژێرڤانى دروست بكه‌ت و ل كه‌مینه‌یا چاره‌سه‌ریان بگه‌ریت.
ئه‌گه‌ر ئه‌م ب كوراتى یان ژى ب كومه‌كا پرسیاران بچینه د ناڤ جه‌وهه‌رێ هزر و ره‌خنه‌یێ دا، هینگێ دێ به‌رهه‌م و ژێده‌رێن ئه‌قلێ مرۆڤى باشتر دیار بن، كا تاكه‌كه‌سێ كورد ب چ په‌روه‌ده‌یا هزرى مه‌زن و ئاڤا بوویه، یان ب كیژ ئه‌زموونێ سه‌ره‌ده‌ریێ دكه‌ت یا كه‌لتوورى یان یا بنگه‌هین!
ژ وان ژى، گه‌لۆ ما مرۆڤ ره‌خنه‌یێ ئاڤادكه‌ن، یان ره‌خنه مرۆڤى ئاڤادكه‌ن؟ ئه‌رێ هزرا مرۆڤێ كورد شیایه به‌رهنگاریا ره‌خنه‌یا پاردۆكسى (هه‌ڤدژى) تۆره‌بوونێ بگریت؟ یان كه‌نگى مرۆڤ شیایه بێژیت ئه‌ڤ جۆره هزر و ره‌خنه به‌رهه‌مێ ئه‌قلێ مرۆڤى یه؟ ب هزره‌كا دى، ئه‌رێ هزرا كوردى بوویه پێڤه‌رێ ئاڤاكرنا ره‌خنه‌یا زانستى؟ هه‌تا دووماهیێ! بنێره، ئه‌ڤ پرسیاره هه‌مى راسته‌رێ ڤه‌كۆلینێن هزرى دهێن، به‌لێ هه‌تا مرۆڤ ل گور وێ هزركرنێ پێكهات و پاشخانێن ئاڤاكرنێ دروست بكه‌ت، گه‌ره‌كه مرۆڤ ل رێكا پێشبینیا ره‌خنه‌یا زانستى ژى بگه‌ریت، چونكو زالبوونا هزرێ پرانیا جاران ره‌فتار و ره‌خنه‌یێن ب خورتى ل سه‌ر كه‌سێ به‌رامبه‌را دا دسه‌پینیت.
ئه‌نجام: ژ بۆ وێ چه‌ندێ هه‌تا مرۆڤ هه‌ست ب ئیدمانه‌كا شارستانى بكه‌ت، گرنگه هزر و سه‌ره‌ده‌ریێ دگه‌ل وێنه‌یێن هزركرن و تێكستێن خواندنا ژیان و ره‌خنه‌یى ژى بكه‌ت، چونكو ره‌خنه یا هاتى یه وێ هه‌بوونێ، دا كو ملله‌ت و مرۆڤ پێشبكه‌ڤن، بگه‌هن وێ مه‌به‌ستێ، یا جهێ سازى و دامه‌زرینگه‌هان بگریت و رۆلێ خوه‌یێ گرنگ د چێكرنا سه‌روسیمایێن خه‌باتا ره‌وشه‌نبیریێ دا بیڤیت.
نووترين نووچه
- پشتی رەوشا سووریێ مەترسییا داعشێ ل سەر ئیراقێ یا زێدەتر بووی
- دڤێت چەك ل ئیراقێ تنێ د دەستێ دەولەتێ دا بیت نەكو گرۆپێن چەكدار
- هەژمارەكا كەمپێن ئاوارەیان ل هەرێمێ دێ هێنە تێكهەلكرن
- نوری مالكی: ئیسرائیلێ پلانا پارچەكرنا وەلاتێن دەڤەرێ یا هەی
- پەرلەمانتارەك: نەبوونا ل هەڤهاتنێ ل سەر كۆمسیۆنا نوو دێ هەلبژارتنێن بهێن ل ئیراقێ پاشئێخیت
- ب گرنگی دنێڕینە پێگەهێ هەرێما كوردستانێ
- مەسرور بارزانی و بەربژارێ ترەمپی بۆ شیرەتكارییا ئاسایشا نیشتمانییا ئەمریكی دووماهی پێشهاتان گەنگەشە دكەن
- ژ ناڤچوونا رژێما ئەسەدی و دەرئەنجامێن وێ دێ كارتێكرنێن ئەمنی و سیاسی ل سەر ئیراقێ هەبن
- دادگەهەكا بەغدا سكالایەكا وەزارەتا پەترۆلا ئیراقێ دژی هەرێمێ رەتكر
- سەرۆك بارزانی: ئێكەتییا ئافرەتێن كوردستانێ ئەزموونەكا سەركەفتییا پشكدارییا ئافرەتێ یە د ژیانا سیاسی و جڤاكییا كوردستانێ دا
جوان عزه‌ت
مرۆڤ و وه‌هم
جوان عزه‌ت
پشكا: دوویێ
ئه‌رێ تاكێ جڤاكى ژ وه‌همێ چ فێر بوو؟ یان جڤاك شیا ب شێوازه‌كێ رۆنتر شرۆڤه‌كرنێ بده‌ت ڤى جۆره په‌روه‌ردێ؟ د ڤێ گۆشێ دا ئه‌وا من دڤێت بگه‌هینم لاپه‌رێ رۆژنامێ و خوانده‌ڤان ئه‌وه ئه‌م هنده‌ك هزركرنێن كوورتر و خواندنێن به‌رفره‌هتر بده‌ین په‌روه‌رده‌یا كه‌لتۆر و جڤاكێ خوه، داكو بزانین كا وه‌هم ژ په‌یدا دبیت و چاوا دبیته وێنه‌یه‌كێ خه‌یالى د ناخێ مرۆڤى دا!. ل ده‌سپێكێ جڤاك هاته دروستكرن كو هه‌ر تشتێ وێ نه وه‌كو جڤاكه‌كێ دیتر بوویه، به‌لكو گه‌له‌ك جاران ده‌مێ مرۆڤ هزر د هه‌بوون و دروستكرنا بنه‌مایێن وێ دا دكه‌ت، هینگێ مرۆڤ نه‌چار دبیت كو وێ په‌روه‌رده و فێركرنێ قه‌بوول بكه‌ت، چونكو ئه‌و ژى گه‌له‌ك رێك و په‌یره‌وێن گشتى و به‌شه‌رى بخوه ڤه دگریت، به‌لێ د هه‌مان ده‌مى دا پێویستیا وێ ب رێكخستنا زه‌مینه سازى هه‌یه. ژ لایه‌كێ دى ڤه پێدڤیه چینا زانا وره‌وشه‌نبیران ب شێوازه‌كێ باشتر گرنگیێ بده‌ن ئه‌رك و بهایێ وێ په‌روه‌ردێ و فێركرنه‌كا جودا و سه‌رده‌م پێشكێشى په‌یوه‌ندیێن وێ بكه‌ن. هه‌تا كو زانیارى و چاوانیا رێڤه‌برنێ ژ لایێ مرۆڤان ڤه بهێته جێبه‌جێكرن. ئه‌رێ مه ژینگه‌ها خوه چاوان ئاڤاكر؟ یان چاوا هه‌تا نها جڤاك شیایه خوه ل گه‌ل هه‌ست و هزرێن ترسێ بگونجینت و ژیانا خوه به‌رده‌وام بكه‌ت؟ دبیت ئه‌ڤه پرسیاره د هزرا خوه‌نده‌ڤانى دا ب شێوازه‌كێ دى تر بهێنه ئازاراندن، به‌لێ شێوازێ وێ ئاڤاكرنێ هه‌ر چ بنه‌مایه‌كێ گه‌هاند دبیته تاكى ب وه‌همى و ره‌نگێ ئاتیفى بوویه، هه‌تا وى ئاستى كو ئێدى تاك هه‌ست ب بێ هیڤى بوون دل ساربوونا تشتان بكه‌ت، ژ به‌ر كو جڤاكێ مه هه‌تا نها د ناڤ سیسته‌م و بنه‌مایێن به‌رین دا دزڤریت ئه‌ڤه ژى خالێن كه‌م و كوریێ په‌یدا كه‌ت هه‌روه‌سان مرۆڤان دوورى خورتبوونا په‌یوه‌ندى و لێكتێگه‌هشتن، بێ باوه‌رى، ترس، دره‌نگمان و پاشكه‌ڤتنێ دكه‌ت. یا دیاره ژى كو ئه‌ڤ چه‌نده ژ ئه‌گه‌رێ زالبوونا سیسته‌مێن نه‌ریتى ل سه‌ر هزرا تاكى یه، كو ئێدى هه‌ولنه‌ده‌ت ب سیسته‌مێ سه‌رده‌مى را بگه‌هیت و ببیته خودان بریار و به‌رپرسیاره‌تیا خوه یا كه‌سى و تایبه‌تمه‌ندى. بێنره هه‌ر سیسته‌مه‌كێ دیمۆكراسى و مه‌ده‌نى بییت ئه‌وى سیسته‌مێ یا شیایى به‌رهنگاریا بنه‌مایێن سه‌قت و خه‌له‌ت بگریت و مرۆڤ تێدا فێرى جۆره په‌روه‌رده‌كا زانستى و سیسته‌ماتیك كریه، سه‌ره‌راى وێ چه‌ندێ تاكه‌ك هوشیار و خودان پله‌یه‌كا به‌رز د قووناغا گوهۆرانكاریێ دا په‌یداكریه، كو گوه و چاڤێن وى هه‌رتشتى ب یاسا و بها ببینت. به‌لێ مخابن د ناڤ جڤاكێن كوردى دا هه‌ر تشت به‌رۆڤاژیه. نموونه دێ بینى ژنه‌ك ژ ئه‌گه‌رێ وه‌هما بنه‌ماێن كه‌لتور و نه‌ریتان نه‌شێت بریارا چوونا د ناڤ جڤاكى دا بده‌ت، ژ به‌ر كو هه‌ر تشت ب ترس گه‌هاندیه هزرا وێ و د ناڤ ناخێ وێ دا شین بوویه، ئانكو رۆژانه ل گه‌ل وێ وه‌همێ دژیت بێ كو بزانیت چاره‌نڤیس و داهاتێ وێ ل سه‌ر ڤێ رێكێ چیه و دێ چ بیت! ئه‌نجام: ئه‌رێ مرۆڤێ كورد بۆ هندێ په‌یدا بوویه كو د هزرا وى دا ژیان بتنێ شه‌ڤ و رۆژه نه زێده‌تر؟ یان ژى ژیان داهێنان، ئاڤاكرن، ڤیان، بهادارى و ته‌مامكرنه، ب نێرینا من، مرۆڤێ ئازاد بیت هینگێ دێ زانیت كا واته‌یا، ماف، ئه‌رك، وه‌لات، به‌رهه‌م، هه‌بوون، ژیان، په‌روه‌رده و…هتد چیه! له‌وراپێدڤیه، تاك هه‌ولبده‌ت ڤان جۆره ئاشۆپان ل دگه‌ل خوه دا لابده‌ت و هزر د داهاتێ خوه دابكه‌ت. هه‌تا كۆمه‌لگه‌هه‌كا ساخله‌م و دروست په‌یدا بكه‌ت و مرۆڤى ژى ژ قووناغا وه‌همێ ده‌ربازى قووناغا ئازادبوون و په‌روه‌ردا زانستى بكه‌ت، داكو جڤاكێ مه‌ده‌نى جهێ خوه بگریت.
مرۆڤ و وه‌هم
جوان عزه‌ت/ پشكا چارێ
ئه‌گه‌ر بێژین ئه‌رێ په‌یڤا ترسێ ژ چ هاتیه؟ یا دیاره، كو ئه‌و ژى كێشه‌یه‌كا ده‌روونى یه رووبه‌روى جه‌سته‌یێ مرۆڤى دبیت و ژ كێشه‌یا جڤاكى ده‌ركه‌ڤتیه ئاراسته‌ى هزرا مرۆڤى بوویه، چونكو پرسێن جڤاكى هه‌مى ده‌مان ل گه‌ل هزرێن مرۆڤى هه‌ڤواته دبن.
ئه‌گه‌ر باشتر هزر ل سه‌ر ڤى جۆرێ ترسێ بكه‌ین، دبیت هه‌مى جڤاك هه‌تا ئاسته‌كێ بلند نه خودان جۆر و ره‌هه‌ندیێن ئاڤاكرنێ بن، به‌لێ هزرا وان خودان سالۆخه‌تێن پێشكه‌فتن و پێشداچوونێ نه، چونكو بنه‌مایێن ئه‌ستاتیكا مرۆڤان ژ گه‌ردۆنى وان ره‌هه‌ندان ده‌ردكه‌ڤن، ژ بو كو پتر هزرا مرۆڤى جوانى یێ بده‌ت ده‌روبه‌رو نیاسینا كومه‌لگه‌هێ. وه‌كو سپنۆتزا دبێژیت: “مرۆڤێ ئازاد هزرا مرنێ ناكه‌ت، چونكو فه‌لسه‌فا وى دهزرا ژیانێ دایه”. كه‌واته، ئه‌م د هزرا جه‌سه‌دى دا خوه ئازاد دبینن، به‌لێ د هزرا ئه‌قلى (ژیر) دا نه د ئازادین، ژ به‌ركو مه هه‌ر تشت ل سه‌ر بنیاتێ مه‌زهه‌رى دایه پێناسه‌كرن. ره‌نگه ئه‌ڤه ژى ئێك ژ شاشیێن هه‌ره مه‌زنه، كو مه هه‌تا نها نه‌شیایه هزره‌كا ئازاد ناخێ خوه دا بچه‌سپینین. به‌لێ مافێ مه‌یه پرسیاره‌كێ بئازارینین، گه‌لۆ ئه‌گه‌رێ وێ چه‌ندێ چ بوویه، كو مه نه‌شیایه هزرا ئازاد بێ ترس و دو دلى بكه‌ین د ته‌وه‌رێ هه‌بوون ژیانا خوه دا؟
واته، ترس ل جه‌م مه بوویه ده‌رگه‌هه‌كێ ده‌رئه‌نجامیێ و ئه‌م هزرا وێ د مرنێ دا دبیینن نه د ژیانێ دا، ئه‌گه‌ر بێژین ده‌رئه‌نجامێن هه‌مى په‌یوه‌ندى و تێكه‌لێن ژیانا مه ل كیڤه دیاردبن! هینگێ د ناڤ دارستان و ئه‌فسانه‌یا ترسێ دا جهێ خوه دیاردكه‌ن. ب هزرامن، ئه‌ڤه ژى هه‌ر كێلیه‌كا ژیانێ دوماهیك دئینت و ده‌مه‌كێ ژ مرۆڤى دستینت، له‌ورا مرۆڤ به‌رده‌وام بۆ سه‌ره‌راستكرنا هزر و ژیانا خوه، پێدڤى ب لێگه‌ریانا ئالاڤێن به‌رهه‌ڤكرنێ هه‌یه.
بێنره چاوان ل وه‌لاتێن پێشكه‌فتنى زمانێ دانوستاندن و تیكستێن ئازاد په‌یدابوو؟ واته، هه‌مى ب رێیا ستراتیژیا سیسته‌مێن گوهه‌رین و گوهه‌راندنا ناخێ مرۆڤان، به‌لێ ل ده‌ڤه‌رێ ئه‌گه‌ر تاك هه‌ولبده‌ت تێكسته‌كێ بنڤیسیت، ل وى ده‌مى هزر ناكه‌ت كا ئه‌و تێكست چاوا په‌یدابوو یه و بوچى دنڤیسیت؟ دا كو پتر كار ل سه‌ر به‌رهه‌مێ وێ بكه‌ت بێ كو دوو دل بیبت پێكهاته‌یێن وێ ژ واته‌یێ تژى دكه‌ت و هه‌ولدده‌ت ب شێوه‌كێ ترساندنێ سه‌ره‌ده‌ریێ دگه‌ل ئه‌جنده‌یا وێ بكه‌ت، هه‌تا كریارا ترسێ د وێ خواندنێ دا په‌یداببیت. ئه‌ڤه ژى خاله‌كا له‌نگ د ناڤ هزر و تێكستا مرۆڤێ ئازاد دا ئاڤادكه‌ت. ژلایه‌كێ دی ڤه ژى، ده‌ست بۆ ده‌ستى هزرا ترسێ دهێته ئازاراندن و ب هه‌لسه‌نگاندنه‌كا نه ئازاد پێشكێشى پره‌نسیپ و هزرا مرۆڤى دبیت.
ئه‌نجام: وه‌هم (ترس) ده‌ركه‌فتنه‌كه تێكه‌لى مرنا مرۆڤى دبیت و مرۆڤى ژ هزرا زیندى دویردكه‌ت بێ كو بزانیت، كا راستیا فامكرنا ژیانێ چیه و چاوا په‌یدا بوویه؟ واته، د گه‌ل پیڤانێن ڤێ چه‌ندێ، پێدڤییه مرۆڤ ده‌ست ب لیڤن و بزاڤێن هزرا ئازاد بكه‌ت، داكو د میحرابا بوونه‌وه‌راتیا ساده و ئاشوپ گه‌رایێ دا رزگار بیبت و بكه‌ڤیته د قوناغێن خوه‌زایى و خوه‌سه‌ربوون( ئازادبوونه‌كا) ب ماهیه‌ت دا، پاشان دگه‌ل جور و پێكهاته‌ێن ژیان و ئه‌قلێ مرۆڤى دامه‌زراندن به‌رپاببیت.
گه‌لۆ ما سه‌رتیك بۆ ماستى دبیته پیڤه‌ر؟
جوان عزه‌ت
دا ئه‌م بیرا خوه ل گۆتنا پلاتۆ (ئه‌فلاتوون) بینین ده‌مێ به‌حسێ ئازادیا مرن و جه‌سه‌دى كرى و گۆتى”مرن ده‌سپێكا ئازادیا نه‌فسێ یه ژ زیندنا جه‌سه‌دى”واته، هینگێ دیاربوو كو مرن، ئازادى و جه‌سه‌د پێكڤه زیندان دبن، به‌لێ ئه‌وا د نه‌فس و هزرا مرۆڤان دا دهێته گوهۆرین وى ده‌مى جهێ باشى یان خرابیێ دگریت، ل ڤێره ئه‌گه‌ر ئه‌وا پلاتووى گۆتى، مه هزر ل سه‌ر كربوو ئه‌ز باوه‌رم نها جڤاكێ مه د بن ئه‌ڤێ پره‌نسیپ و شارستانیا بێ واته هاتبوو رزگاركرن و د هه‌مان ده‌م دا ژن ژى ب واته‌یا سه‌رتیك نه داهاتن لقه‌له‌مدان.
د گۆتنه‌كا دى دا ئه‌فلاتوون، ده‌رباره‌ى په‌روه‌رده‌كرنا روح و جه‌سه‌دێ ژن و زه‌لامان دبێژیت: “قانوونا راستپاردنێ جهێ سه‌ربازێن ئازا و چاڤنه‌ترس و هیچ تشته‌ك دى به‌رهه‌م نه دئینا، به‌لێ ئه‌ڤ چه‌نده بۆ هێزا جه‌سه‌دى و كره هێزه‌كا درنده و خراپكار، چونكو ل نێزیك هه‌مى شیانێن ئه‌قلى كوشتن”. ئه‌گه‌ر هزربكه‌ین، ما مه ئه‌قل كریه پیڤه‌ر بۆ هه‌لسه‌نگاندن و پیڤانا هه‌رتشتى! دیاره، ئه‌ڤ چه‌نده بوویه ئه‌گه‌ر كو ئه‌م به‌رده‌وام راده‌ستى داگیركرنا هزرا جه‌سه‌دى ببین نه یا ئه‌قلى( ژیرى)، به‌لێ مافێ مه هه‌یه، ئه‌م پرسیاران بئازارینین، كا بۆچى هه‌رده‌م ل پشت وێ په‌رده‌یا د هزر و ره‌وشه‌نبیریه‌تا كوردى دا ئه‌و چه‌نده بوویه پیڤه‌ر، كو ژن به‌س جه‌سه‌د بیت نه ئه‌قل؟ ب پرسیاره‌ك دى، ئه‌رێ جڤاكێن ڤه‌كرى، ژنێ ب جیهانا كه‌لتوور نه‌ریتى قه‌بوول دكه‌ن و دسه‌لمینن بۆنه‌وه‌ره‌ك ئه‌وره‌ت خواز، یان ژنێ ب كارێكته‌ر و تایبه‌تمه‌ندیێن خوه‌زا (سرۆشتى)، خوه‌سه‌رى(ئازادى) و ئه‌قلى (ژیرى) دسه‌لمینن؟ ب هزرامن، جڤاكێ كوردى د هه‌بوونێ دا ناژیت و ژن و زیندبوونێ ژى قه‌بوول ناكه‌ت.
ژلایه‌كێ دى ڤه، ئه‌گه‌ر هه‌ر ژنه‌ك سه‌را پرسا شه‌ره‌فێ هاته ژناڤبرن و كوشتن، هینگێ ب هزرا هه‌وه، ما دێ ژیان ب مرنا وێ ژنێ هێته ژ ناڤبرن و دووماهی هێت یان نه؟ واته، ئه‌و چینا توندوتیژى و كوشتنا ژنان ب مه‌سه‌له‌یه‌كا نه‌به‌ر ئه‌قل ڤه ب دووماهیك بینت، هینگێ ئه‌و هێشتا ژ رێكا بازنه‌یى و كه‌لتوورى دا ده‌رنه‌كه‌فتیه و نه‌شیایه به‌راوردى یێ دگه‌ل راستى و ئه‌نجامدانا كارو كریاران بكه‌ت و ببیته زێره‌ڤانه‌كا وه‌فادار بۆ تافێلكرن و پاراستنا كه‌رامه‌ت و هه‌مى پیروزێن ژنێ ژى، چونكو ئه‌وێ چینێ سنۆرێ كریارێن خوه ب تنێ بۆ هه‌لگرتنا كرێتترین وێنه دامه‌زاندیه، نه‌كو بۆ نڤیساندنا دیرۆكه‌كا راسته‌قینه ب راسته‌رێكرنا پیروزێن بها و پره‌سپێن ئافراندنا وێنه‌یێن ژنێ.
به‌لێ به‌رى راگه‌هاند و مرنا وه‌رگرى هنده‌ك مرنێن دى دهێن، دبن مژارێن هزرى بۆ ناخێ مرۆڤى، پاشان دمینن دناڤ هه‌ڤواته‌یه‌كا زیندى و مرنه‌كا بێ دووماهیك نه‌ونداكرى دا. وه‌كو سیمۆن دى بڤوارێ چرایه‌كێ دى تر د تاریا هزرا مرنێ دا هه‌لكرى و گۆتى، “مرن نه دوووماهیه” هینگێ بیرامن، ل ڤێ پرسا نه‌مرى هات، ده‌مێ بۆنه‌وه‌ره‌كێ ژیێ خوه هه‌مى د ناڤ چه‌تر و چه‌ڤه‌نگا نه‌ریتى ده‌رباز و ته‌رخانكرى و خوه ژ بۆنه‌وه‌ره‌كێ ساده جوداتر ددیت به‌لێ گوت، ما ماست بێ سه‌رتیك دهێت خوارن! وى ده‌مى بۆ من ژى بۆ پرسیار و مژاره‌كا بابه‌تى، كو ئه‌ز ببێژم، گه‌لۆ ما سه‌رتیك دبیت پیڤه‌ر بۆ ماستى؟ ئه‌گه‌ر هۆسا بیت كه‌واته، هه‌تا نها نه ئه‌م ب بۆنه‌وه‌رێن ئه‌قلگه‌رایێ هاتینه ژیانێ نه ب بونه‌وه‌رێن ئافراندنا پیرۆزى و راستیان هاتینه د ناڤ مه‌یدانێن كار وكریارى دا، به‌لكو ئه‌م ئه‌و بۆنه‌وه‌ر بووینه كو هێشتا مه پێدڤى پتر ب پێداچوونێن هزرى پرۆسێسا ئه‌قل و پاراستنا واته و پیروزیێن ئیكدو هه‌یه، هه‌تا بشێن جڤاكێ ره‌وشه‌نبیرى دابمه‌زرین، كو بزانیت جوداهیا سه‌رتیك و ماستان ب كیژ په‌روه‌ردێ دهێته چاره‌سه‌ركرن و قه‌بوولكرن.
خوە بنیاسە
جوان عزه‌ت/
پشكا:ئێكێ
رزگاركرن نه تشته‌كه كو مرۆڤ ژێ په‌شیمان ببیت، به‌لكو كارلێكه‌ره ژ بۆ ده‌ستڤه‌ئینانا بها و ئێدیه‌مێن هێز و هه‌بوونا مرۆڤى، گرنكترین پرسیارا كو مرۆڤ ئاراسته‌ى خوه دكه‌ت، ئه‌وه ده‌مێ مرۆڤ دبێژیت وه‌هم چیه؟ یان ژ چ په‌یدا دبیت، یان دێ چاوا د واته‌یا هه‌ر تشتى گه‌هیت هه‌تا كو بزانیت ئه‌و تشته‌كه هێژایى هه‌بوونێ یه!.
دبیت گه‌له‌ك جاران مرۆڤ بۆ خوه جۆره وه‌همه‌كێ دروست دكه‌ت بێ كو بزانیت ئه‌و وه‌هم دێ باندورێ ل هه‌ست و هزر و ده‌روونێ مرۆڤى كه‌ت، ره‌نگه ئه‌و چه‌نده ژى جوره‌كێ دى یێ تێگه‌هشتن و جیاوازیێ دناڤ ژیانا مرۆڤى دا په‌یدادكه‌ت، كو رۆژ بۆ رۆژێ مرۆڤ به‌ره‌ڤ مرنه‌كا نه زیندى بچیت. به‌لێ ب هزرا من، جڤاك دهێته دانان دا كو گوهۆرین و ده‌ستكارێن نوو په‌یداببن و هزركرن ژى ببیته پشكه‌كا سه‌ره‌كى بۆ لڤاندنا ڤێ وه‌همێ.
كورد هزردكه‌ن، كو وه‌هم ب تنێ د ناڤ گیانێ مرۆڤى دا په‌یدادبیت ژ بۆ كوشتن و هندابوونا مرۆڤى، به‌لێ ئه‌ڤه ناهێته وێ واته‌یێ كو ئه‌و پشكه‌كه ژ كوشتنێ، به‌لكو پشكه‌كه ژ وێ ئه‌جنده‌یا هشیاریێ یا كو به‌رێ مرۆڤى دده‌ت رێكا هه‌بوون و دیاركرنا ئاسته‌نگان د خالێن چاره‌سه‌كرنێ دا و مرۆڤى ده‌ربازى قووناغێن جودا جودا دكه‌ت هه‌تا دگه‌هیته قووناغا مرۆڤبوون و ئازادیێ.
ئه‌گه‌ر ل كه‌لتوورێ كوردى بنێرین، دێ گه‌له‌ك جۆرێن وه‌همان بینن، كو د ناڤ ژینگه‌ها مه دا هه‌رتشت ل جه‌م تاكى بوویه جۆره ترسه‌ك كو چ هزركرن بۆ نه‌بیت، ژ به‌ركو مرۆڤ بۆنه‌وه‌ره‌كه حه‌ز و ئاره‌زۆێن جودا هه‌نه و به‌رده‌وام دخوازیت جڤاكه‌كێ دروست بكه‌ت كو مرۆڤبوون و ئینسانه‌تى جوانتر و خوه‌شتر و باشتر بهێته دیتن، به‌لێ د هزرا وى دا هه‌مى ئه‌ڤ پرسه بووینه خه‌ون، خه‌یال، هزركرن، ئه‌قل، به‌هره و د ناڤ ئێكدا تێكه‌ل بووینه، له‌ورا هه‌تا نها هه‌ست پێ ناكه‌ت كو ژینگه‌هه‌كا ئارام هه‌یه و هه‌ر تشتى ب چاڤێ ئالۆزى دبینیت و هزرناكه‌ت كو یێ د دونیایه‌كا مه‌زن دا دژیت.
به‌لێ ل ڤێره پرسیارا كو ئاراسته‌ى مه دبیت، ئه‌رێ ئه‌و چ تشته بۆیه ئه‌گه‌رێ ژ ناڤبرنا ڤێ راستیێ؟ جڤاك به‌رده‌وام پێدڤى ب هه‌بوونا مرۆڤان هه‌یه كو بشێت سه‌ركێشه‌یه‌كێ و ژینگه‌ها سه‌قامگیر ئاڤا بكه‌ت، به‌لێ مخابن ده‌مى ئه‌م هزر د ئارامیا ژینگه‌ها خوه دا دكه‌ین، وێ دیتن و راستیێ ناده‌ت مرۆڤى كو بشێت هزركرنا ئه‌رینى بده‌ت به‌رامبه‌رى خوه، یان كۆمه‌كا سیفه‌تێن نه‌رێنیان هه‌یه نه‌شێت د جڤاكى دا دیاربكه‌ت، ژ به‌ركو ئالاڤێن وى نینه، یان ژى زۆربه‌ریا جاران دخوازیت مرۆڤبوون و زانستێ خوه پێشكیشى جڤاكى خوه بكه‌ت، به‌لێ ره‌فتاره‌كا دروونى رووبه‌رووى وى دبیت، ئه‌ڤه ژى وه دكه‌ت مرۆڤ ب هێزا ئه‌قل و زانستێ خوه ل ده‌وربه‌رێن خوه بنێریت و وێنه‌كێ ژیوارى دروست بكه‌ت، ژبه‌ركو مه ژینگه‌هه‌ك له‌نگ و سه‌قه‌ت ئاڤاكریه كو شرۆڤه‌كرنا هه‌رتشتى ب شێوازێ وه‌هم و ترسێ پێشكێشى هزرا مرۆڤان كریه، هه‌تا كو تاك وه‌لێ هاته هه‌ست و ئیداراكن خوه هێلاینه د ناڤ جه‌سه‌دێ خوه دا بێ كو بزانین دێ ب چ رێك و ره‌فتار سه‌ره‌ده‌ریێ كه‌ن و ئه‌ركێن خوه برێڤه‌به‌ن.
ئه‌نجام: ژینگه‌ه دهێن دروستكرن دا كو فه‌رهه‌نگێن بهادار و ژیوار بۆ ژیانێ بهێنه دیتن، به‌لێ ژینگه‌ها كوردى یا هاتیه دروستكرن، دا كو مرۆڤان دوورى ژیان و لێكدانا به‌رهه‌مێن دیاركرى بۆ دابینكرنا هێز و پێداویستیان بكه‌ت، ئه‌ڤجا ب هزرا من، ئه‌گه‌ر وه‌هم هه‌بیت هینگى راستى ژى نابیت، ئه‌گه‌ر راستى هه‌بیت هینگێ وه‌هم نابیت. له‌ورا مرۆڤ نه‌هاتن ژیانێ دا خوه خه‌له‌ت بكه‌ن، به‌لكو هاتن دا داهێنانان بۆ زانستێ مرۆڤایه‌تى و به‌رگریا ژناڤبرنا ئه‌فسانه‌یان بكه‌ن و یاسا و رێسایان بۆ جڤاكه‌كێ دابمه‌زرینن.
ئه‌قل و هزركرنا ئه‌قلبوونێ
جوان عزه‌ت
پشكا پێنجێ
ره‌نگه گه‌له‌ك جاران مرۆڤ دگه‌ل خوه دا هزربكه‌ت و پرسیاران ژ خوه بكه‌ت، ئه‌رێ كا مرۆڤ چیه؟ بۆچى هاتیه هه‌بوونێ؟ یان دێ چاوا واقعێ خوه زانیت و بینیت؟ هه‌لبه‌ت هه‌مى ده‌مان مرۆڤى هزرا تێگه‌هشتن و گوهۆرینێ ژى هه‌یه و د خوازیت جیاوازى و دیتێن جودا د ناڤ جڤاكێ مرۆڤى دا هه‌بن، به‌لێ ب حوكمێ وێ چه‌ندێ مرۆڤ بۆنه‌وه‌ركه كو خه‌ون و ئاره‌زو بۆ دروستكرنا كه‌لتوور، نه‌ریت، قانوون و جڤاكان هه‌یه، بۆنه‌وه‌ره خه‌ون و خۆزیا هیڤى، ئومێد و پێداویستێن تایبه‌ت هه‌یه، بۆنه‌وه‌ره‌كه حه‌ز دكه‌ت ل جهێ هزرا ده‌مار، نه‌قه‌بوولكرن و نه‌یه‌كسانیێ، مه‌ده‌نیه‌ت، دیمۆكراسى و هه‌ڤ قه‌بوولكرن هه‌بیت.
یا دیاره د ناڤ كه‌لتوورێ كوردى هێشتا ئه‌و سه‌رهلدان نه په‌یدابوویه، ئه‌گه‌ر هه‌بیت ژى ب كێمى ده‌ستپێكریه، چونكو هێشتا رابردوو ل پشتا مرۆڤى كورد وه‌كو باره‌ك گران مایه. له‌ورا ب رێژه‌كا زۆر كه‌سان شیانێن پێكاهاته‌یا هزركرنێ نیین، ژ به‌ر ڤێ چه‌ندێ ژى گه‌له‌ك جاران ئه‌قل، حه‌ز و ئاره‌زو تیكه‌ل دبن و مرۆڤ ل دووڤ خاپاندنا خوه دا دچیت.
به‌لێ ل هه‌رجهه‌كێ هه‌بیت ئه‌گه‌ر هزر وه‌كو مه‌زهه‌ر و ئاشۆپ هاته بكارئینان، هینگێ دێ مرۆڤ و ئه‌و جڤاكێ تێدا دژیت زه‌ره‌مه‌ند بیت، كه‌واته بۆچى؟ گوهۆرینا مرۆڤ و جڤاكى نه د به‌رژوه‌ندیا ئه‌قلێ ئابوورى ب تنێ دایه، چونكو هێشتا زانستێ ئه‌قلى د هزر و واته‌یا جڤاكێ ب ڤى ره‌نگى نه‌بوویه جه‌وهه‌ره‌كێ سه‌ره‌كى، ژ به‌ر كو مرۆڤى تێگه‌هشتنه‌كا كویر بۆ راستى و سه‌رچاوه‌ێن ژیانێ دڤێت، هه‌تا وى ئاستى كو هه‌بوون و هونه‌رێ مرۆڤى ب شێوه‌كێ زیندى بمینت. وه‌كو تاگور دبێژیت: “هونه‌ر ده‌ربرین و یه‌كسانیا زاتێ مرۆڤیه” واته، ل ڤێره ئه‌م ژى دبێژین مه هونه‌ر و هزر هه‌یه، به‌لێ بۆچى مه ئه‌قل و زانسته‌كێ د ئاست دا نینه؟ دبیت ئه‌ڤێ ژیانێ گاریگه‌رى كربیته سه‌ر شرۆڤه‌كرن وسه‌ره‌راستكرنا ته‌یۆرێن ئه‌قلى، ژ به‌ر كو هه‌تا نها د رۆژهه‌لاتا ناڤین دا مه قانوون، ئالاڤێن ژیان و روشنبیریا زاتى وه‌كو پێویست ل به‌ر ده‌ست نینن، یان ژى مه ب خوه شیانیێن پێشكه‌فتنا ئه‌قلى نینن! ئه‌گه‌ر چیه؟ راسته د ژیانێ دا مرۆڤى پێدڤیى ب وه‌همێ هه‌یه، به‌لێ ب هزرامن، نه وه‌هما تێكدان و خراپكرنا ئه‌قلى، به‌لكو ئاشۆپا ئایدیۆلۆژیى و هزركرنا ئه‌قلى، چونكو هه‌مى ده‌مان ئه‌و پالده‌ره بۆ پێداویستێن مرۆڤى و پرسێن جڤاكى ب تایبه‌ت كومڤه‌كرن د هزر و ته‌حملكرنا ئامرازێن تاكه‌كه‌سى دا.
ل ڤێره چه‌ند پرسیاره‌ك ئاراسته‌ى هزرا مه دبن، بۆچى مرۆڤ دهێنه ڤێ جیهان و د گه‌ردۆنى دا دژین؟ بۆچى مرۆڤ گوهۆینان چێدكه‌ت و هزرا چاره‌نڤیسان دكه‌ت، بۆچى مرۆڤ روژه‌كێ ژ دایك دبیت و رۆژه‌كێ دێ مریت؟ واته ئه‌ڤه هه‌مى د بن بنه‌ما بۆ لێگه‌ریان و ڤه‌كۆلینان، دا كو مرۆڤ ئافراندنا ئه‌قلى پێ به‌رجه‌سته بكه‌ت. دبیت د ناڤ ته‌خوچینێن جڤاكى دا ئه‌و په‌یوه‌ندیا د ناڤ ئه‌قل و هزرێ دا عاتیفه بیت، ژ به‌ر كو هزرا زانینێ بۆ خه‌یالكرنێ نیاسینێ په‌یداناكه‌ت و مرۆڤى ژى ب ملله‌تێن دیتر ناده‌ت نیاسین. له‌ورا گرنگه ئه‌م په‌روه‌رده‌یا هزركرنێ بۆ خوه بكه‌ینه هێمایێ ئاراسته‌كرنا رێیێن راسته‌قینه‌یێن ئه‌قلێ ته‌ندروست، داكو بشێن ئه‌قل و هزركرنا ئه‌قلى د ناڤ خوه دا دابمه‌زرینن.
ئه‌نجام: دێ چ چبیت ئه‌گه‌ر مرۆڤ وێنه‌یه‌كێ بۆ خوه دروست بكه‌ت ل ژێر ناڤێ خراپ یان باش جوان یان كرێت رێزگرتن یان نه‌فره‌ت و…هتد، واته، مرۆڤ مرۆڤان چێدكه‌ت، ملله‌ت مله‌تان چێدكه‌ت و زانین و هزر ژى ئه‌قلى چێدكه‌ن، له‌ورا ئه‌گه‌ر ئه‌م خوه ب ملله‌ته‌كێ پێشكه‌فتى بزانین، گرنگه ئه‌م ئه‌قلێ ئه‌فسانه و ئاشۆپان لابده‌ین و ده‌ست ب لێگه‌ریانا به‌رگێن حه‌قیقه‌ت و ئه‌قلێ ب به‌رهه‌م وراسته‌قینه بكه‌ین.
ئه‌قل و هزركرنا ئه‌قلبوونێ
جوان عزه‌ت
پشكا: شه‌شێ
مرۆڤ چاوا دشێت ل هه‌بوونا ئه‌قلى بگه‌ریت؟ یان ژى ئه‌قل چه‌ند دبیته ژێده‌رێ راسته‌رێكرن و هه‌ڤسه‌نگیا ژیانێ بۆ مرۆڤى؟ دبیت مرۆڤ گه‌له‌ك جاران ل سه‌ر روودانه‌كێ هزر بكه‌ت كا بوچى چێ بۆ؟ یان ئه‌و چ تشت بۆ كو بوویه ئه‌گه‌رێ په‌یدابوونا وێ روودانێ! هینگێ بۆ مرۆڤى دیار دبیت كو لێگه‌ریانا ئه‌گه‌ران ب خوه ئه‌نجامێن په‌یداكرنا ئه‌قلى یه، ژ به‌ر ڤێ ژى ئه‌وا د ناڤ نه‌ریتى كوردى دا دروست بوویى، گرنگه مرۆڤ ژ بیرنه‌كه‌ت كو جۆره پیڤانه‌كا ره‌فتارى یه زالى ئه‌قل و كریارێن تاكى بوویه.
پشتى چه‌ندین تاقیكرن و داهێنانان ل وه‌لاتێن هه‌ره پێشكه‌فتى ژ لایێ زانا و فه‌یله‌سۆفان ڤه هاته ئیسپات كرن، كو به‌رى سه‌ده‌یا بیستێ هه‌ر ئێك ژ وان ب لایێ خوه‌ڤه ده‌ست ب گۆتاره‌كا نووخواز بكه‌ت ژ بۆ نڤشێن نوو و داهاتوى ئه‌و ژى، دیاركر كو ب رێیا هزرا ته‌كنۆلۆژیا و ئایدیۆلوژیا سه‌رده‌مى تاك دشێت به‌رهنگاریا ئه‌قلێ كلاسیك بگریت و ده‌ست ب لێگه‌ریانا ئه‌قلێ سه‌رده‌م بكه‌ت. دیاره ئه‌ڤه بۆ تاكه رێك مرۆڤ خوه د ناڤ جه‌وهه‌رێ زانست و مێژوویا مرۆڤایه‌تیێ دا ببینت ژ پێخمه‌ت وێ چه‌ندێ، كو ئه‌و ره‌هه‌ندێن ب گرنگیا ژیانا مرۆڤى و ژ كابیسا رزگاركه‌ر ڤه دهێنه دیاركرن ببن نه‌خشه‌یێن گوهرانكاریێ. ب هزرامن ئه‌ڤێ چه‌ندێ پتر زه‌مینه بۆ تاكى خوه‌ش كر كو رێیێن سه‌ره‌ده‌ركرنا ئه‌قلێ نه‌رم بگه‌ریت و هزر د دروستكرنا ئه‌و پارچێن مرۆڤێ دگه‌ردوونى بهێته‌كرن، دا كو ئه‌قلێ مرۆڤى ل ڤى سه‌ره‌ده‌مى زمانه‌كێ ئاخفتنكه‌ر و زانستى په‌یدابكه‌ت و ل سه‌ر ئاینده و گه‌شه‌كرنا پرسێن جڤاكى ب راوه‌ستیت.
به‌لێ مخابن، ده‌مێ مرۆڤ هزرا ئه‌قلێ روژهه‌لاتى دكه‌ت، هۆسا دیاردبیت كو مرۆڤ ژ وێ چه‌ندێ په‌یدا بۆ یه هه‌ر تشتى كرێت و نه‌جوان ل قه‌له‌م دده‌ت، كه‌واته ئه‌گه‌ر چیه؟ د ناڤ كه‌ش و تایبه‌تمه‌ندیا ئه‌قلێ ڤى مرۆڤى دا تشته‌ك په‌یدا بۆ یه و هێشتا نه یێ ته‌مامه، له‌ورا ژى هزرا وى یا زانستى تشتان تێكه‌ل دكه‌ت و ب شێوازه‌كێ واته‌یى و كوور هزر تێداناكه‌ت كا ئه‌گه‌ر چ بوویه یان ژى راستیا وێ راستیێ چیه؟ نموونه گومانا وى دكه‌ڤیته وێ چه‌ندێ دا، ئه‌رێ بۆچى ژن دڤێت یان هۆسا بیت یان زه‌لام ب ڤى ره‌نگى بیت؟ یان ئه‌خلاق چیه و بێ ئه‌خلاقى چیه؟ راستى چیه و خه‌له‌تى چیه! دێ خوه كه‌ته هه‌لگرێ ڤێ دو دلیێ، له‌ورا ژى هه‌تا نها ئه‌م ب دروستى نزانین كا واته‌یا مرۆڤ، گه‌ردۆن، ژیان، وێره‌كى و هێز و هه‌بوون چیه!
ژ به‌ر ڤێ ژى ئه‌و وه‌رارا د دیرۆكا جڤاكى دا ب شێوازه‌كێ دروست ناهێته خواندن، واته زانست هه‌یه به‌لێ مه هزرا خواندنا زانستى نینه، یان ماف هه‌یه، به‌لێ مه هزرا چاوانى دروستكرنا وه‌رارا وى نینه، ئه‌ڤه هه‌مى ژ په‌یدابوونا سه‌رده‌مه‌كێ بۆ ئێكه دى ده‌سپێكه‌ت، پاشى هێدى هێدى ئه‌نجام و پێشكه‌فتن په‌یدا دبیت.
ئه‌نجام: ئه‌رێ مرۆڤ چاوان دێ بیته ئه‌و بونه‌وه‌ر كو بشێت خوه راگریت و هزرا ئینكاركرنا مرۆڤایه‌تیا خوه بسه‌لمینت؟ یان ژى د ئه‌قلێ خوه دا ببیته رێره‌وێ ڤه‌كرنا گرێك و دامه‌زراندنا ته‌ڤنێ یاسا و هونه‌رى! واته ئه‌گه‌ر هزربكه‌ین جڤاكێ مه چجاران كێمترنه‌بوویه ژ جڤاكێ پێشكه‌فتى و بیانى، به‌لكو ئه‌م ژى خودان هه‌مان پراكیتك و ئالاڤێن زانینێ یه مه ژى سازى و سیسته‌مێن خوه‌یێن زانستى، ئه‌خلاقى و ته‌وه‌رى هه‌نه، به‌لێ مخابن، مه یه‌كبوونا هێزا ئه‌قلى، ته‌یۆرى و پراكیتكى نینه، له‌ورا گرنگه ئه‌م ل دووڤ ئه‌قلیه‌تا بۆرى دا خوه نه‌هێلین ڤالا، به‌لكو هه‌ولدان و برێڤه‌برنا ئه‌قلێ كارپێكرى بكه‌ین، داكو مێژوویه‌كا جیاواز و كه‌شه‌كێ ساخله‌م د به‌رگێ ئاماده‌بوونا خوه دا په‌یدا بكه‌ین.
ئه‌قل و هزركرنا ئه‌قلبوونێ
جوان عزت
پشكا: سێ یێ
هه‌مى ده‌مان ل پشت هه‌ر ئه‌قلیه‌ته‌كێ رێكه‌ك هه‌یه، ئه‌و رێك ب ناڤێ ئه‌قلێ باش یان خراب دهێته به‌رجه‌سته‌كرن. واته، دبیت هنده‌ك جاران ئه‌وێن ل سه‌ر پیلانا (موئامه‌ره) ئه‌قلى رادوه‌ستن و كار بۆ هێز و هه‌بوونا وى دكه‌ن مه‌به‌ستا وان ئه‌و بیت، كو هنده‌ك ژ وان وینه‌یێن هه‌ستیار دیار بكه‌ن و هنده‌كێن دى ژى سه‌رپه‌رشتیا وێنه‌یێن ئه‌قلێ توند بكه‌ن.
ل ڤێره ئه‌م راسته‌رێ پرسیاره‌كێ دهێن، ئه‌رێ ترس د گوهۆرینا ئه‌قلى دا چه‌ند یا به‌رهه‌ڤه مرۆڤى به‌ر ب پێشڤه ببه‌ت؟ یان ئه‌قل چه‌ند دشێت خزمه‌تا سه‌ركه‌فتنا مرۆڤى د ژیانێ دا بكه‌ت؟ دیاره ل پشت هه‌ر جۆره ئه‌قل و ئاسته‌نگه‌كێ روودانه‌ك هه‌یه، كو پێدڤى ب لێكدان و هه‌بوونه‌كا راسته‌قینه یه. له‌ورا ئه‌ڤ جۆره ئه‌قله زۆربه‌یا جاران دبیته ئه‌گه‌رێ غه‌ریزه و ترسێ ل جه‌م مرۆڤى ژ لایه‌كى دیڤه، دبیته ئه‌گه‌رێ تۆلڤه‌كرن و هاندنا روودان و پرسێن جڤاكى.
بینینه ل رۆژئاڤایێ بنگه‌هێ تاكێ ئازاد هاته دامه‌زراندن، چونكو تاك د ناڤ جڤاكى دا دشێت ببیته هه‌لگرێ په‌یاما ئه‌قلێ ئازاد و سه‌ره‌راى وێ چه‌ندێ ژى ئه‌قل ب خوه شییا یه به‌رپرسیارى یا بنگه‌هین د ناڤ چه‌قێ ده‌وله‌تان دا ئاڤا بكه‌ت. له‌ورا هه‌ر تشت ژ ترسا هه‌بوونا ئه‌قلى دهێته سه‌لماندن و ئاراسته‌كرن بۆ هه‌مى ڤه‌كۆلین و پرسێن جڤاكى ل به‌رامبه‌رى تێگه‌هشتنا جڤاكى. هۆركهایمه‌ر دبێژیت: “ئه‌گه‌ر چه‌ند ره‌ه پشت ب ئه‌زمۆنان ژى بهێنه گرێدان، نابیت لایه‌نێن رێیان بهێنه پاشتگوهكرن” واته ئه‌ڤه وێ چه‌ندێ سه‌لمینت، كو مرۆڤ به‌رده‌وام دووڤچوونا رێیان بكه‌ت و ل هزرا خوه یا ئازاد بگه‌ریت، هه‌تا كو مرۆڤ راستى یا ئه‌قلى نه‌زانیت، مرۆڤ نه‌شێت ئینكارا راست بوونا بۆیه‌ران ژى بكه‌ت و پشكدارى پرۆسێسا سازى، سیاسه‌ت و جڤاكان ژى ببیبت.
ل سه‌رده‌مێن به‌رین فه‌یله‌سۆفان هه‌ولدانا وێ چه‌ندێ دكر كو ب رێیا ئاڤاكرنا ئه‌قلى بنگه‌هێن راسته‌قینه دابمه‌زرینن و ب رێیا وان بنگه‌هان پترى یا مرۆڤان به‌ر ب گوهۆرینا ده‌سپێكى یا جڤاكان ببه‌ن، به‌لێ مخابن د هه‌بوونا چه‌رخێ نوو دا كێم كه‌س هه‌نه، كو ل به‌ر ڤێ رۆناهى یێ رێیه‌كا به‌رهه‌مدار ئاماده‌بكه‌ن بۆ كاركرن و باوه‌رى یا گه‌هاندنا ئه‌قلێ سه‌رده‌مى د ناڤ جڤاكى دا، به‌لكو ب تنێ په‌نابرن ب پابه‌ندبوونا ئه‌قلێ خه‌یالى یه بۆ ناڤ جڤاكى دا، دیاره ئه‌ڤه ژى مرۆڤان نه‌چاردكه‌ت كو ده‌ستبه‌ردارى هێزا گوهۆرینا ئه‌قلێ خوه و جڤاكى ببن. له‌ورا هه‌تا نها تاك یێ د بن سیبه‌را ئه‌قلێ دوهى و پێر دا دژیت.
جڤاكێ كوردى هه‌رده‌م د ناڤ ره‌وشا گومانێ دا دشێت چه‌ندین وێنه‌ێن هشك دروست بكه‌ت، چونكو سه‌ركێشى یا ئه‌قلێ رۆژهه‌لاتێ هێشتا یێ مایه د ناڤ پاشبه‌ندبوون، وێرانكارى و نه‌خواندنا وان هزر و وه‌رارێن تێگه‌هشتنا سه‌رده‌مى، دبیت هه‌تا نها ژى پرانیا تاكان هه‌نه، نزانین ئه‌رێ ل گۆر دامه‌زراندنا وێ جڤاك و كه‌لتوورێ هه‌یى كا ب راستى مرۆڤبوون چیه؟ یان ئه‌رێ مرۆڤ بۆ ئێك ژ چه‌مكێن سه‌ره‌كى یێن ڤێ جڤاكێ ئه‌و تێدا دژیت؟ ئودێرنۆ فه‌یله‌سوفه‌ك بۆ دگوت: “تاكه رێیا كو بشێت جڤاكێ مه رزگار بكه‌ت نه‌هێلانا گومانێ یه”. دیاره ئه‌م ل سه‌ر ڤێ رینڤیسێ به‌رده‌وام بووینه و هه‌رده‌م مه هزر د ئاڤاكرنا ره‌خنه‌یا گومانێ دا كریه، له‌ورا ئه‌م گه‌هشتین وێ قه‌ناعه‌تێ یا كو ئه‌قلێ وه‌هم و گومانێ ل جه‌م مه مه‌زن ببیت، نه‌ك ئه‌قلێ راستى باوه‌ریا ئه‌قیدێ، ئه‌ڤه ژى كوراتییه‌كا دى تر به‌رامبه‌ر ئه‌ركێ ژیان و تێگه‌هشتنێ بۆ مه سه‌ره‌راست دكه‌ت، ژ به‌ر ڤێ ژى ئه‌م هه‌رده‌م ل دووڤ رێیا خوه یا دووباره دزفرین و شاشیێن خوه چاره‌ناكه‌ین.
ئه‌نجام: ب هزرامن، مرۆڤ تاكه بۆنه‌وه‌ره‌ك بوویه، كو هاتیه دامه‌زراندن، داكو ببیته ده‌سپێشخه‌رێ ئاڤاكرن و هزركرنا ئه‌قلى به‌رامبه‌رى گرنگیا سه‌نگ، بهایێ ئازادى و به‌ر پرسیارى یا ژیانێ، چونكو مرۆڤ دشێت ب هه‌بوونا وى ئه‌قلى به‌رهنگاریا باشى و خرابیان به‌رامبه‌ر ره‌هه‌ندێن گه‌ردۆنى جودا بكه‌ت. له‌ورا ئه‌گه‌ر مه خوازت ره‌هێن زانست، هزر و ئه‌خلاقى د ناڤ ناڤه‌رۆكا جه‌وهه‌رێ گه‌لێ كورد و تاكێ كورد دا ئاڤابكه‌ین، هینگى گرنگه ئه‌م په‌نایێ ببه‌ین به‌ر پێداچوونا ئه‌رك و رۆلێن دارێژتنا ئه‌قلێ پێناسه وراسته‌قینه كرى ژى.
ئه‌قل و هزركرنا ئه‌قلبوونێ
جوان عزه‌ت
پشكا: چارێ
هه‌بوونا ئه‌قلى، واته هه‌بوونا زاتى یه، ئانكو ئه‌قل شیا بییته پیڤه‌رێ سه‌ره‌راستكرنا هه‌مى پێكهاته و خانه‌یێن گه‌ش بۆ ده‌ماغێ مرۆڤى. د چه‌مكێن ئه‌قلى دا گوهۆرین په‌یدادبین، به‌لێ چاوا؟ دیاره ل سه‌ر زهێنه‌یه‌تا هزرا مرۆڤى ئه‌قل دشێت هوشیارى یا مرۆڤى د قووناغێن به‌رز دا بسه‌لمینت.
ژ لایه‌كێ دى ڤه، ئه‌قل هۆسا دیاردبیت كو ئه‌و ئه‌گه‌رێ كه‌شفكرنا هه‌ر راستیه‌كێ یه، هه‌تا هێزێ ل جه‌م مرۆڤى په‌یدا دكه‌ت و جه‌وهه‌رێ مرۆڤى ئاڤا دكه‌ت و ئه‌و چه‌نداتى دناڤ ئه‌قلى دا دگه‌هیته مرۆڤى، ئانكو جۆره یه‌هۆدیه‌تێ دده‌ت هزرا مرۆڤ و دوربه‌ران و فه‌زیله‌تێ د ناڤ هه‌مى چینێن جڤاكى دا به‌لاڤ دكه‌ت، چونكو ب هاریكا زانینا زمانى مرۆڤ نێزیكى گه‌له‌ك جۆرێن ئه‌قلى دبیت، ژ وان ژى روحا ده‌روونى، مرۆڤایه‌تى، ئارامى، هێزى دروست كه‌ت و هه‌ولده‌ت كارێن گرنگ خوه‌جهبوویى بهێنه ئه‌نجامدان.
ده‌مێ مرۆڤ كوور دچیته د ناڤ تێكستێن ژیان و هه‌بوونا ئه‌قلى دا، ئێدى لڤین د ناڤ جه‌سه‌دێ مرۆڤى دا په‌یدا دبن، هینگێ مرۆڤ هه‌ولدده‌ت كو ل رێیێن راستڤه‌كرنا ئه‌قلێ خوه بگه‌ریت. ئه‌گه‌ر ل سه‌ر چاوانى برێڤه‌برنا ئه‌قلێ ده‌ڤه‌رێ بچین، دبیت مه گه‌له‌ك رێیێن نه‌برى هه‌نه كو دخوازنه گه‌نگه‌شه‌یێن هزرى و لێگه‌رینێ، چونكو ل دووڤ قووناغێن ده‌سپێكى دا مێژوویا كوردان ل سه‌ر ته‌وه‌رێن وه‌كهه‌ڤى و هزركرنێ نه‌خشه نه داناندن، به‌لكو ب تنێ ل سه‌ر هونه‌رێ گۆتاربێژیێ به‌رده‌وامى دا پێكهاته‌یێ ئاڤاهیێ خوه، ژ به‌ر ڤێ ژى ئه‌قل ما ل دووماهیێ و كار پێ نه‌هاته كرن.
بنێره د چه‌رخێن دونیایێ دا ئه‌قل ل سه‌ر ئێك بنه‌ما هاته ب رێڤه‌برن، ئه‌و ژى بنه‌مایێ هزر و هه‌لسه‌نگاندنا ئازادى یا ئه‌قلى بۆ. له‌ورا هه‌ر د كه‌ڤن دا و هه‌تا نها زاناێن جیهانى كار بۆ ئاڤاكرنا نه‌خشه‌یێن ئه‌قلى و هزرى دكرن، هه‌تا گرنگى یا ڤان نه‌خشه‌یان ب هه‌بوونا گه‌ردونى ڤه نه دا ئیسپاتكرن و دیار دكر، كو نه‌خشه‌یێ ئه‌قلى سنۆرێ بلند و نزمێ دونیایێ و ناچه‌یه‌كا یه‌كسانى نینه، به‌لێ ب تنێ نه‌خشه‌یێ ئه‌قلێ دروست ئه‌وه یێ بزانیت هه‌لسه‌نگاندنا ده‌ست كاركرن، بهیستن و بهێن تاما په‌یامێن ئیمان، ئارامى و مرۆڤایه‌تى هه‌بیت، داكو ده‌ربازى چوونا ده‌ماغى ببیت، هه‌تا وى ئاستى كو شیانێن ئاراسته‌كرن، شرۆڤه‌كرن و لێكدانا هه‌لویسَتن گه‌هشتى و واته‌یى ب هه‌بوونا نه‌خشه‌یێن وێ زانینێ رێزبكه‌ت.
جڤاكێ كوردى هه‌مى ل سه‌ر ئێك ئه‌قل هاتیه هه‌لسه‌نگاندن، ئه‌و ژى ئه‌قلێ هه‌ستى یه و پابه‌نده ب باركرنا هزرا گشتى یا جڤاكى ڤه. ئه‌رێ ئه‌قلێ ڤى مرۆڤى مژوولى چ پێداچوونه‌كێ یه؟ یان ژى بریاردان و رێخستنا ئه‌قلى ل جه‌م مرۆڤى چییه؟ دیاره ئه‌قلێ كورد ل سه‌ر بوهژینا هۆزى ده‌سپێكریه، ژ به‌ر كو ئه‌گه‌ر جڤاكێ مه د واته یا ئه‌قلێ دروست گه‌هشتبان، ل گۆر هه‌بوون و مانا ره‌فتاریێن كه‌ڤن و كۆمێ نه دچوون، چونكو د ناڤا جه‌سه‌د و ده‌ماغێ مرۆڤى دا خه‌لیێن گوهۆرینا ئه‌قلى هه‌نه، هه‌تا ئه‌گه‌ر هزر بكه‌ین جیهان و ژیانا سه‌د سالێن به‌رین ژى وه‌كو ئه‌ڤرۆ نه‌مایه و مرۆڤ ژى ل گۆر ئالاڤێن وێ گوهۆرینێ وه‌كو خوه نامینن، به‌لكو قووناغ بۆ قووناغێ فێرى دروستبوونا جۆره‌كێ دى یێ ئه‌قلى دبن، له‌ورا ئه‌گه‌ر جدیه‌تا مرۆڤى ل سه‌ر كریار و وه‌سفا ئه‌قلێ گوهۆرى دروست ببیت، هینگێ مرۆڤ ده‌ربازى ماهیه‌تا پێشكه‌فتنێ ژى دبیت.
ئه‌نجام: ئه‌رێ ئه‌و چ تشته وه‌ل مه‌كرى كو ئه‌م هرسا ب ئه‌قلێ خوه ڤه هه‌ژارببین؟ یان ژى ب رێك و مه‌به‌ستا ئه‌قلى ده‌ربازى جه‌وهه‌رێ ئه‌لیتایێ نه‌بین؟ دیاره ئه‌قل د ناڤ هه‌بوونا مه ب خوه دا هه‌یه، به‌لێ مخابن ئه‌م لێناگه‌رین نموونه، ئه‌گه‌ر ل ڤى باژێرى بنێرین ب چه‌نده‌هان گه‌نجێن خوێنده‌كار هه‌نه، به‌لێ ب تنێ مه‌زهه‌رێ وان خواندن دیاركریه، چونكو پێداچوونا هزرى نه‌بوویه و لێگه‌ریانا ئه‌قلى ب به‌نیبوون و پیرۆزیا ئاڤاكرنێ نه سه‌لماندیه، له‌ورا بووینه داربده‌ستێن كافى و ده‌رفه‌تێن بێكارى و به‌تالیێ. ئها ئه‌ڤه یه كاره‌ساتان د ناڤ هه‌بوونا جڤاكان دا به‌رجه‌سته دكه‌ت. له‌ورا پێدڤیه ئه‌م ئه‌قلى بكه‌ینه ئالاڤێ گه‌هاندنا هزرا نوو.
ئه‌قل و هزركرنا ئه‌قلبوونێ
جوان عزه‌ت
ئه‌رێ هزركرنا ئه‌قلى چ نیشا تاكێ كورد دا؟ یان تاك شیا ببیته، تاكه بۆنه‌وه‌ر بۆ بزاڤا سه‌ره‌راستكرنا خه‌له‌تیێن كۆچه‌ریا ئه‌قلێ خوه؟ عه‌لى ئه‌لوه‌ردى دبێژیت: “جڤاكێ كۆچه‌رى جڤاكێ غه‌زۆ شه‌رى یه، له‌ورا ئه‌و سڤك و كێم دهێن دیتن”. دیاره مرۆڤ د هنده‌ك قووناغان دا ده‌ربازبوو، كو نه‌شیا راسته‌رێ چاره‌سه‌ركرنا ره‌وشا خوه یا ئه‌ڤرۆ ببیت، ژ به‌ركو كۆچه‌ریا ئه‌قلێ تاكى ژ ره‌ه و تراژیدیێن كه‌ڤنار ده‌ركه‌فت و ب كوراتیا هزرى پێداچوون بۆ ویستگه‌هێن كێشه‌یان نه‌هاتن كرن. له‌ورا زه‌مینه‌یێ هه‌ژاریێ د ئه‌قلێ تاكى دا هاته چاندن.
ئه‌و تێگه‌هێن ره‌وش به‌ر ب ڤێ هزركرنێ ڤه برین، هۆسا دیاربوون، كو ژ تێگه‌هێ ئه‌شیر، كه‌لتوور و گوند په‌یدا بوونه، چونكو ئه‌قلێ كۆچه‌ریا تاكێ كورد ژ ئه‌قلێ كۆچه‌ریا گوندى هاته هه‌بوونێ. نموونه ئه‌گه‌ر مه تاكه‌ك خودان وه‌رارا ئه‌قلى نه دامه‌زراندبیت، یان خێزانه‌ك و جڤاكه‌كێ درۆست نه دروستكربیت، ئه‌رێ پا هینگێ مرۆڤى شیا یه چبكه‌ت؟ یان ب پرسیاره‌كا دى ئه‌رێ ئه‌و فاكته‌رێن د ناڤ كه‌لتوور و جڤاكى دا، بزاڤا گوهۆرین و لیڤینێ هه‌بووینه؟ واته، هه‌تا ئه‌م بنگه‌هێ خوه یێ باژێرڤانى، دیمۆكراسى و ئازادى د ناڤ جڤاكى دا نه دامه‌زرینن، ب هزرا من ، ئه‌م چجاران ناگه‌هین وێ ئه‌جنده و زه‌مینه‌سازیا زانین و رۆناهیێ، چونكو وه‌لاتیێ كورد ل سه‌ر هزروبیرێن كه‌ڤنار دژیت و هزر د ئاڤاكرنا ئه‌قلێ خوه دا ناكه‌ت، له‌ورا گرنگه گوهۆرین د وارێن ئابوورى، سیاسى و جڤاكى دا بهێنه‌كرن، دا كو ئه‌ڤ مرۆڤه ژ ئه‌قلێ كۆچه‌رى ده‌ربازى ئه‌قلێ سه‌رده‌مى ببیت.
ئه‌و ملله‌تێن ل سه‌ر ریێا كه‌ڤن هاتین دروستكرن، باوه‌رى ب گه‌له‌ك جۆر و مرۆڤێن به‌رین هه‌بوویه، چونكو هنده‌ك ژ وان مرۆڤان هزرێن خوه وه‌كو خێزان و نه‌ریت بناڤدكرن، ئه‌وێن كو ب دینده‌ها خوه دزانین هه‌ر ل دووڤ هه‌مان رێك دچوون، هنده‌كێن دى ل سه‌ر هزرێن خولقێنه‌ر و مرۆڤایه‌تیێ هاتبوون دامه‌زراندن، كه‌سێن كو ل گه‌ل ڤێ رێیێ ژى مه‌زن دبوون، هه‌ر هه‌مان هزر پیڤه‌ر بۆ سه‌ره‌راستكرنا ژیانا خوه بكاردئینان. چه‌ندین جۆرێن دى یێن ملله‌تان ب شێوازێن جوداترژى هات بوونه درۆستكرن. دیاره ملله‌تێ كورد ژى ل سه‌ر هزر و بیرێن زۆرداریا داگیركه‌ران هاتیه چێكرن، له‌ورا ڤێ كۆچه‌ریا ئه‌قلى ژى جهێ داگیركه‌ریێ گرت. ب هزره‌كا دى مه نه‌شیا ل جهێ ده‌سهه‌لاندنا شه‌ران، جهێ ئاڤاكرنا دانوستاندنان دروست بكه‌ین، چونكو ئه‌قل، د دۆزا مه دا نه‌بوو، سیمایێ ڤه‌ژه‌نینا نوو.
ئه‌رێ ئه‌م چاوا ژ ده‌وروبه‌ران نێزیك بووین؟ ئه‌رێ مه به‌رى رۆژ بهه‌لێت هزر د نیاسینا یێن دى دا كر؟ یان ژى مه ب تنێ ئه‌ركێ خوه وه‌كو شۆره‌ش دا بجهئینان؟ دیاره ئه‌م ژ ڤێ هزرمه‌ندیا هشك ڤه ڤالا ماین و مه په‌روه‌رده و ئاراسته‌كرنا خوه هه‌مى هێلا د بن، باركرنا دلینى و دووڤچوونا په‌یاما بیانى یێ دا و ئه‌م بووین، هه‌ڤال و هه‌ڤدۆستێن بیانیان، كا چاوا مه به‌رده‌وام كار بۆ ئاڤاكرنا ده‌ستكه‌فت و ده‌وله‌تان دكرن، پێدڤى با ئها هوسان مه كار بۆ ئاڤاكرنا ئه‌قل، ئازادیێ ژى كربوون. دیاره ئه‌م ژ به‌ر ڤێ به‌رزه‌بوونێ نه‌هاتین جوداكرن. له‌ورا هه‌تا نها ژى ئه‌ڤ كه‌ڤناریه ل جه‌م مه زیندى و نه‌مرى مایه.
ئه‌نجام: ئه‌رێ دێ چاوا شێن تێگه‌هێ پێكهاته‌ێن هزرى د ئه‌قلێ كه‌سێ كورد دا چینن؟ یان تاك چه‌ند دشێت خواندنێ بۆ گۆتارا كۆچه‌رى، نه‌زانین و نه‌نیاسینا خوه بكه‌ت؟ ب هزرا من، پێویسته كه‌لتوورێ پرسیاركرنێ د گه‌ل كه‌لتوورێ وه‌رارا ره‌خنه‌یێ بگونجینین و دوباره هزر د پراكتیزه‌كرنا بنگه‌هێن نوو دا بكه‌ین، چونكو هه‌تا مرۆڤ خوه ژ ڤه‌رێژا ئه‌قلێ كۆچه‌ر و كه‌ڤن رزگارنه‌كه‌ت، مرۆڤ نه‌شێت لێپرسین و به‌رپرسیاریا خوه ژى سه‌ره‌راست بكه‌ت. له‌ورا پێدڤیه مرۆڤ ده‌ربازى ئیداره‌یا ژیان و خه‌باتا خوه یا نوو ببیت، داكو فێرى رێیا تێكست و خواندنا سه‌رده‌م ژى ببیت.
ئه‌قل و هزركرنا ئه‌قلبوونێ
جوان عزه‌ت
پشكا: ئێكێ
ئه‌رێ ئه‌قل ژ چ په‌یدا دبیت؟ ئانكو ئه‌قل، بوو پیڤه‌رێ سه‌ره‌راستكرن و به‌رهه‌مئینانا ئالاڤێن ژیانا تاكێ كورد؟ یان ژى د پێكهاتا كۆچه‌ریا كه‌لتوورێ كوردى دا، بۆ ئێك ژ ئه‌نجامێن پێشتگوه هاڤتێن و نه‌زانینا تاكى! فرانسیس دبێژیت: “ئه‌قل ئالاڤێ گه‌هاندنا ئارمانجا یه” پا هه‌كه هۆسا بیت پرۆسێسا مه‌رج و پێگریێن بكارئینا ئه‌قلێ تاكى ل سه‌ر چ بنیات هاتن شرۆڤه‌كرن؟ واته، گرنگه ب هوورى ل سه‌ر ڤێ تێكستێ راوه‌ستین، دا كو بزانین ئه‌قل چیه؟ دیاره، ئه‌قل ژ هێلا هزرى ڤه په‌یدا بوو، هه‌ر ده‌مێ مرۆڤى هزرا پرسیاران ده‌سپێكرى، هینگێ دیرۆكا ئه‌قلى جهێ خوه چاند، چونكو مرۆڤى به‌رده‌وام هه‌ولا ئاڤاكرن و هزركرنا ئه‌قلبوونێ دا.
ژ لایه‌كێ دى ڤه گاڤا، كو تێكستا نڤیسین و خواندنێ، به‌ر ب زێده‌بوونا هزركرن و سه‌ره‌ده‌ریا دانوستاندنان چووى، هینگێ ئه‌قلى د چارچووڤێ ره‌وشه‌نبیریێ دا شیا هێلا جڤاكى دروست بكه‌ت، چونكو په‌یدابوونا هێزا هزرى یا ئه‌قلى، ژ لڤاندنا پرسیار و ره‌خنه‌یێ هات هه‌بوونێ. ببینه د وه‌لاتێن پێشكه‌فتى دا ئه‌قل نه ماده و عاتیفه یه، به‌لكو د فه‌لسه‌فه‌یێن گریكى دا سه‌نترالیا ئه‌قلى شیا سه‌رپه‌رشتیا هه‌ر تشتى بكه‌ت و هێزه‌كا تایبه‌ت بۆ ئافراندنا بۆنه‌وه‌راتیا مرۆڤى دابمه‌زرینت. داكو ئه‌و هێز ل سه‌ر بها و ره‌هێن سیسته‌مێن ژیان و جیهانى دا بهێته ئاراسته‌كرن. له‌ورا كه‌سێن هزرمه‌ند و فیلۆسۆف پتریا وان ل سه‌ر ئه‌نجام، هزر و دامه‌زراندنا ئه‌قلى راوه‌ستیان.
ل ڤێره پرسیاره‌ك خوه ئاراسته‌ى مه دكه‌ت، ئه‌رێ جوداهیا ئه‌قلێ مرۆڤى به‌رامبه‌ر ئه‌قلێ بوونه‌وه‌ره‌كێ ساده چیه؟ دیاره هه‌ردوو ب بۆنه‌وه‌ر دهێن دیتن، به‌لێ جوداهى ئه‌وه مرۆڤێ ئازاد دشێت جهێ مرۆڤ وه‌كو، ئه‌قل و گیاندار بگریت و جوداتر ژ بۆنه‌وه‌رێ خوه نه نییاسى دهێته دیتن. مخابن هه‌رده‌م تاكێ كورد دلێ خوه بۆ ئه‌قلى كریه سه‌روه‌ر و بریاران ب دلینیێ دده‌ت، به‌لكو سه‌نگ و بهایان ب ئیدیه‌مێن ژیان و هه‌بوونا خوه ناده‌ت. له‌ورا هه‌تا نها چ ژ مه‌به‌ستا ئه‌قل و پیشتگوه هاڤتنا خوه نزانیت. ژ به‌ر ڤێ ژى د ناڤ هه‌بوونا جڤاكه‌كێ فیودال كۆچه‌رى دا، دبیت چه‌ندین ئه‌گه‌ران باندۆرا خوه هه‌بیت، ئه‌و ژى سه‌نگ و بهایێ لێگه‌ریانا ئه‌قلى نه بۆ ژێده‌رێ ئاڤاكرنا تاكى.چونكو مه ب دروستى ل سه‌ر ئاسته‌نگێن زمان، دیالوگ، ره‌خنه و ئه‌قلێ ده‌ڤه‌رێ نه‌راوه‌ستیا یه. له‌ورا هه‌رده‌م تاك، دبیت قوربانیێ ڤێ هندابوونێ.
ب هزره‌كا دیتر تاكێ كورد، ژیان و ئه‌قلێ خوه هه‌مى ل سه‌ر نه‌خافتنا ماده‌ى و پێكهاتێن دى یێن ماده‌ى دان په‌روه‌رده‌كرن. ژلایه‌كێ دى ڤه، زانست د ناڤ كه‌دا وێ په‌روه‌ردێ نه هات ئینكاركرن، كو راستى و نیاسینا ئه‌قلى یه. ژ به‌ر ڤێ ژى، هه‌تا ئه‌ڤرۆ تاك فێرى چاوانیا دروستكرنا پرسیار، ئه‌قل، ئه‌خلاق، ره‌فتار، زمان، لۆژیك و بلند نرخاندنا زانستى نه بوویه، ئه‌رێ تاكێ كورد چاوا د رامانا ئه‌قلى گه‌هشت؟ دیاره ئه‌و زانست و خواندنا كه‌ڤتیه د ناڤ سیبه‌را كه‌لتوورێ ده‌ڤه‌رێ دا مه‌قامێ ئه‌قلى ب دروستى دیارنه‌كر، ژ به‌ر كو ئه‌و زه‌مینه بۆ تاكى په‌یدا نه‌بوو، كو رێیا دروست هه‌لبژێریت و هزر د ئاڤاكرنا خوه دا بكه‌ت، چونكو ل ناوچه‌یێ ئه‌قل نه بوو ژێده‌رێ په‌یوه‌ندیێن مرۆڤ و ژیانێ. ژ به‌ر ڤێ ژى گرنگى ب چ بهایێن ئه‌قلى نه‌هاتن دان.
ئه‌نجام: ب هزرامن، ئه‌قل هاتیه چێكرن، دا كو رۆناهى، په‌یوه‌ندیێن هێز و دادپه‌روه‌ریێ د ناڤبه‌را مرۆڤان دا دیار بكه‌ت و بنه‌ماێین مرۆڤاتى د ناڤ كومه‌لگه‌هێ دا ب شێوه‌كێ بنگه‌هى دابمه‌زرینیت. به‌لێ مخابن تاكێن كورد هزر د ئاڤاكرنا خوه دا نه‌كرن، به‌لكو هزر د ئاڤاكرنا روخسارێ خوه داكرن. له‌ورا گرنگه ئه‌قل ئاڤا ببیت، دا كو گوهۆرین و لڤین ببن بنگه‌ه بۆ ئاڤاكرنا كه‌سایه‌تى و بلندبوونا تاكێ كورد.
شرۆڤه‌كرنێن هه‌ژاریا مرۆڤێ كورد
جوان عزه‌ت
پشكا شه‌شێ
مرۆڤ، ل چ ئاستى بیت ب رێیا وى ئاستى ژى دهێته نیاسین! چونكو پێداگیریا ژیانا مرۆڤێ كورد ل سه‌ر بنه‌مایه‌كێ هاته راسته‌رێ رێكرن كو دوورى هاندان و پێگریا بنه‌مایێ هزرێ بوو. ژ به‌ر ڤێ ژى پرسێن كو ئه‌ڤ تاكه له‌نگ و سه‌قه‌تكرى، ئه‌گه‌رێن هوندابوونا خوه نه‌نیاسین، به‌رسڤدانا كه‌لتوور و زمانێ وى بوویه.
گه‌لۆ ئه‌ڤى مرۆڤى چاوا سه‌ره‌ده‌رى ل گه‌ل ده‌وروبه‌رێن خوه كر؟ یان ب چ رێ شیا هه‌تا نها خوه ژ جیهانا كه‌ڤنه‌شۆپ دا قانع بكه‌ت؟ ئه‌رێ جاره‌كێ خواست زانستى بدانیت به‌رى هزرا مادى و ئه‌شیر و كه‌لتور و…هتد؟ واته د دیرۆكا ژیانا تاكێ كورد دا، گه‌له‌ك شاشى هه‌بوونه كو هێشتا د قووناغه‌كێ دا دژیت نزانیت سه‌مت و بهایێ زانستى چیه؟ نزانیت داهاتوویێ وى چ ژ وى دخوازیت؟ نزانیت رێیا وى یا دروست بۆ هه‌لبژارتنا ژیانا مودێرن چاوایه؟ نزانیت ل مه‌یدانا كارى دا ب بیته هه‌لگرێ ره‌فتار و هزرێن سیسته‌ماتیك و…هتد! واته ل ڤێره ئه‌و رژدبوونا مرۆڤ د ژێده‌رێن ده‌ربرینا هزرا خوه دا دبینت ده‌ربازى هه‌ستێن گڤاشتنێ دبن. چونكو مه نه‌شیایه بهاى ب ده‌نه چ تشتێن ژیانێ!
گه‌لۆ ئه‌ڤ ئه‌گه‌ره بو چ ڤه‌گه‌ریانه؟ دیاره ل ڤێره كیشه و ئاریشه‌ێن تاكێ كورد، ئه‌وبوونه كو زۆربه‌ریا جاران شاشى ل جه‌م وى هه‌بوون و ده‌رڤه‌ى خوه ل وان شاشیان گه‌ریا یه. به‌لكو نه‌شیا یه ئحتیكارا وان دیارده‌یان ل جه‌م خوه بده‌ت ئازاراندن.ژ به‌ر ڤێ ژى ده‌ربرین دشێت هه‌ر تشتێ ب مه‌به‌ست و واته‌یه‌كێ دیاربكه‌ت. به‌لێ چاره ئه‌وه گه‌نگى ئه‌ڤ خاله دێ كه‌ڤن به‌ر داسا كه‌زاختنێ؟ ئه‌رێ ئه‌م شیاینه هه‌تا نها خواندنێ بكه‌ینه ژێده‌رێ به‌رهه‌م و ئه‌ده‌بیاتێ؟ واته، ئه‌گه‌ر مه بڤێت ئه‌م ره‌هه‌ندێن نڤیسكاریێ و خواندنێ ل جه‌م خوه زه‌فت بكه‌ین، پێدڤیه خوه ژ هێلێن كلاسیك رزگاربكه‌ین و خوه ده‌ربازى ویستگه‌هێ ره‌وشنبیریا ئه‌قلى بكه‌ین.
بنێره ده‌مێ كو مرۆڤ بخوازیت سه‌رهلدانا ته‌كنۆلۆژیێ بكه‌ته به‌رهه‌مێن ئه‌ده‌بیاتى، وى ده‌مى گرنگه جیهگیربوونا قه‌بوولێ د ناڤ جڤاكى دا بده‌ت لایه‌كێ و ده‌ست ب چاندنا گۆتار و وه‌رارا گلۆبالێ بكه‌ت. چونكو یا دیاره ئه‌م حه‌ز دكه‌ین مه گه‌له‌ك پێكهاته‌یێن پێشكه‌فتنێ هه‌بن، به‌لێ ڤیان ب تنێ به‌س نینه. به‌لكو كاركرن بۆ مه یا گرنگه. دا كو زه‌مینه‌كێ دامه‌زرینن و مرۆڤ د ناڤ وێ ئه‌جندایێ دا بزانیت ماندیبوون، نڤیسكارى، زانست، كه‌د، رێك، ئه‌رك ماف و …هتد چیه! ژ به‌ر ڤێ ژى مه پتر پێدڤیا ب ئاڤاكرنا بنگه‌هێ جڤاكى هه‌ى. چونكو هه‌ر ره‌هه‌نده‌كێ جڤاكى دشێت بنگه‌هه‌كێ ئازاد، دیمۆكراس، پیشكه‌ڤتن و زانستى دامه‌زرینت. له‌ورا فه‌ره كو مرۆڤ دوباره پێداچوونێن هزرى بكه‌ت. دا كو ئێدى ژ چاره‌نیڤیسێ ره‌ش و گه‌وه‌را كلاسیك وساده ده‌ربازى هێلا خواندن و ڤه‌خواندنا پرۆبله‌مێن ئه‌ده‌بى ب بیت.
ئه‌گه‌ر هوون بێژن زانست ژ چ په‌یدابوو؟ واته ژ حوكمه‌كێ راست هاته هه‌بوونێ، چونكو حوكمێ زانستى شیا یاسا، فه‌لسه‌فێ و مه‌عریفێ د ناڤ ملله‌تان دا ئاڤا بكه‌ت. نموونه: ل رۆژهه‌لاتا ناڤین ده‌مێ ره‌وشه‌نبیره‌ك ده‌ست ب كار و كه‌دا نڤیسكاریێ دكه‌ت هینگێ تاك ب شێوازێ نه‌شیرین ئیستڤزازێ ب دیرۆكا وى/ وێ دكه‌ت. چونكو بنگه‌هێ زانستى ل جه‌م وى جهێ خوه نه‌گرتیه. به‌لكو به‌رده‌وام كه‌ڤیتیه د ناڤ ململانا به‌تالى و خه‌یالیێ دا. ژ ئاله‌كێ دى ڤه ئه‌ڤ چینه نه‌شیایه پرۆسێسه‌كا پراكتیكى ژ هێلا شرۆڤه‌كرنا بها و واته‌ێن ژیانێ پێشكیشى ڤى مرۆڤى بكه‌ت. له‌ورا ژى ئێدى هه‌ر تشته‌كێ سه‌مت و بهایێ خوه ژ ده‌ستدا یه.
ئه‌نجام: د كه‌توارێ مه یێ نها دا، گه‌له‌ك كێشه هه‌نه دبیت رۆژ بۆ رۆژێ به‌ر ب زێده‌بوونێ دا دچن. گه‌لۆ دێ چاوا مرۆڤێ كورد هه‌ولا چاره‌كرنێ ده‌ت؟ یان دێ چاوا خوه ژ ڤێ ئیشا كوژه‌ك رزگاركه‌ت! ب هزرا من، بزاڤ و راوه‌ستیانێن مه ب تنێ به‌س نینن، به‌لكو گرنگه ئه‌م قووناغ بو قوناغێ لیڤینان ده‌ست پێ بكه‌ین و گوهۆرینان په‌یدابكه‌ین. پاشى ل دووڤ وێ دره‌نگماینا خوه گره‌نتیا تیۆرى و له‌زگین بگه‌هینن دروستبوونا دۆئالیزما ده‌ڤه‌رێ.
شرۆڤه‌كرنێن هه‌ژاریا مرۆڤێ كورد
پشكا: سێ یێ
جوان عزه‌ت
چاوا بنگه‌هێن سڤیل شیان ئازادیا هه‌ڤوه‌لاتى دروست بكه‌ن؟ یان چاوا پرسیار شیان ئاراسته‌یا گرفتێن مرۆڤى دیاربكه‌ن! واته ئه‌گه‌ر ب شێوه‌كێ ڤه‌كرى ل سه‌ر پرۆسێسا ئازادیێ بئاخڤین، دبیت مه چه‌ندین سینۆر و به‌ربه‌ست هه‌بن كو هه‌تا نها نه‌بووینه بنگه‌هێ ئازادیا جڤاكێ سیڤیل. چونكو ئه‌م هێشتا ب شێوه‌یه‌كێ دروست د واته‌یا ئازادى و دیمۆكراسیێ نه‌گه‌هشتینه. له‌ورا مه نه شیایه د مه‌به‌ست و مه‌رجێن وێ ژى بگه‌هین.
ل ڤێره ئازادى ژ چ ده‌ركه‌ڤت د سێ بنه‌مایان دا؟ ئێك: ده‌مێ تاك بوویه تاكه‌ك ساخله‌م، ئاڤاكه‌ر و ئازاد. دو: ده‌مێ ئازادیا خێزانێ، هاتیه ده‌سته‌به‌ركرن. سێ: ده‌مێ ئه‌و دروست بووین، هینگێ ئازادى یا سازى و جڤاكان ژى ده‌ستپێكر. واته وه‌سان دیاربوو كو وه‌لاتى و جڤاك بوونه هه‌لگرێ درووشمێن ئازاد د حوكمێ ڤى وێنه‌ى دا. پاشى مرۆڤ شیان گوهۆرینێ بكه‌نه د ناڤ سیسته‌مێن ده‌ره‌كى و ناڤخوه‌ى دا. له‌ورا هه‌ر دكه‌ڤن دا ل سه‌رده‌مێن فه‌یله‌سۆف و سه‌ركرده‌یان دا ژى به‌حسێ بنگه‌هێن ئازادیێ دهاتنه‌كرن. چونكو دیرۆكا به‌رین دیاردكر كو ئازادیا تاكى مه‌رجێ ئاڤاكرنا جڤاكى یه.
ئه‌گه‌ر ئه‌م بهێن به‌حسا ئازادیا مرۆڤێ كورد بكه‌ین، كا چاوا ئه‌ڤ تاكه كه‌فته د ناڤ ڤێ په‌روه‌رده‌یا نه ئازاد دا؟ یانژى دێ چاوا وه‌راره‌كێ دروست كه‌ت كو بشێت ئه‌رك و مافێن خوه بده‌ستڤه‌ئینت! دیاره هه‌ر ژ كه‌ڤن و هه‌تا نها مرۆڤ، فێرى وێ ئێكێ نه‌بوو كا دێ چ رێك بكارئینیت ژ بوو ده‌ستڤه‌ئینانا قانوونا ڤێ ئازادیێ. واته ژ به‌ر وێ زولم زۆریا ب سه‌رێ ملله‌تێ هه‌ژار هاتى، ئێدى مرۆڤه‌ك ژێ په‌یدابوو كو بێهنا په‌یره‌وێ به‌رهه‌مى ژێ نه‌هێت. له‌ورا ئه‌ڤێ چه‌ندێ گاریگه‌رى ل هه‌مى ته‌خوچینێن جڤاكى ژى كر. ژ ئاله‌كێ دى ڤه هنده‌ك تشتێن كیم و زێده كه‌ڤتنه د ناڤ ئه‌خلاق و ناخێ ڤى مرۆڤى دا. چونكو سیاسه‌تا كوردى، نه‌شیا بوعدێ خوه یێ سیاسى، ب شێوه‌كێ مودێرن پێشكیشى ڤى مرۆڤى بكه‌ت و د سه‌روه‌رى یا ئه‌قلێ وى دا پێكهاته‌یێن هزرى بچینیت. داكو ژ دو ئالیزما ڤه‌رێژێن نه‌ئێگرتى ب هێت رزگاركرن. له‌ورا د به‌رجه‌سته‌كرنا ڤى هه‌لگرى دا مرۆڤێ كورد، ئه‌و هه‌وه‌له نه دا ره‌خنه‌یا ئاڤه‌كه‌ر و یا خرابكار ژێكجودا بكه‌ت. ژ به‌ر كو د وى ئالى دا هاته په‌روه‌ردكرن، كو ئێدى هه‌ر تشت ل به‌رچاڤێ وى بوو ماده. ئه‌ڤێ ژى رێك بۆ نه‌زانینا وى خوه‌شكركو راستیا بابه‌تى نه‌بینت. ژ ئاله‌كێ دى ڤه هه‌ر جڤاكه‌ك شیایا لۆژیكا زمان، كه‌لتۆر و دیرۆكا خوه ب شێوه‌كێ پرۆگرامى برێسیت، به‌لێ مخابن رۆژهه‌لات نه‌شیا وان پێكهاتان ژى ژێكجودا بكه‌ت. ژ به‌ر ڤێ ژى ئه‌و زه‌مینه بۆ مرۆڤێ كورد په‌یدانه‌بوو، كو ل جهێ باجێ بده‌ت گوهۆرین و شارستانیه‌تێ به‌لاڤ بكه‌ت.
ل ڤێره ئه‌ڤ چه‌نده بوو ئه‌گه‌ر كو ئه‌قلێ ڤى مرۆڤى ل سه‌ر پێگه‌هه‌كێ لاواز و نه‌هشیار بهێته پرۆسێسه‌كرن. چونكو كیشه‌ێن مه مانه د ناڤ نه پاشكه‌فتنێ دا. پاشى مه خوێنده‌كار، ژن و قوتابى و كاسبكار و…هتد. هێلان د بن سیهوان مه‌مله‌كه‌تا وه‌هم و ئاشۆپان دا. ئێدى روخساره‌كێ لاواز خوه نیشا مه دا، كو ئه‌م كرێت به‌رێ خوه بده‌ینه هه‌مى ئێدیه‌مێن ژیانێ و بزاڤا جڤاكى ژى ژ ده‌ربرینا وێ سه‌ربۆرێ ده‌ركه‌ڤت، یاكو به‌رى هێنگێ ب رێكێن شه‌په‌شۆر خوه كریه خه‌مخۆرێ ڤه‌كۆلینان. له‌ورا كه‌سێ كو هشیاربیت دێ زانیت ڤه‌ژینا ژیانێ ب چ ئاست ده‌ربازى لێگه‌ریانێ كه‌ت.
ئه‌نجام: گه‌لۆ هه‌ژاریا مرۆڤێ كورد د چه‌نگێ دیرۆكێ دا مر یان ژى د چه‌نگێ سه‌رده‌مى دا مر؟ ئه‌رێ ئه‌ڤ مرۆڤه شیا خوه ژ رێكێفا تێگه‌هێ كه‌ڤن ده‌رباز بكه‌ت! كه‌واته پێدڤیه په‌نایێ ببه‌ته به‌ر رێگه چاره‌یه‌كێ، كو ئێدى ل گۆر ئه‌قلێ دۆرهێل و سه‌رده‌مى خوه گونجینت. هه‌تا كو بشێت ئاشۆپى و راستیێ ژێك جودا بكه‌ت.
شرۆڤه‌كرنێن هه‌ژاریا مرۆڤێ كورد
پشكا: چارێ
مرۆڤى كورد ژ ژیانێ چ خواست؟ یان چاوا ئه‌ڤ مرۆڤه بوو پشكه‌ك ژ چه‌نگێن گرتێن ڤى جڤاكى! ئه‌رێ وه‌لاتى شیا هنده‌ك پرسێن پێكڤه‌ژیانێ د ناڤ ئوول و نه‌ته‌وه‌یان دا ژێكجودا بكه‌ت؟ یان ب تنێ بوو ئه‌گه‌رێ به‌رفره‌هكرنا هزرا ده‌مار و ده‌مارگیریێ د ناڤ ته‌خوچینێن جڤاكى دا! واته گه‌له‌ك ره‌نگێن جودا كه‌فتنه د ناڤ ناسنامه‌یا كوردى دا. له‌ورا تاكێ كورد هێدى هێدى به‌ر ب ئالۆزیا ژیانێ چوو، نه‌شیا خوه راده‌ستى راستیا وێ بكه‌ت. چونكو گه‌لێ كورد ب خوه پارچه پارچه یه هه‌تا كو پرسێن دوورى پێكڤه‌ژیانێ ل جه‌م خوه كێم بكه‌ن، پێویستیا وان ب نه‌هێلانا سینۆران هه‌یه. له‌ورا گه‌ره‌كه هزر د دروستبوونا گه‌ردووونێ ده‌روونى دا بكه‌ن. هه‌تا بشێین خوه دوورى موخاته‌با ژیانا بێ ئازار بگرن.
نموونه دبیت كه‌سێ كورد گه‌له‌ك جاران ل دۆر هه‌لویستێ یێ به‌رامبه‌ر خوه تووره بكه‌ت، ره‌نگه ئه‌ڤه ژى جۆره به‌رده‌وامى یێ دده‌ته نه پاكى و هزركرنا وى. كه‌واته ل ڤێره ئه‌گه‌ر نه‌ته‌وه، وه‌لات و ناسنا مه ئێك بیت ما چ جوداهى هه‌یه، ئه‌ز، تو و یێ دى نه بێژین ئه‌ڤه نه ژ نه‌ریتێ مه یه، یان نه ژ ئوولێ مه یه. ئانكو جوداهى ئه‌وه ب شێوازه‌كێ تازه‌تر ره‌فتار و سه‌ره‌ده‌ریێ د گه‌لێك دا بكه‌ین. ئه‌رێ ما نه باشتره ئه‌م به‌رده‌وام ئێكدو د پرسا ژیانێ دا ته‌مام بكه‌ین؟ دا كو بشێن ئه‌و خالێن چه‌ندین سالان ل سه‌ر مه بووینه هێڤنێ نه ستراتجى و نه قانوونیێ بگه‌هینه هه‌ڤ، هه‌تا وان دیارده‌یان بكه‌ینه پرۆسێسا ئاشتى و ئازادیێ د جڤاكى دا!
بنێره مرۆڤێ كورد، چاوا كه‌ڤته د ناڤا گۆشه‌یا خوه نیاسین و ژیانێ دا، وه‌سا ل سه‌ر وێ بیرۆكه‌یێ ژى هزرا بریار و هه‌لویسَتین نه‌گونجاى ژى ددان. چونكو به‌رده‌وام فێرى وێ یه‌كێ بوویه، كو ئه‌قلێ وى یێ ته‌ڤاهى چ دخوازیت هۆسا ئه‌قلێ وى یێ كه‌سۆكى ژى وێ بخوازیت. ره‌نگه ئه‌ڤه ژى جه‌وهه‌ر و مودێلا ئالێن سه‌رده‌ستان، د ناڤ ئه‌قلێ وى دا دیاردكه‌ن. له‌ورا رۆژ بۆ رۆژێ ئه‌ڤ مرۆڤه، كه‌ڤتى یه د پاوانا بێزاریێ دا، ئێشێن دروونى نه‌ساخیێ دا. ئه‌رێ ئه‌م دێ چاوا شێن ئه‌ڤى جۆرێ دیاردێ د ناڤ خوه دا وندا كه‌ین؟ یان ب تنێ مرۆڤ، ژ بو وێ ئێكێ هاتیه ژیانێ كو چاره‌نڤیس و داهاتوویێ خوه ب هێلى ته د ناڤ سێگۆشا پاشڤه‌مانا خوه دا؟ یان ژى بۆ وێ ئێكێ هاتیه هه‌بوونێ كو گوهه‌رین و ره‌نگێن ژیانا سه‌رده‌م ل خوه زێده بكه‌ت و مه‌زهه‌ران بگوهه‌ریت! دیاره هێشتا د ناڤ كه‌لتوورێ ده‌ڤه‌رێ دا، گه‌له‌ك شێوازێن قه‌یرانا ئه‌قلى ماینه و نه‌هاتینه چاره‌سه‌ركرن. له‌ورا هه‌تا كو ئێدى كه‌سه‌ك ژیر و زانا په‌یدا ببیت دێ گه‌له‌ك ده‌رده‌سه‌رێن دى ب سه‌رێ ڤى مرۆڤى دا هێن. ئه‌ڤجا پێویسته ئێدى ئه‌م چه‌نگێن خوه بوو سه‌رده‌مێ له‌زو گوهرانكاریێ بده‌ینه كارى. دا كو خوه ژ ڤێ نه ته‌ركیزكرنێ رزگار بكه‌ین.
ل ڤێره راسته خودێ هه‌ر كه‌سه‌ك ئافراندى یه، به‌لێ نابیت ئه‌و كه‌س ل گۆره‌ى هزرا خوه یا پاشكه‌فتى، ده‌ستكاریێ د هه‌رڤاندن یان خراپكرنا بوها داریا ژیانا خوه دا بكه‌ت. چونكو خودێ، مرۆڤ كریه ئالاڤه‌ك بۆ ئاڤاكرنا ژیانێ. له‌ورا مرۆڤ چاوا هزر بكه‌ت وه‌سا دێ شێت هزرا خوه ژى ئازاد كه‌ت.
ئه‌نجام: گوهه‌رین پێگه‌هان دروست دكه‌ت، ل گۆر وان پێگه‌هان هه‌ر كه‌سه‌ك وه‌كو خوه د ئالاڤ و په‌روه‌ردا وى تێگه‌هى د گه‌هیت. له‌ورا نه مه‌رجه هه‌مى كه‌س ل گۆر ئه‌قلێ جڤاكێ خوه هزر بكه‌ن.به‌لكو یا مه‌رج و گرنگ ئه‌وه مرۆڤ، ب ده‌ست و ئه‌قلێ خوه یێ كه‌سى و تایبه‌ت دیرۆكه‌كێ بۆ خوه بنڤیست. دا كو ئه‌قل و هێز ا خوه ئاراسته‌ى رێزگرتنا مرۆڤایه‌تى یێ، جڤاك و جیهانێ هه‌مى یێ بكه‌ت.
شروڤه‌كرنێن هه‌ژاریا مرۆڤێ كورد
پشكا: پێنجێ
گه‌لۆ مرۆڤ ژ بۆ چ هات هه‌بوونێ؟ ئه‌رێ مرۆڤ هات دا ب بیته دامه‌زرێنه‌رێ، تالانكرن، كوشتن، ده‌رده‌سه‌رى، كرتێكرنا جڤاكى و هه‌لگرێ خامه‌یێ نه‌زانینێ! یان ژى هاته هه‌بوونێ دا كو ب بیته ژێده‌رێ قوربانیدانێ بۆ هۆكارێن هزرى، ئاكتیفكرنا ئه‌قلى، گوهه‌رینا دیارده‌یێن شاش، ئاڤاكرنا ئازادى و ژیانه‌كا ب راسته‌رێ راستیا باوه‌رى و ئیمانێ! دیاره، ژ ئه‌گه‌رێ نه‌گرنیگیدانا ڤان پرسان نزمبوونا ئاستێ هه‌ژاریا مرۆڤێ كورد، هاته ئیسپاتكرن. چونكو ئه‌و زه‌مینه بو مرۆڤێ كورد خوه‌ش نه‌بوو كو ره‌نگێن جودا جودا قه‌بوول بكه‌ت و ل نیاسینا خوه بگه‌ریت. ئانكو چ جاران نه‌شیا یه پرسان ل خوه بكه‌ته خودان! ئه‌رێ كا ژ بو چ دژیت؟ یان بۆ كێ دژیت؟ یان دێ چاوا رێیا دروستبوونا ژیانێ ل جه‌م خوه پێناسه كه‌ت؟ دیاره ئه‌ڤه ژى هنده‌ك ژ وان ئه‌گه‌ران بوو كو ئه‌ڤ مرۆڤه، هه‌تا نها نه‌شیا خوه ل سه‌ر پێیان بگریت و كه‌ڤتى یه، د پاوانا ئیشَن ده‌روونێن كوژه‌ك دا. چونكو دۆرهێلێ ژیانا كه‌سێ كورد، هه‌مى ب شێوازێ رك به‌رى و دژه‌به‌ریێ ده‌رباز بوویه. به‌لكو هزر د ره‌نگڤه‌دانێ دا نه‌كریه، كا دێ چاوا پرسێن خوه د ناڤ چارچووڤێ پرۆژه‌یان دا ئاڤا كه‌ت.
نموونه: ده‌مێ ئه‌م به‌رێ خوه ده‌ین وه‌لاتێن هه‌ره پێشكه‌ڤیتى مرۆڤ، ل سه‌ر بیرۆكه‌كێ هاته ئاڤاكرن كو د ناڤا ناخێ وى دا جۆره نه‌رماتیه‌ك دروستبوو. ژ به‌ر كو سیسته‌مێ وى یێ سیاسى، زانستى، جڤاكى و ئابورى ب شێوازێ دیالۆگێ بوو. چونكو په‌یڤا دیالۆگ چوو د ناڤ (مه‌جهوول) و ئه‌قلێ وى دا. به‌لێ به‌روڤاژى ڤێ ئێكێ مرۆڤ د رۆژهه‌لاتێ دا ل پاشى یا هه‌ر تشتى هاته داناندن. ژ به‌ركو ده‌مارگیریێ جهێ خوه د ناخێ وى دا چاند و ئه‌ڤ مرۆڤه به‌رده‌وام د گه‌ل هزرێن ئیكسپایه‌ر مه‌زن بوون. له‌ورا سه‌نته‌رێن باژێران د ناڤ فه‌رهه‌نگا كوردى دا چێنه‌بوون و جهێ خوه ب به‌رهه‌مێن پێشكه‌فتن و ئاڤابوونێ دروست نه‌كرن. واته ل ڤێره چه‌ندین پرس دكه‌ڤن ناڤ جه‌وهه‌رێ هزرا مه دا، گه‌لۆ مه چاوا ژیان دا خواندن؟ ئه‌رێ ئه‌م شیاین كێماسێن خوه د ناڤ پاوانه‌كا داگیركرى دا ب هه‌لسه‌نگینن؟ ئه‌رێ مه جاره‌كێ خواستى یه ل گۆر هێزا هزرى هه‌لویست و مه‌به‌ستێن خوه بدارێژین! دبیت بۆ سه‌ركه‌ڤتنێ مه چه‌ندین جاران هه‌ولا فامكرنا ژیانێ دا بیت. به‌لێ مخابن د ناڤه‌رۆكا فامكرنا وێ دا، مرۆڤ وه‌كو پێویست نه‌گه‌هشته ئاسته‌كێ رێژه دار. چونكو ل پیشییا خوه نه نێرى كا دا هاتوو چ ژێ دخوازیت! به‌لكو هه‌بوون و نه‌بوونا خوه ب ئێك مه‌رج ڤه گرێدا، ئه‌و ژى وه‌ك بوونه‌وه‌ره‌كێ خوه‌گرتى بوو. ئانكو هه‌ر تشت هێلا ب هیڤیا خوه‌زایى، چاره‌نڤیسێ جڤاك و ده‌ستهه‌لاتێ ڤه، نه‌ك ئه‌قلێ خوه. له‌ورا ئه‌ڤێ چه‌ندێ لاوازى گه‌هانده ئه‌دائا وى یا هزرێ.
ئه‌نجام: گه‌لۆ دێ چاوا مرۆڤێ كورد، شێت دوباره هزرا خوه رێكئیخیت و نووكه‌ت؟ یان تێگه‌هێ خوه یێ دروست ده‌ربازى هه‌ست و هزرا دۆرهێلێ سه‌رده‌م كه‌ت! ئه‌رێ یا دروسته ئه‌ڤ مرۆڤه ئاستێ خوه د هێلا وارێ تیۆرى، سیاسى، جڤاكى، و…هتد دا نه بینیت؟ یان ژى گرنگه، ئه‌ڤرۆ كۆمه‌كا تێگه‌هان و گرێبه‌ستێن مودێرن د گه‌ل وه‌رارا جڤاكى دا دروست بكه‌ت! واته هه‌تا مرۆڤ فێرى ره‌وانبێژیا هزرى ببیت، گه‌ره‌كه ره‌خنه‌یا ئه‌قلى ب دانیته به‌ر بێژنگا داڤه‌كرن و سه‌ڤاندنێ. چونكو گه‌ر مرۆڤ، ب خوازیت ژیانه‌كێ ل گور هێزا سه‌رده‌مى دروست بكه‌ت، پێویسته هه‌ول بده‌ت ئه‌قلێ سه‌رده‌مى ژى ل جه‌م خوه په‌یدا بكه‌ت، ژبه‌ركو ئه‌گه‌ر هۆسا نه‌بیت، ئه‌و نه‌شێت ل گور گونجاندنا سه‌رده‌مى، ژیانێ وه‌كو ژیان فام بكه‌ت. له‌ورا پێویسته به‌رهنگاریا هه‌ر پرس و پێشهاته‌كێ بكه‌ت و سه‌رده‌ریا مادى ل جه‌م خوه لابده‌ت. ئانكو دیالۆگ و هه‌لویستن بسپۆریێ د بوارێن جودا جودا یێن زانستى دا، بكه‌ته د هزر و ئه‌قلێ خوه دا، هه‌تا كاروانێ سه‌ركه‌فتنێ ب ژیانا خوه‌را بگه‌هینت.
نيشاندان
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com