سەرۆك مەسعود بارزانی پێشوازی ل شێخ خەمیس خەنجەر، كەسایەتیێ سیاسیێ دیار ل ئیراقێ كر.
د دیدارەكێدا باس ل رەوشا سیاسی و ئەمنی ل ئیراقێ و پەیوەندیێن د ناڤبەرا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و حوكمەتا ئیراقا فیدرال هاتە كرن و هەروەسا رۆناهی هاتە ئێخستن ل سەر ئاستەنگ و گوهۆڕینێن رۆژهەلاتا ناڤین و دەڤەرێ ب گشتی.
پەیڤدارێ سەرۆكایەتییا هەرێما كوردستانێ راگەهاند، د ڤێ حەفتیێدا نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ دێ سەرەدانا بەغدا كەت.
دلشاد شەهاب، پەیڤدارێ سەرۆكایەتییا هەرێما كوردستانێ دداخۆیانییەكا رۆژنامەڤانیدا گۆت» نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ دێ سەرەدانا بەغدا كەت و پشكداریێ د كۆمبوونا ئالیێن حوكمەتا ئیراقێ پێكئینای (ئیدارەیا دەولەتێ) دا كەت».
دلشاد شەهاب گۆت ژی» بڕیارە سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ ل گەل ئالیێن سیاسی ژی كۆمببیت».
پێشتر ئەبو میساق مەساری، ئەندامێ مەكتەبا سیاسییا رێكخراوا بەدر، كو ئێك ژ وان ئالییانە یێن هەڤپەیمانییا چارچۆڤەیێ هەماهەنگیێ یا شیعی پێكئینای راگەهاندبوو» بڕیارە ل دەستپێكا ڤێ حەفتیێ هەڤپەیمانییا ئیدارەیا دەولەتێ ب بەرهەڤبوونا محەمەد شیاع سودانی، سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ كۆمببیت».
ئەبو میساق مەساری گۆتبوو ژی» بڕیارە رۆژا ئێكشەمبی 12/1/2025 ئەو كۆمبوون بهێتە ئەنجامدان، هەر چەندە هندەك سەركردەیان داخواز كربوو ئەو كۆمبوون بۆ رۆژا شەمبیێ بهێتە پێشئێخیتن».
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ رەفتارا نوكە یا بەغدا بەرانبەر هەرێما كوردستانێ رەت دكەت و دوپاتیێ ل وێ چەندێ دكەت كو دخوازن پەیوەندییا هەولێرێ و بەغدایێ راستڤەكەن.
دوهی شەمبیێ 11/1/2025، ل باژێرێ هەولێرێ ب بەرهەڤبوونا مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، قوباد تالەبانی، جێگرێ سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، نوونەرێن هەرێما كوردستانێ ل حوكمەتا فیدرال و سەرۆكێن فراكسیۆنێن كوردستانی یێن هەموو ئالییان ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ، كۆمبوونەكا نەئاساییا جڤاتا وەزیرێن هەرێما كوردستانێ ل دۆر پرسا مووچەی و شایستەیێن دارایی یێن هەرێما كوردستانێ ل حوكمەتا فیدرالی هاتە ئەنجامدان.
مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل بەراهییا كۆمبوونێ، راگەهاند» ئەم یێن گەهشتینە وێ باوەریێ كو ئەو رەفتارا نوكە بەغدا بەرانبەر هەرێما كوردستانێ دكەت، رەفتارەكا ستەمكارانە و نە دادپەروەرانەیە و یا قەبوولكری ژی نینە».
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ گۆت ژی» دڤیت ئەم وێ پەیوەندیێ (پەیوەندییا هەولێرێ و بەغدایێ) راستڤە بكەین، مە دستوورەك یێ هەی و دڤێت پێگیری وی دستووری بین».
هەروەسا باس ل وێ چەندێ ژی كر» دادگەها فیدرالی، تنێ د بەرژەوەندییا حوكمەتا فیدرالی دا بڕیار یێن دەركرین و چو جاران بڕیارەك دەرنەكریە كو بەرژەوەندییا خەلكێ هەرێما كوردستانێ تێدا بیت».
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ ئەوژی بەرچاڤكر» دڤێت ل سالا 2025 كارەكێ وەسا بكەین خەلكێ مە ژ وێ دلتەنگییا دەروونی دەربكەڤیت. خەلكێ مە هەژی وێ چەندێ نینە ب ڤی شێوەی رەفتار ل گەل بهێتە كرن. خەلكێ كوردستانێ هەژی وێ چەندێیە رێز ل خەبات و قوربانیدانا وی بهێتە گرتن وەكو خەلكی دی یێ ئیراقێ».
مەسرور بارزانی ل درێژییا ئاخڤتنێن خوە ئاماژە ب وێ چەندێ ژی كر» ئەم داخوازا ئێكسانیێ و مافێن خوە یێن دستووری دكەین و داخواز دكەین چ ل سەر ئاستێ ئیداری، چ ل سەر ئاستێ تەشغیلی ب هەموو جۆرەكی. ئەم هەموو، هەموو بزاڤێن خوە بكاربینین بۆ وێ چەندێ بشێین ڤان كێشە و گرفتێن هەین راستڤە بكەین و ئێدی پەیوەندییەكا ساخلەم د ناڤبەرا هەولێرێ و بەغدایێ دروست ببیت».
دیاركر ژی» ئەو رەفتارا نوكە بەغدا ل گەل هەرێما كوردستانێ دكەت، رەفتارا كیانەكێ فیدرالی نینە، بەلكو وەكو پارێزگەهەك بەلكو بچووكتر ژی رەفتارێ ل گەل هەرێما كوردستانێ دكەت».
مەسرور بارزانی دوپاتكر ژی» نابیت ئەم هەموو كێشەیێن خوە تنێ د بابەتێ مووچەیدا كورت بكەین. مخاین بەغدا ب سیاسەتەكا سەركەفتییانە یا شیای كێشەیێن مە بچووك بكەت، مە مژوول بكەت ب وێ چەندێ ئایا مەهانە مووچەیێن خەلكێ كوردستانێ دێ هێنە دان یان نە؟ ئەرێ ئەو هەموو تشتێن دی چیە؟ 100 سالە كوردستان قوربانیێ ددەت، ژ پێخەمەت مووچەی بوو یان ژ پێخەمەت پێناسە، ئاخ، نیشتمان، ئێكسانیێ و ئازادیێ بوو؟ «.
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ئاخڤتنا خوە ئاراستەی پەرلەمانتار و بەرپرسێن كوردی ل بەغدایێ كر و گۆت» ئەركێ هەوە یێ ئێكێ، ب بۆچوونا مە و ب بۆچوونا هەموو خەلكێ كوردستانێ، ئەوە بەرگریێ ژ بەرژەوەندیێن خەلكێ كوردستانێ بكەن، بەرگریێ ژ ماف و شایستەیێن دارایی یێن خەلكێ هەرێما كوردستانێ بكەن، كو مخابن ئەو بابەتە بوویە بابەتێ سەرەكیێ دانوستاندنان، ئەگەر نە مە چەندین خالێن دی یێن هەین كو دڤێت داكۆكیێ ل سەر بكەین. مادەیێ 140 هێشتا نەهاتییە ب جهئینان. بابەتێ دەڤەرێن دابڕای ژ هەرێما كوردستانێ نەهاتییە چارەسەركرن. بابەتێ پێشمەرگەی وەكو پێدڤی نەهاتییە چارەسەركرن. بابەتێ قەرەبووكرنا قوربانیێن ئەنفال و قوربانیێن رژێما بەرێ، هەموو یێن هاتینە ژبیركرن».
مەسرور بارزانی د پشكەكا دی یا ئاخڤتنێن خوە دا باس ل وێ چەندێ كر» مە هەموویان مووچەخۆر و فەرمانبەرێن ئیداری و پێشمەرگە یێن هەین، لەوما نابیت ژێیاتییا سیاسی بۆ حزبێن كوردستانێ رێگر بیت ل وێ چەندێ هوون هەموو نوونەرایەتییا هەموو كوردستانێ بكەن».
ل دووماهیێ سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دوپاتكر» پێدڤییە بەرانبەر بەغدایێ، ئێكڕێز و ئێك دەنگ بین».
مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، پێشوازی ل كیارا فرانچینی، جێگرا بالیۆزێ ئیتالیا ل ئیراقێ كر.
د دیدارەكێدا بیر و بۆچوون ل دۆر پێشڤەبرنا پەیوەندیێن دو قۆلی، ب تایبەتی د وارێ ئابووری و بازرگانیدا، هەروەسا دووماهی گوهۆڕین و پێشهاتێن رەوشا گشتییا ئیراقێ و دەڤەرێ هاتنە لێكگوهارتن.
د پشكەكا دی یا دانوستاندنا، دوپاتی ل پێدڤییا چارەسەركرنا كێشەیێن د ناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و حوكمەتا فیدرال و رێزگرتن ل مافێن دستووری یێن خەلكێ كوردستانێ هاتە كرن.
پەیڤدارێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، د كۆنفرانسەكێ رۆژنامەڤانیدا راگەهاند: د كۆمبوونا جڤاتا وەزیرێن هەرێما كوردستانێدا چەند بڕیارەك هاتنە دان و هەژمارەكا وەزیرێن كورد د حوكمەتا ئیراقێدا هاتنە راسپاردن پەیامان بگەهیننە بەغدا.
دوهی شەمبیێ 11/1/2025 پشتی ب دووماهی هاتنا كۆمبوونا جڤاتا وەزیرێن هەرێما كوردستانێ ل گەل نوونەرێن كوردان د حوكمەتا ئیراقێ دا و فراكسیۆنێن كوردستانی ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ، پێشەوا هەورامانی، پەیڤدارێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د كۆنفرانسەكێ رۆژنامەڤانیدا گۆت» ل كۆمبوونا جڤاتا وەزیرێن هەرێما كوردستانێ چەند بڕیارەك هاتنە دان، كو چار وەزیرێن كورد ل حوكمەتا ئیراقێ، وان بڕیاران وەكو پەیام و مەسج دێ گەهیننە بەغدا».
ل دۆر بڕیاران، پێشەوا هەورامانی دیاركر ژ وان بڕیاران» ئێك: گرەنتی ومسۆگەركرنا مووچەیێ سالا نوو و نە بهێتە گیرۆكرن و نە كێشە بۆ بهێتە دروستكرن، ب گۆڕەی وێ چەندێ دناڤ خشتەیێ بۆدجەیدا هاتیە دیاركرن و مافێ كوردستانێیە و ل سەر وی بابەتی هیچ گەنگەشەیەك ناهێتە كرن، دو: د وێ راستڤەكرنا د قانوونا بۆدجەی دێ هێتە كرن، دڤێت هەرێما كوردستانێ ئاخڤتنا خوە د وان مادەیان دا هەبیت یێن پەیوەندی ب هەرێما كوردستانێ ڤە هەی و ب وی جۆری كو مافێ خەلكێ كوردستانێیە. هەروەسا ئەم داخوازا مووچەی ب تنێ ناكەین، بەلكو داخوازا بۆدجەی دكەین، ئەم كیانەكێ دستووری نە و نابیت وەكو پارێزگەه رەفتار ل گەل مە بهێتە كرن و نابیت غەدر ل گەل خەلكێ هەرێمێ بهێتە كرن و مافێن وی بهێنە پێشێلكرن».
سەبارەت ب جهنەئینانا وان داخوازییان، پێشەوا هەورامانی گۆت» بێگومان وی دەمی دێ هزر د پێرابوونێن دی دا هێتە كرن، هیڤیدارین نەكەهیتە وێ چەندێ بڕیارەك بهێتە دان زیانێ ل سەقامگیرییا ئیراقێ ژی بدەت، بڕیارا وی دەمی دێ زڤریت بۆ ئالیێن سیاسی، كا دێ چ بڕیارەكێ دەن، خوە ڤەكێشان یان بڕیارەكا دی».
د سەرەدانەكێ دا بۆ دەڤەرا ئامێدیێ، سەربەست لەزگین، ئەندامێ مەكتەبا سیاسی و بەرپرسێ مەكتەبا رێكخستنا پارتی ل پارێزگەها دهۆكێ، ب هەڤالینیا شاندەكێ مەكتەبێ، سەرەدانا لقێ 18 یێ پارتی ل ئامێدیێ كر و ژ لایێ بەرەڤان حەمدی، بەرپرسێ لقێ 18 ڤە پێشوازی لێ هاتە كرن.
سەربەست لەزگین، بەرپرسێ مەكتەبا رێكخستنا پارتی ل پارێزگەها دهۆكێ د سەرەدانا خۆ دا بۆ ئامێدیێ، ل هۆلا پەیمانگەها ئامێدیێ ل گەل كادرێن سنوورێ لقێ 18 یێ پارتی كۆمبوو، تێدا دووماهی پێشهاتێن د ناڤ پرۆسێسا سیاسی دا، هەروەسا پلانا كاری، هەلسەنگاندن بۆ كارێن بەری نوكە و خۆ بەرهەڤكرن بۆ ئەركێن ڤێ قووناغێ بەحسكرن.
دەربارەی رەوشا ئەمنی یا دەڤەرێ سەربەست لەزگین بۆ رۆژناما ئەڤرۆ دیار كر، ئەڤ رەوشا هاتیە سەپاندن ل سەر خەلكێ دەڤەری، چەندین سالە یا بەردەوامە و گۆت: «ئەڤ رەوشە ژ ئەنجامێ شەڕێ پەكەكێ و توركیا بوویە، شەڕەكێ بێ رامانە ل دەڤەرێ دروست بووی و خەلكێ مە باجا وی ددەت».
گۆتژی: «ل ڤێ دووماهیێ رەوش هەتا رادەیەكی باشتر لێ هاتیە، ئەم دێ هەمی بزاڤان كەین، رەوش بەر ب باشتر بچیت و ئێدی خەلكێ مە بشێت، قەستا دەڤەرێن خۆ و گوندێن خۆ بكەت، دیسا هەكە ئێمناهیا ڤان دەڤەران باشت لێ بهێت، دێ بنە جوانترین جه ل سەر ئاستێ ئیراقێ«.
سالار محەمەد دۆسكی:
ئەندامەكێ پەرلەمانێ ئیراقێ ژ فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان ئاشكراكر كو ل دووڤ كارناما روونشتنا جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ، كو دهێتە چاڤەرێكرن ئەڤرۆ رۆژا ئێكشەمبی 12/1/2025 ب رێڤە بچیت، تێدا خواندنا ئێكێ بۆ پڕۆژەقانوونا راستڤەكرنا خانەنشینیێ یا ئێكگرتی ل ئیراقێ بهێتە كرن، كو ژیێ خانەنشینیێ ببیتە 63 سال، پێشتر ژیێ خانەنشینیێ 63 سال بوون ل ئیراقێ، بەلێ قانوون هاتبوو راستڤەكرن و ببوو 60 سال.
د. خەلیل غازی دۆسكی، ئەندامێ پەرلەمانێ ئیراقێ زێدەتر بۆ رۆژناما ئەڤرۆ گۆت: «ئەڤ گوهۆڕینە ل سەر داخوازا دەستەیا گشتی یا خانەنشینیێ دێ هێتە ئەنجامدان و هەرێما كوردستانێ ژی دێ ڤەگریت».
گۆتژی: «نوكە ل هەرێما كوردستانێ ژییێ خانەنشینیێ 63 سالن و دارایی یا هەرێما كوردستانێ چاڤەرێی پەسەندكرنا راستڤەكرنێ یە ب وێ مەرەمێ دارایی یا فیدرال كێشان بۆ فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ دروست نەكەت ئەوێن ژییێ وان گەهشتیە 60 سالیێ».
بەرپرسێ راگەهاندنا سەرۆكاتیا باژێرڤانیا دهۆكێ دیاركر، د بەرنامێ وان دایە، رێژەیا كەسكاتیێ ل دهۆكێ بهێتە زێدەكرن و دبێژیت: نوكە دو مەزنترین پارك دهێنە چێكرن، پشتی تمام دبن دێ رێژەیا كەسكاتیێ زێدە بیت.
دهۆك، لەزگین جوقی:
ئیسماعیل مستەفا، بەرپرسێ راگەهاندنا سەرۆكاتیا باژێرڤانیا دهۆكێ بۆ رۆژناما ئەڤرۆ گۆت: «نوكە رێژەیا كەسكاتیێ ل دهۆكێ دگەهیتە 14% پشتی ئەو هەردو پارك ب دووماهی دهێن دێ رێژەیا كەسكاتیێ گەهیتە 20% ل دهۆكێ، ژ بەركو پاركەك ل سەر رووبەرێ 660 دۆنەمێن ئەردی دهێتە چێكرن ل ئالۆكا و پاركەك ل سەرهەلدان ل سەر رووبەرێ 46 دۆنەمێن ئەردی یا دهێتە چێكرن پشتی ئەڤ پاركە تەمام دبن، دێ رێژەیا كەسكاتیێ زێدە بیت».
ناڤهاتی گۆتژی: «ل دهۆكێ 143 پارك و باخچە هەنە، ئەم پشتەڤانیێ دكەین، كو كەرتێ تایبەت ژی رۆل د زێدەكرنا رێژەیا كەسكاتی دا هەبیت».
ل چەند رۆژێن بهێن پارەیێ كارمەندێن سەرژمێرییێ ل سنوورێ پارێزگەها دهۆكێ دێ هێتە بەلاڤكرن.
چیاڤان عەبدولرەزاق، رێڤەبەرێ ئامارا دهۆكێ بۆ رۆژناما ئەڤرۆ دیار كر، بڕیارە ل چەند رۆژێن بهێن، پارەیێ بژمێرێن تایبەت یێن گرێدایی پرۆسێسا سەرژمێرییا گشتییا ئاكنجییان ل ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ بهێتە بەلاڤكرن، هەروەسا پارەیێ ئەوان بژمێرێن پرۆسێسا سەرژمێرییا گشتییا ئاكنجییان ل هەرێما كوردستانێ ئەنجامدایی و ئەوێن ل سنوورێ پارێزگەها دهۆكێ كاركرین هاتییە خەرجكرن و ل ڤان رۆژێن بهێن ئەو پارە دێ هێتە بەلاڤكرن.
ژێدەرەکێ ژ حوکمەتا تورکیا دیار کریە، نها بەحسێ ڤێ یەکێ دهێتە کرن کو جارەکا دی ئەحمەد تورک وەکو هەڤسەرۆکێ باژێرڤانیا مێردینێ ڤەگەریتە ڤە سەر کارێ خوە، چونکی نحەقی ل ئەحمەد تورک هاتیە کرن و هەروەسا ژ بۆ قۆناغا نها یا ل تورکیا ژی ئەو یەک گەلەک گرنگە.
سینان بورهان بەرپرسێ ئاژانسا مللەت یا تورکیا دیار کر، بەرپرسەکێ حوکمەتا تورکیا کو نەخواستیە نها ناڤێ وی بهێتە ئاشکرا کرن بۆ وی دیار کریە، نها قۆناغا ئاشتیێ ب رەنگەکێ باش ل تورکیا برێڤە دچیت، ئەحمەد تورک ژی د ناڤ شاندێ ئیمرالیێ دایە و کارەک گەلەک گرنگ دکەت، ژ بۆ ڤێ یەکێ ژی د ناڤ کابینا حوکمەتێ دا گەنگەشەیا ڤێ یەکێ دهێتە کرن کو مەها سێ ئەحمەد تورک جارەکا دی وەکو هەڤسەرۆکێ باژێرڤانیا مێردینێ ڤەگەریتە ڤە سەر ئەرکێ خوە و گۆت: (هندەک ژ ئەندامێن کابینا حوکمەتا ئەردۆغانی وەسا دبینن نحەقی ل ئەحمەد تورک هاتیە کرن، چونکی د کارێ خوە دا چو خەمساری نەکریە و هەروەسا ژ بۆ پێشڤەبرنا قۆناغا ئاشتیێ ل تورکیا ئەحمەد تورک خوەدان رۆلەک گەلەک گرنگە و ڤەگەریانا وی ل سەر کارێ خوە دێ کاریگەریا خوە یا گەلەک باش ل سەر پێشڤەبرنا قۆناغا ئاشتیێ هەبیت).
ناڤهاتی ئەو یەک ژی دیار کریە، دەولەت باخچەلی ب تەمامی پشتەڤانیا هندێ دکەت کو ئەحمەد تورک ڤەگەریتە ڤە سەر کارێ خوە و وی دەمی ژی باخچەلی ل دژی ڤێ یەکێ بوو کو ئەحمەد تورک ژ کاری بهێتە دوورخستن و دیارە نها باخچەلی رۆلەکێ سەرەکی بۆ ڤێ یەکێ دگێریت و گۆت: (هەر کەس دزانیت دەولەت باخچەلی سەرۆکێ پارتا بزاڤا نەتەوەپەرست دەستپێشخەرێ قۆناغا نوو یا ئاشتیێ یە، قۆناغ هەتا نها ژی ب رەنگەکێ باش برێڤە دچیت و دهێتە چاڤەرێکرن کو حەفتیا بهێت جارەکا دی شاندێ ئیمرالیێ سەرەدانا ئۆجەلانی بکەن، بێگومان ئەو یەک دێ ئەنجامێن خوە یێ گرنگ هەبیت، دڤێت ئەم چاڤەرێ بین بزانین کا دێ ب کریاری چ هێتە کرن).
سینان بورهان د دووماهیا ئاخڤتنا خوە دا ئەو یەک ژی دیار کریە، بەرپرسێن حوکمەتا تورکیا ب هێڤی کو دێ هەتا نەورۆزێ ل سەر داخوازا ئۆجەلانی پەکەکە دەست ژ چەکی بەردەت و دێ ئەو یەک بیتە دەستپێکەکا گەلەک نوو، چونکی ئەردۆغانی ب رەنگەکێ ئاشکرا بۆ شاندێ دەم پارتیێ دیار کریە هەتا پەکەکە دەست ژ چەکی بەرنەدەت وەکو حوکمەت ئەو نەشێت ب کریاری چو کارەکێ بکەن و دڤێت پەکەکە دەست ژ چەکی بەردەت و وی دەمی دێ قۆناغەکا نوو ل تورکیا دەستپێکەت، ئەو یەک دێ ئەنجامێن خوە یێن گەلەک باش ژی هەبن، ژ بەر ڤێ یەکێ ژی هەبوونا چەکان نها بوویە ئاستەنگ ل هەمبەر پێشڤەچوونا قۆناغا ئاشتیێ.
نيشاندان