شیرەتكارێ قانوونیێ وەزارەتا دارایی و ئابووری ل هەرێما كوردستانێ راگەهاند: هیچ رێككەفتنەكێ ل گەل ئیراقێ ژ دەرڤەی چارچۆڤەیێ دستووری ناكەین، سەرەرای ئەوێ چەندێ دەستبەرداری پرسێن دەڤەرێن كوردستانی یێن ژ دەرڤە ئیدارەیا هەرێما كوردستانێ و قانوونا پەترۆل و غازێ و پڕچەككرنا پێشمەرگەی و مافێن دی یێن خەلكێ كوردستانێ نابن.
هاوڕێ كەمال، شیرەتكارێ قانوونیێ وەزارەتا دارایی و ئابووری ل هەرێما كوردستانێ گۆت» وەكو حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ب گۆڕەی دستووری بەرهەڤی هەموو هەماهەنگییەكێ نە د چارچۆڤەیێ دستووری بۆ خزمەتكرنا خەلكێ كوردستانێ».
گوت ژی» ئەو 92 ملیار دینارێن هاتینە دابینكرن ب گۆڕەی قانوونا بودجەی، بڕگەیا (د) د مادەیا 12 دا دبێژیت: حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دێ پێگیر بیت ب رادەستكرنا داهاتێن نە پەترۆلی ب گۆڕەی قانوونا بڕێڤەبرنا دارایی، قانوونا بڕێڤەبرنا دارایی یا دیاركری كو داهاتێن ناڤخوەیی دێ بۆ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بن، 50% داهاتێن فیدرالی دێ زڤرن بۆ گەنجینەیا فیدرالی، مە ژی هەر یا وەكری».
شیرەتكارێ قانوونیێ وەزارەتا دارایی و ئابووری ل هەرێما كوردستانێ رۆهنكر ژی» بڕیارا دادگەها فیدرالی خالا مووچەیان یا جوداكری ژ خالا رادەستكرنا داهاتێن نە پەترۆلی، یا چاسپاندی كو مووچە ب هەرێما كوردستانێ بهێنە دان، ب گۆڕەی خشتەیێ (ج) حوكمەتا هەرێما كوردستانێ 658 هزار و 189 فەرمانبەر یێن هەین، پێدڤییە حوكمەتا فیدرالی بێی هیچ كێشەیەكێ مووچەیێن ئەوان فەرمانبەران ب هنێریت چونكە د قانوونا بودجەیدا جه یێ بۆ كری، بەلێ ئەو كێشەیان بۆ دروست دكەن».
پتر گۆت» لژنەیێن هەڤپشك كاری بۆ وێ چەندێ دكەن مووچەیێن خانەنشینان و پێشمەرگەی ل گەل بەغدا ئێكبێخن و خەلكێ كوردستانێ ژی مفادار بیت، ئەم ئالییەكێ سەرەكی یێن وی حوكمەتێ نە، ئەو خێرا ب مە ناكەن، ئەم دامەزرێنەرێن ڤی وەلاتی نە پشتی 2003، ل گەل وێ چەندێ ژی دا پارە ژ مووچەیێن مەهێن حەفت و هەشت یێن بڕین، شاندێن هەردو ئالییان كو روونشتین و پێداگیرییا مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بۆ وێ چەندێ كێشە بهێنە چارەسەركرن تاكو سەرێ سالێ، بۆ وێ چەندێ ئێدی هنارتنا مووچەیان گیرۆ نەبیت، شاند ژی بەردەوام دچنە بەغدا بۆ دانوستاندنێ».
ناڤبری ئاماژە كر» پرسا مووچەی تێكهەلی بابەتێن سیاسی هاتیە كرن، د دەمەكیدا دادگەها فیدرالی و دستووری و قانوونێ یا دیاركری مووچە وەكو خوە بگەهیتە خەلكێ كوردستانێ، بەلێ ئەو هەر جارەكێ ب بهانەیەكێ مووچەیێن خەلكێ كوردستانێ گیرۆ دكەن».
خویاكر» ئەم هیچ رێككەفتنەكێ ژ دەرڤەی چارچۆڤەیێ دستووری ناكەین، داگیرانێ ژ پرسێن سەرەكی یێن دی ناكەین ژ پرسا مادەیا 140 و زمانێ كوردی و قانوونا پەترۆل و غازێ و پڕچەككرنا پێشمەرگەی، ل گەل مووچە و بودجەی هەموو كێشە ئێك پرسن، پێدڤییە مافێ خەلكێ كوردستانێ بدەن».
ل دووماهیێ گۆت» هەژمارەكا گەلەك كێم یا فەرمانبەران یێن ماین بایۆمەتریێ بكەن، ب دیتنا مە كێشەیا مووچەیان نامینیت».

پەیڤدارێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ راگەهاند: هەموو جاران حوكمەتا فیدرالی پێگیری رێككەفتنان نەبوویە، د دەمەكیدا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ هەموو تێبینی د لیستا مووچەیاندا یێن چارەسەركرین و داهاتێ نە پەترۆلی ژی یێ رادەستكری، بەلێ بەغدا هەردەم بهانەیان دئینیت تاكو مووچەیێن فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ نە هنێریت.
پێشەوا هەوامانی، پەیڤدارێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ گۆت» هۆكار یێ رۆهن نینە بۆچی وەزارەتا داراییا ئیراقێ 243 ملیار دوینار نەهنارتینە و كورتئینان یا هەی و حوكمەتا هەرێمێ نەشێت وێ كورتئینانێ پڕ بكەت».
پەیڤدارێ حوكمەتا هەرێمێ گۆت ژی» هیچ بهانەیەك بۆ بەغدا نەمایە كو هەموو مووچەیێن فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ نە هنێریت، نوكە پتر ژ 700 ملیار دیناران ل بەردەستن هەكە حوكمەتا ئیراقێ گۆژمەیێ دی یێ پارەی ب هنێریت، دێ لیستا مووچەیان بەلاڤ كەین و دەست ب بەلاڤكرنا مووچەیێ مەها هەشت كەین».
هەڤدەم راگەهاند» شاندێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل چەند رۆژێن داهاتی دێ سەرەدانا بەغدا كەت و لیستا مووچەیێن مەها نەه یا فەرمانبەرێن هەرێمێ دێ ل گەل خوە بەت و رادەستی وەزارەتا داراییا ئیراقێ كەت».
پێشەوا هەورامانی ئاماژە ب وێ چەندێ كر» هەموو جاران حوكمەتا فیدرالی پێگیری رێككەفتنێن خوە ل گەل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ نەبوویە، حوكمەتا هەرێمێ تێبینی د لیستا مووچەیاندا یا چارەسەركری و داهاتێ نە پەترۆلی ژی یێ رادەستكری، بەلێ بەغدا هەردەم بهانەیێن جودا دئینیت».
هەورامانی دوپاتی ل وێ چەندێ كر» رێككەفتنا هەردو جڤاتێن ئابووری یێن هەرێما كوردستانێ و ئیراقێ ئەو بوو كو هەتا دووماهییا ئەڤسالە مووچە بێی كێشە بهێتە هنارتن. سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ ژی نییەتا چارەسەركرنا كێشەیان ل گەل هەرێما كوردستانێ یا هەی».
پەیڤدارێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ باس ل وێ چەندێ ژی كر» هەردەم هەرێما كوردستانێ ل دووڤ چارەسەركرنا كێشەیانە ل گەل ئیراقێ، بەلێ هەتا نوكە ناهێتە زانین بۆچی ئیراقێ مووچەیێن فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ كریە بابەتەكێ سیاسی».
رۆهنكر ژی» سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، مەسرور بارزانی هەردەم د بزاڤان دایە كو كێشەیا مووچەیان چارەسەر بكەت، هیچ كەسەك ژی ژ وی دلسۆز تر نینە بۆ وەلاتیێن هەرێما كوردستانێ».
هەورامانی باس ل سەرۆكێ ژ كارلادای یێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ كر و ئاماژەكر» ل ئیراقێ بوویە كەلتوور هەكە تو بخوازی پێشڤەبچی دڤێت دژی كوردان بی، هەروەسا حەلبۆسی یێ بێ وەفا بوو بەرامبەر كوردان».
پتر دیاركر» حەلبۆسی ب پشتەڤانییا سەرۆك بارزانی و فراكسیۆنێن كوردستانی بوو سەرۆكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ، هەروەسا حەلبۆسی دژایەتییا پێشمەرگەی دكەت تنێ بۆ وێ چەندێ خوە شرین بكەت تاكو پۆستەك د حوكمەتا ئیراقێدا پێ بهێتە دان».

بەرپرسێ لقێ سێ یێ پارتی دیموكراتی كوردستان ل كەركووكێ د كۆنفرانسەكێ رۆژنامەڤانیدا داخوازا پاشئێخستنا پڕۆسەیا سەرژمێرییا گشتییا ئاكنجییان كر بۆ پشتی بجهئینانا مادەیا 140 یا دستووری و داخواز ژی ژ ئاوارەیێن كەركووكێ كر كو ل هەولێرێ و سلێمانیێ د ئاكنجینە، بزڤڕنە كەركووكێ بۆ وێ چەندێ د قۆناغێن هەژمارتنێ خوە تۆمار بكەن.
محەمەد كەمال، بەرپرسێ لقێ سێ یێ پارتی دیموكراتی كوردستان ل كەركووكێ د وی كۆنفرانسێ رۆژنامەڤانیدا گۆت» دڤێت لەز نەهێتە كرن و رەوشا كەركووكێ بهێتە ئاساییكرن پاشی پڕۆسەیا سەرژمێرییا گشتی یا ئاكنجییان ل كەركووكێ بهێتە كرن، لەوما داخواز دكەین ئەڤ پڕۆسەیە بهێتە پاشئێخستن و لەز د ئەنجامدانا وێ دا نەهێتە كرن، چونكە مادەیا 140 نەهاتیە بجهئینان».
راگەهاند ژی» وەلاتیێن كەركووكێ یێن ئاوارە هەكە نەزڤرنە جهێن خوە ژی، هەموو مافێن وان ژ هاریكاریێن پێدانا ئاهێن خوارنێ ژ ئالیێ بریكاران ل گەل پشكا پەترۆلی و هەموو هاریكاریێن دی دێ هێنە بڕین و دێ ژ هەموو ماف و هاریكارییان هێنە بێ بەهركرن، لەوما داخواز دكەین هەموو خەلكێ كەركووكێ یێن ئاوارەبووی ل سەرانسەری هەرێما كوردستانێ بزڤڕن جهێن خوە».
بەرپرسێ لقێ سێ یێ پارتی ل كەركووكێ ئاماژەكر» ب گۆڕەی رێكار و رێنمایێن سەرژمێرییا گشتیا ئاكنجییان د ئێك خانیدا دەلیڤەیا هەی سێ خێزان خوە تۆمار بكەن، هەروەسا وەلاتیێن ئاوارە دشێن بزڤڕن و ل مالێن خزمێن خوە دشێن خوە تۆمار بكەن».
سەبارەت پڕۆسەیا ب ئەرەبكرنێ گۆت» گوندێ زەرتك تاكو سالا 1988 كو هاتبوو خرابكرن ئێم مالا ئەرەب ژی تێدا نەبوو، بەلێ نوكە ل قۆناغا هەژمار لێدانێ یا پڕۆسەیا سەرژمێریێ نێزیكی 28 مالێن ئەرەب و هەشت مالێن كورد تێدا یێن هاتینە تۆماركرن، د دەمەكیدا زێدەتر ژ 250 خێزانێن رەسەن یێن خەلكی وی گوندی ل دەڤەرێن كوردستانێ یێن پەرت و بەلاڤ بووین و خەلكێ ئەرەب ل جهێ وان یێن هاتینە تۆماركرن، ئەڤە ژی مەترسیێن سەرژمێرییا گشتییە».
محەمەد كەمال، بەرپرسێ لقێ سێ یێ پارتی ل كەركووكێ گۆت ژی» دخوازین بەری 5/10/2024 وەلاتی بزڤڕنە كەركووكێ و جهێن خوە و خوە ل مالێن مرۆڤ و كەسوكارێن خوە تۆمار بكەن، هەروەسا چەند رۆژان ژی بەری 20/11/2024 ل وان مالان بەرهەڤ ببن بۆ وێ چەندێ قەدەغەیا هاتنوچوونێ نەبیتە رێگر و د سەرژمێرییا گشتیدا پشكدار بن و بهێنە تۆمار كرن».

سلێمانیێ، عەزیز هەورامی:

كۆمەكا ب ناڤ سیاسی و پەرلەمانتار دەستێن خوە دكەنە د ناڤ دەستێ ئالیێ ئیراقی دژی قەوارە و مافێ گەلێ كورد، بەرپرسەكا حزبا سۆشیالیست دیموكراتا كوردستانێ ژی دبێژیت: هندەك پەرلەمانتارێن كورد مەترسینە ل سەر دۆزا كوردی، هەروەسا دیاردكەت كو پێدڤییە ناڤمالا كوردی بهێتە رێكخستن.
تەنا تاهر، ئەنداما مەكتەبا سیاسییا حزبا سۆشیالیستا دیموكراتا كوردستانێ بۆ رۆژنامەیا (ئەڤرۆ) گوت» ل گەل نێزیكبوونا هەلبژارتنان كێشە د پەیوەندیێن د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێدا ژ ئالیێ هندەك حزبێن كوردستانی و ئیراقی دهێنە دروستكرن تنێ بۆ كرمكرنا دەنگان، ئەوژی ژ ئالیێ چەند حزبێن سیاسی یێن ناڤخوەیی بەرهەڤی بۆ ئەڤێ رەوشێ هاتیە كرن».
تەنیا تاهر گوت ژی «بۆ چارەسەركرنا كێشەیێن د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێدا مە پێدڤی ب ئەوێ چەندێ یا هەی ناڤمالا كوردی رێكبێخین و ئالیێن سیاسی بگەهنە ئەوێ باوەریێ دروستكرنا قەیرانان بۆ كوردستانێ ب رێكا بەغدا بۆ كۆمكرنا دەنگان، چارەسەرییەكا شاشە».
ئاماژەكر» ب دیتنا مە حوكمەتا هەرێما كوردستانێ هوورتر كاربكەت ل سەر پێكئینانا شاندەكێ بلند یێ شارەزا بۆ دانوستاندنێ ل گەل دەستهەلاتدارێن ئیراقێ بۆ چارەسەركرنا هەموو كێشەیێن د ناڤبەرا هەردو حوكمەتاندا هەین، دڤێت هەموو كێشە د مووچەیاندا نەهێنە كۆمكرن د دەمەكیدا مە كێشەیا ئاخێ یا هەی».
پتر گوت» هندەك حزبێن كوردستانی عاتیفەیا وەلاتییان دلڤینن ل سەر بنەمایێ مووچەی، بۆ كۆمكرنا دەنگان، نەشیاینە ل سەر بنەمایێ پڕسێن نیشتمانی و نەتەوەیی بكەنە پڕسەكا سەرەكی و كار ل سەر بكەن، تنێ هەستا وەلاتییان د لڤینن بۆ كۆمكرنا دەنگان د هەموو هەلبژارتناندا».
خویاكر ژی» مەترسیدارترین جۆرێ دژایەتییا كوردستانێ ئەو پەرلەمانتارێن كوردن كو ژ ناڤمالا مە بكەنە پڕسەكا سەرەكی و كار ل سەر بكەن، تنێ بۆ لڤاندنا هەستا وەلاتییان بۆ كۆمكرنا دەنگان یێن چووینە بەغدا و دژایەتییا مە دكەن، ئەو پەرلەمانتارە وەسا ب مەترسینە كو ژ ئەوان پەرلەمانتارێن سوننە و شیعە یێن دژی كوردان د ئاخڤن د مەترسیدارترن».

سەرپەرشتیارێ رەڤەندا کوردستانی ل دیاسپۆرا دیار دکەت پتر ژ ٥ ملیۆن کورد ل دەرڤەیی کوردستانێ دژین و وەکو دیاسپۆرا کوردی وان دڤێت کار بۆ پاراستنا ناسنامەیا کوردی ل دیاسپۆرا بکەن و هەروەسا وان دڤێت ل گەل کوردێن ئەرمەنستانێ و حوکمەتا وی وەلاتی ژی پەیوەندیێن خوە گەلەک بهێز بکەن.

شیفا بارزانی سەرپەرشتیارێ گشتی یێ رەڤەندا کوردستانی بۆ رادیۆیا ئێریڤانێ دیار دکەت، ئەو گەلەک کەیفخوەشە کو وەکو نەڤیێ بارزانیێ نەمر و ٦٦ سالان پشتی بارزانیێ نەمر سەرەدانا رادیۆیا ئێریڤانێ دکەت و ئاماژە ڤێ یەکێ دکەت کو پەیوەندیێن گەلێ کورد و ئەرمەنستانێ دیرۆکی نە، گەلەک بەلگەیێن دیرۆکی سەبارەت ب پەیوەندیێن گەلێ کورد و ئەرمەنستانێ هەنە، چەندین روودانێن دیرۆکی ژی هەنە، وەکو نموونە سالا ١٩٢٠ دەمێ جینوسایدا گەلێ ئەرمەنی وی دەمی ب فەرمانا جەنابێ شێخ ئەحمەد بارزانی، بارزانیێ نەمر و ٢٠٠ پێشمەرگە د هەوارا گەلێ ئەرمەنی دچن و دشێن گەلەک خێزانان ژ جینوسایدێ قورتال بکەن و ١٨ پێشمەرگە ژی شەهید دکەڤن، ئەو یەک ژی نیشا ددەت کا پەیوەندیێن گەلێ کورد و ئەرمەنی چەند بهێز و دیرۆکی نە.
ناڤهات د پشکەکا دی یا ئاخڤتنا خوە دا ئەو یەک ژی دیار کر، وەکو رەڤەندا کوردستانی ل دیاسپۆرا ئەو کار بۆ پاراستنا کەلتور و زمانێ کوردی د ناڤ کوردان دا دکەن، چونکی پتر ژ پێنج ملیۆن کورد ل دەرڤەیی کوردستانێ دژین و وان دڤێت مفای ژ ئەزموونا دیاسپۆرا ئەرمەنی وەربگرن و پەیوەندیێن خوە ژی ل گەل وان بهێزتر بکەن و نها ژی پەیوەندیێن گەلەک باش د ناڤبەرا هەرێما کوردستانێ د ئەرمەنستانێ دا هەنە و گۆت: (سەرۆک کۆمارێ ئەرمەنستانێ سەرەدانا هەولێرێ کر و ل ئالیێ دی نها پەیوەندیێن سیاسی و ئابووری ژی گەلەک د باشن، وەکو ئێریڤان ژی نێزیکترین پایتەختە بۆ هەرێما کوردستانێ و مە دڤێت د بیاڤێن ئابووری، جڤاکی و گەلەک بیاڤێن دیتر دا پەیوەندیێن خوە ل گەل برایێن خوە یێن کورد ل ئەرمەنستانێ و هەروەسا خەلکێ ئەرمەنستانێ ب گشتی باشتر و بهێزتر بکەین).
سەبارەت ب رۆلێ رادیۆیا ئێریڤانێ ژی شیڤا بارزانی دیار کر، د دەمێن گەلەک سەخت و دژوار دا، دەمێ دوژمنێن گەلێ کودستانێ ب هەموو شیانێن خوە ئێرشێ کوردستانێ کری، دەمێ گوندێن کوردستانێ هاتنە سوتن، وی دەمی کەسی بەحسێ کوردان و ئازارێن وان نەدکر، د وان رۆژێن سەخت و دژوار دا هەموو کوردان گوهێ وان ل رادیۆیا ئێریڤانێ بوو، نها ژی ناڤێ ب سەدان کچێن کورد ژ بەر رادیۆیا ئێریڤانێ کرینە ئێریڤان و گۆت: (د نەخوەشی و ئاوارەیێ و رۆژێن دژوار دا کو کەسێ بەحسێ کوران نەدکر وی دەمی رادیۆیا ئێریڤانێ وەکو کلۆپەک ل تۆنێلەکا تاری بوو، ژ بە ڤێ یەکێ رۆلێ رادیۆیا ئێریڤانی گەلەک یا گرنگە، رادیۆیا ئێریڤانێ د ناڤ دلێ هەر کوردەکێ دایە).
شیفا بارزانی د دووماهیا ئاخڤتنا خوە دا ژی دیار کر، دێ بەردەوام سەرەدانا ئەرمەمستانێ کەین، دێ پەیوەندین خوە د بیاڤێن جوا جودا ل گەل برایێن خوە پێش ئێخینین، مە بەرنامێن گەلەک باش هەنە دا پەیوەندیێن خوە ل گەل کوردان ل ئەرمەنستانێ باشتر لێ بکەین، دا برایێن مە یێن کورد ل ئەرمەنستانێ ژی بشێن سەرەدانا هەریما کوردستانێ بکەن.