خالد ئه‌حمه‌د بادى
خه‌رجیێن زێده‌
ئه‌م هه‌مى خه‌رجیێن زۆر زێده‌ دكه‌ین كو مه‌ چ كار و پێدڤى پێ نینه‌ مینا سوره‌یا (چلچرا) و گۆسك و شاكار (تحفیات) و مه‌زهه‌رى و تشتێن زێده‌ یان بلاجكتۆر یان كه‌لوپه‌لێن ناڤمالێ یێن زێده‌ كو ئه‌م هه‌مى دێ شیێن بێ ڤانان ژیانا رۆژانه‌ برێڤه‌ ببه‌ین و هه‌كه‌ ره‌وشا ئابوورى یا باش بیت و داهاته‌كێ باش هه‌بیت یان ژی ره‌وشا هه‌مى ملله‌تى یا باش بیت بێ گومان باشه‌ كارێن جوانى و ستایل و مودێلا بهێنه‌ ئه‌نجامدان د هه‌ر ماله‌كێ یان ده‌زگه‌هه‌كى یان هه‌ر جهه‌كێ بیت چ یێ فه‌رمى بیت یان یێ تایبه‌ت بیت یان هه‌ر جهه‌كى لێ ئه‌ڤ كاره‌ ژی ل دووڤ بارودۆخێن ئابوورى و سیاسى دێ هێنه‌ كرن. مه‌ره‌م ژڤێ خالێ ئه‌وه‌ كو بلا چاڤلێكرنێ ل دیاردێن شاش نه‌كه‌ین، چونكو ئه‌ڤ كه‌لوپه‌لێن مه‌ به‌حس ژێ كرین و زۆر كه‌لوپه‌ل و ئالاڤێن دى د زێده‌ بتایبه‌ت ئه‌گه‌ر ره‌وشا ئابوورى یا لاواز بیت.
ئه‌ڤ دیاردێن چاڤلێكرنێ یێن ترسناك و زۆر دیاردێن دى ژی ل ناڤ ملله‌تێ مه‌ دا دبه‌ر به‌لاڤن و زۆر كار پێ دهیته‌كرن و پتریا خه‌لكى ب پیرۆز ژی دزانن و وه‌كى ئه‌م هه‌مى دزانین كو بۆ ماوێ چه‌ندین سالانه‌ ره‌وشا كوردستانا مه‌ یا تێكچووى ژ لایێ رژیمێن ده‌ستهه‌لاتدار و ب تایبه‌ت رژێما عیراقێ یا ئیرانى ئانكو (عیراق ـ ئیران) كو بریارا ل ئیرانێ دده‌ن ول عیراقێ جه بجه دكه‌ن , وهه‌ر ژوى ده‌مێ بودجه‌ وموچه‌ وپارێ هه‌رێمێ برى فه‌ر بو مه‌ پێش وه‌خت هزر دهه‌مى تشتا دا كربایه‌ چونكه‌ بلا مه‌ باوه‌رى نه‌ دا با كوره‌مارى ومار هه‌ر ماره‌ چ یێ كویڤى چ یێ كه‌هى بیت دێ هه‌ر روژه‌كێ ب ته‌ ڤه‌ ده‌ت و هه‌مى ده‌ستهه‌لاتدار وحكوماتێن عیراقێ دوژمناتیا گه‌لێ كورد یێ كرى وتا نوكه‌ ژی دبه‌رده‌وامن . لێ ئه‌م وه‌كو ملله‌ت وخه‌لكێ هه‌رێما كوردستانێ وحكومه‌تا مه‌ ژی مه‌ زور خه‌مسارى كریه‌ دهه‌مى كار وبارێن خو دا ومه‌ چ بنچینه‌ بو خو نه‌ دانان ومه‌ بتنێ هزرا روژێ دكر ومه‌ هزرا پاشه‌ روژێ نه‌ دكر هه‌ر چه‌نده‌ زور كارین باش وئه‌رینى هاتینه‌ ئه‌نجام دان لێ زور مایه‌ ژى و ئه‌گه‌ر مه‌ ئه‌ڤ كارێن لسه‌رى دیار وئه‌ڤ دیارده‌ وچاڤلێكرنێن لسه‌رى مه‌ به‌حس لێ كرین جه بجه كربان ئه‌ڤا نوكه‌ ژی روى داى چ كارتێكرنێن مه‌زن لسه‌ر ره‌وشا مه‌ نه‌د بون لێ ئه‌ڤ كارێن خراب وبێ مانا ودیاردێن بێ مفا مه‌ ئه‌نجام دان ومه‌ ب په‌روه‌ پارێ خو دمه‌زاخت دكارێن روژانه‌ وتایبه‌ت تا ئه‌ڤ ره‌وشا نوكه‌ ب سه‌ر مه‌ داهاتى وده‌ست ژ پییان كورتر وزیانێن مه‌زن گه‌هشتنه‌ خه‌لكێ مه‌ یێ بێ گونه‌ه وئه‌گه‌ر مه‌ خه‌لكێ خو فێرى كاركرن وپشت به‌ستنێ لسه‌ر خو وبه‌رێ وان دابا چاندن وپێشه‌ سازیێ وكارێن تایبه‌ت وداهێنانێ دا كوردستان وملله‌تێ كورد یێ بێ منه‌ت بیت ژ عیرانێ و وه‌لاتێن هه‌رێمى وژ وه‌لاتێن زلهێز ژی ودا شیێن خو بخو برێڤه‌ به‌ین . ئه‌ڤا مه‌ باس كرى بتنێ ئه‌و خه‌رجیانێن مه‌ نه‌ یێن زێده‌ وهنده‌ك ره‌وشت وساخله‌تێن دى ژی مه‌ یێن هه‌ین ئه‌وژى ب هه‌در دانا ئاڤێ ونه‌ مفا ژێ وه‌رگرتن وهه‌ر دیسا ب هه‌در دانا كاره‌بێ كوب ێ مانا وبێ ره‌حم كاره‌بێ دمه‌زێخین وئه‌و كاره‌با مه‌ نوكه‌ ل كوردستانێ هه‌ی به‌لكو تێرا ده‌وله‌ته‌كا مه‌زن دكه‌ت وب مخابنى ڤه‌ ئه‌م پتر ژ ده‌هان گولوپ وهیتر وده‌زگه‌هین كاره‌بێ هه‌ل دكه‌ین وهه‌ر كه‌س لبه‌ر ناروینیت وهه‌روه‌سا خانیێن مه‌ مینا قورسێ روژێ لێ دهیت ژبه‌ر هه‌لكرنا گولوپێن زێده‌ وبلاجكتور وچلچرا وتشتێن زێده‌ ونه‌ ئه‌م مفاى ژوێ كاره‌بێ دبینین نه‌ حكومه‌ت وهه‌مى ب هه‌در دچیت . هه‌ر دیسا كوم كرن وراكرنا گلێشى لده‌ڤ مه‌ زور نه‌ یا ره‌وایه‌ وب هه‌در دانا گلێشى ژی لناڤ وه‌لاتێ مه‌ دا یا زێده‌ یه‌ وبه‌لكو ب ده‌هان ته‌نان گلێش دهێته‌ هاڤێتن ومفا ژێ ناهێته‌ دیتن وئه‌گه‌ر كومپانیه‌كێ ئه‌ڤ خزمه‌ته‌ كربایه‌ وگلیش بتنێ ژێك جودا كربا وئه‌و ره‌وشه‌نبیرى بو خه‌لكێ مه‌ دروست كربایه‌ كو وانان ل مال وكومپانى وده‌زگایێن حكومی وحیزبى گلێش ژێك جودا كربا نه‌ هه‌جه‌ بو مه‌ ب ده‌هان ملیون دیناران لێ خه‌رج كربان وباشه‌ ئه‌م ڤێ دیاردێ ژی راستڤه‌ كه‌ین , هه‌ر دیسا ب ده‌هان شاشى ودیاردێن نه‌ باش لناڤم ه‌ دا دبه‌ر به‌لاڤن باشه‌ ئه‌م خو ژێ دویر بێخین دا كو ب سه‌ر كه‌فین وپێشكه‌ڤین . لدوماهیكێ من دڤێت دیار بكه‌ مكو ئه‌م ڤان جوره‌ بابه‌تان دنڤێسین دا كو مفا ژێ بهیته‌ دیتن وكار ب جدى لسه‌ر بهێته‌ كرن وخو پتر رێكبێخین وخو پتر یاسایى وئاسایى بكه‌ین وخه‌ ل وه‌لاتێ خو بكه‌ینه‌ خودان وئه‌م هه‌مى ده‌ستێن خو بكه‌ینه‌ تێكدا وبتنێ بو به‌رژه‌وه‌ندا وه‌لاتێ خو كوردستانێ كار بكه‌ین دا كو ئه‌م ژی مینا هه‌مى وه‌لاتێن جیهانێ ببینه‌ خودان ده‌وله‌ت وخودان ئالا وخودان سه‌روه‌رى ودا كو ملله‌ت و وه‌لاتێ مه‌ دویر بیت ژ خرابكاریا . بژیت كورد ئاڤه‌دان بیت كوردستان بلند بیت ئالایێ پیروزێ كوردستانێ .

خالد ئه‌حمه‌د بادى
مانشێت
(ئه‌ڤ پارێن مه‌زن ب ڤان جگارێن بیانى دهێنه‌دان هه‌ر ب تنێ بۆ وێ چه‌ندێ یه‌ كو بێژن فلان كه‌س فلان جۆرێ جگاران دكێشیت)
ئه‌گه‌ر مرۆڤ خودانیێ ل خوه‌ بكه‌ت و خودانێ خوه‌ بیت، باشتره‌ كو خه‌لكه‌كێ بیانى خودانیێ ل مرۆڤى بكه‌ت و بلا مرۆڤى باوه‌رى بخوه‌ هه‌بیت و ب ملله‌ت و وه‌لات و سه‌ركرده‌ و سومبولێن خوه‌ هه‌بیت و بلا مرۆڤ به‌رژه‌وه‌ندیێن بلندێن وه‌لاتێ خوه‌ بپارێزیت، چونكو بێ هه‌مى تشت ژیان دێ برێڤه‌چیت، ب تنێ بێ وه‌لات مرۆڤ یێ له‌نگ و سه‌قه‌ته‌ و ئه‌گه‌ر مه‌ وه‌لاتێ خوه‌ ڤیا بێ گومان دێ پارێزین و باشیان ل هه‌مبه‌رى وه‌لاتى دا كه‌ین و هه‌كه‌ مه‌ ڤیا وه‌لاتى سه‌ربێخین و پێشبكه‌ڤیت، دێ وه‌لاتى ژ دوژمنان پارێزین و ب تایبه‌ت وه‌لاتێ مه‌ كوردستان گه‌نجینه‌ یه‌ و هه‌مى جۆرێن ماددێن ب مفا تێدا هه‌نه‌ چ یێن گیایى و چ مادێن سۆته‌مه‌نیێ بن. شلۆڤه‌كرنا ئیدیه‌مێ چاڤلێكرنێ د فه‌رهه‌نگا په‌یڤان دا ئه‌وه‌ كو كه‌سه‌ك كاره‌كى بكه‌ت و كه‌سه‌كێ دى ژی چاڤلێ بكه‌ت و دوباره‌ وى كارى ئه‌نجام بده‌نه‌ ڤه‌. هه‌روه‌سا چاڤلێكرن ئه‌وه‌ كو ل دووڤ كه‌سه‌كى بچى و چاڤلێكرنا وى بكه‌ى دپه‌یڤ و جلك و كاران دا و هنده‌ك جاران دبێژنه‌ ڤێ چاڤلێكرنێ چاڤلێكرنا كوره‌ و ب تایبه‌ت د ڤى سه‌رده‌مى دا ئه‌م وه‌كو جڤاكێن رۆژهه‌لات و ب تایبه‌ت ملله‌تێ كورد پتر چاڤلێكرنا یێن رۆژئاڤا دكه‌ین، ب تنێ د جلوبه‌رگ و شێواز و پرچ و كریارێن كه‌شه‌فرێت دا و ئه‌گه‌ر مه‌ چاڤلێكرنا وانان كربا د زانست و پێشه‌سازى و یاسایا دا ئه‌ڤه‌ دا چاڤلێكرنه‌كا راست و مفادار بیت، نه‌ دبوو چاڤلێكرنا كوره‌. بۆ زانین دیرۆكێ بۆ مه‌ دیار كریه‌ كو چاڤلێكرن مفا یێن باش هه‌بووینه‌ د ناڤبه‌را تاكێن جڤاكێن جیهانێ د و ب ڤان چاڤلێكرنا پێشكه‌فتن و وه‌رار بخوه‌ڤه‌ دیتیه‌ و جیهان گه‌هه‌شتیه‌ ڤى راده‌ى د پێشكه‌فتنا تكنولوجى و ئه‌لكترۆنى و سیاسى و ره‌وشه‌نبیرى و پێشه‌سازى و زانستى و میدیا دا و ..هتد. بێگومان د دیاردا چاڤلێكرنێ دا دوو رێك و شێواز هه‌نه‌، رێكا ئێكێ ده‌مێ چاڤلێكرن دهێته‌كرن بۆ كار و پرۆژێن باش و مۆدرێن و وه‌رگرتنا زانستى و پێشه‌سازیێ وجێبه‌جىكرنا قانوونێ كو ته‌ڤایا تاكێن جڤاكان مفاى ژێ ببینن، رێیا دووێ ئه‌وه‌ به‌روڤاژى یه‌ كو چاڤلێكرنێ بكه‌ت دكارێن خراب و شاش و چاڤلێكرن د ستایل و جلوبه‌رگ و پرچ و یاریێن ده‌مكوشتنێ مینا دۆمینه‌ و كۆمكان و دومبه‌له‌ و ڤیدیۆگێما و هتد ..كو ئه‌ڤ چاڤلێكرنه‌ جڤاكان و ب تایبه‌ت ته‌خا گه‌نجان به‌ره‌ف نه‌هالێن كوور و تارى ڤه‌ دبه‌ت و ژجڤاكى مفادار و به‌رهه‌مهێنه‌ر ئێكسه‌ر به‌ر ب جڤاكه‌كێ شاش و خراب و بێ به‌رهه‌م و نه‌زان ڤه‌دبه‌ت، هه‌روه‌سا ئه‌ڤ چاڤلێكرنه‌ دبنه‌ ئه‌گه‌رێ دووربوونا ته‌خا گه‌نج و ره‌وشه‌نبیران و جڤاكى ژ خویندنێ ول شوونا ئه‌ڤ گه‌نجه‌ یان كه‌سانێن شیان و داهێنان ل ده‌ڤ هه‌ین خوه‌ ب خویندنا پرتووكه‌كى یان رۆژنامه‌كێ یان هه‌ر نڤێسینه‌كێ ڤه‌ ده‌مێ خوه‌ ببوورینن و مفاى ژێ ببینن، به‌روڤاژى دێ ده‌مێن خوه‌ كوژن و دێ چاڤلێكرنێ كه‌ن و خوه‌ ب كاره‌كێ نه‌ژ هه‌ژى و بێ مفا ڤه‌ ده‌مێن خوه‌ بۆرینن و دێ بێ به‌هر بیت ژ زانستى و چ مفاى ژ ڤان یاریا یان كاران ناكه‌ت. زۆر خه‌لك و براده‌ر و خوینده‌ڤان دێ هزر كه‌ن و بێژن مه‌ ئاریشه‌ و پرسگریكێن مه‌زنتر یێن هه‌ین ما بۆچى دێ مینه‌ ب ڤان پرسێ بچووك ڤه‌ لێ یا راست فه‌ره‌ ئه‌م ده‌ست پێكێ پرسێن بچووك چاره‌ كه‌ین پرسێن مه‌زن بخوه‌ نابن و نوكه‌ ل ڤى سه‌رده‌مى ئه‌م ژی یێن ماینه‌ ب پرسێن بێ مانا و رامان ڤه‌ وه‌كو چ مفا تێدا نینن و ئه‌وان پرس و كاران ئه‌م زۆر یێن پاشخستین و هێش زۆر مایه‌ بۆ مه‌ ئه‌م وه‌كو ملله‌تێ كورد، چونكو هێش رێك یا ل به‌رامبه‌ر مه‌ و ریك یا دوور و مه‌ دێ زۆر كار بخوه‌ هه‌بیت و دێ پتر به‌رنامه‌ مه‌ هه‌بن و نوكه‌ ئه‌م یێن ماینه‌ ب هنده‌ك كاران ڤه‌ ئه‌وێن ل خوارێ دیار..

ـ ژمارێن ترومبێلان یێن دو ره‌قه‌م یان یێَن خۆش.
هنده‌ك كار یێن دهێنه‌كرن ل وه‌لاتێ مه‌ زۆر دوورن ژ وه‌لاتینیێ و چ مفا تێدا نینه‌، ژبلى ب هه‌دردانا پارێن وه‌لاتى، ئه‌و ژى دیاردا كرین و بده‌ستخستنا ژمارێن ترومبێلان یێن دو ژماره‌یى و سێ ژماره‌یى یان ژمارێن خۆش كو تاكو (1) یان (3) یان (10) ده‌فته‌رێن دۆلارى ژی بازار هاتیه‌كرن و ل زۆربه‌یا جاران ئه‌ڤ ژماره‌ ب تنێ بۆ وێ چه‌ندێ یه‌ كو خه‌لك بێژیت فلان كه‌سى ژمارا ترومبێلا وى یا خۆشه‌ یان یا جوانه‌ ئه‌گه‌ر چ مفا تێدا نینه‌ و زۆر كه‌سان یێن بالا ده‌ست ئه‌ڤ ژماره‌ ب رێكێن نه‌ دروست ئه‌ڤ ژماره‌ بده‌ست خوه‌ دئێخستن و ب راستى زیانێن وان پترن، چونكو دێ ئه‌ڤ ژماره‌ یا ب ناڤوده‌نگ و به‌رنیاس بیت و ب تایبه‌ت بۆ پرسێن ئێمناهیێ.
ـ جلكێن ماركه‌ و گران بها.
هنده‌ك ره‌فتار و سالوخه‌تێن دى یێن ل وه‌لاتێ مه‌ عه‌قل هزر ناكه‌ت و ناخێ مرۆڤى دا دهێته‌ زڤرین و بۆراندن كو هنده‌ك بها ل سه‌ر هنده‌ك جلوبه‌رگ و پێلاڤان یێن هه‌ین زۆر بهایێن بلندن و ب هزاران دولارانه‌ و پتریا ڤان جلك و پێلاڤان، هه‌ر زوى دهێنه‌ فرۆتن و كوڕێن وان كه‌سان دكرن یێن پارێن وان بێ زه‌حمه‌ت و خزمه‌ت و ماندیبوون دهێن و مه‌ یا دیتى و مه‌ یا گوه لێ بووى كو ل پتریا وه‌لاتێن جیهانێ و كه‌سایه‌تیا جلكێن وان زۆر د ئاسایى نه‌ و زۆر دئه‌رزانن و كێم جاران جلكێن فه‌رمى دكه‌نه‌ به‌ر خوه‌. ئه‌و ژى سالێ جاره‌كێ یان هه‌لكه‌فته‌كێ ئه‌رێ بۆچى ل وه‌لاتێ مه‌ دێ گرانترین بها یێن جلك و پێلاڤا هه‌بن مه‌ نشتێن فه‌رتر یێن هه‌ین هه‌ر كه‌سه‌ك دشێت ب جلكێن ئه‌رزان ژی ژیانا خوه‌ ببه‌ته‌ سه‌ر.
ـ جگارێن گران بها:
ل ده‌مێ ئاواره‌یێ ئه‌م ل وه‌لاتێ توركیا بۆین ول ویِره‌ دو جۆرێن جگارا (مالته‌په‌) و (سامسون) هه‌بوون یێن كو خه‌لكێ وان بكاردئینان، هه‌ر چه‌نده‌ زۆر جگارێن دى هه‌بوون، لێ یێن پتر خه‌لكى بكاردئینان ئه‌و هه‌رد و جۆربوون. مه‌ پرسیار ژ وانان دكر بهایێ سامسون و مالته‌پێ نێزیكى بهایێن جگارێن سپێشه‌ل و بهاداربوون، لێ وانان دگۆت ئه‌م ژ به‌ر ڤى چه‌ندێ ڤان جگاران دكرین چونكو كارگه‌هێن وان ب كاركه‌ر و كارمه‌ند ڤه‌ هه‌مى یێن وه‌لاتێ مه‌نه‌، چونكو باشى بۆ وه‌لاتێ خوه‌ دڤیان. به‌روڤاژى وانان مه‌ تویتنه‌كا خۆمالى یا پله‌ ئێك هه‌یه‌ و ئه‌گه‌ر په‌رك ژی نه‌بن بلا قه‌لینان بكاربینن و تویتنا مه‌ زۆر خۆشتر و باشتره‌ ژ یا جگارێن دى، دێ بینى ل وه‌لاتێ مه‌ پاكێت ب (2) یان (6) یان (10) هزار دیناران دهێته‌كرین، یان ژی جگارا چڕۆت ئێك ب (20ـ30) دۆلارانه‌ و ئه‌ڤ پارێن مه‌زن ب ڤان جگارێن بیانى دهێنه‌دان هه‌ر ب تنێ بۆ وێ چه‌ندێ یه‌ كو بێژن فلان كه‌س فلان جۆرێ جگاران دكێشیت، ئه‌گه‌ر هنده‌ك كه‌س ئه‌وێن وان جگاران دكێشن هه‌ر نزانن كا تاما وان جگاران چیه‌ و چاوایه‌، ب تنێ بۆ دیاركرنا زه‌ڤله‌كانه‌ ئه‌گه‌ر تویتنا مه‌ یا خومالى بۆ نموونه‌ تویتنا گیز و به‌لیتا زۆر ژ وان جگارێن جیهانێ هه‌میێ باشتره‌ و ساخله‌متره‌، ئه‌ڤه‌ ژبلى ڤان نارگیلان یێن نوكه‌ ده‌ركه‌فتین كو هه‌میان ماددێن خراب د ناڤ دانه‌ كو ره‌وشا گه‌نجێ مه‌ به‌ر ب ئاینده‌كێ خراب ڤه‌ دبه‌ت.

چاڤلێكرنێن شاش ئه‌م برینه‌ پاش!
(پشكا دویێ)
ـ ده‌مژمیرێن گران بها
دیارده‌كا دى یا خراب كو ل ناڤ وه‌لاتێ مه‌ دا به‌ربه‌لاڤه‌ ئه‌و ژى بكارئینان و كرینا ده‌مژمێرێن گران بها وب بهایێن مه‌زن و هزرى دهێنه‌ كرین ل ڤى وه‌لاتى، تشته‌كێ نۆرماله‌ هه‌ر كه‌سه‌ك یان ملله‌ته‌ك تشته‌كى بۆ خوه‌ بكریت، لێ هه‌كه‌ ره‌وشا ئابوورى یا وه‌لاتى یان یا كه‌سان یا ئارام و خوه‌جه بیت، لێ ل وه‌لاتێ مه‌ ره‌وش نه‌یا ئارامه‌ وره‌وشا ئابوورى زۆر خرابتره‌ ژ ره‌وشێن دى ئه‌ڤجا پێدڤى ناكه‌ت ئه‌م ئه‌ڤان بهایێن خه‌یالى ب تشت وكه‌لوپه‌لێن نه‌ پێدڤى بۆ هه‌ر ده‌مه‌كى ئانكو هه‌ر كه‌سه‌كێ ژ مه‌ دشێت بێ ده‌م ژمێر ده‌م و رۆژێن خوه‌ برێڤه‌ببه‌ت ب هزرا من پێدڤى ناكه‌ت ئه‌م ده‌م ژمێرین گران بها و زۆر بهادار بكرین و ب تنێ بكه‌ینه‌ ده‌ستێ خوه‌ و هنده‌ك ده‌مژمێر ل كوردستانێ هاتینه‌ فرۆتن ب هزاران دۆلاران و ب تنێ ئه‌ڤ كاره‌ ب تنێ بۆ هندێ یه‌ كو بێژن فلانكه‌سى فلان جۆرێ ده‌مژمێرێ یێ هه‌ى و ئه‌ڤ سه‌رده‌مێ نوكه‌ ئه‌م تێدا و پێشكه‌فتنا تكنولۆجیایێ موبایل دێ شێت هه‌مى كاران بۆ مه‌ كه‌ت و بلا ئه‌و پارێ ئه‌م ل ده‌مژمێرێن گرانبها خه‌رج بكه‌ى بۆ كاره‌كێ دى بیت كو هه‌مى ملله‌ت و وه‌لات مفاى ژێ ببینن دا كو وه‌لاتێ مه‌ پێشبكه‌ڤیت مینا وه‌لاتێن جیهانێ.
ـ ژمارێن تێله‌فۆنا یێن زنجیره‌ و خۆش.
ئه‌ڤ دیاردا چاڤلێكرنێ زۆر یا ترسناكه‌، ئه‌و ژى بكارئینان و كرینا ژمارێن موبایلا یێن خۆش یان زنجیره‌ یان یێن ل سه‌رێك دهێن ئه‌رێ گه‌لۆ دێ بۆچى ژمارێن خۆش یان زنجیره‌ بكارئینى چ مفا یان باشى تێدایه‌، ژ بلى مه‌دحه‌ و پێگۆتنێ دێ بۆچى ڤان گۆژمێن ب بها و مه‌زن ل وان ژماران خه‌رج كه‌ین هه‌تا كو ژماره‌كا (445) یان (450) یان یان ژماره‌كا چاوا خۆش بده‌ستخوه‌ڤه‌ ئێخیت و مه‌ گوه ل بازارى بوویه‌ كو ئێك ژماره‌ هه‌تا (1) یان (2) یان(8) ده‌فته‌رێن دۆلارى و پتر هاتینه‌ كرین و فرۆتن ئه‌رێ بۆچى ئه‌ڤ پاره‌ ب هه‌در و په‌روه‌ دچیت و ژ ناڤ وه‌لاتێ مه‌ ده‌ردكه‌ڤیت ئه‌رێ هه‌كه‌ ئه‌و پاره‌ یان گۆژمه‌ ل پرۆژه‌كێ بچووك دا هاتبانه‌ خه‌رجكرن ما ئابوورێ مه‌ پێش نه‌ دكه‌فت و مه‌ منه‌تا دوژمنا ژی نه‌ دڤیا نوكه‌ دوژمنێن مه‌ چ كه‌لوپه‌ل وكه‌ره‌ستێ ئێكسپایر و بێخێر و ب كێر نه‌هاتى بۆ مه‌ ره‌وانه‌ دكه‌ن و هه‌ر ب منه‌تن ژی ل گه‌ل مه‌ و دبێژن ئه‌گه‌ر ئه‌م نه‌بین هوون دێ ژ برسا مرن ئه‌گه‌ر سه‌حكه‌ینه‌ خه‌لكێ وه‌لاتێن بیانى و رۆژئاڤایى بكه‌ین دێ بینى ژیانه‌كا ئاسایى و ساده‌ دبه‌ت و تێله‌فۆنێ ژی زۆربكارنائینیت ئه‌گه‌ر بۆ كاره‌كێ پێدڤى نه‌بیت و خوه‌ مه‌ ره‌وشه‌نبیرى دكارئینانا ڤان تێله‌فۆنا دا ژی نینه‌ ئه‌ڤجا ما ژمارێن خۆش یان زنجیره‌ یان یێن ل سه‌ر ئێك دهێن بۆ چنه‌ هه‌كه‌ ب تنێ بۆ مه‌دحه‌ و پێگۆتن و فه‌خفه‌خا نه‌بیت و مه‌دحه‌ نه‌ ب ژمارێن فۆله‌ به‌لكو ب عه‌قل و دلسۆزى و تێگه‌هشتنێ یه‌.
ـ خانیێن مه‌زن مینا كه‌لها:
ده‌مێ ره‌وشه‌نبیره‌كێ مه‌زنێ عه‌ره‌با سه‌ره‌دانا شامێ كرى و ده‌ستهه‌لاتدارێن شامێ ل وى سه‌رده‌مى ژى پێشوازیه‌كا گه‌رم ل ڤى ره‌وشه‌نبیر و نڤێَسه‌رى كریه‌ و پرسیار ژێ كر وگۆتێ تو چاوا ده‌ستهه‌لاتێ مه‌ دبینى ئه‌ى زانا و ب لیمه‌تێ مه‌زن وى به‌رسڤ دا و گۆتێ (اراكم تبنون ولاتبقون واراكم تجمعون ولا تاكلون)، ئانكو ئه‌زێ هه‌وه‌ دبینم هوون یێ خانیێن مه‌زن ئاڤادكه‌ن و چێدكه‌ن لێ هه‌ر هوون نامینن تا دووماهیێ، هه‌روه‌سا ئه‌زێ وه‌ دبینم هوون باش یێ مالێ دنیایێ كۆم دكه‌ن لێ هوون نا گه‌هن بخۆن. دیسا مینا وى زانایى ده‌ركه‌فت چونكو شام یا ب ناڤوده‌نگ بوو و ئیمپراتۆریه‌ت بوو و ب ئێك جار هه‌رفت و ژ ئیمپراتۆریێ ب تنێ بوو باژێره‌كێ بچووك و ناڤوده‌نگێ وێ هه‌ر نه‌ما. نموونه‌ ل سه‌ر ڤێ سه‌رهاتیێ دى بینین ل كوردستانێ ب تنێ ماینه‌ ب خانیێن مه‌زن و به‌رفره‌ه ڤه‌ و هه‌ر چ پاره‌كێ هه‌یى ل سنگ و دیكۆرێ خانى دده‌ن و بیست تا سیه ژۆران چێ دكه‌ن و هه‌مى جۆرێن دیكۆران، لێ دمه‌زێخن و پتریا خه‌رجیان ل واجیهه‌، ئانكو سنگێ خانى دمه‌زێخن و ب تنێ دا بۆ خه‌لكى دیاركه‌ت كو خانیه‌كێ مه‌زن یێ هه‌ى و زۆر ژۆر تێدانه‌ و ئه‌گه‌ر هنده‌ك خانیێن مه‌زن ببینى ب تنێ خێزانا وانان ژ (2 ـ 3) كه‌سانه‌ و ئه‌و كه‌لهه‌ چێكرى. خاله‌كا دى زۆر یا گرنگه‌ ئه‌م دیار بكه‌ین ل وه‌لاتێن جیهانێ ب تنێ ناڤمالیا خوه‌ یا پله‌ ئێك و هه‌ره‌ باش دكرن و ئه‌گه‌ر سه‌یرى خانیێن وانان ب سه‌ر ڤه‌ بكه‌ى دێ بێژى كولكه‌ ئانكو گوڤه‌ لێ یا مه‌ به‌روڤاژى یه‌ ب سه‌ر ڤه‌ جوان دكه‌ین و ژناڤ دا د خالى و بێ سه‌رو به‌رن و ئه‌ڤ گۆژمێن مه‌زن یێن پاران ل مه‌رمه‌ر و حه‌لان و ڤلله‌ و ئالیكۆبانى دكه‌ین دێ چه‌ند خانیێن دى پێ هێنه‌ دروستكرن بۆ چه‌ند هه‌ژاره‌كا و ئه‌گه‌ر مه‌ (100) ژۆرێن نڤستنێ هه‌بن ب تنى دێ د ئێك ژۆرڤه‌ نڤى و ئه‌گه‌ر مه‌ (100) خانى هه‌بن، ب تنێ دێ د ئێك خانى دا بى و ئه‌ڤا من ل ڤیره‌ گۆتى و نڤێسى ل سه‌ر مه‌ هه‌میان و حوكمه‌ت و ملله‌ت دهێته‌ بژاندن و ئه‌گه‌ر به‌حسێ خانیێن خه‌لكى دكه‌م به‌حسێ ئاڤاهیێن مه‌زن یێن حوكمه‌تا مه‌ ژی دكه‌م، له‌وما دبێژم ئه‌ڤا ئه‌م دكه‌ین و یا ل وه‌لاتێ مه‌ دهێته‌كرن ب تنێ بۆ خه‌لكى یه‌ نه‌ بۆ ته‌یه‌.

به‌رژه‌وه‌ندیێن تایبه‌ت خوه‌ زالكرینه‌ ل سه‌رتاسه‌رى جیهانا ئه‌م تێدا و بووینه‌ ئه‌گه‌رێ دروستبوونا زۆر دۆز و ئاریشه‌ و پرسگرێكێن هه‌لاویستى ل ناڤ وه‌لات و ده‌وله‌ت و ملله‌تان دا به‌ربه‌لاڤ بووینه‌ و بووینه‌ ئه‌گه‌رێ په‌یدابوونا به‌ره‌یێن جودا جودا و ژ به‌ر ڤان ئه‌گه‌رێن مه‌ به‌حس ژێ كرین ئه‌ڤ دۆزه‌ پتر گرێكدار و مه‌زن دبن. نموونێن دۆزه‌یێن ل جیهانێ هه‌ین دزۆرن، دۆزا شیشان و سڕبیا و مه‌یانمار و بۆسنه‌ و هرسك و حوسى و یه‌مه‌ن ئه‌رمه‌نى و تركیا و جۆلان و سووریا و لبنان و ئیسرائیل و ئسپانیا و باسك و ئیران و عه‌ره‌ب و (3) گزیرته‌ و شه‌تولعه‌ره‌ب و .. هتد .. ئه‌ڤ دۆزه‌ جۆراوجۆرن و ب تنێ دۆزا كوردان و فه‌له‌ستینێ زۆر گرێكداره‌. هه‌ر ملله‌ته‌ك هه‌یه‌ خودایێ مه‌زن ئه‌رده‌ك و وه‌لاته‌ك دایێ و مافێ فه‌له‌ستینى و ئیسرائیلیانه‌، ڤى دۆزێ بداوى بینن و دۆزا فه‌له‌ستینێ بوویه‌ پرسه‌كا بازرگانى و پتریا وه‌لاتێن عه‌ره‌بان و یێن ئیسلامى بازرگانیێ پێ دكه‌ن و درووشمێن بریقه‌دار به‌رامبه‌ر ڤان دۆزان دده‌ن. هه‌ر دیسا دۆزا ژ دۆزا فه‌له‌ستینێ زۆر مه‌زنتره‌ هه‌ر چاوا بیت عه‌ره‌بان (23) ده‌وله‌ت هه‌نه‌، لێ كورد خودانێن خوه‌ پتر ژ (40) ملیۆن كه‌سانه‌ و خودان ئه‌رد و زمانه‌ و تا نوكه‌ نه‌ ده‌وله‌تن. بابه‌تێ مه‌ ئه‌وه‌ ل دۆر بریارا تره‌مپى یه‌ بۆ دانپێدانێ كو قودس ببیته‌ پایته‌ختێ ئیسرائیلێ ئه‌ڤ بابه‌ته‌ دزڤریته‌ ڤه‌ بۆ پرۆژێ بریارا كۆنگریسێ ئه‌مریكا ل سالا (1995) كو قودس ببیته‌ پایته‌ختێ ئیسرائیلێ, لێ زۆر نه‌رازیبوون هه‌بوون تا نوكه‌ ل ناڤ ئه‌مریكا بخوه‌ ژی لێ یێ پتر سه‌رۆكێ ئه‌مریكا پالداى بۆ بریارا ناڤبرى مایك بنس جێگرێ وى و جۆن كێلى سه‌رۆك ئه‌ركان و نیكى هالى بالیۆزێ ئه‌مریكا ل نه‌ته‌وێن هه‌ڤگرتى, زۆر نه‌ ژمێژه‌ یه‌ ده‌مێ ئیران و عیراق و زۆر وه‌لاتان هێرش كریه‌ سه‌ر خاكا مه‌ و ئه‌ردێ بابوباپیرێن مه‌ داگیركرن و ب ده‌هان كه‌سێن سڤێل و بێ گونه‌ه شه‌هیدكرن و پاریێ نانێ مه‌ ژى ژ ده‌ڤێ مه‌ ئینا ده‌ر و چ ده‌وله‌ت و وه‌لاتان یێن كو مه‌ خزمه‌تا وان كرى نه‌رازیبوونا خوه‌ ژی دیار نه‌كر و ئه‌ردێ ب ده‌هان هزار شه‌هید ل سه‌ر هاتینه‌دان ب ئاسانى ژ مه‌ ستاند و ئێكه‌م وه‌لاتێ پیرۆزى ل عیراق و ئیرانێ كرى ل دۆر رۆژا ره‌ش و داگیركرنا كه‌ركووكا دلێ كوردستانێ ل (16/10/2017) وه‌لاتێ فه‌له‌ستینێ بوو و هه‌ر ژ كه‌ڤن دا زۆر په‌یوه‌ندیێن وه‌لات و ملله‌تێ فه‌له‌ستینێ ل گه‌ل دوژمنێن كوردان دباش بوون و نوكه‌ عه‌ره‌بان هه‌میان ژبیر كر كو هه‌ر كوردان قودس بۆ عه‌ره‌بان رزگارركریه‌. په‌یاما من ئه‌وه‌ بلا ئه‌م به‌س بهێنه‌ دسه‌ردابرن و ب تنێ كوردان هه‌ر باج دایه‌ و هه‌ر عه‌ره‌ب ب تنێ بووینه‌ خودان ده‌وله‌ت و كورد ژبیركرینه‌، به‌لكو دوژمناتیا كوردان ژی كریه‌, بلا بۆ كوردان دیار بیت مه‌ چ دۆست نینن و بلا ترامپى بۆ كه‌ركووكێ پرۆژه‌ ئیمزا كربا چ زوو ب ساناهى بۆ ئیسرائیلێ ئیمزا كر و پێ ل هه‌مى قانوون و بریار و عورفان دانا بلا بۆ كوردان كربا، چونكو ژ هه‌مى ملله‌ت و وه‌لاتان فه‌رتر و هه‌ژیتربوون، بلا كورد ستراتیجیه‌تا خوه‌ بگوهۆرن و بكه‌ڤنه‌ د شۆپا ستراتیجیێن جیهانى دا، كو كورد ژی ب مافێن خوه‌ شادبن به‌لكى ترامپ بۆ مه‌ ژی ئیمزا بكه‌ت، بژیت كورد ئاڤدان و پاراستى بیت كوردستان به‌رز و بالا بیت ئالایێ پیرۆزێ كوردستانێ.

ب ئارامى وئێمناهى خه‌وه‌كا كێم خو ل چاڤێن من دا ئانكو چومه‌ دخه‌وه‌كا كورت دا ب باوه‌رى ولده‌مێ ئه‌ز نڤستیم هه‌مى هه‌ڤالێن من ل دورماندورێن من بون ولده‌مێ ژخه‌وێ رابویم بتنێ من گورگ ل دورماندورێن خو دیتن ومن هه‌ڤالێن خو نه‌دیتن ونزانم ئه‌ڤ گورگێن ل دورماندورى من هه‌ڤالێن من یێن خارین یان ژى هه‌ڤالێن منن یێن بوینه‌ گورگ . ناڤه‌روكا په‌رتوكێن ژیانێ پرن ژڤان په‌یڤێن بهاگران وهه‌ر په‌یڤه‌ك هاتیه‌ گوتن بێ گومان لسه‌ر بنه‌مایه‌كێ یاسایى یان كومه‌لایه‌تى یان سیاسى هاتیه‌ راپه‌راندن یان لسه‌ر ناڤه‌روكه‌كێ هاتیه‌ گوتن وڤه‌گوهاستن وچ گوتن وپه‌یڤ ب په‌روه‌ نه‌هاتینه‌ دهه‌بونێ دا .دپروسا سیاسى وئابورى وجڤاكى یا ملله‌تێ كورد لكوردستانێ وبتایبه‌ت ملله‌تێ كوردێ هه‌ریما كوردستانێ زور هه‌ڤال وهوگر ودوست هه‌بون وزور یا ئاسایى یه‌ كو هه‌ر كه‌سه‌ك بنڤیت ولده‌مێ ملله‌تێ كورد ژى ژخه‌وا خو یا كورت رابویه‌ ڤه‌ لدورماندورێن خو دبینیت كو ئه‌و هه‌ڤالێن وه‌فادار یین دوهى ئه‌ڤروكه‌ بونه‌ گورگێن هار وده‌ڤ بخوین وهه‌ولدانێن هێرشكرنێ بو سه‌ر ملله‌تێ مه‌ دئینان وبراستى هه‌مى مێرانى وهێز وسه‌نگ وسیاسه‌تا خو لسه‌ر ملله‌تێ كورد كو ملله‌ته‌كێ سته‌م دیتى وجوامێر وپێگیر ب رێنمایێن ژیانێ سه‌پاندن . كومه‌لگه‌هێ نێڤ ده‌وله‌تى وهه‌رێمایه‌تى رستێن دیروكێ یێن به‌رێ ونوكه‌ یێن دناڤ فه‌رهه‌نگا مێژویێ دا هاتینه‌ نڤێسین لدور كوردا ژبیر كرن وئه‌و چاكیێن كوردان بو مروڤایه‌تیێ وجیهانێ وئایینان كرین وب ڤان چاكیێن كوردان ئه‌نجام داین به‌لانس گوهارتینه‌ ونمونه‌ ژى شه‌رێ تیروستان كو بتنێ كوردان وپێشمه‌رگێن قه‌هره‌مان ئه‌فسانه‌یا داعشان شكاند و وپێش جیهانێ هه‌میێ ڤه‌ كوردان شه‌رێ تیرورا جیهانێ دكر وجیهان هه‌مى نه‌شیان ب وان شیانێن به‌رفره‌ه یێ وه‌لاتێن مه‌زن وزلهێز نه‌شیان كونترولێ لسه‌ر داعشا ئیرانى بكه‌ن وبوچى دبێژم داعشا ئیرانى چونكه‌ ب مه‌زهه‌ب داعش سنى نه‌ لێ بتنێ داعشێ شه‌رێ سنى یان دكر ب كورد وعه‌ره‌ب ڤه‌ وبتنێ ده‌ڤه‌رێن سنى یان یێن كورد وعه‌ره‌بان وپتر ده‌ڤه‌رێن كوردان شه‌ر ونه‌خوشى هه‌بون و یه‌ك شه‌ر ژی دگه‌ل شیعه‌ مه‌زهه‌با نه‌دكر وبتنێ نێزیكى ده‌ڤه‌رین وانان ژی نه‌دبون وهێزین ملله‌تێ كورد ملله‌ته‌كێ مروڤدوست وئارام وجوامێره‌ وخو ژ ئارێشه‌ وشه‌ر ونه‌خوشیان دور دكه‌ت لێ هه‌مى ده‌مان هیرش هاتینه‌ سه‌ر كوردستانێ وكورد ژى نه‌چاركرینه‌ به‌رگریێ ژخو بكه‌ت ودیروك بو ڤێ گوتنێ شاهده‌ كو هه‌ر ده‌م دوژمنان هێرش كرینه‌ سه‌ر كوردان وچ جاران كوردان هێرش نه‌كرینه‌ سه‌ر چ ملله‌ت و وه‌لاتان وژێده‌ر ژی دزورن . نوكه‌ ئه‌ڤ هیرَشێن دوژمنین كوردان عیراقا داگیر كه‌ر ئیناینه‌ سه‌ركوردستانێ دێ بێژى هێرش كرینه‌ سه‌ر گاوران و دویرئاینان وسوتنا ئالایێ پیروزێ كوردستانێ وناڤ ئینانا كوردستانێ ب (شمال العراق) كو پێشیلكرنا ده‌ستورى یه‌ وهێرش كرن بخو ژی پێشیل كرنه‌ ولدویڤ ده‌ستورێ عیراقێ نابیت حكومه‌تا ناڤه‌ندى ل ناڤخویا وه‌لاتى هێزێ بكار بینیت وهه‌ر دیسا نابیت هێرشان ژی بكه‌ت ,ولدویڤ ده‌ستورێ عیراقێ نابیت هیًزیًن (میلیشیات) بهێنه‌ دروست كرن وجیكرنا ڤان حه‌شدان ژی پێشیلكرنا ده‌ستورى یا پێشچاڤه‌ چێكرنا حه‌شدا وه‌حشى وتا نوكه‌ پتر (67) هێزێن میلیشاتا یێن نه‌ یاسایى ل عیراقێ هه‌نه‌ وهه‌ر پێشیل كرنا وى ده‌ستورى یه‌ یێ ئه‌و پێ دئاخڤن وتاك لایه‌نیا حوكمرانیێ هه‌ر پێشیل كرنه‌ وگرتنا ئه‌ردێ كوردان هه‌ر پێشیل كرنه‌ وسفكاتى ب پێشمه‌رگه‌یى وكوردان هه‌ر پێشیل كرنه‌ و ئه‌ڤه‌ هه‌مى دماددێن (105) و(106)و(140)و(9)و(65)و(48) ئه‌ڤ به‌ندێن دستورێ عیراقا فیدرال و زور به‌ندێن دى هه‌مى وێ چه‌ندێ خویا دكه‌ن كو لدویڤ دستورى هه‌ماهه‌نگى وپێكڤه‌ كاركرنا حكومه‌تا مه‌ركه‌زى ویا هه‌رێمێ كار بكه‌ن وهه‌ماهه‌نگى هه‌بیت دهه‌مى بواران دا یێن یاسایى وپه‌روه‌رده‌یى وجڤاكى وله‌شكه‌رى ودارایى وگشتى لێ به‌روڤاژى ڤان به‌ندێن دستورى كار دهاته‌ كرن وكورد ب هه‌مى رێكان دهاتنه‌ بێ به‌هر كرن ودویركرن ژ هه‌مى ڤان كاران وبتنێ ته‌ك لایه‌نانه‌ كار دهاته‌ ئه‌نجام دان و روژ بو روژێ كورد ژوان پله‌ یان ژی دهاتنه‌ ده‌ركرن ژ ناڤ حكومه‌ت ودام وده‌زگه‌هێن حكومه‌تا فیدرال ول جهێن وانان یێن عه‌ره‌ب ددانان وبتایبه‌ت ئه‌و پله‌ وپوستێن ب مافێ یاسایى یێ كوردان كو هاتینه‌ وه‌رگرتن كو هه‌ر ئه‌و حكومه‌ت وعیراق بون یا كو كه‌فتى وبێ هێز بوى لێ كوردان وسه‌ركردایه‌تیا كوردستانى بتنێ خو ب هه‌ڤال ودوست وقورتال كه‌ر دانا وعیراق ژ كه‌فتنێ رزگار كر هه‌ر چه‌نده‌ ئه‌گه‌ر ئه‌ بانه‌ بێ گومان دا مه‌ ژبن به‌ن ونه‌دهێلان كورد راببنه‌ ڤه‌ لێ دده‌مێ ئه‌و دكه‌فتى كوردان گوپال ودار وستینك ددانه‌ به‌ر وانان دا نه‌كه‌ڤن وژ عیراقه‌كا كه‌فتى كره‌ ئه‌ڤ عیراقا نوكه‌ یا كوب ێ بهانه‌ هێرشان دكه‌ته‌ سه‌ر خاكا كوردستانێ وپشتى سه‌رهلدانا پیروزا ملله‌تێ كورد ل (1991) هه‌مى له‌شكه‌رێ عیراقێ شكه‌ست وبێ هێز ببو كه‌فتبو ژبن چوبو لێ بێشمه‌رگه‌ وخه‌لك وملله‌تێ كورد ب رێز واحترام وبرایینى هه‌مى ئه‌و سوپایێ دوهى هێرش دكرنه‌ سه‌ر مه‌ وئه‌م دكوشتین خه‌لكێ مه‌ ب ریز ڤه‌ مامه‌له‌كا كوردانه‌ ومه‌ردانه‌ دگه‌لدا كرن وكرنه‌ دمالێن خو دا ونانێ زاروكێن خو دگه‌ل وانان ب نیڤى كرن وژده‌ڤێ زاروكێن خو نان دئینا ده‌ر وكرنه‌ دده‌ڤێ وانان دا ول مالێن خو ڤه‌ پاراستن وب رێزو احترام ڤه‌ ره‌وانه‌ى باژێر ومالین وانان كرن وكریا ترومبیلێن وانان ژی دایێ ونه‌ هێلان چ زیانێن مادى وجڤاكى وسیاسى وئابورى بگه‌هنێ وجڤاكێ ناڤخویى وجیهانى ژی هایدارى ڤێ مامه‌له‌ وپرسێ بو ژنێزیك .تابلویه‌كا دى یا پرى مروڤایه‌تى وجوامێرى لده‌مێ داعش ب سه‌ر وانان دا هاتى ب ده‌هان فه‌وج وباره‌گایێن له‌شكه‌رێ عیراقێ شكه‌ستنه‌كا دى خوار وفه‌یله‌ق ولیوا وفه‌وج ب ته‌مامى شكه‌ستن وره‌ڤین هه‌ر دیسا پێشمه‌رگێ قه‌هره‌مان ئه‌و ده‌ڤه‌ر كونترول كرن و گوتن ئه‌ڤ ده‌ڤه‌ر یێن ژده‌رڤه‌یى ده‌ستهه‌لاتا هه‌رێمێ وهه‌ر نه‌گوت ئه‌ڤه‌ ئه‌ردێ مه‌ یه‌ وهه‌ر چه‌نده‌ عه‌ردێ مه‌یه‌ و دشیان دا بون بهێز بگرن لێ كورد خودان شه‌ره‌ف و كه‌رامه‌ت بون وپێل چ ره‌وشا نه‌ دانا وئه‌ڤه‌ دولوپه‌كه‌ ژ ده‌ریایه‌كا مه‌زن یا وه‌فاداریا كوردان به‌رامبه‌ر خیانه‌ت وغرور وهه‌لویستێن خراب وشاش یێن حكوماتێن عیراقێ وبه‌رو ڤاژى ڤێ چه‌ندێ هێزێن عیراقا فیدرال هێرشێن مه‌زن وبه‌رفره‌ه كرنه‌ سه‌ر هه‌رێما مه‌ وب خیانه‌ت وتوندره‌وى وهوڤانه‌ هێرش كرن وخاكا پیروزا كوردستانێ دیسا داگیر كرن وكه‌ركوكا دلێ كوردستانێ یا كو هه‌ناسێن ئازادیێ دكێشان دوباره‌ كه‌فته‌ ده‌ستێ دوژمنان وكه‌ركوك نه‌شیا هه‌ناسێن ئازادیێ بكێشیت وپێ نه‌خوشه‌ كو ژبلێ ئالایێ پیروزێ كوردستانێ چ ئالایێن دى لسه‌ر خاكا كه‌ركوكێ بهێته‌ هه‌ژاندن.ئه‌ڤ سیناریویه‌ وبویه‌رێن سه‌خت دوباره‌ ب سه‌ر ملله‌تێ كورد وخاكا پیروزا كوردستانێ دا هاتن وئه‌ڤ هه‌ڤالێن لدورماندورى مه‌ كود وهى ب هه‌ڤال وهه‌ڤدوست خو بو مه‌ ددا خویاكرن ئه‌ڤرو ونوكه‌ وه‌ك گورگ لبه‌ر چاڤێن مه‌ خو دده‌ن دیار كرن وبێ ده‌نگیا كومه‌لگه‌هێ نێڤده‌وله‌تى به‌رامبه‌ر ڤان هێرشێن هوڤانه‌ وتوند كو شه‌ران لسه‌ر وه‌لات وملله‌تێ مه‌ دسه‌پینن و ب هێزه‌كا مه‌زن یا توندره‌و وهوڤ وب هاریكاریا وه‌لاتێن هه‌رێمى وب تانكێن ئابرامزێن ئه‌مریكى وچه‌كێ گرانێ ئیرانى وتوپخانا دژوار یا ئیرانێ وب ده‌هان هێزێن له‌شكه‌رى نه‌ یێن یاسایى مینا عصائب اهل الحق وسرایا قدس وسرایا حسین وعلى و وهتد .كو مینا هوڤانه‌ ودویرن ژمروڤاتیێ ئیكسه‌ر پشتى خیانه‌تا ده‌ستكێ بڤرى كو شیان كه‌ركوكێ داگیر بكه‌ن ئێكسه‌ر ئالاێین پیروزێن كوردستانێ سوتن ووێنێن سه‌ركرده‌و سومبولێن ملله‌تێ كورد بێ رێز كرن وپه‌یكه‌رێ پێشمه‌رگه‌ یێ ل كه‌ركوكێ خراب كرن كو ب خێر وسایا وى پێشمه‌رگه‌یى ئه‌و ژیانا خو دبه‌نه‌ سه‌ر .ئانكو مینا دوژمنان كو وه‌لاته‌كێ گاوران وبێ ئایینان داگیر بكه‌ن وئه‌و مامه‌لا خرابتر دگه‌ل مه‌دا كرن وشنوى عه‌بادى دبێژیت ئه‌م دێ مامه‌لا ده‌ستورى دگه‌ل شمال العراق كه‌ین .ئه‌رێ كا ده‌ستور كا تو بشێ كونترولێ لسه‌ر عیراقا خو بكه‌ وده‌ستورى ل عیراقێ جێ به‌ جێ بكه‌ كا تو بشێ سامان وداهاتێ عیراقا فارسى كونترول بكه‌ وكا تو بشێ سنورێن خو زه‌بت بكه‌ كا تو بشێ ملله‌تێ عیراقێ ب خودان بكه‌ ژڤان میحنه‌تا ده‌ربێخه‌. سه‌رباره‌ت ده‌رڤه‌ و دادپه‌وه‌ریا جیهانى ووه‌لاتێن زلهێز به‌رامبه‌ر كوردان چ هه‌لویستێن رون وئاشكه‌را نه‌بون وبتنێ به‌رژه‌وه‌ندیێن بلندێن خوپاراستن ودیسا ئه‌و دیموكراتیه‌ت ودادپه‌روه‌ریا ئه‌و پێ دئاخفتن ب شه‌ڤ و روژ ل ناڤه‌ندێن راگه‌هاندنێ ودرویشمێن بریسقه‌دار یێن وه‌لاتێن زلهێز وخوادن بریار سه‌باره‌ت كوردان ورولێ وان یێ پیروز وب ئه‌رێنى هه‌رده‌م باس دكر ول قه‌له‌م ددا ودگوت كورد وپێشمه‌رگه‌ شه‌رێ دوژمنێ مه‌ دكه‌ن وپێش مه‌ڤه‌ وشه‌رێ تیرورێ دكه‌ن . هه‌رده‌م كوردان بتنێ داخازا مافێ خو كریه‌ لێ دوژمنان شه‌ر پێ داینه‌ فروشتن وهه‌لویستێ وه‌لاتێن خودان بریار وزلهێز به‌رامبه‌ر ملله‌تێ كورد نه‌ یێ روهن وئاشكه‌رایه‌ وهه‌لویسته‌كێ نه‌رێنى یه‌ ویێ شێلى یه‌ چونكه‌ ب بریارا وانان یان ژی ب رازیبونا وانان ئه‌ڤ كاره‌ساته‌ ب سه‌رێ كوردان دهێن وئه‌گه‌ر نه‌ بوچى كورد ژی نابنه‌ ده‌وله‌ته‌ك سه‌ر به‌خو بوچى كورد ژی ب مافێن خو شاد نابن بوچى دێ پتر ژ چل (40) ملیون كوردان بێ ده‌وله‌ت بن كو هه‌مى خال لسه‌ر دهێنه‌ جێ به‌جێ كرن خالێن ده‌وله‌تبونێ یێن لجه‌م ملله‌تێ كورد هه‌ین ,ئه‌رێ ئه‌ڤه‌ چ دادپه‌روه‌ریا جیهانێ یه‌ كو ده‌مێ كورد داخوازا كێمترین مافێن خو یێن ره‌وا بكه‌ن ب هه‌مى ره‌نگان رێك لێ بهێته‌ گرتن وپتریا وه‌لاتێن جیهانێ نه‌رازیبونا خو دیار بكه‌ن وبێژن هێش زوى یه‌ ئه‌رێ ما كێ دیتیه‌ تو داخازا تشته‌كێ كێم ژمافێ خو بكه‌ى وبێژن هێش زوى یه‌ یان تو ببیه‌ قوربانێ مافێ خو یێ ره‌وا ئه‌رێ ئه‌ڤه‌ چ دیموكراسى ودادپه‌روه‌ى یا جیهانى یه‌ ئه‌رێ بوچى به‌رسڤ بتنێ ژبه‌ر به‌رژه‌وه‌ندێن خو یێن تایبه‌ت یان ژی تولێن خویێن كه‌ڤن ژ كوردان ڤه‌ دكه‌ن یان ژی بتنێ دا وه‌لاتێن عه‌ره‌بان رازى بكه‌ن ,ئه‌رێ ما ئه‌ڤه‌ یه‌ ئه‌و دیموكراتیه‌ت وعه‌داله‌تا هه‌مى ده‌ما هوزان وپه‌سته‌ پێ دهێنه‌ ڤه‌هاندن ودبێژن كومه‌لگه‌هێ روژئاڤا یێ مودێرن ودادپه‌روه‌ر ودیموكرات خوازن لێ به‌روڤاژى ڤێ گوتنێ بو مه‌ دیار دبیت ئه‌رێ باشه‌ لڤێره‌ پرسیاره‌ك ده‌ست پێ دكه‌ت ده‌وله‌تێن هه‌رێمى ژبه‌ر هه‌رسێ پارچێن دى یه‌ كو كورد هه‌نه‌ ئه‌رێ وه‌لاتێن دى چ دڤێت وژبه‌ر چیه‌ وبوچێ ڤێ سته‌مێ لمه‌ دكه‌ن وئه‌م وئه‌و هه‌مى باش دزانین كو ملله‌تێ كورد ملله‌ته‌كێ جوامێر خورستى وزیره‌ك وئاشتیخوازه‌ ئه‌رێ بوچى ڤێ ره‌فتارا خراب ودویر ژ مروڤاتیێ دگه‌ل كوردان دكه‌ن ,براستى ده‌مێ ئه‌ڤ دیمه‌نه‌ دهێنه‌ پێش چاڤێن مه‌ وڤێ زولم وسته‌ما لسه‌ر ملله‌تێ مه‌ هاتیه‌ ودهێته‌ سه‌پاندن ژلایێ وه‌لاتێن دیتر ڤه‌ بێ ئومێدیه‌ك لجه‌م مه‌ په‌یدا دبیت ومروڤ ژ مروڤاتیێ ودیموكراتیه‌تێ وداداپه‌روه‌ریا جیهانێ ژی بێ ئومێد دبیت ,ئه‌رێ هه‌ی دادپه‌روه‌ریا جیهانێ ما دروسته‌ هنده‌ك وه‌لات (1000) هزار كه‌س بن وده‌وله‌ت بن وهنده‌ك وه‌لات ژی هندى كومه‌لگه‌هه‌كا مه‌ بن وده‌وله‌ت بن وده‌ستهه‌لاتى ل جیهانێ هه‌میێ ژی بكه‌ن .ئه‌گه‌ر پیچه‌كێ ل فه‌رهه‌نگا دیروكا جیهانى بزڤرین وب هویرك هویرك بچینه‌ دناڤ روپه‌لێن وێ دا دێ بینین بتنێ كوردان خزمه‌تا مروڤایه‌تیێ كریه‌ وبتایبه‌ت حزمه‌تا ئایینێ پیروزێ ئیسلامێ كریه‌ وخزمه‌تا ئیمپراتوریه‌تا عوسمانى كریه‌ وخزمه‌تا وه‌لاتێن عه‌ره‌بى وپتریا وه‌لاتان كریه‌ لێ به‌روڤاژى ڤێ خزمه‌تێ وانان ژه‌هرا خو دارێتیه‌ دناڤ ملله‌تێ كورد دا وكوردستان پارچه‌ پارچه‌ كریه‌ وكورد وه‌كى نوكا لبه‌ریداینه‌ وپه‌رت وبه‌لاڤه‌ كرینه‌ وتا نوكه‌ ژی ئه‌م یێن دڤى ئاگرى دا دكه‌لین وبراستى ل ڤان بویه‌ران بو مه‌ دیار دبیت كو چ دیموكراسیه‌ت ودادپه‌روه‌رى ومروڤایه‌تیى نینه‌ بتنێ راگه‌هاندنه‌كا ده‌ست چێكه‌ره‌ وبو خه‌لكێ جیهانێ رویێ خو یێ جوان نیشان دده‌ن ورویێ خو یێ ره‌ش وكرێت بو كوردان نیشان دده‌ن وئه‌گه‌ر ئه‌و راست بناڤێ دادپه‌روه‌ریێ ودیموكراسیه‌ت ومافێن مروڤان كار پێ دكه‌ن بلا به‌رژه‌وه‌ندێن كوردان لبه‌ر چاڤ بهێنه‌ وه‌رگرتن .ئه‌ڤ ره‌وشا نوكه‌ په‌یدا بوى ل هه‌رێما مه‌ وهێرشكرن وداگیركرنا وه‌لاتێ مه‌ بتنێ ژبه‌ر وێ چه‌ندێ یه‌ كو ئیرادا گه‌لێ مه‌ بشكێنن ودوباره‌ باده‌كا دوزا ره‌وا یا گه‌لێ كورد كفن كرو بن ئاخ كرو وئیراده‌ وخواستا گه‌لێ كورد شكاند وهه‌ر دیسا ئومیدێن گه‌لێ كورد ژی ژناڤبرن ئه‌رێ ما چ گونه‌ها ملله‌ته‌كى یه‌ كو بتنێ بێژیت به‌لێ بو بده‌ست ڤه‌ ئینانا مافێ خو یێ ره‌وا.نه‌ لڤێره‌ بتنێ به‌لكو ل روژهه‌لاتا ناڤین وروژئاڤایێ جیهانێ وپتریا وه‌لاتێن جیهانى وزلهێز دویرن ژ دادپه‌روه‌رى ودیموكراسیه‌ت ودیموكراسیه‌تێ وئه‌و لوگو درویشمێن دهێنه‌ گوتن لسه‌ر دادپه‌روه‌ریا جیهانى هه‌مى دویرن ژ راستیێ ولوێره‌ بتنێ ژبو به‌رژه‌وه‌ندا خو یا تایبه‌ت كار دكه‌ن ومافێن گه‌لان دخون وپێشیل دكه‌ن بو نمونه‌ ل أمریكا بتنێ دو پارت ده‌ستهه‌لاتى دگێرن كو ئه‌وژى پارتا كومارى ودیمكراتى ئه‌رێ ما ئه‌مریكا بتنێ دوو پارت بتننێ هه‌نه‌ یا ب ده‌هان پارت هه‌نه‌ لێ دوو پارتا بتنێ ده‌ستهه‌لات لناڤبه‌را خو دا دابه‌ش كریه‌ وداهات وسامانێ وه‌لاتى ب نیڤى دكه‌ن لناڤبه‌را خو دا وهه‌ر دبێژن ددیموكراتى بن وبناڤێ دیموكراتیه‌تێ دئاخڤن . نمونه‌كا دى ب ده‌هان هه‌رێم ل جیهانێ چاره‌نڤێسێ وان یێ هه‌لاویستى یه‌ وبتایبه‌ت هه‌رێما كه‌ته‌لونیا ل وه‌لاتێ اسپانیا و هه‌رێما سكوتله‌ندا ل وه‌لاتێ بریتانیا و هه‌رێما ڤێنیسیا ل وه‌لاتێ اسكوتلندا وبتایبه‌ت هه‌رێما كه‌ته‌لونیا كو ل ئیلونا سالا(2017) ێ گشتپرسیا خو ئه‌نجام دا وپاشان ل هه‌یڤا (10/2017) سه‌رخوه‌بونا خو راگه‌هاند لێ دیسا پتریا وه‌لاتێن جیهانێ نه‌زاریبونا خودیار كرن هێرشێن راسته‌وخو و نه‌راسته‌وخو كرنه‌سه‌ر كه‌ته‌لونیا وره‌وشا وان زور یا خرابه‌ تا نوكه‌ وهاتینه‌ دورپێچ كرن ژ هه‌مى ئالیان ڤه‌ مینا وه‌لاتێ مه‌ كوردستان كو هاتیه‌ دورپێچ كرن ژ لایێ وه‌لاتێن هه‌رێمى وهنده‌ك وه‌لاتێن دى یێن جیهانى وسه‌ره‌رایى ڤێ چه‌ندێ ژی هێرشێن له‌شكه‌رى كرنه‌ سه‌ر هه‌رێمێ ب چه‌كه‌كێ گران وب سوپایه‌كێ میلیشات وهه‌مه‌ج وب هاریكاریا خوفروشان . په‌یاما من ئه‌وه‌ كو لڤێ جیهانێ دكاروانێ رێڤه‌چونا ژیانێ دا به‌رژه‌وه‌ندێن تایبه‌ت كونترولێ لسه‌ر به‌رژه‌وه‌ندێن گشتى دكه‌ن و وه‌لات و ملله‌تێن ب هێز ومه‌زن مافێن وه‌لات و گه‌لێن بێ هێز دخون وتابلویه‌كێ بێ ئومیدیێ بو مه‌ په‌یدا دبیت ول ڤێ جیهانێ مروڤایه‌تى یا هاتیه‌ به‌رزه‌كرن وماف دهێنه‌ پێشیل كرن وگه‌ل هاتینه‌ بن ده‌ست كرن وبازرگانى ب درویشم ولوگویان دهێته‌ كرن وشه‌ر ب هنده‌كان دهێته‌ فروشتن ودادپه‌روه‌رى هاتیه‌ سێداره‌دان ودیموكراسى هاتیه‌ به‌رزه‌ كرن و ماف هاتینه‌ خوارن ودادپه‌روه‌رى یا جیهانێ هاتیه‌ وه‌ندا كرن .لداویێ فه‌ره‌ هه‌مى هێز ولایه‌ن ل هه‌ریما كوردستانێ ل هه‌ڤ بزڤرن ولسه‌ر ئێك مێزه‌ روینن خوار ودانو ستاندنێ بكه‌ن وئێك بگرن وبه‌رامبه‌ر یه‌ك دوژمن ب راوستن وبتنێ ئه‌ڤ ره‌وشا په‌یدا بوى بلا بو مه‌ ببیته‌ وانه‌ وهه‌مى دوژمنێن مه‌ لسه‌ر وى مه‌بده‌ئى كومبون ده‌مى دبێژن دوژمنێ دوژمنێ مه‌ هه‌ڤالێ مه‌یه‌ وچه‌ند ناكوكى هه‌مى وه‌لاتان لگه‌ل هه‌ڤدو هه‌بون لێ لسه‌ر دوزا كوردى وچاره‌نڤیسێ هه‌رێما كوردستانێ ئێك گرتن وشیان گوله‌كێ لسه‌ر كوردان بكه‌ن وبلا ئه‌م ژی هه‌مى ناكوكیێن خو بده‌ینه‌ لایه‌كێ ئه‌گه‌ر ئه‌ڤا مه‌ مایى ژی نامینیت . پیروزه‌ كوردستان بلند بیت ئالایێ كوردستانێ سه‌ركه‌فتى بیت پێشمه‌رگێ مه‌ .

پێشده‌م مه‌ پێشبینیا هاتن و هێرشكرنا گرۆپ و لایه‌نێن توندره‌وێن عیراقى دكر بۆ سه‌ر كوردستانێ و نه‌ من هزرا گرۆپێن شیعى و سونى و عه‌ره‌بى ب تنێ دكرن، به‌لكو من هزرا حوكمه‌تا عیراقا فیدرال بخوه‌ ژی دكر و بۆ چه‌ندین جاران و ل چه‌ندین كۆڤار و رۆژنامه‌ و سایتان من ل دۆر بابه‌تێ ناڤبرى نڤێسینه‌ ل ژێر ناڤێ (حه‌شدا شه‌عبى یان یا شیعى) و (له‌شكركێشیا مالكى ) و (داعش یان حه‌شد) و (فه‌رماندا دیجله‌) و زۆر بابه‌تێن دى كو ل سالێن بۆرى مه‌ پێشبینیا ڤێ ره‌وشا نوكه‌ دكر، چونكو ب درێژیا دیرۆكێ هه‌مى رژێمێن حوكمرانى ل عیراقێ كرى ب تنێ دوژمنكاریا كوردان كرییه‌ و كورد چه‌وساندینه‌ و مافێن كوردان پێشیلكرینه‌ و كورد نه‌چاركرینه‌ به‌رگریێ ژخوه‌ و خاكا خوه‌ بكه‌ن و ئه‌ڤ پرسه‌ زۆر یا درێژه‌ و دیرۆك دیده‌ڤانه‌ و شه‌رمێ ژ مه‌ ناكه‌ت و هه‌مى دیرۆك بۆیه‌ر د ناڤا رۆپه‌لێن فه‌رهه‌نگا دیرۆكێ دا دتۆماركرینه‌. ل ڤێره‌ دێ به‌حسێ ره‌وشا نوكه‌ كه‌ین و بۆیه‌رێن گه‌رم یێن د گۆره‌پانا سیاسى یا كوردستانێ و عیراقێ و هه‌رێمى دا. هاتنا حه‌شدا شیعى نه‌شێم بێژم حه‌شدا شه‌عبى، چونكو ب راستى ب ناڤێ حه‌شدا شه‌عبى یه‌، لێ هه‌مى یێن د ناڤ وێ حه‌شدێ دا شیعى نه‌ بۆ كه‌ركووكێ نه‌ ب تنێ ژ به‌ر پرسا گشتپرسیێ بوو، به‌لكو د به‌رنامه‌ و پلانێن عیراقێ و ئیرانێ و توركیا ژی بوو چونكو تركیا دبێژیت كه‌ركووك یا مه‌یه‌ و دێ بۆ مه‌ بیت و عیراق دبێژیت یا منه‌ و بۆ كه‌سێ نینه‌ و ئیرانێ ژی ژبه‌ر وێ چه‌ندێ یه‌ كو رێكا خوه‌ ل ده‌ڤه‌رێ خۆشكه‌ت و ته‌مامكه‌را هیلالا خوه‌ بكه‌ت و زێده‌بارى ڤان هه‌مى رستێن مه‌ ل سه‌رى به‌حس كرین پترۆلا كه‌ركووكێ یه‌ كو دئێته‌ هژمارتن ب زه‌نگینترین ده‌ڤه‌ر بۆ به‌رهه‌مێ په‌ترۆلێ و هه‌میان چاڤ ل سه‌ر په‌ترۆلێ یه‌ و شه‌رى دكه‌ن، ژبه‌ر پترۆلا كه‌ركووكێ. گرۆڤه‌ ل سه‌ر پرسا ناڤبرى زۆر سیاسه‌تمه‌دار و ره‌وشه‌نبیر و كه‌سایه‌تیا دیار كربوو و ل بیرا مه‌ هه‌میانه‌ و هه‌ر چ به‌حسێ ریفراندۆم و گشتپرسیێ نه‌بوو ژى ل سالا (2013) ل ده‌مێ (عبدالامیر الزیدى و على غێدان ) فه‌رماندێ هێزا هشكاتى یا عیراقێ و فرقا دیجله‌ ده‌مێ هزر و پلانا وان كو كه‌ركووك و ده‌ورۆبه‌رێن مووسل كۆنترۆل بكه‌ن، لێ ئێكرێزیا پێشمه‌رگێ كوردستانێ و ئێك هه‌لویستیا پێشمه‌رگه‌یى و سه‌ركردایه‌تى یا كوردى بوونه‌ رێگر ل هه‌مبه‌ر ڤان هێرشان. دیسا شوان قه‌لادزه‌یى بۆ مالپه‌رێ فه‌رمى یێ پارتى دیمۆكراتى كوردستان دیاركریه‌ كو هێزێن حه‌شدا شعبى و له‌شكرێ عیراقێ نه‌ ژبه‌ر گشتپرسیێ هاتینه‌ د كه‌ركووكێ دا، ب تنێ ئه‌ڤه‌ پلانا وانه‌ و گشتپرسى ب تنێ بهانه‌ یه‌. دڤێت بێژم ل (16/10/2017) هاتنا هێزێن حه‌شدا شیعى و له‌شكرێ عیراقى بۆ كه‌ركووك وده‌ڤه‌رێن كوردستانى و ب هاریكاریا هنده‌ك لایه‌نێن كه‌سانێن نه‌فسنزم و خائین یێن سه‌ر ب لایه‌نه‌كێ سیاسى یێ كوردى ڤه‌ دلگرانیه‌ك ل جه‌م هه‌ر كورده‌كێ دلسۆز په‌یدا كریه‌ و وان هێزان بێرێزیه‌كا مه‌زن به‌رامبه‌ر ملله‌تێ كورد و ئالایێ پیرۆزێ كوردستانێ كریه‌ و ژ وێ پلانا هاتنا وان ئێكسه‌ر خوه‌ دیاركر هێزه‌كا داگیركه‌ر و ب ده‌هان سه‌رپێچى یێن به‌رامبه‌ر خه‌لكێ كورد یێن ل وان ده‌ڤه‌ران كرینه‌ و ئه‌ڤه‌ وێ چه‌ندێ دسه‌لمینیت كو عه‌قلیه‌تا سه‌ركرده‌ و سه‌ركردایه‌تیا عیراقێ چ جاران ناهێته‌ گوهۆرین و شێوێ سه‌روچاڤان ب تنێ دهیته‌ گوهۆرین ئه‌گه‌ر به‌رامبه‌ر ملله‌تێ كورد هه‌ر ئه‌و سیاسه‌ته‌ یا كو به‌رى چه‌ندین سالان په‌یره‌و دكر و نوكه‌ په‌یره‌و دكه‌ن، ئه‌ڤجا دێ ب چ ره‌نگ ملله‌تێ كورد شێت سه‌رده‌ریێ ل گه‌ل ڤان هه‌مه‌جا كه‌ت و ژیانێ د گه‌ل به‌ته‌ سه‌ر؟. په‌یاما من خۆراگرى و ئێكگرتى بن ئه‌ى گه‌لێ كورد و ئه‌م ل سه‌ر رێیا راست یێن دچین چ دوژمن نه‌شێن به‌رامبه‌ر ئیرادا گه‌لێ مه‌ بگریت و هه‌رده‌م ملله‌تێ كورد به‌رسینگێ درنده‌ترین و مه‌زنترین دوژمن هێزا گرتنه‌ و هه‌ر ل دووماهیێ ملله‌تێ كورد ب سه‌ر كه‌فتى یه‌. پاراستى بیت كوردستان بلند بیت ئالایێ كوردستانێ.

د ده‌مێ ئه‌نجامدانا هه‌ر كاره‌كى دا دڤێت زاراڤ و پره‌نسیپێ راستیێ بكار بینى وب شێوه‌كێ راسته‌و خوه‌ كاران ئه‌نجامبده‌ن ده‌ست ژ به‌رژه‌وه‌ندیێن ته‌نگ به‌رده‌ن و ب تنێ به‌رژه‌وه‌ندیێن گشتى به‌رچاڤ بكه‌ن و ئه‌ڤ په‌یڤه‌ ل سه‌ر كه‌سان، هه‌ر دیسا پارت و كۆمه‌ل و حوكماتان ژى دئێته‌ گۆتن و سه‌پاندن و به‌رژه‌وه‌ندیا گومان بهێته‌ پێش چاڤكرن و به‌رژه‌وه‌ندیا تاكان بهێته‌ بن پێ كرن، چونكو د هه‌ر ملله‌ته‌كى دا ئه‌گه‌ر به‌رژه‌وه‌ندیا گشتى هاته‌ به‌رپاكرن، ئه‌ڤه‌ بێگومان به‌رژه‌وه‌ندیا هه‌ر تاكه‌كى هاته‌ پێش چاڤكرن و مافێن هه‌میان دێ هێنه‌ پاراستن. هه‌كه‌ لاپه‌رێن دیرۆكێ ڤه‌ده‌ین و سه‌حكه‌ینه‌ رسته‌ و خالێن وێ بكه‌ین دێ بینین كو ئه‌وێن ده‌ستهه‌لات ل عیراقێ وه‌رگرتى ب تنێ بۆ به‌رژه‌وه‌ندیا خوه‌ كاردكر و به‌رژه‌وه‌ندیا نه‌ته‌وا خوه‌ به‌لكو نه‌ته‌وه‌ و ئایێنێن دى پشتگوه هاڤێتینه‌, ل عیراقێ ملله‌تێ كورد تووشى هه‌مى ده‌رده‌سه‌رى و نه‌هامه‌ت و زولمێ بوویه‌ و هه‌مى رێیێن دوژمنكاریێ ل گه‌ل ملله‌تێ كورد بكارئیناینه‌ و كورد بووینه‌ قوربانیێن زێده‌گاڤى و هێرشین وانان. د هه‌مى قووناغێن جودا دا ل عیراقێ ب تنێ كوردان به‌رگرى كریه‌ و خوه‌ پاراستیه‌ و به‌رده‌وام ملله‌تێ كورد ل كوردستانا باشۆر ده‌ستێ دۆستینى و هه‌ڤالینى و براینیێ بۆ درێژكریه‌، لێ وان ده‌ستێ دوژمنكار و دوژمناتى و تۆلڤه‌كرنێ بۆ مه‌ درێژكریه‌. ل ڤێره‌ هه‌مى قووناغ بۆرین قووناغێن شۆره‌شێ و قووناغێن ئه‌نفالان و یێن ده‌ربه‌ده‌رى و ئاواره‌یێ ژی ده‌ربازبوون پاشان قووناغا سه‌رهلدان و به‌رخودانێ و پاشى قووناغین حوكمرانیێ, ل ده‌مێ ده‌ستهه‌لات وه‌رگرتى ل عیراقێ ئه‌وێن هه‌تا دوهى ل به‌ر ده‌رازینك و حه‌وشێن مه‌ كۆم بخودانكرین و ئه‌م بووینه‌ ئه‌گه‌رێ مانا وان و بووینه‌ ئه‌گه‌رێ وه‌رگرتنا ده‌ستهه‌لاتى ل عیراقێ زۆر بهانه‌ بۆ مه‌ دیاركرن و رۆژه‌كێ دگۆت دێ ده‌ستهه‌لاتێ ب براینى كه‌ین، لێ پشتى بنچینه‌ك بۆ خوه‌ داناى و دروستكرى و خوه‌ ل سه‌ر پێن خوه‌ گرتى، ئێكسه‌ر ژ هه‌ڤالینى و براینى و شه‌راكه‌تى زمانێ هێرش و تۆلڤه‌كرن و توندره‌ویێ نیشا مه‌ دا و ده‌ستپێكرن ب بڕینا بودجه‌ى و مووچان و كه‌ره‌ستێن سۆته‌مه‌نیێ و گرتنا رێیێن سه‌ره‌كى و بڕینا هه‌ر تشته‌كى كو وانان زانى با دێ مفایه‌ك گه‌هیته‌ كوردان و حوكمه‌تا هه‌ریمێ و یا ژ هه‌میان خرابتر دووركرن و ده‌رخستنا نوونه‌رین كوردان كو ب مافێ خوه‌ و ب ده‌نگێن ملله‌تێ كورد ده‌ركه‌تین ئێك ئێكه‌ ب پیلانێن وان یێن ڤه‌شارتى ژ ده‌ستهه‌لاتێ دووركرن و هه‌مى وه‌زاره‌ت كرنه‌ د ده‌ستێ خوه‌ بخو دا و ده‌ستهه‌لات وه‌كى خوه‌ لێ دگێرا. و راپریا گه‌لان (استفتا‌و الشعوب) رامانا وێ ئه‌وه‌ بده‌ست ڤه‌ ئینانا مافه‌كێ به‌رزه‌, دیسا راپرسى ئه‌وه‌ كو ده‌مێ یاسا ده‌ستهه‌لاتا یاسایى رێ بده‌ت كۆمه‌كا مرۆڤان یان ملله‌تان یان وه‌لاتان و هه‌رێمان كو داخوازا مافێن خوه‌ بكه‌ن ب رێیێن یاسایى و ل دووڤ هه‌مى به‌ندێن یاسایى بگونجن یان كو ناڤه‌ند یاسایى پیشیل بكه‌ت و مافێن وه‌لاتیان بنئاخ بكه‌ن و مافین گشتى بهێنه‌ باشێخستن. پرسى یان راپرسى یا گشتى یان قانوونى زور جۆر هه‌نه‌ ئه‌و ژى راستڤه‌كرنا قانوونى یان راستڤه‌كرنا به‌نده‌كێ ژ به‌ندان یان مه‌رسۆمه‌كى و راپرسى دهێته‌ هژمارتن شێوه‌كه‌ ژ شێوه‌یێن دیمۆكراسیا راسته‌وخوه‌. هه‌ر دیسا ل سه‌رتاسه‌رێ جیهانێ لایه‌نگرێن راپرسیا گه‌لان وه‌سا ئاماژێ پێ دكه‌ن و دیار دكه‌ن كو راپرسى گه‌ره‌نتیا مافێن گه‌لان دكه‌ن دژى به‌رژه‌وه‌ندیێن تایبه‌ت و مافێن كێمه‌ نه‌ته‌وه‌یان دپارێزیت. ل ڤێره‌ چه‌ند نموونێن راپرسیا ل چه‌ندین وه‌لاتێن جیهانێ. ل ئه‌ورۆپا جارا ئێكێ راپرسى هاتیه‌ ئه‌نجامدان ل سوێسرا ل هه‌رێما (سانت غالن) ل سالا (1831) و ل ئه‌لبانیا و دانیمارك ل سالا (1953) و ل ئیتالیا ل سالا (1970) و ل مالتا و سۆیسرا و رۆسیا ل سالا (1874) و ل ئه‌مریكا لاتینى ل كۆلۆمبیا واوروغواى و ڤنزویلا راپرسى هاتیه‌ ئه‌نجامدان. ل ویلایه‌تێن ئیكگرتیێن ئه‌مریكى ئه‌ڤ پرسه‌ زۆر یا به‌ربه‌لاڤه‌ و هه‌یه‌ و تاكو ل سالا (2009) ل (23) ویلایه‌تین ئێكگرتى یێن ئه‌مریكى و هه‌رێمان راپرسى په‌یدا بوویه‌ ویلایه‌تێن راپرسى لێ هاتیه‌ ئه‌نجامدان ئه‌ڤه‌بوون: (ئالاسكا ـ ئه‌ریزۆنا ـ ئه‌ركه‌نساس ـ كالیفۆرنیا ـ كۆلۆرادۆ ـ كالیفۆرنیا ـ ئایداهۆ ـ مین ـ ماریلاند ـ نیفادا ـ نیۆمه‌كسیكۆ ـ ماساسانتیاگۆ ـ میشیگان ـ میزوورى ـ مۆنتانا ـ نبراسكا ـ داكۆتا باشۆرى ـ ئۆهایۆ ـ ئۆكلاهۆما ـ ئۆریگۆن ـ داكۆتا باكۆرى ـ واشنتن ـ وایۆمینگ). ل ئێكه‌م جار راپرسى هاتیه‌كرن ل ئه‌مریكا ل ویلایه‌تا داكۆتا ژێرى بوو ل سالا (1898) بوو راپرسى په‌یدابووى و یه‌كه‌م جار راپرسى هاتیه‌ بكارئینان ل ئه‌مریكا ل سالا (1906) ل ویلایه‌تا ئۆریگۆن بوو. ئه‌ڤا ل سه‌رى دیار چه‌ند نموونه‌ یێن كێم بوون بۆ داینه‌ دیاركرن كو ل سه‌رتاسه‌رى جیهانێ و ب درێژاهیا دیرۆكێ راپرسى هاتیه‌ ئه‌نجامدان كو پشتى پێشیلكرنا مافان هاتیه‌ ئه‌نجامدان، له‌وما پرسا خوارنا مافان و بنپێكرنا قانوونان و پشتگوه هاڤێتنا وه‌لاتیێن سڤیل و هه‌ژاران ئه‌ڤ پرسه‌ به‌ربه‌لاڤ بوو ل پتریا جیهانێ و تاكو خه‌لكه‌ك شیان مافێن خوه‌ یێن ره‌وا به‌رپا بكه‌ت ب رێیێن یاسایى و ئاسایى. ل ڤێره‌ مه‌ دڤێت باسێ پرسا ریفراندۆمێ بكه‌ین و بریارا سه‌رۆك بارزانى داى بۆ ئه‌نجامدانا ریفراندۆمێ و ده‌ستنیشانكرنا ده‌مى كو ئه‌و ژى (25/9/2017) ێ یه‌ مانشیتێ بابه‌تێ مه‌ ژی وه‌سا خۆیا دكه‌ت كو عیراق ئه‌گه‌رێ سه‌ره‌كى بوو كو كورد و هه‌رێما كوردستانێ داخوازا سه‌رخوه‌بوون و جودابوونێ بكه‌ن، چونكو هه‌مى حوكمه‌تێن عیراقێ ب دژى ملله‌تێ كورد راوه‌ستایه‌ و مافێن كوردان و ملله‌تێ كورد پێشیلكریه‌ و دژى به‌رژه‌وه‌ندیێن ملله‌تێ مه‌ راوه‌ستاینه‌ حوكمه‌تا جه‌عفه‌رى و حوكمه‌تا مالكى و عه‌بادى ژى مینا هه‌مى ده‌ستهه‌لاتدار و حوكمه‌تێن دى به‌رژه‌وه‌ندیێن گه‌لى و ب تایبه‌ت یێن ملله‌تێ كورد پشتگوه هاڤێتینه‌ و ب تنێ به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ پاراستینه‌. هه‌ر ژ ده‌مێ كه‌فتنا رژێما سه‌دامێ گوربه‌گورل سالا (2003) و هه‌تا نوكه‌ كو دببیته‌ (14) سال ره‌وشا عیراقێ رۆژ بۆ رۆژێ به‌ر ب ئالۆزتر ڤه‌ دچیت و هه‌ر وێ سیاسه‌تێ بكاردئینن یا كو سه‌دامێ خوینمێژ بكاردئینا. نه‌هامه‌تێن وه‌لاتیێ ساده‌ یێ عیراقێ زێده‌تر لێ هاتینه‌ و گوهه‌كێ وى یێ ل ته‌قینان ویێ دى یێ ل پاریێ رۆژێ و دلێ وى لێدده‌ت ژترسا هێرشێن تیرۆرست و چه‌ته‌یا و ژبلى كو ل به‌ر تاریێ و ل ناڤ گه‌رما هاڤینێ دا كو پلا گه‌رمێ خوه‌ ل سه‌ر (50) یێ دده‌ت.

د ده‌مێ ئه‌نجامدانا هه‌ر كاره‌كى دا دڤێت زاراڤ و پره‌نسیپێ راستیێ بكار بینى وب شێوه‌كێ راسته‌و خوه‌ كاران ئه‌نجامبده‌ن ده‌ست ژ به‌رژه‌وه‌ندیێن ته‌نگ به‌رده‌ن و ب تنێ به‌رژه‌وه‌ندیێن گشتى به‌رچاڤ بكه‌ن و ئه‌ڤ په‌یڤه‌ ل سه‌ر كه‌سان، هه‌ر دیسا پارت و كۆمه‌ل و حوكماتان ژى دئێته‌ گۆتن و سه‌پاندن و به‌رژه‌وه‌ندیا گومان بهێته‌ پێش چاڤكرن و به‌رژه‌وه‌ندیا تاكان بهێته‌ بن پێ كرن، چونكو د هه‌ر ملله‌ته‌كى دا ئه‌گه‌ر به‌رژه‌وه‌ندیا گشتى هاته‌ به‌رپاكرن، ئه‌ڤه‌ بێگومان به‌رژه‌وه‌ندیا هه‌ر تاكه‌كى هاته‌ پێش چاڤكرن و مافێن هه‌میان دێ هێنه‌ پاراستن. هه‌كه‌ لاپه‌رێن دیرۆكێ ڤه‌ده‌ین و سه‌حكه‌ینه‌ رسته‌ و خالێن وێ بكه‌ین دێ بینین كو ئه‌وێن ده‌ستهه‌لات ل عیراقێ وه‌رگرتى ب تنێ بۆ به‌رژه‌وه‌ندیا خوه‌ كاردكر و به‌رژه‌وه‌ندیا نه‌ته‌وا خوه‌ به‌لكو نه‌ته‌وه‌ و ئایێنێن دى پشتگوه هاڤێتینه‌, ل عیراقێ ملله‌تێ كورد تووشى هه‌مى ده‌رده‌سه‌رى و نه‌هامه‌ت و زولمێ بوویه‌ و هه‌مى رێیێن دوژمنكاریێ ل گه‌ل ملله‌تێ كورد بكارئیناینه‌ و كورد بووینه‌ قوربانیێن زێده‌گاڤى و هێرشین وانان. د هه‌مى قووناغێن جودا دا ل عیراقێ ب تنێ كوردان به‌رگرى كریه‌ و خوه‌ پاراستیه‌ و به‌رده‌وام ملله‌تێ كورد ل كوردستانا باشۆر ده‌ستێ دۆستینى و هه‌ڤالینى و براینیێ بۆ درێژكریه‌، لێ وان ده‌ستێ دوژمنكار و دوژمناتى و تۆلڤه‌كرنێ بۆ مه‌ درێژكریه‌. ل ڤێره‌ هه‌مى قووناغ بۆرین قووناغێن شۆره‌شێ و قووناغێن ئه‌نفالان و یێن ده‌ربه‌ده‌رى و ئاواره‌یێ ژی ده‌ربازبوون پاشان قووناغا سه‌رهلدان و به‌رخودانێ و پاشى قووناغین حوكمرانیێ, ل ده‌مێ ده‌ستهه‌لات وه‌رگرتى ل عیراقێ ئه‌وێن هه‌تا دوهى ل به‌ر ده‌رازینك و حه‌وشێن مه‌ كۆم بخودانكرین و ئه‌م بووینه‌ ئه‌گه‌رێ مانا وان و بووینه‌ ئه‌گه‌رێ وه‌رگرتنا ده‌ستهه‌لاتى ل عیراقێ زۆر بهانه‌ بۆ مه‌ دیاركرن و رۆژه‌كێ دگۆت دێ ده‌ستهه‌لاتێ ب براینى كه‌ین، لێ پشتى بنچینه‌ك بۆ خوه‌ داناى و دروستكرى و خوه‌ ل سه‌ر پێن خوه‌ گرتى، ئێكسه‌ر ژ هه‌ڤالینى و براینى و شه‌راكه‌تى زمانێ هێرش و تۆلڤه‌كرن و توندره‌ویێ نیشا مه‌ دا و ده‌ستپێكرن ب بڕینا بودجه‌ى و مووچان و كه‌ره‌ستێن سۆته‌مه‌نیێ و گرتنا رێیێن سه‌ره‌كى و بڕینا هه‌ر تشته‌كى كو وانان زانى با دێ مفایه‌ك گه‌هیته‌ كوردان و حوكمه‌تا هه‌ریمێ و یا ژ هه‌میان خرابتر دووركرن و ده‌رخستنا نوونه‌رین كوردان كو ب مافێ خوه‌ و ب ده‌نگێن ملله‌تێ كورد ده‌ركه‌تین ئێك ئێكه‌ ب پیلانێن وان یێن ڤه‌شارتى ژ ده‌ستهه‌لاتێ دووركرن و هه‌مى وه‌زاره‌ت كرنه‌ د ده‌ستێ خوه‌ بخو دا و ده‌ستهه‌لات وه‌كى خوه‌ لێ دگێرا. و راپریا گه‌لان (استفتا‌و الشعوب) رامانا وێ ئه‌وه‌ بده‌ست ڤه‌ ئینانا مافه‌كێ به‌رزه‌, دیسا راپرسى ئه‌وه‌ كو ده‌مێ یاسا ده‌ستهه‌لاتا یاسایى رێ بده‌ت كۆمه‌كا مرۆڤان یان ملله‌تان یان وه‌لاتان و هه‌رێمان كو داخوازا مافێن خوه‌ بكه‌ن ب رێیێن یاسایى و ل دووڤ هه‌مى به‌ندێن یاسایى بگونجن یان كو ناڤه‌ند یاسایى پیشیل بكه‌ت و مافێن وه‌لاتیان بنئاخ بكه‌ن و مافین گشتى بهێنه‌ باشێخستن. پرسى یان راپرسى یا گشتى یان قانوونى زور جۆر هه‌نه‌ ئه‌و ژى راستڤه‌كرنا قانوونى یان راستڤه‌كرنا به‌نده‌كێ ژ به‌ندان یان مه‌رسۆمه‌كى و راپرسى دهێته‌ هژمارتن شێوه‌كه‌ ژ شێوه‌یێن دیمۆكراسیا راسته‌وخوه‌. هه‌ر دیسا ل سه‌رتاسه‌رێ جیهانێ لایه‌نگرێن راپرسیا گه‌لان وه‌سا ئاماژێ پێ دكه‌ن و دیار دكه‌ن كو راپرسى گه‌ره‌نتیا مافێن گه‌لان دكه‌ن دژى به‌رژه‌وه‌ندیێن تایبه‌ت و مافێن كێمه‌ نه‌ته‌وه‌یان دپارێزیت. ل ڤێره‌ چه‌ند نموونێن راپرسیا ل چه‌ندین وه‌لاتێن جیهانێ. ل ئه‌ورۆپا جارا ئێكێ راپرسى هاتیه‌ ئه‌نجامدان ل سوێسرا ل هه‌رێما (سانت غالن) ل سالا (1831) و ل ئه‌لبانیا و دانیمارك ل سالا (1953) و ل ئیتالیا ل سالا (1970) و ل مالتا و سۆیسرا و رۆسیا ل سالا (1874) و ل ئه‌مریكا لاتینى ل كۆلۆمبیا واوروغواى و ڤنزویلا راپرسى هاتیه‌ ئه‌نجامدان. ل ویلایه‌تێن ئیكگرتیێن ئه‌مریكى ئه‌ڤ پرسه‌ زۆر یا به‌ربه‌لاڤه‌ و هه‌یه‌ و تاكو ل سالا (2009) ل (23) ویلایه‌تین ئێكگرتى یێن ئه‌مریكى و هه‌رێمان راپرسى په‌یدا بوویه‌ ویلایه‌تێن راپرسى لێ هاتیه‌ ئه‌نجامدان ئه‌ڤه‌بوون: (ئالاسكا ـ ئه‌ریزۆنا ـ ئه‌ركه‌نساس ـ كالیفۆرنیا ـ كۆلۆرادۆ ـ كالیفۆرنیا ـ ئایداهۆ ـ مین ـ ماریلاند ـ نیفادا ـ نیۆمه‌كسیكۆ ـ ماساسانتیاگۆ ـ میشیگان ـ میزوورى ـ مۆنتانا ـ نبراسكا ـ داكۆتا باشۆرى ـ ئۆهایۆ ـ ئۆكلاهۆما ـ ئۆریگۆن ـ داكۆتا باكۆرى ـ واشنتن ـ وایۆمینگ). ل ئێكه‌م جار راپرسى هاتیه‌كرن ل ئه‌مریكا ل ویلایه‌تا داكۆتا ژێرى بوو ل سالا (1898) بوو راپرسى په‌یدابووى و یه‌كه‌م جار راپرسى هاتیه‌ بكارئینان ل ئه‌مریكا ل سالا (1906) ل ویلایه‌تا ئۆریگۆن بوو. ئه‌ڤا ل سه‌رى دیار چه‌ند نموونه‌ یێن كێم بوون بۆ داینه‌ دیاركرن كو ل سه‌رتاسه‌رى جیهانێ و ب درێژاهیا دیرۆكێ راپرسى هاتیه‌ ئه‌نجامدان كو پشتى پێشیلكرنا مافان هاتیه‌ ئه‌نجامدان، له‌وما پرسا خوارنا مافان و بنپێكرنا قانوونان و پشتگوه هاڤێتنا وه‌لاتیێن سڤیل و هه‌ژاران ئه‌ڤ پرسه‌ به‌ربه‌لاڤ بوو ل پتریا جیهانێ و تاكو خه‌لكه‌ك شیان مافێن خوه‌ یێن ره‌وا به‌رپا بكه‌ت ب رێیێن یاسایى و ئاسایى. ل ڤێره‌ مه‌ دڤێت باسێ پرسا ریفراندۆمێ بكه‌ین و بریارا سه‌رۆك بارزانى داى بۆ ئه‌نجامدانا ریفراندۆمێ و ده‌ستنیشانكرنا ده‌مى كو ئه‌و ژى (25/9/2017) ێ یه‌ مانشیتێ بابه‌تێ مه‌ ژی وه‌سا خۆیا دكه‌ت كو عیراق ئه‌گه‌رێ سه‌ره‌كى بوو كو كورد و هه‌رێما كوردستانێ داخوازا سه‌رخوه‌بوون و جودابوونێ بكه‌ن، چونكو هه‌مى حوكمه‌تێن عیراقێ ب دژى ملله‌تێ كورد راوه‌ستایه‌ و مافێن كوردان و ملله‌تێ كورد پێشیلكریه‌ و دژى به‌رژه‌وه‌ندیێن ملله‌تێ مه‌ راوه‌ستاینه‌ حوكمه‌تا جه‌عفه‌رى و حوكمه‌تا مالكى و عه‌بادى ژى مینا هه‌مى ده‌ستهه‌لاتدار و حوكمه‌تێن دى به‌رژه‌وه‌ندیێن گه‌لى و ب تایبه‌ت یێن ملله‌تێ كورد پشتگوه هاڤێتینه‌ و ب تنێ به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ پاراستینه‌. هه‌ر ژ ده‌مێ كه‌فتنا رژێما سه‌دامێ گوربه‌گورل سالا (2003) و هه‌تا نوكه‌ كو دببیته‌ (14) سال ره‌وشا عیراقێ رۆژ بۆ رۆژێ به‌ر ب ئالۆزتر ڤه‌ دچیت و هه‌ر وێ سیاسه‌تێ بكاردئینن یا كو سه‌دامێ خوینمێژ بكاردئینا. نه‌هامه‌تێن وه‌لاتیێ ساده‌ یێ عیراقێ زێده‌تر لێ هاتینه‌ و گوهه‌كێ وى یێ ل ته‌قینان ویێ دى یێ ل پاریێ رۆژێ و دلێ وى لێدده‌ت ژترسا هێرشێن تیرۆرست و چه‌ته‌یا و ژبلى كو ل به‌ر تاریێ و ل ناڤ گه‌رما هاڤینێ دا كو پلا گه‌رمێ خوه‌ ل سه‌ر (50) یێ دده‌ت.

كوردستانا نه‌خشینه‌ ب هه‌مى وه‌رزێن سالێ و دیمه‌نێن جوان و قه‌شه‌نگ، جهێ خوه‌ د ڤى نه‌خشه‌یى دا دكه‌ن و مینا كه‌ڤالان دبینین. چیایێن كوردستانێ ب به‌فرێ دئێنه‌ داپووشین و كراسێ سپى ل خوه‌ دكه‌ن, دۆل و نه‌هال و چیا و گرو مێرگ و چیمه‌ن و ده‌شت ب ره‌نگێ كه‌سكێ ژیانێ دئێنه‌ په‌چنى كرن و رووبار و كانى و سیلاڤ ب پێل و هرێنا ئاڤا زه‌لال و پاقژ و ساخله‌م ب چیا و ده‌ڤه‌ران دا دئێنه‌ خوار و ده‌نگێ شالیل و بلبل و زه‌نگلۆك و توتیان تێكهه‌ل دبن و پردبن ل ناڤ دارستانێن كوردستانێ, لێ ب مخابنى ڤه‌ ئه‌ڤ دارستان و مێرگ و چیمه‌نێن كو خودایێ مه‌زن بۆ ملله‌تێ كورد ل ناڤ ئه‌ردێ كوردستانێ داین هه‌مى دبنه‌ زبلدانك و مینا گیفكان لێ دهێن و ئه‌و دیمه‌نێن ره‌نگینێن جوان كو مینا كه‌ڤالانه‌ دبنه‌ خرابه‌ و دئێنه‌ داگیركرن ژ لایێ گلێشیڤه‌ و ب سه‌دان جۆرێن قودیك و بتلێن نایلۆنى و پرتێن لاپه‌رێن مه‌زن و پرتێن كارتوونان و به‌رمایكێن خوارنێ و حه‌فازه‌یێن زارۆیان و قوپكێن جگاران و زه‌رفێن ڤالا و دریاى و پرتێن په‌رۆكان و هتد. ل ناڤ وان گیا و كولیلك و دیمه‌نان جهێ خوه‌ دكه‌ن, ئه‌ڤ كه‌ڤاله‌یێن مێرگ و چیمه‌نێن كوردستانێ یێن جوان و ره‌نگین ب ڤان گلێش و به‌رمایكان دئێنه‌ ته‌ختكرن, زێده‌بارى تێكهه‌لكرنا به‌رمایێن خوارنێ و نان و گلێشى كو چ ئایین و پرتووكێن ئاسمانى ڤى كارى ب باش نزانن و ب كارێن نه‌ره‌وا و حه‌رام ل قه‌له‌مدده‌ن. ژ بلى برینا داروباران و خرابكرنا دارستانێن سروشتى یێن نه‌خشین ب دارێن به‌رى و مازى و دیندار و گهیشك و هه‌لهه‌لۆك و كێرات و كوروسك و كه‌زان و بێمك و حاجى باهیڤ و چنار و دارێن كیڤى و سروشتى و خورستى. ل ده‌مێ سه‌یرانكرنێ، دێ بینى كو هه‌مى كوردستان مینا باخچه‌ و مێرگ و چیمه‌نانه‌ و یا نه‌خشاندى یه‌ ب سه‌دان جۆرێن گول و نێرگز و سیسن و هه‌لال و هێرۆ و به‌یبوون و شلێر و گول هرچ و گول محه‌مه‌د و گولێن جۆراوجۆر و كولیلكێن سۆر و زه‌ر و سپى و بنه‌فشى و ره‌نگین كو گولێن ئه‌ڤێن مه‌ باس لێ كرین هه‌مى دئێنه‌ پیچكرن و خرابكرن و دئێنه‌ هه‌لكێشان و بنبركرن و ل شوونا چاڤدان و خودانكرنا ڤان جۆرێن گولان یێن مه‌ باس لێ كرین و ب خه‌زینه‌كا نه‌ته‌وه‌یى وه‌سفدكه‌م و هه‌مى دبنه‌ قوربانى سه‌یرانیان و دمیننه‌ د بن پێلاڤێن وانان ڤه‌ كو هزر تێدا ناكه‌ن ئه‌و گوڵن كو ل گولخانان دكرن هه‌ر ئێك ب بهایێن مه‌زن یێن پاره‌ى و پتریا وان گول و كولیلكان ئه‌ون یێن خومالى و كوردستانى. ملله‌تێن جیهانێ رێزێ ل وه‌لاتێ خوه‌ دگرنن هه‌روه‌سا رێزێ ل دارستان و رووبار و كانى و چیا و ئه‌ردێ خوه‌ دگرن و هه‌رده‌م و هه‌ر ئێك ژ لایێ خوه‌ڤه‌ وه‌لاتێ خوه‌ پاقژ و پاك دكه‌ن و دپارێزن و ناهێلن پارچه‌كا كاغه‌زێ یان گلێشى ژى بكه‌ڤیته‌ ل سه‌ر ئه‌ردێ وانان، به‌لكو مفایى ژێ وه‌ردگرن. لێ ل جه‌م مه‌ ئه‌ڤ ئه‌ردێ پاقژ و جوان و مینا مێرگ و چیمه‌نان و مینا به‌هه‌شتێ ئه‌م دكه‌ینه‌ زبلدانك و گیفك و دۆزه‌خ و بلا ئه‌م ژى مینا ملله‌تێن جیهانێ خزمه‌تا وه‌لاتێ خوه‌ و خاكا خوه‌ بكه‌ین و نه‌هێلین ئێك پارچه‌كا گلێشى بكه‌ڤیته‌ سه‌ر و ئه‌م هه‌مى كۆژیێن وه‌لاتێ خوه‌ ب مالا خوه‌ بزانین و دارستان و ژینگه‌ه و چیا و رووبار و مێرگ و چیمه‌نێن خوه‌ بپارێزین و ره‌وشه‌نبیریا سه‌یرانكرنێ په‌یره‌و وجێ به‌جێ بكه‌ین و بلادیمه‌نێن جوانێن كوردستانێ یێن سروشتى نه‌كینه‌ گلێشخانه‌ و بلا كوردستانا خوه‌ بپارێزین دا كو ئه‌م هه‌مى ده‌مێن خۆش و شاد پێكڤه‌ ببه‌ینه‌ سه‌ر و ئه‌ڤ مێرگ و چیمه‌نێن كوردستانى ملكێ هه‌ر كورده‌كێ دلسۆز و خاوێنه‌. ب راستى هنده‌ك ژ ڤان به‌رپرسایه‌تى یا دكه‌ڤیته‌ سه‌ر مللێن ده‌ستهه‌لاتێ و جهێن په‌یوه‌ندیدار و هنده‌ك رێنمایا یێن توند ده‌ربكه‌ن به‌رامبه‌ر وان كه‌س و لایه‌نێن سه‌رپێچیێن ژینگه‌هێ دكه‌ن ژ كوشتنا گیانه‌وه‌رێن جوان و كوردستانى و هه‌روه‌سا برین و براندنا داروبارو دره‌خت و گول و گیایێن كوردستانا ره‌نگین. پاراستنا ژینگه‌ها كوردستانێ ژبلى مفایێن دى و جوانیێ مفایێن مه‌زنێن ئابوورى ژى تێدانه‌ و ل پتریا وه‌لاتێن بیانى سێكا داهاتێ وان ژ دارستان و ژینگه‌ه و مێرگ و چیمه‌نێن وانانه‌. فه‌ره‌ وه‌لاتى ژى رێنمایێن ژینگه‌ه پارێز و جهێن په‌یوه‌ندیدار په‌یره‌و و جه بجه بكه‌ن دا كو حوكمه‌ت و وه‌لاتى پێكڤه‌ مفاى ژ ڤان مێرگ و چیمه‌ن و باخچێن سروشتى یێن كوردستانێ وه‌رگرن.

هزر و ئۆمێدێن ملله‌تێ كورد د ناخێ خوه‌ دا ئاڤاكرین هه‌مى بوونه‌ خه‌ون وچ بنه‌ما بوون ژ ئالیێ شۆره‌شگیرى و ئاغاتیێ ڤه‌ , هه‌ر ژ كه‌ڤن دا ملله‌تێ كورد كه‌فتیه‌ بن ره‌حما ئاغا و ده‌ره‌به‌گ و شێخ و به‌گان و ب هه‌مى شێواز و ره‌نگان، ئه‌وان ئه‌ڤ كه‌سانه‌ د سه‌ردادبرن و گه‌ف و سته‌م ل خه‌لكێ بێ گونه‌ه و ساده‌ و ملله‌تێ كورد دكرن و پتریا جاران ژى ناڤ ئینایا ده‌ستێ خوه‌ كریه‌ د ده‌ستێ دوژمنان دا و ملله‌تێ مه‌ پتر چه‌وساندى یه‌ و مالێ وان ژێ ستاندى یه‌ و ره‌ز و چه‌مێن وان ئاسێ كرینه‌ و ل سه‌ر ناڤێ خوه‌ تۆماركرینه‌ ب حیله‌ و گه‌ف و هه‌مى مال و ملك و خوه و ماندیبوونا هه‌ژار و كوردپه‌روه‌ران خوارى یه‌ و یێن هه‌ژار هه‌ژارتر لێ كرینه‌، ل شوونا وان ئاغا و ده‌ره‌به‌گان هاریكاریا وان كربایه‌ به‌روڤاژى بۆ. مه‌ رێزێن مه‌زن هه‌نه‌ بۆ هه‌ر هۆزه‌ك و توێژه‌ك و كه‌ساتیه‌كێ، چونكو هنده‌ك ئاغا و شێخ و كه‌سایه‌تى هه‌بووینه‌ خزمه‌تا ملله‌تێ كورد كرینه‌ و هه‌بووینه‌ ب خیانه‌تكارى و دوژمنكاریێ هاتینه‌ هێڤێن و فرشككرن. زۆر هۆكار هه‌بووینه‌ كونترۆلا ملله‌تێ كورد ل كوردستانێ بكه‌ڤیته‌ د ده‌ستێ ئاغا و ده‌ره‌به‌گان دا. دئێته‌ زانین ل ناڤ هه‌مى ملله‌تان دا مرۆڤێن باش و خراب هه‌نه‌ و یێن چالاك و ب شیان و بێ شیان هه‌نه‌ و یێن دلسۆز خائین هه‌نه‌. گه‌ر پرسیارا كوردان بكه‌ین كانێ ئاغاتى و به‌گاتى و شێخاتى و ناوچه‌گه‌رى ل هه‌رێما كوردستانێ هه‌یه‌ دێ بیته‌ جهێ مه‌نده‌هۆشیێ و دێ بێژیت نه‌خێر ئه‌ڤ دیاردا سه‌یر و ترسناك نه‌مایه‌ و دێ بێژیت ملله‌تێ كورد پێشكه‌فتیه‌ و خوه‌ پێ گه‌هاندى یه‌ و ژ ڤان دیارده‌ و تیتالان قورتال بوویه‌ و ملله‌تێ كورد كه‌فتیه‌ د قووناغه‌كا نوو دا. ب راستى ژى ئه‌ڤ دیاردا ترسناك و كرێت نه‌ مابوو و بنبڕببوو، لێ دوژمنێن ملله‌تێ كورد ب تایبه‌ت وه‌لاتێن هه‌رێمى و یێن عه‌ره‌بى ب نهێنى و بیێ مه‌ های ژ خوه‌ هه‌بیت ئه‌ڤ دیاردا ترسناك و كرێت جاره‌كا دى ل ناڤ ملله‌تێ كورد دا ساخ كر، ئه‌و ژى ب رێیا هه‌لبژارتنان ده‌مێ به‌ربژار ژ ئاغا و عه‌شیره‌ت و بنه‌مالا داناین و ل هه‌لبژارتنێن په‌رله‌مانێ كوردستانێ ل (21/9/2013) ب ئاشكه‌رایى كاندید ژ بنه‌مال و عه‌شیره‌تان داناین و ئه‌ڤه‌ ژى ئێك ژ پیلانێن دوژمنانه‌ كو جوداهى و دوبه‌ره‌كى بكه‌فته‌ د ناڤ توێژ وته‌خێن مه‌دا ودوژمنێن مه‌ شیان ڤێ پیلانێ ل ناڤ مه‌ به‌ربه‌لاڤ بكه‌ن و بكه‌نه‌ كه‌تواره‌كێ ب هێز. ئه‌ڤ دیاردا ترسناك ب تنێ ل ناڤ ئێك پارت و لایه‌نان دا نینه‌، به‌لكو به‌ربه‌لاڤ بوویه‌ ل ناڤ هه‌مى پارت و لایه‌نان و بوویه‌ په‌ژیه‌ك و یا ترسناكتر ئه‌و پارت و لایه‌ن یێن كو خزمه‌ته‌كا دوور و درێژ و پر سه‌روه‌رى هه‌یى و هه‌ر ئه‌و پارت و لایه‌ن داخوازێ ژ بنه‌ماله‌كێ یان عه‌شیره‌ته‌كێ و ئاغایه‌كى بكه‌ن، ببیته‌ به‌ربژار و هه‌كه‌ نه‌ دێ لایه‌نه‌كێ دى پتر داخوازینا ژێ كه‌ت هه‌تا رازى بكه‌ت. ل ڤێره‌ پرسیار جهێ خوه‌ دكه‌ن ئه‌رێ ئه‌وا ل چه‌ندین سالان بۆ خه‌لكێ مه‌ دهاته‌ گۆتن و ڤه‌گێران كو ئاغا و ده‌ره‌به‌گ خائینن و د مێشكێ مه‌ دا هاتبوو چاپكرن، ئه‌و دوژمنێن مه‌نه‌ و ئه‌گه‌ر ئه‌م ب سه‌ركه‌فتین دێ ئێكسه‌ر وان ده‌ینه‌ دادگه‌هان و دێ مال و مولكێ وان یێ ب كۆمێن خوینا گه‌نجێن كوردان كۆمڤه‌ كرى ژێ ستینین و ل سه‌ر هه‌ژارێن كوردان دابه‌ش كه‌ین. له‌وما من ل سه‌رى دیاركر ئه‌و په‌یڤ و گۆتن بوونه‌ خه‌ون بۆ ملله‌تێ كورد و بوونه‌ رابردۆ و به‌روڤاژى ڤێ چه‌ندێ هه‌ر ئه‌و ئاغا و باله‌ده‌ست و به‌گ و جاش و مسته‌شار بوونه‌ یێن جهێ بریارێ و خودان پله‌ و پایه‌ و باوه‌رنامه‌ و ده‌ستهه‌لات و ره‌سید و كۆمپانى و هتد. ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ دا ژى پارێن كۆچكێن وان ژى دده‌نێ و یێن خه‌باتكه‌ر و شۆره‌شگێر و ئاواره‌ هاتنه‌ د سه‌ردا برن و بوونه‌ قوربانى و ب تنێ ساخكرنا دیاردا ترسناكا ئاغایه‌تى و بنه‌مالیێ پیلانێن دوژمنانه‌ و ژبۆ تێكدانا ره‌وشا ملله‌تێ كورده‌ و په‌یداكرنا دوبه‌ره‌كى و ته‌خاتى و ناوچه‌گه‌رى و بنه‌مالكانێ یه‌. ل وى ده‌مى ئه‌م دێ پێشكه‌ڤین و ئازاد بین ده‌مێ ئه‌م یێن ماندووبوویى و قوربانى داین و یێن دلسۆز و یێن چاره‌نڤێسێ خوه‌ ب كورداتیێ و شۆره‌شێ ڤه‌ گرێدایى ژبیر نه‌كه‌ین و مافێن وانان پێ ببه‌خشن و بلا ئه‌م هه‌مى بزانین دوژمنان گۆتیه‌ چ جوداهى ل ناڤبه‌را ره‌ش و سپى دا نینه‌ و بلا ملله‌تێ كورد بۆ خوه‌ وان ژ به‌رێ ببینین و ب تنێ بۆ كوردستانێ و ئالایێ پیرۆز خه‌باتێ بكه‌ین و خوه‌ ژبیرڤه‌ نه‌به‌ین، چونكو چاره‌نڤێسێ هه‌مى كوردان ئێكه‌ و پێكڤه‌ گرێدایه‌.

ئه‌ڤ سه‌رده‌مه‌ سه‌رده‌مێ جیهانگێرى و دیالۆك و لێكتێگه‌هشتنێ یه‌ و سه‌رده‌مێ پێزانین و ئه‌نترنێتى و زانستێ نوویه‌ و سه‌رده‌مێ له‌زێ و پێشكه‌فتنێ و پێزانین و پلانایه‌، ئه‌م نه‌شێن به‌رهنگارى بۆیه‌رێن خوازرا و نه‌خوازرا و بین و دێ هه‌رده‌م د پاشڤه‌مانێ دابین. شه‌رێن مه‌زن ل ناڤبه‌را ئیمپراتوریه‌تا سه‌فه‌وى و ئۆسمانى یا رووداینه‌ و بتایبه‌ت ل ده‌ڤه‌را رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست. ئه‌ڤ شه‌رێن مه‌زن بووینه‌ ئه‌گه‌رێ تێكچوونا ره‌وشا ملله‌تێ كورد ل ده‌ڤه‌رێن كوردان و كوردستان و كوردستانى تێدا زه‌ره‌رمه‌ندێ ئێكێ بوویه‌ و د بنه‌ره‌ت دا ئه‌ڤ شه‌ره‌ ل دۆر كوردان بوو. ل دووڤ ژێده‌رێن دیرۆكێ هه‌ردو جه‌مسه‌رێن ب هێز كوردستان بۆ ئێكه‌م جار دابه‌شكریه‌، ئه‌و ژى ل (23/8/1514) زایینى ل ده‌شتا چالدێران د شه‌ره‌كێ گران و خویناوى دا ل ناڤبه‌را ئۆسمانلى و سه‌فه‌ویان دا كو ئه‌ڤ شه‌ڕه‌ یێ بناڤوده‌نگ بوویه‌ د فه‌رهه‌نگا شه‌ریَِن خویناوى و مه‌زنێن جیهانى دا و د ڤى شه‌رى دا بۆ ئێكه‌م جار كوردستانا مه‌زن بوویه‌ دو پارچه‌ كو ژێده‌ر وه‌سا دده‌نه‌ خۆیاكرن كو به‌رى شه‌ڕێ ناڤبرى كوردستان ئێك پارچه‌ بوو و ب ناڤێ كوردستانا مه‌زن بوو و ل سه‌ر ده‌ستێ ڤان هه‌ردو هێزێن به‌رژه‌وه‌ندخواز كو سه‌فه‌وى و ئۆسمانیان ده‌رزه‌كا مه‌زن خسته‌ كوردستانێ كو ئه‌و ده‌رزا مه‌زن هێشتا ده‌رز و تیكێن دى بخوه‌ ڤه‌ گرتن, هه‌ردو هێز ئانكو هه‌ردو جه‌مسه‌رێن ئۆسمانلى و سه‌فه‌وى شیاینه‌ باوه‌ریه‌كا موكوم بۆ ملله‌تێ خوه‌ دروست بكه‌ت ل سه‌ر بنه‌مایێن مه‌زهه‌مى و نه‌ته‌وه‌یى و ئیسلامى و زۆر كاركریه‌ تاكو باوه‌ریه‌كێ بۆ وه‌لاتیێن خوه‌ یێن ساده‌ په‌یدا بكه‌ن و بێخیته‌ د ناخێ وان دا كو ب تنێ ئیران و توركیا و حوكمه‌تێن وانان و مه‌رجه‌عیه‌ت ومه‌زهه‌بێن وان بۆ ئایینێ پیرۆزێ ئیسلامێ كاردكه‌ن و خزمه‌تا ئایینێ ئیسلامێ دكه‌ن و ب تنێ ئه‌و خزمه‌تا ئایینى دكه‌ن و كورد دووڤه‌لانكێن جوهى و فه‌لانه‌ و كورد د فه‌رهه‌نگا ئۆسمانلى و سه‌فه‌ویان دا ب دوژمنێن ئایینێ ئیسلامێ دهێته‌ هژمارتن و ئه‌وان دیرۆك نه‌ خواندى یه‌ یان ژی دیرۆك شه‌رمێ ژ كه‌سێ ناكه‌ت كو دیرۆكێ یا هه‌مى حوبران یا تۆماركرى كو هه‌ر كورد بووینه‌ قورتالكه‌رێن ئایینێ ئیسلامێ و قورتالكه‌رێن هه‌ردو ئیمپراتۆریانه‌ و هه‌روه‌سا وانان دایه‌ خوه‌یاكرن و كریه‌ دمێشكێ خه‌لكێ خوه‌ دا هه‌كه‌ شیعه‌ نه‌بن ئیسلامه‌تى نابیت و هه‌كه‌ تورك نه‌بن ئایین ژى نابیت. ژێده‌ر هه‌نه‌ و ژ وان پرتووكا (تشییع العالم) وه‌سا د ناڤه‌رۆكا وێ دا دیاره‌ كو ئیران ب هزاران به‌لكو ب ملیۆنان دۆلار داینه‌ تا نوكه‌ ژى ژ بۆ فۆرماتكرنا مێشكێن ئیرانیان تژى هزرێن شیعى بكه‌ت و ب تنێ مه‌زهه‌بێ شیعى به‌ربه‌لاڤ بكه‌ت و هه‌مى مه‌زهه‌ب و هزرێن دى و ب تایبه‌ت مه‌زهه‌بێ سونى ل ده‌ف وان ره‌ش و رسوا بكه‌ت و ب رێیا مه‌زهه‌بێ شیعى و سونى كورد بووینه‌ قوربانێ ئێكێ و سه‌ره‌كى و هه‌ر دولا شه‌ڕێ ڤه‌شارتى و ئاشكه‌را ل گه‌ل كوردان دكه‌ن و پیلانان ددانن بۆ نه‌هێلان و بنبڕكرنا كوردان. شكه‌ستنا كۆمارا مهاباد هه‌ر پیلان بوو ل ناڤبه‌را شیعه‌ و سونیان و ب هاریكاریا سۆپایێ سۆرێ ئیرسى كۆمارا كوردستان ژ ناڤبر و هه‌ر وه‌سا شه‌ڕێ عیراق و ئیرانێ هه‌ر ل ده‌ڤه‌رێن كوردان بوو و كورد بوونه‌ زه‌ره‌مه‌ندێن ئێكێ. ئیران و تركیا دو یاریكه‌رێن ترسناكن ل ده‌ڤه‌را رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست ماوه‌كێ زۆرێ درێژه‌ ئیران یا ب هه‌مى رێیان هه‌ولدده‌ت چه‌كێ ناڤۆكى بده‌ست خوه‌ڤه‌ بینیت، ئه‌و ژى بۆ وێ چه‌ندێ یه‌ كو هه‌مى ده‌ڤه‌رێ بێخیته‌ د بن كونترۆلا خوه‌ڤه‌ و ب رێیا ڤى چه‌كێ ترسناك بشێت تركیا كو ب تنێ ئه‌و سنى نه‌ كونترۆل بكه‌ت و بكه‌ته‌ د ئارمانجا خوه‌ دا. ل دووماهیێ دێ بێژم كو ئیران و تركیا ئانكو سه‌فه‌وى و ئۆسمانى مینا تۆم و جیرى یاریێ دكه‌ن، جاران هه‌ڤالن و جاران ژى دوژمنن لێ ب راستى هه‌ر دو دوژمنێن كوردانه‌ و بلا كوردان های ژ خوه‌ هه‌بیت و بلا ئه‌م كورد بزانین دێ چاوا مامه‌لێ كه‌ین و ب چ شێواز و رێ پاپۆرا خوه‌ ده‌رباز بكه‌ین. ب راستى شه‌رێ ئوسمانى و سه‌فه‌ویان به‌رده‌وامه‌.

ل ده‌سپێكا ژیانێ و هه‌تا نوكه‌ و به‌رده‌وام هه‌ر ئاڤ داهاته‌ك و ماده‌كێ خوه‌زایى سروشتى یێ ب هێزه‌ و كه‌ره‌ستێ ئاڤێ به‌ندكێ ژیانێ و ستوونا بربرایه‌ و بێ ئاڤ ژیان دۆم ناكه‌ت و نوكه‌ ئیدیه‌مه‌كێ نوو و سه‌رده‌م كه‌فتیه‌ د قا دا ناڤه‌ندێن جیهانى دا، ئه‌و ژى ئیدیه‌مێ بۆڕسا ئاڤێ یه‌، بۆڕسا ئاڤێ كه‌تیه‌ دوارێ جێ به‌جێ كرنێ دا ل رۆهه‌لاتا ناڤه‌راست و ل پتریا وه‌لاتێن جیهانى و زۆر بازار ل سه‌ر بۆڕسا ئاڤێ هه‌یه‌، له‌وما مه‌ مانشێتێ نڤێسینا خوه‌ ژی ب بۆڕسێ ب ناڤكر، ب راستى نوكه‌ بازارێن هه‌ره‌ مه‌زن و گران و ب بها ل سه‌ر ئاڤێ هه‌نه‌ و بۆڕسا ئاڤێ بلند بوویه‌, بۆچوون و هزرێن پتریا شاره‌زا و چاڤدێرێن نێڤده‌وله‌تى یێن د وارێ ئاڤێ دا كار دكه‌ن و پێزانین و تایبه‌تمه‌ندى د وارێ ناڤبرى دا هه‌یى ئه‌وه‌ كو شه‌رێ جیهانى یێ بهێت شه‌ڕێ ئاڤێ یه‌، چونكو ئاراسته‌ و نیشان ژى وێ راستیێ خوه‌یا دكه‌ن كو جیهان ب شێوه‌كێ گشتى یا به‌ر ب هشكاتیێ و گوهۆرینا كه‌ش و هه‌ایى ڤه‌ دچیت و ل چه‌ندین ده‌ڤه‌ر و وه‌لاتان زڤستان بوویه‌ هاڤین و هاڤین بوویه‌ پاییز و پاییز بوویه‌ زڤستان وجهێن چ جاران به‌فر نه‌هاتى به‌فر هاتیه‌ و یێن هه‌ر به‌فر دهات و ب رێژه‌كا هه‌ره‌ زۆر هه‌ر نه‌هاتیه‌ و باران ل ده‌مێ خوه‌ ناهێن یان زوو دهێن یان هه‌ر ناهێن یان ژى بۆش و زێده‌ دهێن ل شوونا مفایى ژێ ببینین زیانان ژێ دبینین و دبنه‌ لافاو و بیبه‌له‌ز و بارۆڤه‌ و لێهمشت و ب ده‌هان كه‌س دمرن، ب سه‌دان هزار دۆلاران زیانێن ئابوورى و دارایى دروست دكه‌ن, یانژى دێ پلێن كه‌ش و هه‌وایى وه‌سا گه‌رم بن مینا ل پارسال ل ده‌ڤه‌رێن هندستان و پاكستانێ روودایى كو ژ ئه‌گه‌رێ بلندبوونا پلێن گه‌رمێ پتر ژ دو هزار مرۆڤان بوونه‌ قوربان. ناڤه‌ندێن جیهانى وێ چه‌ندێ رادگه‌هینن و دیار دكه‌ن گوهۆرینێن كه‌ش و هه‌وایێ جیهانى و سه‌رتاسه‌رى ژ ئه‌گه‌رێ وێ ئێكێ یه‌ كو خه‌لكێ جیهانێ ژ چاندنێ و خوه‌ بخودانكرنێ به‌ر ب پێشه‌سازی و باژێریێ (مدنیه‌) ئانكو ژ ژیارا گوندان به‌ر ب ژیارا باژێران چووینه‌ و ل ڤى ده‌مى گوند مانه‌ ڤالا و بێ خودان و كارتێكرن ل سه‌ر دارستان و چاندنێ كرن، هه‌ردیسا كارتیكرنێن مه‌زن ل سه‌ر گوهۆرینا كه‌ش و هه‌وایى كرن، چونكو ل شوونا دارستان و داربار و شوینكاتى كو ژینگه‌هه‌كا پاقژ و جوان په‌یدا بكه‌ن، به‌روڤاژى كارگه‌ه وئامیرێن مه‌زن و یێن دویكێل و كادى گه‌رمه‌كا مه‌زن په‌یدا بكه‌ن هاتنه‌ دگۆرێ دا ئانكو مرۆڤان ژینگه‌هه‌كا پاقژ ب یا پیس گوهارت وگوهۆرینێن مه‌زن بخوڤه‌ گرتن بوونه‌ ئه‌گه‌رێ كیمبوونا به‌فر و باران و هشكبوونا ئاڤێ ژى ب دووڤدا هات. ئه‌ڤا ل سه‌رى مه‌ به‌حسكرى یا سه‌رتاسه‌رى ئانكو جیهانى بوو, چه‌ندین ریپۆرتاج و فلمێن دیكیۆمێنى و مێزگه‌رد و خه‌له‌كه‌ ل میدیا جیهانى و تۆرێن كۆمه‌لایه‌تى مه‌ دیتینه‌ و ئاماژێ دده‌نه‌ وێ چه‌ندێ كو ل جیهانێ هه‌میێ خه‌لك ژ گوند و جۆتیاریێ به‌ر ب باژێران و ژیانا مه‌ده‌نیه‌تێ و پێشه‌سازیێ دچن، ب تنێ پشتبه‌ستیا خوه‌ دده‌نه‌ سه‌ر كاركرن و پێشه‌سازیێ و كه‌رتێ هه‌رێ گرنگ و كاریگه‌ر كو جۆتیارى و چاندن و دارستانن بجه دهێلن. قه‌یرانا ئاڤێ یا ده‌سپێكرى، ئه‌ڤ ئیدیه‌مه‌ ب ئینگلیزى (water crisis) و هاتیه‌ بكارئینان ل وه‌لاتێن جیهانى ژ لایێ نه‌ته‌وێن هه‌ڤگرتى ڤه‌ و رێكخراوێن دى یێن گرێداى و تایبه‌ت ب پرسا ئاڤێ ڤه‌ ل جیهانێ و ناڤه‌ندێن بلند یێن نێڤده‌ولى و ل سه‌ر ئاستێن بلند ب لێرینه‌كا ئاینده‌یى و بزاڤه‌كا مه‌زن خوه‌ ل ڤێ پرسا هه‌ستیار و گرنگ كریه‌ خودان و به‌رژه‌وه‌ندیێن وه‌لات و ملله‌تێ خوه‌ ل به‌ر چاڤ ددانن بۆ داهاتى و بارا خوه‌ ژ عۆمباركریێ ئاڤێ ب تایبه‌ت ل رۆژهه‌لاتا ناڤین ده‌ستنیشان كریه‌ و ب ملكێ خوه‌ دزانن و هزرا پاشه‌رۆژا وه‌لات و ملله‌تێ خوه‌ دكه‌ن و پاشه‌رۆژه‌كى بۆ ملله‌تێ خوه‌ ددانن ژ بۆ بده‌ستڤه‌ئینانا ئاڤێ بۆ وه‌لاتێ خوه‌ و بنچینه‌كێ خورستى و ب هێز ددانن چونكو هه‌ڤركیێن نوكه‌ یێن د جیهانێ دا ب تنێ ل سه‌ر پرسێن ئاڤێ نه‌ وه‌كى ل زۆر وه‌لاتان رووداى ل عیراق و تركیا و فه‌له‌ستین و مسڕ و ئوردن و ئیسرائیل و سووریا و زۆر وه‌لاتێن دى و پرسا وان ل سه‌ر رووبارێن یه‌رمۆك و رووبارێ ئوردن و رووبارێ لیتانى و دجله‌ و فورات و نیل و ..هتد. ل سه‌ر پرسا نیلى و رووبارێن دى ئاریشه‌ به‌ر ب زێده‌بوونێ نه‌ ل ده‌مێ كۆلۆنیالیزمێ ئارمانجا هه‌ره‌ سه‌ره‌كى یا ئیمپریالزما جیهانى ده‌ستێ كارى و داهاتێن ئابوورى ئارمانج بوون و دكرنه‌ ئارمانجا خوه‌ یا ستراتیجى. لێ پشتى جه‌نگا جیهانى یا دووێ و ب تایبه‌ت ل ناڤبه‌را دو جه‌مسه‌رێن جیهانى، ئه‌و ژى جه‌مسه‌رێ كۆمۆنیست ب سه‌ركێشیا ئێكه‌تیا سۆڤیه‌تا به‌رێ و جه‌مسه‌رێ سه‌رمایه‌دارى ب سه‌ركێشیا ویلایه‌تێن ئێكگرتى یێن ئه‌مریكى و ئه‌ڤ هه‌ڤركى یه‌ به‌رفره‌ه بوویه‌ و هه‌ردو لایه‌نان دڤیان مه‌لبه‌ندێن ده‌ستهه‌لاتێ (مراكز النفود) بده‌ستخوه‌ڤه‌ بینن.

ل سالا (1992) ئاریشه‌ كه‌فته‌ ناڤبه‌را مه‌جه‌ر وچیكوسلۆفاكیا ل سه‌ر رووبارێ دانۆب و سه‌روكانیا رووبارێ مه‌زن یێ نیلى ل ئه‌سیۆبیا یه‌ و ب نه‌ه وه‌لاتێن ئه‌فریقى دا دبۆریت، ئه‌و ژى وه‌لاتێ (ئه‌سیۆبیا، كینیا، ئۆگه‌ندا، ته‌نزانیا، رواندا، بۆروندی، كۆنگۆ، سودان، مسڕ) و مسڕ ب تنێ (55) ملیار متر شه‌شپالۆیه‌ و سودان (18.5) ملیار یێن ئاڤێ سالێ دمه‌زێخن. نیشته‌جیێن ده‌ڤه‌را رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست و باكۆرێ ئه‌فریقیا (6%) ل سه‌ر ئاستێ جیهانێ نه‌ و ل سه‌ر وێ چه‌ندێ را وه‌لاتێن هشكاتى لێ هه‌ی پتر ژ هه‌مى وه‌لاتێن جیهانێ كو هشكترن ئه‌و ژى وه‌لاتێ (جه‌زائیر، به‌حرێن، كوێت، ئوردن، لیبیا، سلته‌نه‌ت عمان، ئه‌ردێ فه‌له‌ستین، سعوودیه‌، قه‌ته‌ر، سعوودیه‌، تونس، ئیمارات و یه‌مه‌ن) ئه‌ڤ وه‌لاته‌ ل سه‌ر ئاستێ جیهانێ ژ هه‌مى وه‌لاتێن جیهانى هشكترن و ل دووڤ ئامارێن شاره‌زایێن وارێ ئاڤێ ل جیهانێ كو ده‌ڤه‌را رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست ژ ئالیێ ئاڤێ ڤه‌ ژ هه‌مى جیهانێ هه‌ژمارتن ئانكو كێم ئاڤترن و ب رێژا (71%) ژ سه‌دێ ژ وه‌لاتێن رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست و باكۆرێ ئه‌فریقیا وه‌لاتێن بێ ئاڤن و د بن رێژا هێلا هه‌ژاریا ئاڤێ دانه‌. رووبارێن دیجله‌ و فورات سه‌رۆكانیێن وان ل چیایێن باكۆرێ تركیا ئانكو ل كوردستانا توركیا و رووبارێ فورات ژ تركیا دهێته‌ سووریێ پاشى عیراقێ لێ رووبارێ دیجله‌ راسته‌وخوه‌ ژ تركیا دهێته‌ عیراقێ.
به‌رى چه‌ند سالان و ب پشكداریا چه‌ندین شاره‌زا و بسپۆرێن ئه‌مریكى و فه‌له‌ستینى و ئوردنى و ئیسرائیلى ل زانكۆیا هارفارد ڤه‌خواندنه‌ك دروستكربوون ب سه‌رپه‌رشتیا (فرانكلین فیشر) ئه‌ندامێ كارگێریا ئابوورى یا په‌یمانگه‌ها (ماساشوستس) یا تكنولوجى و وێ چه‌ندێ دوور نابینیت كو شه‌ره‌كێ مه‌زن دروست ببیت ل سه‌ر پتریا ده‌ڤه‌رێن جیهانێ ژ به‌ر ئاڤێ لێ هه‌كه‌ ئه‌ڤ وه‌لاتێن كریزا ئاڤێ هه‌ى ل گه‌ل هه‌ڤدو رێكبكه‌ڤن و بهایه‌كى بۆ ئاڤێ بدانن ل سه‌ر ئاستێ جیهانى ئه‌و ژى بۆڕسه‌كا ئاڤێ بهێته‌ دانان و بهایێ ئاڤێ بهێته‌ داناندن وه‌كى هه‌ر كه‌لوپه‌له‌كى ل بازارێن جیهانێ و ئه‌ڤه‌ ژى دێ كریزا ئاڤێ هێته‌ چاره‌سه‌ركرن و ئه‌ڤ پارێ دهێته‌ مه‌زاختن بۆ پاقژكرن و پارزنینا ئاڤێ ئانكو شرینكرنا ئاڤێ دێ هێته‌ كێمكرن ب رێژێن زۆر كێم. هه‌كه‌ ئه‌م سه‌حكه‌ینه‌ كریزێن مه‌زنێن جیهانێ بكه‌ین ل ڤى سه‌رده‌مى كریزا ژ هه‌میان مه‌زنتر یان گه‌رمتر كریزا ئاڤێ یه‌ ل جیهانێ تایبه‌ت ل رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست و كوردستانێ و هه‌كه‌ ئه‌م ل ناڤه‌رۆكا لاپه‌رێن دیرۆكێ بزڤرین دێ دیار بیت كورد هه‌رده‌م بووینه‌ قوربانى به‌رژه‌ه‌ندیێن وه‌لاتێن زلهێز و هه‌رێمى و ل ڤى ده‌مى بیرا مه‌ ل په‌یڤێن(نێچیرڤان بارزانى) دا ئینا ده‌مێ ل كۆنگره‌كێ رۆژنامه‌ڤانى ل ئه‌مریكا فه‌رمۆى و گۆتى ل سالا (1975) ملله‌تێ كورد د ناڤ ئاگرێ كه‌ركووكێ و گازا كوردستانێ دا سۆتن و ترس د وێ چه‌ندێ دایه‌ نوكه‌ ملله‌تێ كورد د ناڤ ئاڤا كوردستانێ دا بخه‌ندقیت. نیازێن وه‌لاتێن هه‌رێمى ژى زۆر ب ترسن به‌رامبه‌ر كوردستانێ، بۆ نموونه‌ تركیا و ئیران و عیراق و سووریا و ب تایبه‌ت ئیران و توركیا به‌رده‌وام ئاڤێ ل مه‌ دگرن و بێ هزرا مه‌ بكه‌ن به‌لكو ژ به‌ر مه‌ دگرن دا كوردستان بكه‌ڤیته‌ د شۆپا وه‌لاتێن بێ ئاڤ و هشك دا و داكو ئاڤا مه‌ بفرۆشنه‌ مه‌ ڤه‌ یان ب چپك بۆ مه‌ ئاڤێ به‌رده‌ن.
نموونه‌ تركیا ل سالێن هه‌شتیان ل سه‌ر ڤى پرۆژه‌ى كاركریه‌ و ده‌مێ ئه‌نفالێن ره‌شتارى ل سالا (1988) هاتینه‌ ئه‌نجام دان دژى ملله‌تێ كورد ل باشۆر ژ لایێ رژێما گۆربه‌گۆرا سه‌دامێ خوینمێژ ڤه‌ و د ئه‌گه‌رێ دا ملله‌تێ كوردێ به‌له‌نگاز نه‌چار بوو به‌ر ب سنۆرێن توركیا كه‌فتنه‌ رێ و خوه‌ گه‌هاندیه‌ سنۆرێ تركیا و ئیرانێ و پشكا هه‌رێ مه‌زن ژ ڤى خه‌لكى ل سنۆرێن توركیا ئاكنجى بوون و ژیانه‌كا سه‌خت و دژوار و برسى و بێ خودان دبره‌ سه‌ر و پاشى كرێگرتى و زڕته‌ك وجاش و مسته‌شار و سوپایێ عیراقێ د دووڤ مه‌ دا بوون ب شێوێ ماراسۆنى و جاره‌كا دى نه‌چاربووین چووینه‌ د ناڤ خاكا وه‌لاتێ تركیا دا و بۆ ماوه‌كى د ناڤ خاكا تركیا دا ئاكنجى بووین، هه‌روه‌سا ژیانه‌كا نه‌خۆش و ساده‌ و برسى و تێهنى دبره‌ سه‌ر حوكمه‌تا تركیا چ گرنگى نه‌ ددا وان مشه‌ختان و به‌لكو دگۆته‌ وان مشه‌ختان هه‌وه‌ ناوه‌رگرین پێدڤیه‌ جاره‌كا دى بزڤرنه‌ ڤه‌ وه‌لاتێ خوه‌, لێ رایا گشتى یا جیهانى و راگه‌هاندنێَ و گڤاشتنێن جڤاكێ نێڤده‌وله‌تى و به‌رژه‌وه‌ندیێن تایبه‌تێن تركیا هه‌لویستێن تركیا گوهۆرین و بریارا وه‌رگرتنا وان ئاواران ده‌ركر و رازه‌مه‌ندیا خوه‌ ده‌ربرى و ل وى ده‌مى شانده‌كێ پایه‌به‌رزێ حوكمه‌تا تركیا كو پێكهاتبوون ژ ئه‌ندامێن په‌رله‌مانى و وه‌زیرێن تركیا و سۆپه‌ر والى كو سه‌رپه‌رشتى ل سه‌ر پێنچ والیان دكر و فه‌رمانبه‌رێن پله‌ ئێك ودو یێن وه‌زاره‌تان و ئه‌فسه‌رێن له‌شكرى و هه‌والگێرى ژى د گه‌لدا بون ئانكو شانده‌كێ فه‌رمى و پایه‌ بلندێ حوكمه‌تا تركیا سه‌ره‌دانا ئاوارێن كوردێن به‌ربه‌لاڤ ل ده‌ڤه‌را (قه‌شیریا و گوندێن ئارووشا ژۆرى و ئارووشا ژێرى ومه‌لێسێ و ئالیتۆسێ و وئاشیت و خه‌نوكه‌ى و سه‌ربه‌ستا و ..هتد) كرن و ب چار فرۆكێن هه‌لیكۆپتر هاتبوون و خه‌لكێ ئاواره‌ كۆمڤه‌كرن و بۆ وانان ئاخڤتن و مزگینى یا وه‌رگرتنا وان ئینا بوون و وه‌كو په‌ناهند و رێك و چاره‌ دانان ژبۆ ڤه‌گوهاستنا وان مشه‌ختان بۆ ناڤ چادرگه‌ه وكه‌مپان دا و زۆر كه‌یفا خه‌لكێ مه‌ هات و پشتى خه‌لكێ ئاواره‌ ڤه‌ره‌ڤى و ئۆمێده‌ك ل جه‌م وان په‌یدا بووى و ئه‌و شاند بۆ فراڤینێ ل مالا موختارى بوون دوسێ ئه‌ندامێن وى شاندى ل وى سه‌رده‌مى ب فه‌رمى گۆت: نه‌ ترسن حزكمه‌تا مه‌ دڤێت بهانه‌یه‌ك هه‌بیت كو شه‌رى ل گه‌ل حوكمه‌تا عیراقێ بكه‌ت وان پایه‌ بلندا گۆت: مه‌ پرۆژه‌كێ هه‌ى ب ناڤێ (GAP) و ئه‌ڤ پرۆژه‌ (23) به‌نداڤن و هه‌ر به‌نداڤه‌ك دشێت ب ملیۆنان لیتر موكه‌عه‌بێن ئاڤێ عومبار بكه‌ت و به‌نداڤا ئێكێ د ڤى پرۆژه‌ى دا به‌نداڤا (ئه‌تاتوركه‌) كو رێزبه‌ندا قه‌بارێ مه‌زنێ وێ به‌نداڤێ یا سێ یێ یه‌ د جیهانێ دا و گۆت هه‌كه‌ ئه‌ڤ پرۆژێ مه‌ بداوى بهێت دێ ئاڤێ ژ عیراقێ و سووریێ برین و بتایبه‌ت دێ عیراقێ نه‌چار كه‌ین كو لترا ئاڤێ ب لیترا گازێ بیت و گۆت و یلایه‌تا مووسل یا مه‌یه‌ و هه‌كه‌ ب شه‌رى نه‌شیێن بزڤرینین دێ ب گڤاشتنێن ئاڤێ زڤرینین و دێ سیاسه‌تا ئاڤێ بكارئینینن و ل وى سه‌رده‌مى په‌یوه‌ندیێن عیراقێ و تركیا زۆر د ئاسته‌كێ به‌رز دا بوون، لێ هزر و سیاسه‌تا تركیا ئه‌ڤه‌ بوو و هه‌ر كه‌سه‌كێ ده‌ستهه‌لاتى ل تركیا وه‌رگریت ل سه‌ر وى لایه‌نى یان كه‌ساتى دسه‌پینن كو هه‌ر وى سیسته‌م و سیاسه‌تێ په‌یره‌و بكه‌ت یا كو بۆ وان هاتیه‌ دانان د هنده‌ك پروتوكولان دا.