دیدار: رەمەزان دەشتمری/ زاخۆ

2 – 3

دەمێ‌ پرسیار ژمن كری و گوت: یۆ جارەكادیتر تو بۆ زئەڤێ‌ زیندانێ‌ ڤەگەڕاندی؟ من گوتێ‌: چونكە پارە دگەل من نەبیت پێ‌ كریا ترومبێلێ‌ بدەم لەوما ئەز زڤڕاندم. ئەڤی زەلامی وەلامی گوتە كوڕێ‌ خۆە هەڕە مال ە مەبلەغێ‌ پێنج هزار پارێن توركی بینە و ل ئەوی دەمی نەبلغێ‌ چوار هزار پارێتوركی دگەل من هەبوون. ل دەمێ‌ شەڤێ‌ كوڕێ‌ حەیدەرێ‌ شیڤ بۆب ابێ‌ خۆە ئینایی و پارەژی ئینان و ئەو مەبلغێ‌ پارا دانە من و گوت: ل خۆە ب مەزێخە. ب ڕاستی چ جاران قەنجیا ئەڤان هەردوو زەلامان( سوبحی و حەیدەرێ‌) ژبیرناكم ژبەكو قەنجیەكا مەزن ل من كربین. ل ڕۆژا دیتر دوو جەندرمە دانە دگەل من و ئەم ل تورمبێلێ‌ سیاربین و گەهشتن باژێڕێ‌ جولەمێرگێ‌ و ل قەڕەقولێ‌ هاتن خوار و چاڤەڕێ‌ بین مە ببن بۆ سەر سنوری و من ئازاد بكن.ل ئەوی دەمی من نەزانی خێزانا من یا چووینە سەر سنوری ل دەڤ مالا عەبدولسەلام بەرواری و عەبدولسەلام گوتبو ئەفسەرێ‌ قەڕەقولێ‌ هەوە پێشمەرگەیەك مە ب ناڤێ‌ (رجب قاسم) یێ‌ دەستەسەركری.
ئەوی ئەفسەری گوت: یان دێ‌ ئەڤان ڕوتبا دەینم یان دێ‌ ڕەجەبی ئازاد كەم، چونكە ئەوان ئاگەهی ژ ئێك دوو هەبی و ئەز ئینام بۆ باژێڕێ‌ جولەمێرگێ‌ و ئەفسەرەك دگەل دوو جەندورما هاتن و ئەز تەلیسمی ئەوان كرم. ئەز بۆ هولەكا گەلەك مەزن برم و ل ئەو هولە یا پێشەوازیێ‌ بی. د ئەوێ‌ ژورێڤی مێزەیەك و چەند كورسیك لێ‌ هەبین و من شلاڤی ئەوی زەلامی كر و ئەز ل سەر كورسیكەكێ‌ ڕوینشتم و فایلا من دا ئەوی زەلامی و دەمێ‌ ئەوی زەلامی بەرێ‌ خۆە دایە فایلا من و چ سوحبەت نەكرن. و تبلا خۆە ل جەرەسێ‌ دا و قەهوەیەك بوم نئینا و ب ڕاستی تاما ئەوێ‌ قەهوێ‌ گەلەكا خوەشبی. ئەوی زەلامی هەر بەرێ‌ خەدا من و گوت: دێ‌ تە ل سەر سنوری ئازادكەین بەلێ‌ تو دێ‌ دوو هەیڤان ل ڤێرێ‌ د زیندانێ‌ ڤەبی ژبەركو تو ژبەر حوكمێ‌ سیاسی دەركەتی و چوویە دبن مەدەنی دا و دێ‌ تە بنە بۆ باژێڕێ‌ چەلی ل دەڤەرا چوگورجە و پاشی تبلا خوە ل جەرەسێ‌ دا و ئەفسەرەك هات ئەز وەرگرتم و تەسلیمی جەندرمان كرم و ترومبێلەك بۆمە گرتن و ل دەمێ‌ ڕۆژئاڤا یێ‌ گەهشتین باژێڕێ‌ چەلێ‌ و ئەز برم بۆ ئەوی جهێ‌ بۆ جارا ئێكێ‌ ئەز لێ‌ هاتیم زیندانكرن. ئەفسەرەك ب ناڤێ‌ موستەفا ل وێرێ‌ بی و ئەز نیاسیم و گوتە جەندرمەیەكێ‌ هەڕە ئوی تەختێ‌ هە بۆ ڕائێخە و دووشەك و بەتەنی و چارچاڤێ‌ ب گوخوڕەو ئاڤ ژی بۆمن ئینان. ل ڤێرێ‌ گەلەك قەدرێ‌ من گرتن و بۆ ماوێ‌ دوو هەیڤان ئەز ل ئەوێ‌ مام و پاشی ئیز بۆ ژورا ڤەكولینێ‌ بۆ و چەند پرسیار ژمن كرن و من ئەو ئەو بەرسڤا وان ژ ب بەری نوكە گوتی و من ئاخفتنێن خۆە نە گوهاڕتن و هەر من دگوت: ئەز خەلكێ‌ وەلاتێ‌ ئیرانێ‌ مە و ل فلان باژێڕی و ل قلان تاخێ‌ دژیم. كەسەك دیتر دزیندانێڤە هەبی ناتڤێ‌ وی مەلا رەمەزان خەلكێ‌ باژێرئسێ‌ مەلاتیابو و كەسەك دیتر خەلكێ‌ باژێڕێ‌ قەرسێ‌ بو و بەلێ‌ ب زممانێ‌ توركی دئاخفت و ئەڤان هەردوو كەلاسا گەلەك حەزژ من دكرن و هەروەسا قایمقامێ‌ باژێڕێ‌ چەلێ‌ ناڤێ‌ وی حسین بی و و موستەفا ئەوێ‌ ئەفسەرێ‌ قەرەقولێ‌ گەلەك بۆ من دباشبین. ل ئەوێ‌ شەڤێ‌ ئەز بۆ زیندانەكا دیتر برم و ل ئەوێ‌ زیندانێ‌ دوو ژور و هولە كلێ‌ هەبین و دەمێ‌ ب ژور كەتیم من بەرێ‌ خۆە دایێ‌ كەسەكی نیاس عەبدلرەحمان و مەجید برایێ نئێك بین وخەلكێ‌ گوندێ‌ پنیانشێ‌ بوونو ئەوان ئەز نیاسیم و و زانین ئەز یێ‌ ل دەڤەورا وان هاتیم گرتن و زیندانكرن و پاشی ئەم دگەل ئێك ئاخفتن و مە سوحبەتكرن. ل دەمەكێ‌ من سوحبەتا كەسەكێ‌ ب ناڤێ‌ شەوكەتی كر و هەر دجهدا گوتەن: شەوكەتێ‌ بریندار ئەوبو خویندارێن وی هاتبین گوندێ‌ بێتكارێ‌ و كوشتبین و پاشی سولحا خۆە كربینەڤە.ل ڕۆژا شەمبیێ‌ ئەز بۆ دادگەهێ‌ برم و ئەو دادوەر رەمەزان دەمێ‌ ڤەكولین دگەل من كرین و گوتە من ب زمانێ‌ توركی باخڤە و من گوتی: ئەز زمانێ‌ توركی نزانم، دادوەر رەمەزان گوت رەجەب تو زمانێ‌ توركی دزانی هەما ب زمانێ‌ توركی ئیفادێن خۆە بدە بۆتە باشترە. پشتی ئیفادێن من وەرگرتین و دوو هەیڤ ل سەر زیندانێ‌ ڤە من بوراندین. ل سپێدهیەكێ‌ قومتانەك ئویزباشی و دگەل حسینێ‌ قایمقام و دادوەر رەمەزان و ئم سیارێ‌ ترومبێلەكا لەندرەڤەر بین و بۆ گەلیێ‌ تیارێ‌ هاتین و ل چایخانا ئێكێ‌ دگوتنێ‌ عەگید لێ‌ ڕاوەستان و ڕوینشتن خوار و هەر ئێك ژمە دوو پەیالێن چایێ‌ ل ئەوێ‌ چایخانێ‌ ڤەخوارن. جارەكادیتر ئەم ل تورمبێلێ‌ سیاربین و بۆ باژێڕێ‌ گەڤەڕێ‌ هاتین و گەهشتن دایرا ئەمكنیەتێ‌ و گوتن ئەڤە مە ئێك خەلكێ‌ ئیرانێ‌ یێ‌ ئینایی و دێ‌ بن ئازادكەین. ئەوێن ل ئەمنیەتێ‌ گوتن: بەری چوار ڕۆژان مە چوار كەس تەسلیمی وەلاتێ‌ ئیرانێ‌ كربین و جەماعەتێن قاسملو ئەو هەر چوار كەس گرتن و كوشتن. دەمێ‌ ئەوێن ئەمنیەتێ‌ ئەڤ سوحبەتە بۆ ئەوان كرین، دادوەر رەمەزان و حسینێ‌ قایمقام قەسە گوتنە خومەینی سەروكێ‌ وەلاتێ‌ ئیرانی وەكو دەولەتەكا ئیسلامی و خەلكی ب كوژن و هەر دجهدا گوتنە من ئەڤە ماوێ‌ نەهـ هەیڤانە تو ددەستێ‌ مەدا و ئەم تە تەسلیمی وەلاتێ‌ ئیرانێ‌ ناكەینو هەر ئەم ب ڕیكێ‌ چووین و بۆ قوناغا چل و شەش كیلومەتران ئەم چووین و هەتا گەهشتین بەر دەرگەهێ‌ ئەسندەرێ‌ ل سەر سنورێ‌ وەلاتێ‌ ئیرانێ‌ بوینو مە وێنەیێ‌ سەروكێ‌ ئیرانێ‌ ل سەر سنوری ب دیواریڤی هلاویستی بی و پاشی ئەوان پرسیار ژ هندەك كەسان كرن و گوتنێ‌: ڤێرێ‌ كیڤەیە؟ ئەوان گوت ئەڤە گومركا سنوری یە و پاشی و ئەم چوین بۆ ئەوێ‌ مەخفەرا عەسكەری و ڕویشتن خوار و مە فراڤین پێكڤە خوار و ل ئەوی دەمی خوارن ساڤار و ئاڤك و معەلەبات بین و پاشی ئەوان خاترا خۆە ژێك خواستن و ب سوحبەتیڤە گوتنە من ئەم دێ‌ تە تەسلیمی وەلاتێ‌ ئیرانێ‌ كەین. ل ئەوی دەمی من زانی ئەو من ڕادەستی وەلاتێ‌ ئیرانێ‌ ناكەن. ئەم جارەكادیتر پشدا بۆ باژێڕێ‌ گەڤەرێ‌ زڤڕاندنەڤەو ناڤ باژێڕی مە بۆخۆ گوشت و فیقی كڕین و بۆ یاژێڕێ‌ جولەمێرێ‌ ڤە هاتین و ب ڕیكێ‌ ڤە ئەم ل بەر كەڤیەكا بەفرێ‌ راوەستاین و ژ ترومبێلێ‌ هاتین خوار و دادوەر رەمەزانی گوتە من: ئەڤان باجانا و خیارا هویر بكە و ئەم دێ‌ پێ‌ نانی ل سەر ئەڤان بەرێن هە خوین. هەر دئەوێ‌ گاڤێدا من ئەو باجان و خیار هویركرن و مە پێكڤە خوارن و ئەم بۆ باژێڕێ‌ چەلێ‌ چووین و جارەكادیتر ئەز زیندانكرم و ل ئەوی دەمی هەیڤا رەمەزانێ‌ و من دەه ڕۆژی ل ئەوێ‌ زیندانی ڤە گرتن. ئەوبی ل ڕۆژا 2/10/1981ی ئەز هاتم گرتن و ل ڕۆژا 2/10/1982ی ئەز بۆ گوندێ‌ گێمانێ‌ و سندوقەكا باجان سوركا و دگەل هندەك پیڤارز و زەرفەكی نانی و موستەفایی و حسێنی و دگەل دوو جەندرمان ب ترومبیلێ‌ هاتین و هەتا ئەوی دەمی من نەزانی دێ‌ من بۆ كیڤەبەن؟ پشتی ئەم ل پرا گوندێ‌ گێمانێ‌ دەربازبین و هاتین بۆ قەڕەقولێ‌ و ل ڤێرێ‌ پیچەكێ‌ بێهنا من فرەهبی دەمێ‌ گوتین دێ‌ تە ئازادكەین. ئەو جهێ‌ قەڕەقولا ئەم لێ‌ ڕاوەستاین سەر ژنوی بارەگایێ‌ وێ‌ ئاڤادكرن و عەسكەر ل بن خیڤەتەاندابیو پاشی ئەم بۆ گوندێ‌ ئاروشێ‌ برین و ئەز و مویستەفا و ئەفسەرێ‌ قەرەقولا گوندێ‌ ئاروشێ‌ چوون ل بن خیڤەتەكێ‌ ڤە ڕوینشتن خوار و مە پێكڤە فراڤین خوار و پاكیتەكا جگارا و دگەل شخاتەكێ‌ دانە من و پاشی ئەفسەری گوتە چاویشەكێ‌ و كاغەزەك و پێنوسەك ئینا و موستەفایی گوت: ئەڤ خالێن سنوری ژمارە چەندن؟ ئەڤی چاویشی بەریڤدا و گوت: ئەڤە ژمارە (24.25. 26.27) و پاشی گوتێ‌: ڕەجەبی دناڤبەرا خالا ژمارە( 24 و 25) دا ئازاد بكن. ل ئەوی دەمی مالێن مە ل سنوری دەرباز ببن و ڕویبرەكی ئاڤێ‌ دناڤبەرا مالێن مە و سنوری دا ڕادبوری و ل ئەوی دەمی جادە نەچێگری بی و ئەم نەچاربین و پیا ب ڕیكێ‌ بچین. بۆ ماوێ‌ ئێك دەمژمێر ب ڕیكێ‌ چوین و پاشی موستەفایی ئەو جەندرمێن دگەل مە هاتین پاشدا زڤڕاندن و ئەز و موستەفا و جەندورمەكێ‌ رەكەز كورد دگەل مە هات و ئەم گەهشتن سەر سنوری ل سەر ئەوی ڕویبارێ‌ ئاڤێ‌ ل دەمەكێ‌ چاڤێ‌ من ب هەڤژینا من كەفت كو من زانی ئەڤە زومێن مالێن مە یێن ل ئەڤی جهی داناین. دەمێ‌ هەڤژینا من ئەز دیتیم هەر دجهدا كچا من ب لەز و بەز چوو گوتە مامێ‌ خۆە ئەم ڕەجەب هاتە مالێ‌. ئەم گەهشتن سەر ئەوی ڕویبارێ‌ ئاڤێ‌ و مە پیچەكێ‌ بێهنا خۆە ڤەدا و هەڤالێن مە نڤێژكرن. دەمێ‌ ئەم ل سەر ڕویباری زەلامەك ژمە و وێڤەتربی ناڤێ‌ یاسین هروری بی و موستەفایی گوتە من كا گازی ئەوی زەلامێ‌ هەنی بكە بلا بێتە ڤێرێ‌ و منژی ب كوردی گازیكرێ‌ یاسین كا وەرە ڤێرێ‌. دەمێ‌ یاسین هاتی و سلاڤی مەكر و چوو دەستێ‌ ئەوان و پاشی هات دەستێ‌ منژی و ئەم ڕونشتنەخوار و ئەڤی یاسینی هەر بەرێ‌ خوەدا من و پاشی گوت: ئەرێ‌ ماتو نە ڕەجەبی؟ منژی گوتێ‌: بەلێ‌ ئەز رەجەبم. یاسین ڕاست ڕابی و خۆە هاڤێت من و ئەز ماچی كرم و گەلەك كەیفا ئەوی هات. هەر ل ئەوی دەمی مە بەرێ‌ خۆە دایێ‌ پێنجی هەتا شێست پێشمەگەیان ل بەرامبەری مە یێن ڕاوەستاین. ئەو ئەو ئموستەفا كەسەكی بێهنفرەهبی و گوتە من بێژە ئەڤان پێشمەرگەیان بلا ئەوژی بێن ل ڤێرێ‌ ڕویننە خوار؟ ئەڤی ئەڤسەری گوت: دا ئەز بۆ هەوە بێژم هەر وەلاتەكێ‌ سنورێ‌ خۆە یێ‌ هەیی و ئەڤە ماوێ‌ نەهـ هەیڤانە ڕەجەب دگەل مەیە و پاشە چەند ئاموژگاری ل مەكرن و موستەفایی گوت: نها فەرە ئەز بۆ ئاروشێ‌ ڤەگەڕم چونكە دێ‌ قومتانێ‌ ئالبایێ‌ بۆ قەڕەقولێ‌ هێت. موستەقایێ‌ خاترا خۆە ژمە خواست و زڤڕی و ئەز ژی دگەل ئەوان پێشمەرگەیان بۆ ناڤ مال و خێزان و كەس و كارێن خۆە هاتین. پشتی من بێهنا خۆە ڤەدایی و چەند ڕۆژ دەربازبوین ئەز چوومە بۆ لقی ئێك و ل دەمژمێر چواری ئێڤاری گەهشتم بارەگایێ‌ و دكتور جەرجیس ل ئەوی دەمی بەرپرسێ‌ لقی بوو و ل بەر دەرێ‌ بارەگایی پیاسەدكر و من سلاڤكرێ‌ ئەو كاغەزە داڤی و و پشتی دختور جەرجیس ئەو كاغەزە خواندی و گوتە من: دڤێت بۆ لیژنا ناوچا ئامێدیێ‌ بێ‌ ڤەگوهاستن. ل ئەوی دەمی دختور جەرجیس نامەیەك بۆ لیژنا ناوچا ئامێدیێ‌ نڤیسی و من ئەو نامە بۆ لیژنا ناوچا ئامێدیێ‌ ئینا و ل ئەوی دەمی خودێ‌ ژێ‌ ڕازی مەلا رەمەزان قومری بەرسێ‌ لیژنا ناوچا ئامێدیێ‌ بی. دەمی ئەز بۆ بارەگایێ‌ لیژنا ناوچا ئامێدیێ‌ چوین و من ئەو نامە گەهاندە دەستێ‌ خودێ‌ ژێ‌ ڕازی مەلا رەمەزانی . مەلا رەمەزانی خێرهاتن ب من كر و گوتە من تو دێ‌ چیە دگەل ڕیكخراوا شوڕەش ئەركێ‌ پێشمەرگایەتیێ‌ گری. بەلێ‌ ژبەر ئەشنجەدانەكا دژوار و یا زیندانی من نەشیا هاتن و چوونێ‌ ب پیا بكم. وەكی دەستویردان ئەز ل مالێ‌ ڕوینشتم خوار.