رۆژ بۆ رۆژێ ئه‌رك و ئارمانجێن قوتابی و لاوان یێن به‌رزتر لێدهێن. وه‌ك مه‌زنترین ته‌خا جڤاكی د ناڤ ملله‌تی دا، پێخه‌مه‌ت پاراستنا گه‌ل و خاك و نیشتیمان وه‌ك پێشمه‌رگێ دویێ بۆ وه‌رگرتنا به‌رپرساتیا ڤێ چه‌ندێ، ب تایبه‌تی ل ڤان بارودۆخێن نوكه‌ یێن پر قه‌یران و ئاسته‌نك و هه‌بوونا هنده‌ك لایه‌نان، هه‌تا نوكه‌ سه‌ره‌ده‌ریێ ل گه‌ل كوردان دكه‌ن وه‌ك رژمێن به‌رێ یێن شۆفینی و ره‌گه‌زپه‌رست، كو قوتابێن كوردستانێ و لاوێن كوردستانێ وه‌كو بابێ روحی یێ نه‌ته‌وا كورد بارزانی مسته‌فا كه‌ره‌مكری: (قوتابی سه‌رێ رمێنه‌ د هه‌می شۆره‌ش و سه‌هلدانان دا… لاوێن كوردستانێ شیرها پیلاینه‌) كو شه‌نگستێ پێشڤه‌برنا ملله‌تینه‌ و قوتابخانه‌كا شۆره‌شگێر و خه‌باتكه‌ره‌ بۆ ده‌رچوونا خورته‌ مێر و عه‌گیدان. ئه‌ڤجا ب هه‌لكه‌فتا 64 سالیا دامه‌زراندنا هه‌ردوئێكه‌تیان. قوتابی و لاوێن كوردستانێ داخوزكرینه‌ ڤێ بیره‌وه‌ریا پیرۆز بكه‌نه‌ پلان و هێڤێنێ گوهۆرینێن به‌رده‌وام و سه‌ركفتنێن به‌رز و بالا بۆ به‌رزكرنا رۆلێ خوه‌ یێ كاریگه‌ر د بیاڤێ بلندكرنا ئاستێ به‌رپرساتیێ و پێكڤه‌ژیانێ و به‌رگریێ دا ژ ئه‌زمۆنا هه‌رێما كوردستانێ بكه‌ن و رێكخستنا مالا كوردی ب ئێكرێزی و ب ئێك گۆتارا سیاسى و هه‌لویست و خوه‌ به‌رهه‌ڤكرن بۆ به‌ره‌ڤانَیێ ژ مافێ ره‌وا و سه‌ربه‌خوه‌یێ، ب ئه‌كتیفكرنا ره‌گه‌ز و بنه‌مایێن ده‌وله‌تبوونێ، بلندكرنا ئاستێ زانین و زانستى و به‌ر ب ته‌رخانكرنا هه‌مى ده‌م و بزاڤان دهێلێن خواندنێ و زانستێ دا د هه‌مى قووناغێن فێربوونێ دا. وه‌ك چه‌كه‌كێ دژوار ب ده‌ستخوه‌ڤه‌ بینین بۆ ئاینده‌كێ گه‌شبین و سه‌ربه‌خوه‌ و شارستانیه‌كا سه‌رده‌م و پێشكه‌فتی و پاراستنا ناسناما نه‌ته‌وه‌یى و هوشمه‌ندیا به‌رده‌وام بۆ بلندكرنا ئاستێ گه‌شه‌پێدانه‌كا هه‌ستیار یا نه‌ته‌وا ناڤبه‌را ته‌خا قوتابیان و جڤاكێ كوردی دا ب هه‌می ته‌خ و چینان ڤه‌، هه‌ر وه‌سا قووناغا به‌رێ سه‌رهلدانا ئادارا 1991 یا پیرۆز ببیته‌ وه‌ك سه‌ربۆرێ به‌رگریێ و خه‌باتا ملله‌تێ كورد وه‌ك قووناغه‌كا پر رۆژێن سه‌خت و دژوار و قه‌یران و خه‌بات و جانفیدایێ، ل ژێر سته‌مكاریا رژێمێن به‌رێ ل دژى ملله‌تێ كورد و خۆراگرتن و به‌رگرتنێ ل به‌رامبه‌رى وان راهاتان و سه‌ره‌ده‌ریێن نه‌مرۆڤاتى و كاودانێن پر ترس و برس, كو نڤیشتێ پشتی سه‌رهلدانێ ئه‌ڤ چه‌نده‌ ل سه‌ر وان نه‌ ده‌ربازبیه‌ یا پێدڤی یه‌ ببنه‌ زه‌نگله‌ك ل هه‌مى ده‌مان دا بهێته‌ لێدان و ژبیر نه‌كه‌ن ل سه‌ر وێ رێبازا پیرۆزا خه‌مخۆریێ و دلسۆزیێ و وه‌فاداریێ بچن بۆ ئاڤاكرنا كوردستانێ و به‌رزكرنا, ئالایێ كوردان یێ ره‌نگین و سروودا نیشتیمانی (ئه‌ی ره‌قیب) به‌ر ب سه‌نگه‌ره‌كێ خورستى ڤه‌ بچین ل به‌رانبه‌رى نه‌خشه‌ و پلانێن نه‌حه‌ز و دوژمنان ب تایبه‌تى ئه‌وێن هه‌تا نوكه‌ ل دووڤ سیسته‌م و شێوازێ رژێمێن به‌رێ دچن ل گه‌ل كوردان و ل به‌رانبه‌ری شه‌رێ زۆرداریێ یێ درنده‌ شه‌رێ تیرۆرێ و یێ داعش كو ب ئانه‌هیا خودایێ مه‌زن دلۆڤان و قاره‌مانیا پێشمه‌رگێن كوردستانێ و قومانداریا سه‌رۆك بارزانی یێ ب دووماهیك دهێت، دا بمنیت كوردستان هه‌رده‌م بنگه‌هێ ئاشتیێ و ئازادیێ و سه‌ربه‌ستیێ تیرۆژكێن سه‌ركه‌فتنان و پێشكه‌فتنان ڤه‌ده‌ن بۆ هه‌موو ره‌خ و لایێن جیهانێ، ب ڤێ هه‌لكه‌فتا پیرۆز، یا پێدڤى یه‌ ئاماژێ بده‌ینه‌ سالێن به‌رى شه‌رێ جیهانى یێ ئێكێ كو دیرۆك بۆ مه‌ دیاردكه‌ت هه‌ر ژ سالا 1912 بزاڤ د ڤى بیاڤى دا هه‌بوون، ئه‌و ژى ب دانانا كومه‌لا هیڤى یا قوتابیان و بزاڤ و چالاكیێن قوتابیان د به‌رده‌وامبوون و د گه‌له‌ك قووناغا دا بۆرین ل سه‌ر ئاستێ ناڤخوه‌یى هه‌تا ده‌وله‌تێن ئه‌ورۆپا و شیان ده‌نگێ گه‌لێ كورد بگه‌هینه‌ ده‌رڤه‌ى وه‌لاتى، هه‌تا رۆژا 18 شواتا 1953 ل ده‌مێ بابێ روحى یێ نه‌ته‌وا كورد بارزانیێ نه‌مر مسته‌فا فه‌رمان دا كۆنگرێ ئێكێ د ڤێ رۆژێ دا و ل ژێر درووشمێ ((خه‌باتا بێ راوه‌ستان بۆ پاراستنا مافێ گه‌ل و قوتابیێن كوردستانێ)) بهێته‌ دامه‌زراندن و 13 كۆنگره‌ یێن هاتینه‌ گرێدان و دووماهیك كۆنگره‌ یێ 14 بۆ ل 3 ـ 4/11/2012 ل هه‌ولێرا پایته‌خت و ل ژێر درووشمێ ((دوهى خه‌بات، ئه‌ڤرۆ زانست، سوبه‌هى داهینان)) هاته‌ گرێدان. پیرۆزه‌ ل قوتابیان.

پشتی بۆرینا ده‌هان سالان ل سه‌ر په‌یمانا سایكس پیكۆ یا سالا ١٩١٦ و په‌یمانالۆزان ١٩٢٣ كو ل دووڤ ڤان په‌یمانا كوردستان پارچه‌كره‌ چار پارچان و ملله‌تێ كورد كه‌فته‌ ل ژێر سیاسه‌ت و كونترۆلكرنا چار ده‌وله‌تان (عیراق، تركیا، ئیران، سووریا) ب جوداهێن جۆره‌وجۆرێن زمان و ره‌وشه‌نبیری وكلتۆر و تیتال و خاك و دیرۆك ل گه‌ل ملله‌تێ كورد و سیاسه‌تا وان ده‌وله‌تان یا دكتاتۆری و ره‌گه‌زپه‌رستی و شۆفێنی، زێده‌باری بێبه‌هركرنا ملله‌تی ژ بچووكترین مافێ ره‌وا، له‌ورا ملله‌تێ كورد ب ژماره‌كا شۆره‌ش و سه‌رهلدان و داستانان رابوو، وه‌ك شۆره‌شا شێخ سه‌عید پیرانی ١٤/٢/١٩٢٥ و شۆره‌شا ئاگری یا ئیحسان نووری پاشا ١٩٢٧ ـ ١٩٣٠ و شۆره‌شا دێرسم سه‌ید رزا ١٨٣٧ و شۆره‌شێن بارزان ١٩٣٢،١٩٤٣، ١٩٤٥ ب قومانداریا شێخ ئه‌حمه‌د بارزانی و بارزانییێ نه‌مر مسته‌فا، ل گه‌ل پێكئینان و دامه‌زراندنا ژماره‌كا رێكخراو و حزبێن سیاسی. كو حزبا هیوا هه‌بوو یا ب بزاڤوچالاك بوو د ڤی بیاڤی دا، ل ١٦/٨/١٩٤٦ پارتی دیمۆكراتی كوردستان هاته‌ دامه‌زراندن ب سه‌رۆكاتیا بابێ روحی یێ نه‌ته‌وا كورد بارزانی مسته‌فا وه‌ك پێدڤیه‌كا جه‌ماوه‌ری یا داخوازكری بۆ حه‌ز و مه‌ره‌مێن گه‌لێ كوردستانێ. كو ئه‌ڤنه‌ هه‌می دهاتن د چارچووڤێ بزاڤا رزگاریخوازیا كوری. وه‌ك خه‌باته‌كا به‌رده‌وام دژی داگیرگه‌رێن كوردستانێ و بده‌ستڤه‌ئینانا مافێ ره‌وا و كیانه‌كێ سه‌ربه‌خوه‌. راگه‌هاندنا كۆمارا كوردستان ل مهاباد ل ٢٢/١/ ١٩٤٦ ب سه‌رۆكاتیا (پێشه‌وا قازی محه‌مه‌د) ئه‌م شێن بێژین به‌رهه‌مێ وێ ره‌نج و خه‌باتا پیرۆز بوو و ئیرادا گه‌لێ كوردستانێ، ده‌ستكه‌فتیه‌كێ گرنگ و مه‌زن بوو د هه‌ڤچه‌رخا كوردی دا. یا بوویه‌ دوورشمێ ئازادیا ملله‌تێ كورد و هێڤێنێ سه‌ربه‌خوه‌یێ. هه‌ر چه‌نده‌ دیرۆك بۆ مه‌ دسه‌لمینیت ب سه‌رفه‌رازی ڤه‌، كو ئه‌م كورد كه‌ڤنارین ب ژماره‌كا مه‌زن یا ده‌وله‌ت و میرنشینان ب ٢٥٠٠ سالان به‌ری زایینی كو ده‌له‌تا (لۆلۆ) هه‌بوو ١٤٠ سالان حوكوم یا كری ل ده‌ڤه‌رێ وه‌كو هاتیه‌ نڤیسین د پرتووكا خودێ ژی َرازی مه‌لا ئه‌نوه‌ر مایی د سمینارا خوه‌ دا ل سه‌ر كوردان ل (وه‌لاتێ چینێ*)، به‌ری (٧١ سالان) رۆژه‌كا وه‌ك ئه‌ڤرۆ ل ٢٢ كانوونا دوویێ سالا ١٩٤٦ ل ژێر ئالایێ كوردستانێ یێ پیرۆز و ره‌نگین كۆمارا كوردستان هاته‌دانان ل سه‌ر ده‌ستێن پێشه‌وا قازی مه‌حه‌مد و هه‌ژماره‌كا قاره‌مان و خه‌باتكارێن كورد ل كوردستانا رۆژهه‌لات و (بارزانیێ نه‌مر مسته‌فا) ب ٥٠٠ قاره‌مانان ژ خورت و عه‌گیدێن كوردستانا باشۆر به‌رهه‌ڤببوون ب رێوره‌سمێن هه‌ژی ل مه‌یدانا چارچرا ل سه‌نته‌رێ باژێرێ مهاباد هاته‌ راگه‌هاندن، كۆمارا كوردستان تیرۆژكه‌كا هه‌ره‌ گه‌شبوو و روودانه‌كا هه‌ره‌ گرنگ بوو د بیاڤێ بلندكرنا ئاستێ هوشه‌مه‌ندیا نه‌ته‌وی دا د ناڤ ملله‌تی دا و به‌رزكرنا ناڤێ ناسناما كوردی و ئارمانج و حه‌ز و بیر و بۆچوون گه‌له‌ك بوون بۆ ئاڤاكرنا ده‌وله‌تا كوردی، ل گه‌ل ده‌ستنیشانكرنا دۆست و نه‌یارێن كوردان. هه‌رچه‌نده‌ بوو ژیێ كۆمارێ یێ كرتبوو ١١ هه‌یڤ و ١١ رۆژ بوون، لێ د ڤی ده‌مێ كورت دا كابینا حوكمه‌تێ هاته‌پێكئینان ژ ١٢ وه‌زاره‌تان و دانانا بنیاته‌كێ ب هێز بۆ له‌شكرێ كۆمارێ بۆ پاراستنا خاك وه‌لاتی. سه‌ركرده‌ و به‌رپرس و رێبه‌رێن ده‌وله‌تێ هاتبوونه‌ دیاركرن و ئاماده‌كرن، ژماره‌كا پرۆژێن گرنگ و ستراتیژی د گه‌له‌ك واران دا نه‌خشه‌ و پلان بۆ هاتبوونه‌ دانان لێ نه‌هاتنه‌ جێبه‌جێكرن ژ به‌ر كورتیا ژیێ كۆمارێ، دانانا چاپخانه‌كێ و ده‌رئیخستنا ژماره‌كا رۆژنامه‌ و كۆڤاران ب زمانێ كوردی وه‌ك رۆژناما كوردستان زمانحالێ كۆمارێ و كۆڤارا (هه‌لاله‌ ،نیشتیمان، گروگالی مه‌ندالانی كورد). ١٦/١٢/١٩٤٦ دووایی رۆژبوو د ژیێ كۆمارێ و ل ٣١/٣/١٩٤٧ پێشه‌وا قازی محه‌مه‌د و برایێ وی سه‌یفی و كورمامێ وی سه‌دری هاتنه‌ سێداره‌دان سه‌ر ده‌ستێ رژێما شاهنشاهی و بوو خاله‌ك ره‌ش د ناڤچاڤێن وان دا و ده‌نگڤه‌دانه‌كا هه‌رده‌م د هه‌ستێ ملله‌تێ كورد دا. سه‌رشۆری و شه‌رمزاری بۆ وان جه و لایه‌ن و كه‌سێن سۆز و په‌یمانێن پالپشتیێ و هاریكاریێ ب جهنه‌ئینایین به‌رانبه‌ری كۆمارێ. كۆمارا كوردستان دێ مینیت هه‌رده‌م هێما و دوورشم و سه‌ربۆر و هێڤێنێ خه‌بات و سه‌ربه‌خوه‌یێ و راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا كوردی، ئه‌ڤچا بلا بیره‌وه‌ریا ٧١ سال یادا كۆمارا كوردستان بیته‌ هانده‌ره‌كێ ئه‌كتیڤ بۆ ئێكرێزی و رێخستنا مالا كوردی و ئێك كۆتارا سیاسی و پاراستنا ئاسایشا نه‌ته‌وه‌یی و چاره‌سه‌ریا هه‌می قه‌یرانێن سیاسی و دارایێ ل ژێر په‌یاما سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ.

كوردستانا رۆژئاڤا پارچه‌كا هه‌ره‌ گرنگه‌ ژ كوردستانا مه‌زن، ب درێژاهیا ٨٥٠كم. دگه‌هیته‌ سه‌رده‌ریا سپی یا ناڤه‌راست وه‌ك سنۆره‌كێ درێژ ل گه‌ل كوردستانا باكۆر. ب رووبه‌رێ ((١٨٣٠٠)) كم٢ و ب ژماره‌كا مه‌زن یا باژێر و باژێركێن كوردی، وه‌ك باژێرێ. كۆبانێ عه‌فرین، قامشلۆ، حه‌سه‌كه‌، دێركێ، باژێرێن پرانیا كورد لێ دئاكنجین ل گه‌ل عه‌ره‌بان ل نێزیكی باژێرێن حه‌له‌بێ و رقه‌ و حه‌سه‌كه‌. ب دو ملیۆن كوردان یێن تووشی هه‌می كارێن سته‌مكارى و ره‌گه‌زپه‌رستی و شۆفینیێ بووین ل سه‌رده‌ستێ رژێمێن به‌رێ و یێن كۆمارا سووریا. هه‌ر ژ نه‌دانا ره‌گه‌زنامێ و بێ به‌هری ژ بچووكترین مافێ ره‌وا. هه‌تا ڤه‌گوهاستنا ب زۆرى كو باژێرێن كوردان ب نیڤی دكرن، نیڤا كوردان دبرنه‌ ده‌ڤه‌رێن عه‌ره‌بان و ل شوونا وان عه‌ره‌ب دئینانه‌ جهێ وان. هه‌ر چه‌نده‌ كوردان رۆلێ خوه‌ هه‌بوو د خزمه‌تا عه‌ره‌بان و ئاینێ ئیسلامێ دا وه‌ك خودێ ژێرازی (حسنی الزعیم) سه‌رۆكێ كۆمارێ بۆ سالا ١٩٤٦ و د. محسن برازی سه‌رۆك وه‌زیران بۆ سالا ١٩٤٦ و زانایێ ئاینی د. محه‌مه‌د سه‌عید ره‌مه‌زان ئه‌لبۆتی…هتد ژ كه‌سانێن كورد. ئه‌ڤرۆ پشتی وان بارودۆخ و روودانان و هه‌بوونا جۆره‌كێ ئازادیێ و هه‌بوونا ژماره‌كا باش یا حزبێن كوردی ل گه‌ل ره‌وشه‌نبیریا هۆشه‌مه‌ندیا نه‌ته‌وایه‌تی. كو كوردان گه‌له‌ك خه‌بات كر و قوربانی دان هه‌ر ژ روودانێن دلته‌زین و په‌قینان. هه‌تا شه‌ڕێ ل دژی داعشى، بزاڤ و چالاكی د به‌رده‌وامن د گه‌له‌ك ئاستان دا بۆ به‌ر ب ده‌ستڤه‌ئینانا كیانه‌كی یان سه‌ربه‌خوه‌یێ. كو رۆلێ سه‌رۆك بارزانی ژی یێ خه‌مخۆر و دلسۆز و حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ د چارچووڤێ به‌رژه‌وه‌ندیا نه‌ته‌واتی دا یێ دیرۆكێ و یێ به‌رده‌وام و هاریكار و گرێدانا كۆنگرێ هه‌ولێرێ و دهۆكێ و ب ده‌هان دیدار و چاڤپێكه‌فتن ل گه‌ل پارت و لایه‌نێن كورد یێن كوردستانا رۆژئاڤا. هه‌ر چه‌نده‌ هه‌تا نها هنده‌ك لایه‌نێن هه‌ین سیسته‌مێ رژێمێن به‌رێ بكاردئینن ل به‌رانبه‌ری كوردان. له‌ورا هه‌ژی ئاماژێ یه‌ ب گۆره‌پانا شه‌ڕی و سیاسی بكه‌ین ل سووریا و خه‌ونا ملله‌تێ كورد یا سه‌ربه‌خوه‌یێ و و لێگه‌رینا هه‌ر ده‌لیڤه‌كێ بۆ بده‌ستڤه‌ئینانا مافێ خوه‌ یێ ره‌وا وه‌كو هاتیه‌ شلۆڤه‌كرن د رۆژناما (الشرق الاوسگ) دا ژماره‌ ١٣٩١١ل ٢٩/١٢/٢٠١٦ به‌رپه‌رێ ١١ كو دێ ب سێ ته‌وه‌را دا دیاركه‌ین دیمه‌نێ سووریا. نه‌ یێ دیار و خوه‌جهه‌ ل ژێر وان روودان و بارودۆخا كو ڤى شه‌ڕی. سووریا یا كریه‌ كاڤل و هه‌لوه‌شاندی و خه‌لكێ وێ یێ بزداندی و مه‌ترساندی و ب ملیۆنان یێن ئاوه‌ره‌بووین. سه‌باره‌ت كوردستانا رۆژئاڤا و ب تایبه‌تی ل نیڤا سالا ٢٠١٦ گه‌له‌ك گوهۆرین ل ده‌ڤه‌رێ چێبوون وه‌كو رزگاركرنا باژێرێ حه‌له‌بێ ل سه‌ر ده‌ستێ رژێما به‌شار ئه‌سه‌دی و زڤرینا داعش بۆ باژێرێ (ته‌دمر) یێ ستراتیجی و بزاڤا ده‌وله‌تا توركی یا ئه‌كتیڤ ب (درع الفرات) و كونترۆلكرنا رووبه‌رێن مه‌زن ل سه‌ر درێژاهیا سنۆرێ توركی و سووریێ، كو سنۆرێ كوردستانێ یه‌. نێزكبوونا رۆسی و توركی ل ژێر خیڤه‌تا به‌رژه‌وه‌ندیێن ده‌ولی و هه‌رێماتیك ئه‌ڤێ چه‌ندێ مه‌ترسیا هه‌ی ل سه‌ر خه‌ونا سه‌ربه‌خوه‌یێ. یا دویێ هه‌ڤپه‌یمانا ل گه‌ل واشنتون، سه‌رایی كو پارتێن كوردی باوه‌ریه‌كا موكوم یا هه‌ی ب هه‌ڤپه‌یمانا وان ل گه‌ل ئه‌مریكیان، لێ ددانه‌ ل به‌ر چاڤێن خوه‌ هه‌ر مگرتیه‌كا په‌یدا بیت یا پێكهاتیه‌كا دوه‌لی بۆ به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ ل سه‌ر كیستێ گه‌لان. له‌ورا هه‌ڤپه‌یمان یێن موكومكرین ل گه‌ل عه‌ره‌ب و تركمان و سریانان و هنده‌ك لایه‌نێن دی. سیسته‌مێ (فیدرالی) ل ده‌ڤه‌رێن ل ژێر كونترۆلا وان هاته‌ راگه‌هاندن. به‌لكی پرانیا خه‌لكێ سووریا یێن ل گه‌ل فیدرالیێ نه‌ بۆ كوردان و دبێژن چ ئاریشه‌ یان ئاسته‌نك ئوپۆزسیۆنا سووریا ل گه‌ل كوردان نینه‌، ئه‌و ژی وه‌لاتیێن سوورینه‌ حزبێن خوه‌ یێن كوردی یێن سه‌ربه‌خوه‌ هه‌یین. ژ بلی په‌یه‌ده‌ و یا ل گه‌ل رژێما سووریێ. هه‌ر چه‌نده‌ هه‌لۆیستێ توركیا یی نه‌رێنی یه‌ د ڤی بیاڤی دا بۆ هه‌ر كیانه‌كێ كوردی یێ سه‌ربه‌خوه‌یێ سێ نموونێ وه‌لات و نیشتیمانێ كوردی ل سووریا. وه‌كو هاتیه‌ دیاركرن ل سه‌ری ب سێ ده‌ڤه‌ران پارێزگه‌ها جزیرێ (حه‌سه‌كه‌) و كۆبانێ و عه‌فرینێ و ده‌ڤه‌رێن دی یێن پرانیا وان كوردن. كوردستانا رۆژئاڤا یا ل به‌ر ژماره‌كا ململان و روكمانیێن ناڤخوه‌یی و جیهانی. وه‌ك تركیا كو ئه‌ندامه‌كا ئه‌كتیڤه‌ د هه‌ڤپه‌یمانا ناتۆ دا و هه‌لۆیستێ ئیرانێ و رژێما به‌شار ئه‌سه‌د. هه‌ر سێ پێكڤه‌ ب ئێك ئارمانجن ئه‌و ژی ل دژی سیسته‌مێ فدرالیێ نه‌. لێ سه‌ره‌رای ڤێ چه‌ندێ و جوداهیا بریاران دوور پاشه‌رۆژا سووریا. رۆلێ ئوپۆزسیۆنێ ناهیته‌ ژ بیركرن دێ رۆلێ خوه‌یێ سه‌ره‌كی هه‌بیت و كوردان ژی دێ رۆلێ خوه‌ یێ به‌رز هه‌بیت بۆ پاشه‌رۆژا سووریا دیمۆكراسی و فره‌نه‌ته‌وه‌ و پاشه‌رۆژا كوردان.

ل رۆژێن ١٥ و ١٦ ڤێ مه‌هێ كۆنفرانسێ زانكۆیا ئه‌مریكی ل دهۆكێ یێ سه‌ربه‌خوه‌یا كوردستانێ (ئاسته‌نگ و ده‌لیڤه‌) هاته‌ گرێدان. ب به‌رهه‌ڤبوونا سه‌رۆكێ حوكمه‌تێ و شیره‌تكارێ ئه‌نجوومه‌نی ئاسیشا هه‌رێمێ و جێگرێ په‌رله‌مانی و پارێزگاری و ژماره‌كا مه‌زن یا به‌رپرسێن كورد و بیانی و سیاسه‌تمه‌دار و رۆناكبیر و ئه‌كادیمیێن و په‌رله‌مانتار و ره‌وشه‌نبیران. گرێدانا كۆنفرانسێ ناڤهاتی د ڤێ قووناغا هه‌ستیار و نازك دا.

پێنگاڤه‌كا پیرۆزا جیهانی و ناڤخوه‌یی یه‌ و یا پراكتیكه‌ بۆ ئازراندانا بابه‌تێ سه‌ربه‌خوه‌یێ وه‌ك مافه‌كێ ره‌وا یێ ملله‌تێ كورد. وه‌ك چاره‌مین نه‌ته‌وه‌ پشتی عه‌ره‌ب و تورك و فارسان ل رۆژهه‌لاتا ناڤین. تایبه‌تمه‌ندیا خوه‌ یا هه‌ی وه‌ك زمان و دیرۆك و خاك وه‌لات و كه‌لتۆر و جلوبه‌رگ و ره‌شتوتیتال و خه‌بات و بزاڤا رزگاریخواز هه‌تا هزاران هزار شه‌هیدێن سه‌ربلند و خودانێ خوه‌ و ده‌هان ده‌وله‌ت میرنشینا و شۆره‌ش و سه‌رهلدان و داستانان، ل سه‌رئێك پارچا ئه‌ردی ب رووبه‌رێ ٤٠٩٦٥٠كم٢. ب توخیبێ (٥٠) ملیۆن ئاكنجیان و ب ئالایێ خوه‌ یێ كه‌ڤنار و ره‌نگین و سروودا نیشتیمانی و هزاران هزار خورته‌مێر و عه‌گیدان پێشمه‌رگێن قاره‌مان. كو كورد تاكه‌ نه‌ته‌وانه‌ هه‌تا نوكه‌ د بێ ده‌وله‌تن، تووشی ژماره‌كا مه‌زن یا كارێن نه‌شه‌رعی و مرۆڤاتی بووین ژ كیمیاباران هه‌تا ئه‌نفالێن ره‌ش ل سه‌ر ده‌ستێ رژێمێن به‌رێ و هه‌تا نوكه‌ هنده‌ك ره‌گه‌زپه‌رست و شۆڤێنی یێن هه‌ولدده‌ن سیسته‌مێ وان رژێمان بكاربینن ل به‌رانبه‌ری مه‌ كوردان. له‌ورا زێده‌باری وان گۆتار و راپۆرت و په‌یڤێن پشته‌ڤانیێ و بابه‌تێن گرنگ بها گران و یێن ل گه‌ل سه‌ربه‌خوه‌یێ و راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا كوردی وه‌ك مافێ ره‌وا یێ ملله‌تێ كورد و بارودۆخێن سیاسی ل عیراقێ و جیهانێ هاتینه‌ خواندن و شلۆڤه‌كرن ژ لایێ سه‌رۆكێ حوكمه‌تێ. ب به‌رهه‌ڤبوونا چه‌ندین كه‌سێن گرنگ ل ئاستێ جیهانێ و یێن هه‌رێمێ، ئه‌ڤجا وه‌ك پێشنیاز یا باش بوو ل گه‌ل ڤێ چه‌ندێ دو میحوه‌ر هاتبوونه‌ ئاماده‌كرن. به‌ری و پشتی سه‌رهلدانا ئادارا سالا ١٩٩١ یا جه‌ماوه‌رێ كوردی د بیاڤێ بزاڤا رزگاریخوازیا كوردی و دیرۆكێ دا، یێن پر ده‌وله‌ت و مێرنشی و په‌یمان و رێكه‌فتن وه‌ك ره‌گه‌ز و بنه‌ما و به‌لگه‌نامه‌یێن ره‌سه‌ن و جیهانی یێن ده‌وله‌تبوونێ، ب مه‌ره‌ما شه‌رعیه‌تكرن و خورتكرن و زه‌نگینكرنا بریار و راسپارده‌یان و هاڤێتنا پێنگاڤان.. بۆ نموونه‌ ((١))كورد خودان ئێكه‌مین ده‌وله‌ت بوون ب ناڤێ (لۆلۆ) به‌ری زایینی ب ٢٥٠٠سالان و حوكم بۆ ١٤٠ سالان یێ كرى ل ده‌ڤه‌را هه‌لمان و زه‌هاو هه‌تا هه‌كاریا، پاشی ده‌وله‌تا جۆتی ئان گۆتی ٧٠ سالان حوكم یێ كری و جۆتی ل سه‌ر ناڤێ زنجیرا چیایێ جۆتی. پاشی چار حوكمه‌تێن كوردی ژێ چه‌ق دان ئه‌و ژی (كاشانی، میتانی، نایری، سوباری) پاشی حوكمه‌تا (خلدی ئان كالدی) ژ لایێ كوردێن خلدی (الخلدیون) و پشتی وێ حوكمه‌تا (میدیا) (المیدیه‌) پایته‌ختێ وێ (ئقباتان) بوو كو نوكه‌ یا به‌رنیاسه‌ ب (هه‌مه‌دان) و یا به‌رده‌وامبونا حوكمێ (كۆرش) یێ فارسی كو ل سه‌ر ده‌ستێ وی هاته‌ هه‌لوه‌شاندن و هنده‌ك مێرنشینێن بچووك هاتنه‌ پێكئینان هه‌تا دیاربوونا ئاینێ ئیسلامێ یێ پیرۆز و ل سالا ٩٠٦ ز حوكمه‌تا ئه‌لهه‌مزانیه‌ هاته‌ دامه‌زراندن و یا به‌رده‌وامبوو هه‌تا چه‌رخێ ١٣ یێ زایینی. هه‌ر وه‌سا حوكمه‌تا (دۆسته‌كی سالا ١٠١٥ ز و یا ئه‌رده‌لانی ٦١٧-١٢٨٤ز و یا مه‌لكێن كورد (الكرت) ٦٤٢-٧٨٥و یا الزندیه‌ ١١٦٧-١٢٠٢ م و یا براخونیه‌ ١١٧٢-١٣٠٠م و یا محه‌مه‌د پاشایێ (میرێ كور) و مێرنشینێن كوردی وه‌ك یا به‌هدینان و بابان سۆران و هه‌كار و …هتد هه‌تا سالا ١٨١٢ز میر به‌درخان پاشا ل گه‌ل ئه‌میرێن ده‌ڤه‌را بۆتان حوكمه‌ته‌كا كوردی دامه‌زراند.ل١٩٢٢ م شێخ مه‌حموود حه‌فید حوكمه‌ته‌ك ل سوله‌یمانیێ پێكئینا و خوه‌ دانا شاهێ كوردستانێ. ل٢٢/١/١٩٤٦ كۆمارا كوردستان ل مهاباد هاته‌ راگه‌هاندن ب سه‌رۆكاتیا پێشه‌وا قازی محه‌مه‌د و ل ١٦/١٢/١٩٤٦ هاته‌ هه‌لۆشاندن و ل ٣١/٣/١٩٤٧ قازی محه‌مه‌د هاته‌ سێداره‌دان ل سه‌ر ده‌ستێ شاهنشاهێن ئیرانێ. پشتی سه‌رهلدانا سالا ١٩٩١ په‌رله‌مان و حوكمه‌تا هه‌رێمێ هاتنه‌ راگه‌هاندن و كاروانێ كار و خه‌باتێ یێن به‌رده‌وامه‌ ب سه‌رۆكاتیا مسعود بارزانی سه‌رۆكێ هه‌رێمێ.
٢. په‌یمان و رێكه‌فتنێن دامه‌زراندنا حوكمه‌تێن كوردی. (ا) په‌یمانا سیڤه‌ر ل ١٠/٨/١٩٢٠ برگێن ٦٢-٦٣-٦٤ (ب) گۆته‌بێژیا عیراقی و بریتانی ل ٢٢/١٢/١٩٢٢ (ج) بریارا جڤاتا عوسبه‌ت الامم المتحده‌ ل ١٦/١/١٩٢٦ (د) په‌یمانا ده‌ولی یا سالا ١٩٧٦ئه‌وا هاتیه‌ ئیمزاكرن ژ لایێ ١٤٩ ده‌وله‌تان ڤه‌ (ه) رێكه‌فتنا ١١ ئادارێ ١٩٧٠ (و) بۆرینا ١٠٠ سالان ل سه‌ر په‌یمانا سایكسپیكۆ ١٩١٦
٣. شۆره‌شێن كوردی ل دژی داگیركه‌ران و بده‌ستڤه‌ئینانا مافێ ره‌وا و سه‌ربه‌خوه‌یێ. (ا) بزاڤا میر محه‌مه‌د رواندوزی ١٨٣٠م (ب)شۆره‌شێن به‌درخانیا ١٨٤٣-١٨٤٨ (ج) شۆره‌شا عوبه‌یدوللا نه‌هری ١/٨/١٨٨٠ (د) شۆره‌شا شێخ عه‌بدوسه‌لام بارزانی ١٩٠٩-١٩١٤ (ه) شۆره‌شا سمكۆ شكاك و شێخ مه‌حموود حه‌فید ١٩١٩م ده‌ربه‌ندێ بازیان و شۆره‌شا نیسانێ١٩٣٠ (و) شۆره‌شا شێخ سه‌عید پیرانی ١٤/٢/١٩٢٥ (ز) شۆره‌شا ئاگری ئیحسان نووری پاشا ١٩٢٧-١٩٣٠(ح) شۆره‌شا دێرسم سه‌ید رزا ١٩٣٧ (ت) شۆره‌شێن بارازان١٩٣٢-١٩٤٣=١٩٤٥ب سه‌ركرده‌یا شێخ ئه‌حمه‌د بارزانی و بابێ روحی یێ نه‌ته‌وا كورد مسته‌فا بارزانی.(ك)شۆره‌شا ئیلۆنێ ١١/٩/١٩٦١ ب قومانداریا بارزانیێ نه‌مر مسته‌ف. (ل) شۆره‌شا گولانێ ٢٦/٥/١٩٧٦. له‌ورا بلا ئه‌ڤ كۆنفرانسه‌ هۆسا یێ گرنگ و سه‌ركه‌فتی و كه‌سانێن زانا و شاره‌زا خودانیێن بریار و ده‌ستهه‌لات پشكدار بووین ب بریار و راسپارده‌ و بیروبۆچوونێن خوه‌ڤه‌ یێن گرنگ. بیته‌ پرۆژه‌ك و نه‌خشه‌رێیا گه‌هاندنا سه‌ربه‌خوه‌یا كوردستانێ. ب ئێكرێزیا ملله‌تێ كورد و ئێك گۆتارا سیاسی + ژێرخانه‌كا خورستی و به‌رهه‌مدار و سه‌ربه‌خوه‌یا ئابووری + خوشكرن و موكومكرنا هه‌می په‌یوه‌ندیا د هه‌می وار و بیاڤان دا ل سه‌ر ئاستێ ده‌ڤه‌رێ و جیهانێ + ئیراده‌كا خورت و پاراستنا ئاسایشا نه‌ته‌وا+ راگه‌هاندنه‌كا ئه‌كتیڤ ب زمانێ خویێ و بیانی و هوشه‌مه‌ندیه‌كا دلسۆز = سه‌ربه‌خۆیا كوردستانێ.

ئه‌ڤرۆ پشتى سه‌رهلدانا ئاداراسالا 1991 یا پیرۆز كو د ده‌مێ 25 سالان هوشمه‌ندیه‌كا دژوار یا پر ڤیان و رێز بۆ ئالایێ كوردستانێ یا ل جه‌م ملله‌تێ مه‌ په‌یدابووی ل ژێر سیبه‌را ڤى ئالایێ پیرۆز، په‌رله‌مان و حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ و هه‌موو سازیێن میری و رێكخراوێن پیشه‌یى و جه‌ماوه‌رى كاردكه‌ن، ئالایه‌كێ فه‌رمی یه‌ و دوورشمێ ملله‌تێ كورده‌ سه‌رانسه‌رى كوردستانا مه‌زن و جیهانێ جهه‌كێ تایبه‌ت یێ هه‌ى د ناڤ دلێ كورد و كوردستانیان دا، رێزگرتن و ڤینا ڤى ئالاى چ توخیب و سنۆر نینن ل جه‌م هه‌میان و روح و جه‌رگێ ملله‌تى یه‌ و د ئاماده‌نه‌ بۆ جانفیدایێ پێخه‌مه‌ت هه‌رده‌م یێ به‌رز و بلند بیت، یێ دیار و ئاشكه‌رایه‌ ل سه‌ر هه‌مى جهان و ل سه‌ر سنگ و ملا و دێ مینیت هه‌رده‌م دوورشمێ دیرۆك و خه‌باتا نه‌ته‌وا كورد ل سه‌ر ئاستێ ناڤخویى و جیهانێ و ئێك ژ ره‌گه‌ز و بنه‌مایێن سه‌ره‌كى یێن ده‌وله‌تبوونا كوردان و ب ئانه‌هیا خودایێ مه‌زن و دلۆڤان دێ ل ژێر سیبه‌را ڤی ئالای سه‌ربه‌خوه‌یى دێ هێته‌ راگه‌هاندن، ل ژێر په‌یڤا دیرۆكى یا سه‌رۆك بارزانى ل 16ـ 8 ـ 1998 ل ده‌مێ فه‌رمۆتى و گۆتی (ئه‌ز ل سالا 1946 و ل ژێر سیبه‌را ئالایێ كوردستانێ یێ ژ دایكبوویم و هه‌ر ل خولكه‌كێ ئه‌ز یێ ئاماده‌مه‌ ل ژێر سیبه‌را ڤی ئالای و بۆ ڤی ئالاى بمرم). له‌ورا هه‌ر سال جه‌ماوه‌رێ كۆردستانێ ب رێز و نه‌وازشا ڤه‌ رۆژا 17 كانوونا ئێكێ رۆژا ئالایێ كوردستان ساخ دكه‌ن. سیمایه‌كێ هه‌ستیار و دژوار یێ هه‌ى كو بۆ جیهانێ دسه‌لمینن رێزگرتنا ڤى ئالایى چه‌ند یا مه‌زنه‌ جه‌م خه‌لكێ مه‌ و ل ژێر ڤى ئالایێ پیرۆز و ل به‌رۆكێن شه‌رى دا ل سه‌رده‌ستێ پێشمه‌رگێن قاره‌ما ن پارێزه‌رێن خاك وه‌لات نیشتیمان و ل ده‌ڤه‌رێن كوردستانى یێن رزگار كرین ل دژى شه‌ڕێ زۆرداریێ و تیرۆرستێ یێ داعش سه‌ركه‌فتنێن مه‌زن یێن تۆمار دكه‌ن و سه‌دان خۆرته‌ مێر و عه‌گیدان خوینا خوه‌ یا پاك یا كریه‌ قۆربانى بۆ ئاخا كوردستانێ و به‌رپه‌رێن تۆمارا بزاڤا رزگاریخوازیا كوردى ب جانفیدایێ نه‌خشاندن ل ژێر سیبه‌راڤی ئالای، هه‌ژى ئاماژێ یه‌ كو هزاران شه‌هیدێن كوردستانێ و قۆربانیێن مه‌زن و یێ هاتیه‌ نیگاركرن و نه‌خشه‌ كرن و د‌ورین ب هزر و بیرێن كوردایه‌تیێ و ب هه‌ر داڤه‌كا ڤى ئالایێ پیرۆز رامان و سه‌ربۆر و قووناغێن بزاڤ و خه‌باتا ته‌ڤایا ملله‌تێ كورده‌ و یێ هاتیه‌ دانان ب خوینا تبلێن خه‌باتكه‌ر و دلسۆز داڤ ب داڤ یێ هاتیه‌ دۆرین و پێكئینان و پاراستن هه‌ر ژ ده‌ستێ پێشه‌وا (قازى محه‌مه‌د) سه‌رۆكێ كومارا كوردستانێ ل مهاباد بۆ ده‌ستێ بابێ نه‌ته‌وا كورد (بارزانى مسته‌فا) ل 16/12/1946 هاتیه‌ راده‌ستكرن، پیرۆزبیت ئه‌ڤ ل هه‌می ملله‌تێ كورد و رووره‌شی و شه‌رمزاری بۆ وان كه‌سان ژ په‌یه‌دێ ئه‌وێن سڤكاتی ب ئالایێ كوردستانێ كرین و ئه‌و ئالایێ پیرۆز سۆتی ل رۆژا چاری ڤێ مه‌هێ ل باژێرێ عاموودێ ل كوردستانا رۆژئاڤا وه‌ك مه‌زنترین خیانه‌ت و بێرێزى ل به‌رانبه‌ری ئالاى و هه‌ر چار پارچێن كوردستانێ، دێ هه‌ر مینیت ئالایێ كوردستانێ ب ڤان ره‌نگ و رامانان یێ بلند و پاراستی، ره‌نگێ سۆر خوینا شه‌هیدێن هه‌رده‌م ساخ .. ره‌نگێ كه‌سك سروشت و ژینگه‌هێ كوردستانێ یێ جوان، ره‌نگێ سپی تیشك و رۆناهیا ئاشتی و ئازادیێ .. ره‌نگێ زه‌ر و سۆر ره‌نگێ ئاگر و خه‌تیر و شه‌مالێن نه‌وروزێ… د ڤه‌گێرانا رێوره‌سمێن دوهى دا دخوازم تشته‌كێ سرنجراكێش دیار بكه‌م كو ئۆفیسا ئه‌ز كار لێ دكه‌م (رێڤه‌به‌ریا گشتی یا چاندنێ) ل دهۆكێ جارا ئێكێ یه‌ به‌رى ده‌هان سالان ل سه‌ر ئاستێ پارێزگه‌هێ و هه‌رێمێ رۆژا ئالایى ساخ دكه‌ت، به‌رى پێكئینانا گرۆپێ ئالا كو ب كاره‌كێ پیرۆز رادبن جهێ رێزێ یه‌، رێڤه‌به‌رى هاته‌ خه‌لاتكرن ژ لایێ گرۆپى ڤه‌ و سه‌رۆكێ وێ (په‌هله‌وان شێخ مه‌می). هنده‌ك تشت دهێنه‌كرن ژ به‌ر سه‌رگه‌رمیا و گێرانا ئاهه‌نگێن ئالابه‌رزكرنێ خه‌لكه‌كى ب ته‌قه‌زا ڤه‌، دوهى پشتى نیڤرۆ و ل جادا ئۆڤه‌ر و ئه‌نده‌ر پاس ل جه‌م شقێن (كایار) من دیت ئالایێ كوردستانێ یێ كه‌فتى یه‌ سه‌ر جاددێ وه‌ دیاره‌ ژ ده‌ستێ قوتابیان ئه‌وێن ده‌رچووین یان هه‌ر ژێده‌ره‌كێ بیت و ترومبێل یێن سه‌را دهین و چن ئه‌ز دربازبوون و هاته‌ ل بیرامن دبێژن ل ده‌مێ جه‌نگان و ل قادا شه‌ڕی ل ده‌مێ هه‌لگرێ ئالاى دهیته‌ برینداركرن یان دێ شه‌هید بیت خوه‌ نائێخیت حه‌تا ئێك نه‌هێت دا ئالاى ژێ وه‌ربگریت و نه‌كه‌ڤیته‌ ئه‌ردی. هه‌روه‌سا قوتابى ل ده‌مێ ئالاى بلندكه‌ت دێ ڤه‌كه‌ت و ددانیته‌ سه‌ر ملێ خوه‌ پاشی دێ ب رێز و سروودا نیشتیمانى بلند كه‌ت. له‌ورا بۆ وژدان بێژم من ترومبێلا خوه‌ لا دا ره‌خه‌كى و ترومبێل راوه‌ستاند و من ئالا راكر و سوپاس بۆ وان شۆفێران ئه‌وێن هنده‌كان ده‌ست قوتاین و یێن ب ئاخفتنێنن ب رێز و جوان گۆتین وه‌ك هه‌سته‌كێ نه‌ته‌واتى یێ دلسۆز بۆ ئالایى.

((پێشمه‌رگه‌)) ئه‌و ناڤێ پیرۆز و ره‌نگین یێ خورته‌ مێر و عه‌گیدان، سونبلا نه‌ته‌وا كورد ل هه‌می ده‌م و قووناغ و چه‌رخان هێزا شۆره‌ش و سه‌هلدان و داستانان بوون ل دژی داگیرگه‌رێن كوردستانێ و بده‌ستڤه‌ئینانا مافێ كوردان یێ ره‌وا، ب شێوه‌كێ گشتی، پشتی شه‌ڕێ جیهانێ یێ ئێكێ سالا ١٩١٤ و ب شێوه‌كێ تایبه‌ت یێن كۆمارا كوردستان ل مهاباد سالا١٩٤٦ و هه‌ر دو شۆره‌شان ئیلۆن و گولانێ و به‌رده‌وامیدانا وان سه‌رهلدانا بهارا سالا ١٩٩١ یا جه‌ماوه‌رێ كوردستانێ. نها ژی پێشمه‌رگه‌ شێرێن ده‌شت و چیانه‌. جهێ رێز و ڤینا گه‌لێ كوردانه‌، كو ئه‌ڤه‌ ده‌مه‌كێ درێژه‌ هه‌تا نوكه‌ چ رۆژێن هه‌ژی و گونجای بۆ پێشمه‌رگه‌ی نه‌هاتینه‌ ده‌ستنیشانكرن دا بكه‌نه‌ رۆژا پێشمه‌رگه‌ی ل كوردستانێ، ئه‌ڤرۆ پێشمه‌رگه‌ یێ خاك و گه‌ل وه‌لات و نیشتیمانى دپارێزیت ل دژی دوژمنه‌كێ درنده‌ و تیرۆرستێ. ئه‌و ژی شه‌رێ داعشه‌ ب درێژاهیا ١٠٨٠ كم و یێن سه‌ركه‌فتنێن مه‌زن بده‌ستخوه‌ ڤه‌ دئینن، كو ئه‌ڤرۆ ئه‌م هه‌می سه‌رفه‌راز و سه‌ربلندین ب پێشمه‌رگێن كوردستانێ و ل ژێر چاڤدێریا قوماندارێ گشتی یێ هێزا چه‌كدار ل هه‌رێما كوردستانێ مسعود بارزانی سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ. هه‌می سنۆرێن كوردستانێ پێشمه‌رگێن قاره‌مان یێن پارێزاین و یێن به‌رگریێ ژێ دكه‌ن و ده‌وله‌ت سه‌رێ وان و خوینا شه‌هیدێن سه‌ربلند و هه‌رده‌م ساخ، كوردستان یا ئارام و ته‌نایه‌ و سیسته‌مێ ژین و ژیارێ یێ به‌رده‌وام و سه‌قامگێره‌ ل دووڤ شیانێن به‌رده‌ست هه‌ین، ئه‌ڤجا ئه‌ڤ پێشمه‌رگێ هۆسا زێره‌ڤان و پاسه‌وان و روح فیدا وێ دیرۆكا دوور و درێژ یا پر سه‌ركه‌فتن و جانفیدایی و قاره‌مانیا ل سه‌ر ئاستی عیراقا فیدرال و كوردستانێ. یا فه‌ره‌ و گرنگ ل سه‌ر حوكمه‌تا به‌غدا به‌ری په‌سه‌ندكرنا قانوونا (الحشد الشعبی) پێشمه‌رگه‌ كربا د هێلا ئانكو د سیسته‌مێ (المنڤومه‌ الدفاعیه‌) یا عیراقێ دا. هه‌ر چه‌نده‌ د دستوورێ عیراقێ دا پێشمه‌رگه‌ دهێته‌ نیاسین وه‌ك هێزه‌ك د سیسته‌مێ به‌رگریێ دا وه‌ك پشكه‌ك ژ وه‌زاره‌تا به‌رگریا كۆمارا عیراقا فیدرال، لێ سه‌ره‌رایی ڤێ چه‌ندێ یا بوویه‌ به‌س حبر ل سه‌ر وه‌ره‌قێ چ مووچه‌ و بۆدجه‌ بۆ نه‌هاتینه‌ دانان. هه‌روه‌ سا سه‌باره‌ت ئیمتیازێن سۆپای و مافێن قانوونی، ئه‌ڤه‌ ژی سه‌رپێجیه‌كا دیاره‌ ل سه‌ر دستووری دیاره‌ ئه‌و ژی یێ بوویه‌ په‌راوێزه‌ك كو جهێ داخێ یه‌ هه‌تا نها هنده‌ك لایه‌ن ب سیسته‌مێ ره‌گه‌زپه‌رست و شۆڤینی و دكتاتۆریێ یێن سه‌ره‌ده‌ریێ ل گه‌ل هه‌رێما كوردستانێ دكه‌ن د ڤی بیاڤی دا و د بیاڤێن دی دا وه‌ك یا دیار ل جه‌م مه‌ هه‌میان كو په‌سه‌ندكرنا حه‌شدا ناڤهاتی گه‌له‌ك بیر و بۆچوون و هزر و مه‌ترسی یێن ل سه‌ر هه‌ین د گه‌له‌ك وار و بیاڤ و ئاستان دا. ئۆمێده‌وارین نه‌بیته‌ جهێ مه‌ترسی و تێكدانێ و نه‌خۆشی و جوداهیێ و مه‌زهه‌بیێ ل ده‌ڤه‌رێ. له‌ورا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ب ئه‌ركه‌كێ پیرۆز رادبیت ل به‌رانبه‌ری پێشمه‌رگان ل ژێر ڤان بارودۆخان و قه‌یرانا دارایی. لێ هه‌ر چه‌ند ئه‌م بكه‌ین بۆ وان قاره‌مانان ئه‌م دبینین ئه‌رك و رۆلێ مه‌یێ سه‌ره‌كی یه‌ و ئه‌م هه‌می پشته‌ڤانین دوورشمێ (ئه‌م هه‌می پێشمه‌رگه‌ینه‌) و ئه‌ڤ درووشمه‌ دێ هه‌ر مینیت یێ به‌رز و بلند د ناڤ مه‌دا. پێشمه‌رگێن كورد و كوردستانێ دێ مینن وه‌ك بیبیتكا چاڤێ ملله‌تی. ئه‌و ئه‌لهۆیێن ده‌شت و چیا و سه‌نگه‌رێ پیلای و شیرها سنۆرێ كوردستانێ یا موكوم و خورستی، پارێزه‌رێن خاك وه‌لات. سیمایێن ئاشتیی و ئازادیێ و خه‌باتا به‌رده‌وام كو ناڤێ ((پێشمه‌رگه‌)) دونیا هه‌ژاند وه‌ك تاكه‌ هێز ل جیهانێ شه‌ڕێ تیرۆرێ و داعش یێ دكه‌ت و خه‌لكێ جیهانێ یێ پێ داخباره‌ و پرڤیانه‌ كو رۆژانه‌ ب ده‌هان راپۆرت و بابه‌ت یێن دهێنه‌ نڤیسین و ده‌رخستن ل سه‌ر پێشمه‌رگه‌ی ل رۆژنامێن ده‌وله‌تێن بیانی دا و میدیایا كوردی ژی ئاماژێ دده‌ته‌ ڤێ چه‌ندێ ب تایبه‌تی ل كه‌نالێ كوردستان تی ڤی یێ ئه‌سمانی.

پشتی وان رۆژێن سه‌خت و دژوار و وان كارێن نه‌ مرۆڤایه‌تى ب سه‌رێ مه‌ كوردان هاتین و وان رووبارێن خوینێ رێتین یێن هزاران هزار شه‌هیدا و بزاڤه‌كا دوور و درێژ ژ بزاڤا رزگاریخوازیا كوردی یا پر جان فدایی و ده‌ستڤه‌ ئینانا سه‌دان ده‌ستكه‌فتیان هه‌ر ژ دامه‌زراندنا حكوومه‌تا هه‌رێما كوردستانی تا وان پێشكه‌فتنێن كه‌فتینه‌ د هه‌می بیاڤێن ژین و ژیارێ دا. ئه‌ڤرۆ ل گه‌ل هه‌بوونا ڤان قه‌یرانا هه‌ر ژ شه‌رێ داعش یێ درنده‌ و قه‌یرانا سیاسی و دارایى تا ئاریشێن ئاوارا و یێن ناڤخۆیى، ئه‌ڤجا ل جاتى ئه‌م هه‌مى د ئێك سه‌نگه‌ر دابین و به‌ر ب موكمكرنا ئێكرێزیا ملله‌تێ كورد و پاراستنا ئاسایشا نه‌ته‌وه‌یى ڤه‌ بچین مخابن هنده‌ك گۆتگۆتك و روودانێن دوور ژ بزاڤا رزگاریخوازیا كوردى و ره‌وشت و تیتالێن كوردایه‌تیێ ل ده‌ڤه‌را سله‌یمانیێ هاتنه‌ روودان كو مه‌ بزڤرینه‌ بنێ گری، ئانكو خالا سفرێ كو بچینه‌ سه‌ر سیسته‌مێ پارێزگه‌هان وكو هاتیه‌ گۆتن سه‌ر زارێ جێگرێ په‌رله‌مانێ عیرافێ ئارام شێخ محه‌مه‌د و ئه‌وێن گۆتین عه‌بادى عه‌بادى، بلا گۆتبا عه‌بادى كا مووچه‌ عه‌بادى كا بودجه‌ و.. هتد. كو ئه‌ڤرۆ ئه‌م پێدڤى چاره‌سه‌ریا قه‌یراناینه‌ و به‌رگریێ ژ خاكێ كوردستانێ بكه‌ین و ب ئێك دل و جان راوه‌ستین به‌رامبه‌رى ره‌گه‌زپه‌رستا و شوفینیا ئه‌وێن هێشتا ل سه‌ر سیسته‌م و سیاسه‌تا رژێمێن به‌رێ سه‌ره‌ده‌ریێ دگه‌ل كوردان دكه‌ن.
ئه‌ڤرۆ هه‌می كورد و كوردستانى یێن داخوازكرینه‌ كو ل ژێر په‌یاما سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ مه‌سعود بارزانی یا رۆژا 21/11/2016 كو هه‌رده‌م سه‌رۆك بارزانى كلیلا چاره‌سه‌ریا ئاسته‌نگ ورئاریشایه‌ چ سه‌ر ئاستێ عیراقێ یان یێ كوردستانێ سه‌خمه‌راتى ده‌ستڤه‌ئینانا مافێ خوه‌ یێ ره‌وا ب ئێكرێزى و ئێك گوتارا سیاسى د ئێك سه‌نگه‌ر دابین و به‌رگریێ ژ هه‌ر كاره‌كێ پێدڤى و روودانه‌كا په‌یدا دبیت بكه‌ین.
هه‌روه‌كی دوای ده‌ستپێشخه‌ری یا به‌رى ماوه‌كى هه‌ر بۆ ڤێ مه‌ره‌مێ بوو، كو هه‌می پارتێن سیاسی ل سه‌ر مێزه‌كێ رۆینن و ب زمانێ دیالوكێ ئاریشا چاره‌سه‌ر كه‌ن، لێ جهێ داخێ یه‌ هنده‌ك لایه‌ن ئاماده‌ نه‌بوون، لێ ئه‌ڤێ جارێ ئه‌گه‌ر هه‌مى لایه‌نێن سیاسى و یێن شوله‌ژێ د به‌رژه‌وه‌ندا ملله‌تێ كورد دابن و چاره‌نڤیسێ كوردان و پاشه‌رۆژه‌كا گه‌ش و رێخستنا مالا كوردی بڤێت، دێ ئاماده‌بن د كۆمبوونا په‌یاما سه‌رۆكی دا و ب روحه‌كا كوردایه‌تیێ یا دوور ژ ناكۆكی و ململانا حزباتیێ ب ئێك ئارمانج و هه‌لویست نه‌ك وه‌ك كۆمبوونێن به‌رێ، چونكی چاڤێ مه‌ هه‌میا دێ ل بریار و ئه‌نجامان بیت، داكو رۆژه‌كا نوو ل ژێر ئالایێ كوردستانێ یێ ره‌نگین بهه‌لێت و ئه‌م هه‌موو پاسه‌وان و زێره‌ڤان بین سه‌نگه‌رێ خۆرستى دا و پێكڤه‌ بگه‌هینه‌ (به‌ر الامان).

دوژمنێن كوردان په‌یڤه‌كه‌ هه‌رده‌م یا ل سه‌ر زارێ مه‌ كوردان. چ د ناڤبه‌را مه‌ ب خوه‌ دا بیت، یان ژی ل كۆر و سمینار و دیدار و چاڤپێكه‌فتنا بیت. ئه‌ڤه‌ ژی دزڤریته‌ دژاتیا ل سه‌ر ده‌مێ به‌رێ. یێ ته‌په‌سه‌ریێ و سیاسه‌تێن شوفینی و ره‌گه‌ز په‌رستیێ و سته‌مكاریێ و جینوسایدیێ به‌رامبه‌ری كوردان ژ لایێ رژێمێن ده‌ڤه‌رێ یێن سه‌ر وی ده‌می كو دژاتیا ملله‌تێ كوردی دكرن. زێده‌باری وان په‌یمانا و رێكه‌فتنان هه‌ر ژ سایكس پیكۆ ل سالا (1916) هه‌تا لۆزان سالا (1923) و یا جه‌زائیر سالا (1975) یێن زیانه‌كا مه‌زن گه‌هاندینه‌ پاشه‌رۆژا كوردستانێ. له‌ورا به‌رامبه‌ری ڤێ چه‌ندێ ده‌هان شۆره‌ش و داستان و سه‌رهلدان یێن رابووین ل كوردستانێ. هه‌ر ژ حه‌ره‌كا میر محه‌مه‌د ره‌واندوزی سالا (1830ز) هه‌تا شۆره‌شا گولانێ سالا (1976ز). ب خوینا هزاران هزار شه‌هیدێن سه‌ر بلند و هه‌رده‌م ساخ توشی رۆژێن سه‌خت و دژوار و كارێن نه‌مرۆڤایه‌تی و یێن دژی شه‌رعیه‌تا دوه‌لی. هه‌ر ژبێ به‌هری ژ بچووكترین مافێ ره‌وا تا ئه‌نفالێن ره‌ش و كیمیا بارانكرنێ. سه‌خمه‌راتی ده‌ستڤه‌ئینانا مافێ ره‌وا یێ ملله‌تێ كورد. دابه‌شكرنا كوردستانێ ل سه‌ر چار پشكان. ل توركیا و ئیران و عیراق و سووریا. ل وێ سه‌رده‌می چار به‌روكێن دژاتیێ بۆ كوردان ڤه‌كرن. تا شۆره‌شا ئیلۆنێ (1961) ب قومانداریا بابێ رۆحی یێ نه‌ته‌وا كورد بارزانیێ نه‌مر. كو خه‌لكێ جیهانێ ب شێوه‌كێ گشتی ب ناڤێ وی یێ پیرۆز كورد نیاسینه‌ و په‌یوه‌ندی دگه‌ل ده‌وله‌ت و خه‌لكێ جیهانێ د سنووردار بوون. كو ل وان ده‌ما چ هوكار و سازیێن راگه‌هاندنێ نه‌بوون. ئه‌وێن به‌رده‌ست ژی یێن وان رژێمێن دكتاتۆر بوون. لێ سه‌ره‌رایێ ڤێ چه‌ندێ په‌یوه‌ندیێن وی ده‌می نه‌ ل ئاستێ خراب بوون. نه‌یار و دوست د دیار بوون و دگه‌ل دوستانیا چیایێن كوردستانێ هه‌ڤال و دوست مه‌ هه‌بوون بۆ نموونه‌ وه‌ك خودێ ژێ رازیا (ایه‌الله‌ محسن الحكیم و جه‌مال عه‌بدولناسر و موعه‌مر قه‌زافی و مه‌دام دانیال میتیران و جمال جنبلات و كمال جنبلات تا هوزانڤانێ مه‌زن محه‌مه‌د مه‌هدی جواهری و مه‌حموود ده‌روێش و نڤیسه‌رێ خه‌باتكه‌ر جه‌رجیس فه‌تحوللا) و ژ نڤیسه‌ر و رۆژنامه‌ و نڤیس بۆ نموونه‌ رجائی فائید و عومه‌ر حه‌مروشتا و هنده‌ك هوزێن عه‌ره‌بان بۆ نموه‌نه‌ وه‌ك یا شه‌مه‌ر و..هتد). ئه‌ڤرۆ پشتی سه‌رهلدانا جه‌ماوه‌رێ كورد ل بهارا سالا (1991) و بزاڤ و رۆلێ سه‌ركرده‌یا كوردی ب شێوه‌كێ گشتی و یێ رێزدار مه‌سعود بارزانی سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ ب شێوه‌كێ تایبه‌ت. و ب ئه‌نجام و خه‌بات و بزاڤا رزگاری خوازیا كوردی. قووناغه‌كا نوو مه‌ ده‌ست پێ كر یا پر ده‌ستكه‌فتی و ئارمانج هه‌ر ژ په‌رله‌مانێ هه‌لبژارتی و حكوومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ تا پێگه‌ه و سازیێن میری و پێشه‌یی و پێشكه‌فتنێن هه‌مه‌جۆر د گه‌له‌ك وار و بیاڤان دا ل ژێر ئالایێ كوردستانێ یێ پیرۆز و سرودا نشتیمانی یا (ئه‌ی ره‌قیب). و كه‌نالێن دبلوماسی یێن گرتی ڤه‌بوون دگه‌ل جیهانێ و كوردستان بۆ بنگه‌هێ ئاشتیێ و ئازادیێ و سه‌ربه‌ستیێ و پێكڤه‌ژیانێ و لێبۆرینێ. تیروشكێن پێشكه‌فتنا و ناڤ و سه‌ركه‌فتنێن پێشمه‌رگێن قاره‌مان یێن ڤه‌ده‌ن بۆ هه‌می ره‌خ و لایێن جیهانێ و پرانیا ده‌وله‌ت و خه‌لكێ جیهانێ دوست لاینگه‌ر و پالپشتێ كوردستانێ نه‌ و رێزێ ل ملله‌تێ كورد و سه‌رۆك بارزانی و پێشمه‌رگێ كوردستانێ دگرن. و ئه‌ڤ چه‌نده‌ یا دیار و ئاشكرایه‌ ل ده‌مێ سه‌ره‌دانا جه‌نابێ سه‌رۆكی بۆ وان ده‌وله‌تان كو دهێته‌ پێشوازیكرن وه‌ك سه‌رۆكێ ده‌وله‌تا.
هه‌روه‌سا ئه‌ڤرۆ هه‌تا ئه‌وێ نه‌یارێ كوردان یێ بوویه‌ دوست و په‌یوه‌ندیێن هه‌ین دگه‌ل هه‌ڤدو و ئه‌گه‌ر دوژمن كه‌ت و مات بن یێن دیارن حنێر ئه‌وه‌ ئه‌م وان ژی بكه‌ینه‌ دوست و هه‌ڤال ل دووڤ به‌رژه‌وه‌ندیا داخوازكری. سه‌ره‌رایی ڤێ چه‌ندێ سیاسه‌تا سه‌رۆك مه‌سعود بارزانی یا حه‌كیمانه‌ و یا دبلوماسی ئه‌ڤرۆ پرانیا ده‌وله‌ت و خه‌لكێ جیهانێ دوستێن كوردانه‌ و یێن سه‌ره‌دانا كوردستانێ دكه‌ن ژ سه‌رۆكێن ده‌وله‌تا و سه‌رۆك وه‌زیران و وه‌زیر و سه‌ركرده‌ و كه‌سێن ناڤدار و به‌ركه‌فتی و رێكخراوێنu.n و یێن جیهانی زێده‌باری ده‌هان قونسلخانه‌ و نڤیسینگه‌هێن ده‌وله‌تا یێن ل كوردستانێ، هه‌روه‌سا سه‌دان كۆمپانیێن بیانی و.. هتد، ژ خه‌لكێ جیهانێ.
ئه‌ڤجا چاوا هه‌رده‌م دبێژین هه‌می دوژمنێن كوردانه‌ نه‌خێر ئه‌و ده‌م چوو پرانی دوستێن كوردانه‌. و ده‌م ده‌مێ گرێدانا په‌یوه‌ندیا و به‌رژه‌وه‌ندیایه‌ د گه‌له‌ك بیاڤ و كاران دا. ئه‌و ده‌م هات هه‌ر چه‌نده‌ ژ مێژه‌ یێ هاتی كو كورد به‌رامبه‌ری ڤێ چه‌ندێ به‌ر ب ئێك رێزی و ئێك گوتارا سیاسی و ئێك هه‌لویستی ڤه‌ بچن. ب ئێك دل و جان و د ئێك سه‌نگه‌ردا بین. دا هه‌لسه‌نگاندنا مه‌ مه‌زنترلێ بهێت به‌رامبه‌ری وان هه‌ڤال و دوستا و خه‌ونا ملله‌تێ كورد یا مه‌زن بهێته‌ چه‌سپاندن ئه‌و ژی راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا كوردی یه‌.

رۆژا ئه‌ینی ٢١/١٠/٢٠١٦ رۆژه‌كا نازك و هه‌ستیار بوو بۆ تێكدانا ره‌وشا پارێزگه‌ها كه‌ركووكێ ب وی كارێ چه‌په‌ل یێ هێرشا داعش بۆ سه‌ر ژماره‌كا دام و ده‌زگه‌هان و جهێن دی ل ناڤ سه‌نته‌رێ باژێری. لێ خه‌لكێ كه‌ركووكێ كوردێن شه‌ره‌فمه‌ند ب پێشمه‌رگێن قاره‌مان پارێزه‌رێن خاك و وه‌لات و پۆلیس و ئاسایش و زێره‌ڤان و خوه‌به‌خشێن ده‌ڤه‌رێن كوردستانێ. هه‌می رابوون به‌رانبه‌ری وان تیرۆرستا وه‌ك ئه‌لهویێن چیا و و قوتبركرن و نه‌ هێلان وه‌ك كاره‌كێ نیشتیمانی و نه‌ته‌وایی و ته‌ڤایێ یێ پیروز ب ناما سه‌رۆك مه‌سعود بارزانی بۆ خه‌لكێ كه‌ركووكێ. دا بمینیت كه‌ركووك دلێ كوردستانێ و دا ئالایێ كوردستانێ هه‌رده‌م یێ به‌رز و بلند بمنیت و ئارامی و سه‌قامگیری بۆ خه‌لكێ مه‌یێ خۆشتڤی وه‌ك باژێره‌كێ كوردستانی بكه‌ن تور و ناسنامه‌ و مێژوو. ئه‌ڤجا ئه‌ڤ هه‌می چه‌نده‌ بۆ مه‌ و بۆ خه‌لكێ جیهانێ دسه‌لمینیت كو ئه‌ڤێ پرسێ په‌یوه‌ندی ب نه‌ته‌وایه‌تیا كوردی ڤه‌هه‌یه‌ و كورد هه‌می به‌رپرس و زێره‌ڤان و سه‌نگه‌رن، له‌ورا ئه‌ڤه‌ ژی بلا ببیته‌ وانه‌یه‌ك و سه‌ربۆره‌كا مێژوویی بۆ خه‌لكێ مووسلێ. ئانكو هه‌كه‌ خه‌لكێ مووسلێ ل سالا ٢٠١٤ ب هه‌لویستێ خه‌لكێ كه‌ركووكێ به‌ره‌ڤانى ژ ئاخا خوه‌ كربایه‌ ئه‌ڤ چه‌نده‌ هه‌مى ب سه‌رێ مووسل و خه‌لكێ وێ نه‌دهات!. هه‌ر ژهاتنا داعش و ئاواره‌كرنا هزاران خێزانا و سه‌ربرینێ و گوله‌ لێدانێ و گه‌ماره‌دانێ و خه‌لایێ و هه‌تا هه‌رفاندن و خرابكرنا مزگه‌فت و دێرا و مۆزه‌خانا و هنده‌ كارێن دی یێن نه‌ره‌وا و نه‌مرۆڤایه‌تی و نه‌شارستانی. چونكی زێده‌باری وێ چه‌ندێ شیانێن مه‌زن هه‌بوون هه‌ر ژ هێزا سه‌ربازی و سوپای و ئامیركاریا شه‌ران دگه‌ل ته‌قه‌مه‌نیا و شیانێن دی وه‌ك حكوومه‌ته‌كا مه‌حلی یا پێكهاتی د هه‌می كار و بیاڤان دا.
ئه‌م داخبارین ب مووسل و خه‌لكێ وێ یێ خۆشتڤی وه‌ك باژێره‌كێ كوردستانی یه‌ كو ژێده‌رێن مێژوویی بۆ مه‌ دسه‌لمینن مووسل ل سالا ١٦م ٦٣٧ز گونده‌كێ بچووك بوو یێ پێكهاتی بوو ژ دو تاخان، یێ ئێكێ كورد و جوهی لێ بوون و یێ دویێ یێ مه‌سیحیا بوو. ل سه‌رده‌مێ خه‌لیفێ موسلمانا (عومه‌رێ كۆرێ خه‌تابی) كو ل سالا ٦٤١ز مووسل دیت گونده‌كێ زه‌نگین ب ئاخ و ئاڤێ و چه‌روانی و سروشت و سه‌قایه‌كێ گونجای و جهه‌كێ خۆش بوو بۆ ژین و ژیاره‌كا باش. له‌ورا عه‌ره‌ب ئینانه‌ مووسل و سال بۆ سالێ رێژا عه‌ره‌با زێده‌ بوو ((مال ل مال خۆی حه‌رام بوو)). هه‌روه‌سا ((ره‌حاله‌كێ بریتانی)) كو پێزانین من نینن ل چ سالێ ل ده‌مێ هاتیه‌ مووسل و ده‌ركه‌فتی گۆت ((لقد مررت بالموصل لم اجد فیها سوی الكورد و بعچ الیهود والنصاری((كو زمانێ عه‌ره‌بی دزانی ((ئه‌ز ل ده‌مێ د مووسلێ دا بۆریم من چ تێدا نه‌دیت ژ بلی كوردان و هنده‌ك جوهی و مه‌سیحیان)) هه‌ژی گوتنێ یه‌ كو تا نوكه‌ گه‌له‌ك بنه‌مالێن ره‌سه‌نێن كورد یێن ل مووسلێ. وه‌كو مالا ده‌بدوبی خه‌لكێ ئامێدیێ نه‌ گوندێ گیزێ. مالا نه‌جیب جادر گورانن خه‌لكێ داره‌توویێ نه‌. مالا چل مێران خه‌لكێ جزیرێ نه‌ ل ده‌مێ سپَده‌یا چل مێر ژ مالێ ده‌ردكفتنه‌ كاری. هه‌روه‌سا مالا ئاغه‌واتا و مالا ئومه‌ری. و هنده‌ك دبێژن مالا حه‌مویێ قه‌دوی ژی. ئه‌ڤجا ئۆپه‌راسیۆنا مووسل یا به‌رده‌وامه‌ ب سه‌ركفتیانه‌ و ب هێزه‌كا مه‌زن و گران و پێشكه‌فتی. بۆ رزگاركرنێ و خه‌لكێ مووسل ژی یێ پێ ئاگه‌هداره‌.

یا رۆن و ئاشكرایه‌ كو خانه‌نشین ئه‌و ته‌خا هه‌ره‌ گرنگ و هه‌ژییه‌ د ناڤ جڤاكێ مه‌ دا، كو ماوه‌كێ گه‌له‌ك دوور و درێژ خزمه‌تا گه‌ل و خاك و وه‌لات و نیشتیمانی یا كری. هه‌ر ئێك ل دووڤ بسپوریا كارێ خوه‌ د بیاڤێ ژین و ژیارێ و پیشه‌یی و به‌رپرسایه‌تیێ دا هه‌ر ژ سه‌رۆك كۆمار و ده‌وله‌ت و هه‌تا بچووكترین فه‌رمانبه‌ر و خزمه‌تكار، كو جهێن تبلێن وانا یێن ل گه‌له‌ك دام و ده‌زگه‌ه و جه و لایان ماینه‌. فه‌رمانبه‌ر پشتی خانه‌نشینیێ هنده‌كا ده‌لیڤێن كاری بۆ په‌یدا دبن و ده‌ست ب وی كاری دكه‌ن و هه‌ست ب بێ كاریێ ناكه‌ن. و هنده‌كا ئه‌و كار ده‌ست ناكه‌ڤیت بێ كاریه‌ و هاتنوچوونا وانا پیاده‌یه‌ و ل جهه‌كێ تایبه‌ت خرڤه‌ دبن و وه‌ختێ خوه‌ دبۆرینن وه‌ك چایخانا (موته‌قاعدا)یان ل باغچه‌كی یان گه‌شته‌كێ و هه‌روه‌سا هنده‌كێن دی نه‌ئه‌وه‌ و نه‌یا دی یه‌ یێ ل مال یێ ل به‌رخزمه‌تا مال و خێزانا خوه‌ و یێ بار گرانه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌ندامێن خێزانا وی فه‌رمانبه‌ر و قوتابی بن. ئه‌گه‌ر به‌راوردیه‌كێ بكه‌ین دگه‌ل یێن ده‌رڤه‌ی وه‌لاتی دێ بینین چاڤدێریه‌كا باش یا هه‌ی د ڤان بیاڤان دا، مووچێ ده‌ستنیشانكری یێ باش و وه‌رگرتن ب كارتا ئه‌لكترۆنی- ئاماده‌كرنا گه‌شتێن گوزاری ژ لایێ كۆمپانیا و جهێن په‌یوه‌ندیدارڤه‌، سه‌ره‌دانا مۆزه‌خانا و باخچا و پیشانگه‌هان. ئاماده‌بوون د ئاهه‌نگا دا و بیره‌وه‌ریا و رێوره‌سمان. وه‌رگرتنا مفای ژ وان وه‌ك راوێژكار و شاره‌زا.
ئه‌ڤجا هه‌رچه‌نده‌ ئه‌م یێن د قووناغه‌كا نازك و قه‌یرانان دا ب تایبه‌تی شه‌رێ داعش وه‌ك تاكه‌ هێز ل جیهانێ شه‌ری دكه‌ین. لێ پشتی هه‌ر به‌رته‌نگاڤیه‌كێ سه‌ركه‌فتن و به‌رفره‌هیا هه‌ی. ب تایبه‌تی پشتی سه‌ره‌دانا مه‌سعود بارزانی سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ و شاندێ دگه‌ل دا بۆ به‌غدا. كو یاسا خانه‌نشینیێ بهێته‌ راستڤه‌كرن وه‌كو مه‌ كریه‌ پێشنیار و هاتیه‌ به‌لاڤه‌كرن د رۆژناما ئه‌ڤرۆ دا ژماره‌ (640)ل (9/2/2012) هه‌روه‌سا بابه‌تێ وه‌رگرتنا مووچێ هه‌یڤانه‌ ئه‌م دگه‌ل دكتۆر(ره‌شید فندی) نه‌كو ب تێر و ته‌سه‌لی بابه‌تێ هاتیه‌ شرۆڤه‌كرن د گوتارا خوه‌ دا ئه‌وا هاتیه‌ به‌لاڤه‌كرن د رۆژناما ئه‌ڤرۆ دا ژماره‌ (1967) یا رۆژا (9/10/2016) ل سه‌ر ره‌وشا خانه‌نشینان ل كوردستانێ. ئومێده‌وارین جهێ پیته‌پێدان و دووڤچوونا جهێن به‌رپرس و شوله‌ژێ بیت و خانه‌نشینان ژی رێكخراوه‌ك هه‌بیت چ سه‌ندیكا یان ئێكه‌تی یان ژی كۆمه‌لا خانه‌نشینان بیت و یاسا خوه‌ هه‌بیت وه‌كو یا فه‌رمانبه‌را و یا (المحاربین القدما‌و) و… هتد. و ب ناسناما خانه‌نشینیێ بێ پلێت (بتاقه‌) بچنه‌ جه و ئه‌ردێن ب پلێت. هه‌روه‌سا كاره‌كێ هه‌ژی و جوانه‌ هه‌می وه‌زاره‌ت و دام و ده‌زگه‌هێن میری نه‌هنده‌ك ب تنێ ئاهه‌نگا رێزلێنانێ بۆ وان فه‌رمانبه‌را یێن ساله‌كێ پێكڤه‌ بهێنه‌ رێزلێنان وه‌ك نه‌ریته‌كێ سالانه‌ یا رێز لێنانا فه‌رمانبه‌رێن خانه‌نیشین دبن.