دوهی شەمبیێ 7/12/2024، سەرۆك مەسعود بارزانی پەیامەك ل دۆر رووداو و گوهۆڕینێن ڤێ دوماهیێ ل سووریێ بەلاڤكر.
سەرۆك بارزانی ج پەیاما خوە دا، راگەهاند»روودانێن سووریێ كاریگەرییا راستەوخوە ل سەر چارەنڤیسێ سیاسی و ئاسایشا سووریێ و دەڤەرێ یا هەی، هەروەسا هیڤی خوازت گوهۆڕین ببنە ئەگەرێ وێ چەندێ تێكگەهشتن ببیتە بنەمایێ چارەسەركرنا كێشەیان».
سەرۆك بارزانی د پەیاما خوە دا ئاماژە ب وێ چەندێ كر» ب گرنگییەكا مەزن دووڤچوونێ بۆ روودان و گوهۆڕینێن ڤێ دوماهیێ دكەین كو ل سووریێ روو ددەن، چونكە وان پێشهات و روودانان كاریگەرییا راستەوخوە ل سەر چارەنڤیسێ سیاسی و ئاسایش و سەقامگیرییا سووریێ و هەموو دەڤەرا مە یا هەی».
سەرۆك بارزانی هیڤی خوازت» پێشهات و گوهۆڕینێن سووریێ د ئەنجامدا ببنە ئەگەرێ وێ چەندێ دانوستاندن و تێكگەهشتن ببیتە بنەمایێ چارەسەركرنا كێشەیان و رەفتارەكا وەسا نەهێتە ئەنجامدان كو ناكۆكی و گرفتا نەتەوەیی و تایفی د ناڤ پێكهاتەیێن سووریێ دا كوور بكەت».
سەرۆك بارزانی د پشكەكا دی یا پەیاما خوە دا گۆت» هیڤییا وێ چەندێ دخوازین ئالی ب شێوەیەكێ ئاشتییانە بگەهنە رێككەفتنەكێ كو د بەرژەوەندییا هەموو پێكهاتەیێن سووریێ و پێكڤەژیانێ و ئاشتیێ و سەقامگیریێدا بیت».

سەرۆك مەسعود بارزانی ل سەلاحەدین پێشوازی ل ئانیل بروا ئینان، بالیۆزێ توركیا ل ئیراقێ كر.
د دیدارەكێدا باس ل پڕۆسەیا سیاسییا هەرێما كوردستانێ و پێنگاڤێن پشتی هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ و پێكئینانا حوكمەتا نوو یا هەرێما كوردستانێ هاتە كرن، هەروەسا پەیوەندیێن د ناڤبەرا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و حوكمەتا ئیراقا فیدرالی هاتنە گەنگەشەكرن.
هەروەسا د وێ دیدارێدا باس ل پەیوەندیێن هەردو ئالییان و دوپاتی ل هەماهەنگیێ و پێشڤەبرنا پەیوەندییان هاتە كرن. دوماهی پێشهات و گوهۆڕینێن دەڤەرێ تەوەرەكێ دی یێ دیدارێ بوو.

نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ پێشوازی ل میكیلێ كامێرۆتا، قۆنسلێ گشتیێ ئیتالیا ل هەرێما كوردستانێ كر، كو ب مەرەما مالئاڤاهیێ ژ بەر ب دوماهی هاتنا ئەركێ وی سەرەدانا سەرۆكێ هەرێمێ كربوو.
د دیدارەكێدا نێچیرڤان بارزانی، سوپاسییا ئەرك و بزاڤێن قۆنسلێ ئیتالیا بۆ پێشڤەبرنا پەیوەندیێن وەلاتێ وی ل گەل هەرێما كوردستانێ كر، هەروەسا هیڤییا سەركەفتنێ د ئەركێ وی یێ نوو دا بۆ خواست.
ژ ئالیێ خوەڤە كامێرۆتا، سوپاسییا پشتەڤانییا سەرۆكێ هەرێمێ و ئالیێن پەیوەندیدارێن هەرێما كوردستانێ كر كو د هاریكار بوون بۆ سەرئێخستنا ئەركێ وی.
هەروەسا دوپاتی ل خواستا وەلاتێ خوە بۆ پێشڤەبرنا پەیوەندیێن خوە ل گەل هەرێما كوردستانێ و بەرفرەهكرنا هاریكارییا هەڤپشك د ناڤبەرا وان دا، كر.

شیرەتكارێ دەستنیشانكریێ ئاسایشا نەتەوەییا ئەمریكا د ئیدارا دۆنالد ترەمپ، سەرۆكێ داهاتیێ ئەمریكا دا، راگەهاند: سەرۆك بارزانی سیاسەتمەدارەكێ ب سەنگە ل رۆژهەلاتا ناڤین و جیهانێ.
فەلاح حەسەن، نوونەرێ سەرۆك بارزانی د چارچۆڤەیێ كۆربەندێ ئێكەتییا دیموكراتیخوازێن جیهانێ ل واشنتۆن، ل گەل مایك والتز، شیرەتكارێ دەستنیشانكریێ ئاسایشا نەتەوەییا ئەمریكا د ئیدارا ترەمپی دا كۆمبوو و هەردو ئالییان باس ل دوماهی رەوشا رۆژهەلاتا ناڤین و پێگەهێ گرنگ یێ سەرۆك بارزانی ل دەڤەرێ كر.
فەلاح حەسەن، نوونەرێ سەرۆك بارزانی دیاركر» والتزی د كۆمبوونێدا ئاماژە ب وێ چەندێ كر كو سەرۆك مەسعود بارزانی سیاسەتمەدارەكێ ب سەنگە ل رۆژهەلاتا ناڤین و جیهانێ. ل گەل وێ چەندێ ژی دا، ئاماژە كر كو حوكمەتا هەرێما كوردستانێ رۆلەكێ گرنگ د پتر ب هێزكرنا پەیوەندییان ل گەل ئەمریكا و حوكمەتا وێ دا یێ دیتی، هەروەسا والتزی دیاركر ئەم پشتەڤانییا كوردان ژبیر ناكەین، ب تایبەتی كو مل ب ملێ هەڤدو مە شەڕێ ژ ناڤبرنا تیرۆرێ ل ئیراقێ یێ كری و ئەم پشتەڤانیێ ل دۆستێن خوە وەكو گەلێ هەرێما كوردستانێ دكەین و ژبیر ناكەین».
فەلاح حەسەن دیاركر ژی كو شیرەتكارێ دەستنیشانكریێ ئاسایشا نەتەوەییا ئەمریكا د ئیدارا ترەمپی دا پیرۆزباهییا ئەنجامدانا هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ كر و دەستخوەشی ل مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ كر و ئاماژە ب وێ چەندێ كر كو وی پەیوەندی ل گەل مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ یێن هەین.

ئەندامەكێ لژنەیا پەترۆل و غازێ ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ راگەهاند، ژ ئەگەرێ وێ چەندێ مەترسی ل سەر بەندەرێ فاو ل باشوورێ ئیراقێ یا هەی، ئیراقێ پێدڤییەكا مەزن ب هنارتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ یا هەی.
د. سەباح سوبحی، ئەندامێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ژ فراكسیۆنا پارتی و ئەندامێ لژنەیا پەترۆل و غازێ ل جڤاتا ناڤبری گۆت» روونشتنا ڤێ دوماهیێ ل گەل سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ یا ئەرێنی بوو بۆ راستڤەكرنا قانوونا بودجەی و مادەیا 12 ژ وێ قانوونێ، كو د بەرژەوەندییا دوبارە هنارتنا پەترۆلێ دایە و پێنگاڤەكا قانوونی یا درنگە، بۆ وێ چەندێ كۆمپانی دەست ب هنارتنا پەترۆلێ بۆ بەندەرێ جەیهان یێ توركی بكەن، كو تێچوویێ دەرئینانا هەر بەرمیلەكا پەترۆلێ 16 دۆلارن، هەرچەندە تێچوویا وان زێدەترە، بەلێ ئەو ب شێوەیەكێ بەروەختە بۆ دەمەكی، تاكو ئالییەكێ راویژكاری راببیت ب خەملاندنا تێچوویێ دەرئێنانا پەترۆلێ ل هەرێما كوردستانێ».
گۆت ژی» هەكە ئەو پرسە بهێتە چارەسەركرن، دێ ئابوورێ ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ باشتر بیت و بازار دێ ڤەژاندنێ ب خوەڤە بینیت و حەقدەستێ كۆمپانییان ژی دێ چارەسەر بیت، لەوما ئەوا سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ پێشنیاز كری، یا ئەرێنی بوو و وەكر ئەو دانوستاندنێن ل جڤاتا نوونەران ل سەر هاتینە كرن، ب دوماهی بهێن، چونكە باوەری بۆ دروست بوو ئەو د خزمەتا خەلكی دایە».
دیاركر ژی» د نوكە دا مەترسی ل سەر بەندەرێ فاو یا هەی، كو پەترۆلا ئیراقێ ب رێكا وی دهێتە هنارتن، لەوما هزر د وێ چەندێ دا دكەن هەكە مەترسی هەبیت، پێدڤییە رێكەكا دی بۆ هنارتنا پەترۆلێ هەبیت، كو ئەوژی هەرێما كوردستانێیە، چونكە ب رێكا هەرێمێ د شیاندایە رۆژانە ملیۆن بەرمیلێن پەترۆلێ بهێنە هنارتن، ئەڤە ژی دێ بیتە ئەگەرێ وێ چەندێ ئابوورێ ئیراقێ ژناڤ نەچیت، لەوما بزاڤێن بەردەوام یێن هەین بۆ وێ چەندی بەری بێهنڤەدانا جڤاتا نوونەران بهێتە پەسەندكرن و هنارتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ دەست پێ بكەت، چونكە سەقا یا گونجایە بۆ پەسەندكرنێ و تارادەیەكی كۆدەنگی بۆ وێ پرسێ یا هەی».

سەرۆكا فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ داخواز ژ سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ كر دەستهەلاتێن خوە یێن دستووری ب كاربینیت بۆ مەزاختنا كورتئینانا مووچەیێن فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ كو 70 رۆژن مووچە وەرنەگرتین.
ل دوماهی كۆمبوونا جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ب مێهڤاندارییا هەر ئێك ژ محەمەد شیاع سودانی، سەرۆك وەزیرێن ئیراقا فیدرال و وەزیرێن دەرڤە، پلاندانانێ و ناڤخوە چەندین پرسیار ل دۆر كێشەیێن ناڤخوە یێن ئیراقێ و ئالۆزیێن دەڤەرێ، هنارتنا پەترۆلێ و مووچەیێن فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ ئاراستەی سەرۆك وەزیرێن ئیراقا فیدرال هاتنە كرن.
د. ڤیان سەبری، سەرۆكا فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ د وێ كۆمبوونا جڤاتا نوونەراندا ب سودانی گۆت» 70 رۆژ دەربازبوون، هێشتا فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ مووچەیێن هەردو مەهێن چریا ئێكێ و دویێ وەرنەگرتینە كو مافەكێ دستووری، قانوونی و شەرعییێ وانە. د راستیدا ئەڤە كێشەیە و ئەنجامێن نەرێنی یێن ئابووری و جڤاكی و ناڤخوەیی ژێ پەیدابووینە».
د. ڤیان سەبری ب سەرۆك وەزیرێن ئیراقا فیدرال گۆت ژی» ب گۆڕەی بڕیارا دادگەها فیدرالییا بلند، دڤێت مووچەیێن فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ مەهانە بهێنە مەزاختن وەكو پارێزگەهێن دی یێن ئیراقێ، بەلێ مخابن سەرەرای كو 70 رۆژ دەربازبوون، حێبەتی بووین كو تنێ 760 ملیار دینار بۆ مووچەیێن فەرمانبەرێن هەرێمێ هاتینە هنارتن» .
سەرۆكا فراكسیۆنا پارتی ئاماژە ب وێ چەندێ ژی كر» سەرجەمێ مووچەیێن مەهانە یێن فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ زێدەتر ژ 900 ملیار دینارانە، ئانكو ئەو گۆژمێ پارەیێ هەوە (حوكمەتا ئیراقێ) هنارتی زێدەتر ژ 200 ملیار دیناران ژێ د كێم بوون».
ل دۆر پڕكرنا كورتئینانا مووچەی، سەرۆكا فراكسیۆنا پارتی، پرسیار ژ سودانی كر» وەزارەتا داراییا فیدرالی دبێژیت، دەستهەلاتا ڤەگوهاستنێ بۆ تمامكرنا مووچەیێن فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ ب گۆڕەی قانوونا بودجەی، ژ دەستهەلاتێن جڤاتا وەزیرێن ئیراقێیە، پرسیار ئەڤەیە، بۆچی هوونێن بەرێز فەرمانێ ل وەزارتا داراییا فیدرالی ناكەن بۆ ڤەگوهاستنێ بۆ پڕكرنا وێ كورتئینانا د بودجەی دا دروست بووی؟».
سەرۆكا فراكسیۆنا پارتی د درێژییا ئاخڤتنێن خوە دا دوپاتكر» حوكمەتا هەرێما كوردستانێ پێگیریێن خوە بەرانبەر قانوونا بودجەی یێن ب جهئیناین و نیڤا داهاتیێن نە پەترۆلی ژی یێن هنارتین».
د. ڤیان سەبری دیاركر ژی» سەرژمێرییا گشتییا ئاكنجییان ل ئیراقێ سەلماند كو پشكا هەرێما كوردستانێ ژ بودجەیا گشتییا فیدرالی 14% و د راستیدا، د باشترین رەوش دا ژی زێدەتر ژ 5% یان 6% نە گەهشتییە هەرێما كوردستانێ».
ل دۆر هنارتنا پەترۆلێ هەرێما كوردستانێ ژی، د. ڤیان سەبری ب سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ گۆت» دبیت هندەك كەس بێژن هەرێما كوردستانێ دشێت ب رێكا هنارتنا پەترۆلێ، كورتئینانێ پڕبكەت و مووچەیێن فەرمانبەرێن هەرێمێ بەلاڤ بكەت، بەلێ پێزانینێن هەوە و هەموو پەرلەمانتارێن بەرهەڤبووی ئەڤە راست نینە، چونكە هەرێما كوردستانێ ئێك بەرمیلا پەترۆلێ ژی نە هنارتییە و ئەو پەترۆلا بەرهەم دئینیت بۆ پێدڤیێن ناڤخوەیی و كۆمپانیێن پەترۆلێ دهێتە ب كارئینان».
سەرۆكا فراكسیۆنا پارتی ل دوماهییا ئاخڤتنێن خوە دا داخواز ژ سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ كر» ژ بەر گرنگییا وی، پێداچوونێ د ڤی بابەتی دا بكەی، د چارچۆڤەیێ وێ بەرپرسیارەتییا ل سەر ملێ هەوە بۆ مەزاختنا وان شایستەیێن دارایی ئەوێن ماین یێن فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ».