نایف مەحموود

ب شانازی ڤە هەرێما كوردستانێ خودان پەڕلەمانێ خوە یێ خومالیە، ئەڤ پەرلەمانێ جهێ یاسا دانانێ و مەرجەعێ حكومرانی و دەستهەلاتا سیاسی یا گەلێ كوردستانێ. ئەڤا ئەم دبێژین دانپێدانەكا شەرعی یە ب حوكمێ پەڕلەمانی، ئەو پەڕلەمانێ بوویە مینبەرا دەنگێ ڕەسەنێ ڕاستەقینەیێ خەلكێ كوردستانێ ب ڕێكا هەلبژاردنان، ئەو سەكۆیێ بوویە جهێ دەنگ و ڕەنگێن جیاواز، ئەو جهێ بوویە گۆڕەپانا ململانا بیروڕایێن جیاواز و ئەو جهێ شەرعیەتێ ددەتە لایەنێن پێكهێنەرێن حوكمەتێ و ئوپۆزسیونێ. بێگۆمان هەرێما كوردستانێ سیستەمێ پەڕلەمانی پەیرەو دكەت و دەستهەلاتەكا ڕەها ددەتە سەروكێ حوكمەتێ ژبۆ ب ڕێكرنا كارۆبارێن حوكمەتێ، لەورا پشتی كو پەرلەمانێ كوردستانێ هاتیە هەلبژارتن و ل پشتی سەرهلدانێ و سندۆقێن و دەنگدانێ ڕایا گەشتی یا خەلكێ كوردستانێ ئەو پارت و نوونەر هەلبژاردین زۆر جاران لایەنێن ڕكابەرێن لایەنێ سەركەفتی و براوەیا هەلبژارتنان، ئەو ژی هەرجار پارتی دیموكراتی كوردستان بوویە ڤان لایەنان هەولا تێكدان و شێواندنا هۆلا پەڕلەمانی دایە، هەولا هەلوەشاندنا حوكمەت و پەرلەمانی دایە، هەولدایە ب ڕێكا هندەك سیناریۆیێن شكەستی و بێ بنەما ژبۆ وێ ئێكێ هێز و ئیرادەیا خوە یا لاواز ب سەر ئیردەیا پتریا خەلكێ كوردستانێ بێخن، لێ ئەڤێ چەندێ سەرنەگرتیە و ل دوماهیێ شەرمزاریێ سەنگەرێ وان داپووشیە، هەر سەركەفتن بۆ لایەنێ براوە و پارتا دەستهەلاتدار مایە، هێز و ئیرادەیا خەلكێ كوردستانێ مایە ل جهێ خوە و هەولێن نەزۆكێن ل بەر دەهولا هندەك نەحەز و نەیارێن كوردستانێ د رەقسن پووچەل و لاوازبووینە و باجا وێ شەرمزاریێ ژی دایە، هەرچەندە هەر ئالیەكی مافێ وێ چەندێ هەیە ل بەر سیبەرا ئازادی و دیموكراسیەتێ دەربڕینێ ژ سیاسەتا خوە بكەت بەلێ نە ل وی ئاستی دژایەتیێ كو كارتێكرنێ ل سەر ڕەوش و سەقامگیریا هەرێما كوردستانێ بكەت. هەلبەت جاران واقعێ سیاسی یێ هەرێما كوردستانێ هندەك شلقە و پێل ڤێ كەفتی نە ژ ئەنجامێ وان كاودانێن سیاسی یێن ناڤخۆیی و ناڤچەیی، لایەنێن ئۆپۆزسیۆن ژی ئەڤ چەندە بۆ خوە ب دەلیڤە زانینە و ڤیایە ب ڕێكا جادێ و دەنگێ نەڕازی یێ خەلكی پەرلەمانێ كوردستانی ئیفلیج بكەن و بكارن سیاری شەپۆلا نەرازیا دەنگێ خەلكی ببن، د پشترا مەرامێن خوەیێن سیاسی ل پشت ب پێكن، لێ ئەڤ چەندە ژی سەرنەگرتیە، چونكی هەر جارا خواستا لایەنێن نە ڕازی و لایەنێن ئوپۆزسیۆن چوویە د وارێ لاوزاكرنا قەوارەیێ هەرێمێ و لاوازكرنا پێگەهێ سیاسی یێ هەرێمێ دا، دەرئەنجام خۆسارەتیا وان لایەنان زێدەتر بوویە، لایەنێ دی یێ خودانێ پتریا كورسیكێن پەڕلەمانی ژلایێ نفوزا جەماوەری و دەنگدانێ ڤە د گەشەكرنێ دا بوویە و شیایە پڕانیا كورسیكان ب دەستڤەبینیت و ببیتە جهێ باوەریا خەلكی و پاشی دەستهەلاتەكا شەرعی و یاسای گرتیە دەست، ئەڤی لایەنی ژی ب حوكمێ وەرگرتنا ڤێ بەرپرسایەتیێ كوردستان گەهاندیە گوپیتكا كەنارێ ئارامی و ئاڤەدانیێ، بەلگەیێ ڤێ چەندێ دیارە كا چاوا كوردستا د ناڤ وان چار دەورێن ئاگرین دا ڕۆژ بۆ ڕۆژێ د گەشەسەندنێ دایە، ڕۆژ بۆ ڕۆژێ كوردستان یا ناڤودەنگیا خوە ل سەر ئاستێ ناوچەیی و دەرەكی مەزن دكەت و دپارێزیت. ل ڤێ گەڕا هەلبژارتنان ئەوێن د 20 ئوكتۆبەرا 2024 هاتینە ئەنجامدان دیاربوو كو پارتی دیموكراتی كوردستان جارەكا دی بوو پێشرەوا هەمی پارت و لایەنێن سیاسی و ئەڤ چەند مەهەكە ل پشتی ئەنجامدانا پرۆسا هەلبژارتنان چەندین گەرێن دانوستاندن و كرمبوونان دگەل لایەن و ئالیێن سیاسی ئەنجامداینە ژبۆ وێ چەندێ هەر ئالیەكێ بڤێت پشكداریێ د پێكئینانا حوكمەتێ دا بكەت و كابینەیا دەهێ بكەڤیتە و كاری و جارەكا دی دامودەزگەهێن میری شەرعیەتا خوەیا یاسایی وەرگرن. هەرچەندە هیچ گومانەك تێدا نینە كو پارتی دیموكراتی كوردستان ژ هەمی لایەنێن دی پتر پەرۆشا پێكئینانا حوكمەتێ یە و بەرپرسایەتیا سەرەكی ل سەر ملێن وێ یە و هەردەم د هەمی بارودۆخان دا پشكا شێری وەرگرتیە د پاراستنا دەستكەفت و مافێن كوردان دا. ڤێجا دەمێ ئۆپۆزسیۆنەكا ڕاستەقینە و ساخلەم نەبیت، ئۆپۆزسیۆنەك نەبیت هەڤڕكیەكا دروست و ساخ دگەل لایەنێن دەستهەلاتدار بكەت ل وی دەمی دێ خوە كێشیتە د ناڤ هندەك بابەتان دا كو ڕەنگە دەرفەتا وێ ئێكێ بۆ چێببیت بشێت هندەك ژ مەرامێن خوە یێن سیاسی ل پشت ببینیت، ئەڤەژی ل پشتی وێ چەندێ دهێت كو حەتا نوكە حوكمەت نەهاتیە پێكئینان و كابینەیا دەهێ نەكەفتیە كاری، ڤێجا دەنگۆیێ وێ چەندێ ژ لایەنەكێ ئۆپۆزسیون وەها هاتیە بهیستن ژبۆ هەلوەشاندنا پەڕلەمانێ كوردستانێ، بەلێ ل بەری ئەڤ لایەنە ڤێ گۆتارێ بەلاڤ بكەت هزر نەكریە ئەڤ پەرلەمانێ دەربڕینێ ژ فیدرالیەتا هەرێما كوردستانێ دكەت ب خوین و قوربانیدانا گەلێ كور هاتیە هەبوونێ و دەستوورێ ئیراقێ ڕێك پێدای ببیتە مەرجەعێ دەستهەلات و حوكمرانیا هەرێما كوردستانێ و وەسا ب ساناهی نینە بهێتە هەلوەشاندن و ئیرادەیا خەلكێ كوردستانێ لەكەدار بكەت. ئەڤ لایەنێ ساڤا د سەربۆڕا خوە یا دەستپێكێ دا ڤان مژاران د ئازرینیت نزانیت ڕۆژ و سال دێ هێن وەكی هندەك لایەنێن دی یێن ئۆپۆزسیونێ دێ كەڤنە بەر سزادانا خەلكێ كوردستانێ و دوماهیێ ژی دێ باجا وێ سیاسەتا خوەیا چەوت و نەرێك دەن، ئەڤ بووچەنە ژی وێ دگەهینیت دەمێ دبێژن «یێ نەخاری ب سمبێلا ڤە مای» واتە ئەڤ ڕەنگێ سیاسەتێ دەربڕینێ ژ كەتوارەكێ بێ سەروبەرێ وان لایەنان دكەت ئەو لایەنێن دڤێت مامەلەیەكا نە شەریفانە دگەل لایەنێ دەستهەلاتدار بكەت و ئەڤ چەندە ژی بەردەوام خزمەتا وی لایەنی دكەت یێ كو دیرۆكەكا كەڤنار هەی د وارێ خزمەت و بەرگریكرنا مافێن ڕەوایێن كوردستانێ، وی لایەنێ خوە كریە سەنگەرێ قوربانیدانێ ژبۆ مان و پێشخستنا وەلاتی، لەورا ئەڤ درۆشمێن ڕۆخاندن و هەلوەشاندنێ خزمەتا بەرەف پێشچوونا پرۆسا دیموكراسیەتێ ل هەرێما كوردستانێ ناكەت و سەرئەنجام سەروەری و شانازی ژ بۆ مان و ڕۆمەتا پەرلەمانێ كوردستانێ و دامودەزگەهێن شەرعی یێن كوردستانێ یە.

نایف مەحموود

كوردستان وەك ناوچەیەكا ستراتیژی یا دەڤەرێ كاریگەری و سەنگێ خوە یێ تایبەت هەیە د وارێ سەقامگیریا سیاسی دا، ژبەرهندێ و ب تایبەت ئەڤ پارچا كوردستانا باشوور وەكو هەرێمەكا فیدرال و نیمچە سەربەخۆ د فەرهەنگا وەلاتێن زلهێزێن جیهانی دا مینا ئەمریكا و بەریتانیا و فەرەنسا و چەندین وەلاتێن دی یێن كو هەژمونا خوە ل ڕۆژهەلاتا ناڤین هەی پێگەهەكێ گرنگە د ڕاگرتنا بالانسا ئارامیا دەڤەرێ دا، ناوچەیەكا گرنگە د پێكڤەگرێدانا بەرژەوەندیێن بازڕگانی و ئابووری دا. ژبلی ڤێ چەندێ ڕەوایە بێژین ئەڤ گهۆڕینێن نها ل گورەپانێ چێدبن ل سوریێ و بابەتێ پروسا ئاشتیێ ل كوردستانا باكور و مژارا گەرما دانوستاندنا ئەمریكا دگەل ئیرانێ وێ چەندێ دگەهینن كو دەڤەر و ڕۆژهەلاتا ناڤین ڕەنگە هندەك گوڕانكاریا ب خوەڤە ببینن و دبیت ئیراق ژی یا دویر نەبیت ژ ڤێ نەخشێ گوڕانكاریێ و وێ پلانا ئەمریكا و ئسرائیل بو دەڤەرێ دانای. بێگۆمان هەرێما كوردستانێ ژی د چەندین قووناغێن گرنگ و هەستیارد دا شیایە ب سیاسەتەكا دروست مامەلێ دگەل هەر رویدانەكێ بكەت، شیایە پەیوەندیێن خوە یێن دبلوماسی بهێزبێخیت ل سەر بنەمایێ بەرژەوەندیێن گشتی و كاریە پاراستنا وان دەستكەفتان بكەت یێن ب خەبات و تێكوشینا ملەتی ب دەستڤەهاتین، كوردستان و سەركردایەتیاسیاسی كوردی شیایە سەرەدەریەكا دروست دگەل نویاتیان بكەت و نەبوویە بەشەك ژ تێكدانا ڕەوشا دەڤەرێ بەلكی بوویە بەشەك ژ ئارامڕاگرتنا ڕەوشا سەقامگیریا دەڤەرێ. هەلبەت كورد د هەمی وان قووناغ و ویستگەهێن هەستیارێن ب سەر دەڤەرێ دا هاتین وەك قووناغا ڕزگاركرنا ئیراقێ و قووناغا سەرهلدانا تیرورستێن داعش ڤان گوهۆڕین و بوویەرێن بلەزێن ل دەڤەرێ چێدبن بوویە قولپا ڕاگرتنا هەڤسەنگیێ ل سەر ئاستێ ناوچەیی و ئەقلیمی، هەروەسا كورد د ڤان قووناغێن هەستیاردا شیاینە پالپشتیەك مەزن د وارێ بەپاركرن و بەرجەستەكرنا دیموكراسیەتێ بكەت و بوویە پێشەنگا وەراركرنا ئاشتی و ئازادیێ. كورد كارینە ببنە مەزنترین هێزا بێ ڕكابەرا شكاندنا تیرورستێن داعش، ئەڤە ئەو بەلگە و ڕاستیێن حاشا هەلنەگرن كو كوردستان بۆ هەر ئەگەرەكی یائامادەیە و بوویە سەنگەرەكێ ب هێز ل هەمبەر تێكدانا سەقامگیریا دەڤەرێ و دیوارەكێ خۆرستیێ پێشخستنا چەمكێ دیموكراسیەتێ یە، لەوا هەمی ئەو قونسولخانە و بنگەهێن وان وەڵاتێن هەڤپەیمان ل كوردستانێ هەست ب ئاسایش و ئارامیەكا ڕەها دكەن ل هەرێما كوردستانێ، ئەڤەژی ئەو ڕاستیەیە یا كو ئەڤ وەلاتێن بیانی دانپێدانا ئەمن و ئاسایشا كوردستانێ دكەن. دیسا كورد شیاینە ڕێگریێ ل هەمی وا كوسپ و ئاستەنگان بگرن یێن دبنە سەرچاوێ تێكدانێ و ئاژاوێ ل سەر ماف و ئازادیێن هەمی وان پێكهاتێن ئۆلی و نەتەوەیی ل هەرێما كوردستانێ، هەروەسا دبەردەوامیا پلان و ستراتیژیەتا خوە یا نەگۆر دا بزاڤێن ڕاگرتنا ئارامیا دەڤەرێ بەرچاڤ وەرگرتیە و ڕێك نەدایە دەڤەر ببیتە جهەكێ ب مەترسی ل سەر ئازادیێن خەلكەكێ بیانی و هەمی وان پێكهاتە و نەتەوان و نەهێلایە ئەو بەرژەوەندیێن سیساسی و ئابووری یێن هەڤپەیمانان تێك بچن، هەمی دەما بوویە جهەكێ ئارام بو پاراستنا بەرژەوەندیێن گشتی یێن ملەتی و هەروەسا یێن وەلاتێن بیانی، لەورا جهێ شانازیێ ئەڤ پێناسە ب كوردستانێ بهێتە و دان هەمی بۆچوون و شروڤەكرنێن واقعی و سیاسی وێ چەندێ دگەهینن كو ڕاستە كوردستان پەناگەهــ و بنگەهێ ئارامیێ یە ل سەر ئاستێ ناڤخۆیی و دەرەكی.

نایف مەحموود

هەلبەت د ڤان هەیامان دا كوشتن وەكو دیاردەیەكا ئاسایی یا بەرچاڤ دبیت د ناڤ جڤاكا مە دا، بێگومان ئەڤێ چەندێ ئەگەرێن خوە هەنە كا بۆچی و چاوا هەست و هزرێن هندەك كەسان دگەهنە وی ئاستی حەتا دەست بدەنە چەكی بۆ كوشتنا مرۆڤان. ئەم دزانین كوشتنا مرۆڤان تاوانەكا مەزنە و هیچ دەقەكێ شەرعی و یاسایی ڕێكێ نادەت خوینا مرۆڤان ب ساناهی بهێتە و ڕێتن سەرا هندەك كێشێن ئاسایی، ژبلی كو كوشتنا دوژمنی ل سەر ئاخ و بەڕەڤانیكرن ژ خاك و سنوورێن وەلاتی و نامووس و شەرەفا مللەتی بیت، ژبلی ڤێ ئێكێ ئەڤا دی دبیتە دەركەفتن ژ حوكمێ شەرعی و خودایی و ئەڤێ ب كریارا كوشتنێ ڕادبیت دبیتە كوژەك چونكی حوكمێ كوشتنێ وەسا یێ ب ساناهی نینە، هەما هەر چ بەرەك و گومتلەك ڤێككەفتن ڤێجا دەست ل چەكی بهێتە دان و یا بڤێت بكەت. چ مێرخاسی و قەهرەمانی د وێ چەندێ دا نینە سەرا تشتەكێ سادە یان ژی كێشەكا ئاسایی یانژی كێشەیەكا ئالۆز ژی بیت كو قابلی گەلەك ڕەنگێن دی یێن چارەسەریێ یە كوشتنێ ل شوینێ ئەنجام بدەت، بەلكی ئەڤ چەندە ستەمەكا مەزنە و گران لسەر بكوژی ڕادوەستیت وەك دادگەه و یاسا و هەروەسا وەك حوكمەكێ خودایی ژی بۆ بن دنیایێ دێ بیتە قاتل و ڕۆژا حەق و حسابێ دێ خودایێ مەزن دادگەهەكا مەزن دگەل دا كەت، وەكی خودایێ مەزن د ئایەتەكا قورئانا پیرۆزدا د فەرمۆت ((مَن قَتَلَ نَفْساً بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعاً ) ) ل ڤێرێ خودایێ مەزن هوژداریێ ددتە مرۆڤان ل سەر كوشتنا ئێكودو، ئانكو هەر كەسەكێ نەفسەكێ بكوژیت بێی حەق هەروەكو وی مرۆڤ هەمی كوشتین. ل ڤێرێ كوشتنێ ئەحكامێن خوە یێن شەرعی و یاسایی هەنە كا ل كیش حالەتی كوشتن یا ڕەوایە، بەلێ ئەو دەمێ هزر و هەلچوونێن مرۆڤان گەرم دبن و شێلی د بن و بێی هزرەكا پاقژ و ساخلەم ل وی دەمی دێ پەنایێ بەتە هزرێن قێزەون و شەڕەنگێزانە كو بێهنا خوینێ و كوشتنێ ژێ بهێت دێ ڕابیت، پێ ل وژدانا خۆ دەت كەڤیتە د ناڤ هزرێن خوە یێن ڕەش و گەنی دا ئو كوشتنێ بۆ خوە حەلال كەت، سەرئەنجام دێ خوە ل شیرێ خودێ دەت و مرۆڤەكی یان چەند مرۆڤان گۆری مێشكێ خوە یێ ڕەش و تاری كەت ئەو مێشكێ ل دوماهیێ پەشیمانی ب سەر دا دهێت و فایدە نەكەت. ئەو دەمێ مرۆڤ تۆرە دبیت ژ ئەگەرێ شەڕە دەڤ بن یان هەر كێشەیەكا دی بیت گرنگە ل سەر خوەبوون هزر د هەدارێ و بێهێن فرەهیێ دا بهێتە گرتن ل وی دمی، چونكی ئارام ڕاگرتن و كونترۆلكرنا بارودۆخی ژلایێ سایكولۆژی ڤە زۆرا پێدڤیە داكو ئەو كارەسات و ئەو تەعلاتیا د دویڤدا نەهێت، ژبەرهندێ بۆ كۆنترۆلكرنا تۆڕەبوون و هەلچوونێن خوە پێدڤیە د دەمێ تۆڕەبوونێ دا یان ژ وی جهی بچیت، یان ژی یێ ل سەر خوە زالبیت، یانژی ب هەر ئەگەرەكێ بیت تۆڕەبوونا خوە داعیریت و كێشا مەزن بچویك كەت و یا بچویك ژی مەزن نەكەت، ئەڤە وەكو چارەسەری. لێ گەلەك ڕێك و چارەسەریێن دی هەنە ل شوینا كوشتنێ هندەك دەرگەهنێن دی بهێنە قوتان، چ دەرگەهێن دادگەهێ بن یان دەرگەهێن كەسایەتیێن جڤاكی بن، یان ژی زانا و بانگخوازێن ئایینی بن، ئەڤە ئەو ڕێك و ئەو پێنگاڤن یێن كو دەرگەهێن پێكهاتن و لێكخۆشبوون و لێبۆرینێ دئیننە ڕۆژەڤێ، ل پشتی هینگێ دێ پەیوەندی ئاسایی بوون و چارەسەری هاتە ڤەدیت هەر كەس ل بالگەهێ مالا خوە ل شوینا هەناسا تۆلڤەكرنێ بكێشیت دێ هەناسا ئارامی و ڤیان و مرۆڤایەتیێ كێشیت، ڕەنگە باڕۆدۆخ هێش خۆشتر و پەیوەندی خۆرتتر لێ بهێن، براتی و پێكڤەژیان دێ كەڤیتە سەر سكەیێ خوە یێ سروشتی و وەكو بەرێ ژیان نورمال و ئاسایی لێ بهێت، نەكو دۆژمنكاری ببیتە بەشەك ژ ژیانێ و هەناسا وان د كونا دەرزیكێ ڕا بهێت و بچیت، كو ئەڤەژی دێ بیتە تایەكا هەردەم گەرم و مرنەكا هەردەم ساخ بو وان كەسێن ب ڤێ ڕەفتار و دیاردا نە مرۆڤانە ڕادبن، ژبەركو ل شوینا ئاشتیێ و ئارامیێ دێ شەڕەنگێزی و كین و نەڤیان جهێ خوە گرن، دەر ئەنجام دێ ئەڤ كارەساتێن دلتەزین ژێ پەیدا بن.

نایف مەحموود

چریك ب ڕامانا وێ چەندێ دهێت دەمێ دبێژین فلان كەس یێ چریكە، ئانكو یێ تامایە و دەستگرتیە نەشێت مەردینیا خوە دیاركەت و بهێتە پێش بۆ ناندەهی و خێرخوازیێ، ئەڤ چەندە پاشناڤێ چریك ل دووف خوە دهێلیت و دبیتە قاچكێ دەڤێ خەلكی، ژلایەكێ دیڤە پەیڤا چریك ب ڕامانا هندێ ژی دهێت دەمێ چەكی بكار دئینین بۆ ئارمانجەكێ و پاشی د وێ مەبەستێ دا شەقینین و بۆ پێكئینانا مەرەمێ نەچەقیت هینگێ ئەم دبێژین فیشەك چریك دەركەفت، ئانكو نە چەقی و پوچەلە فیشەك ژێ دەركەت، لێ یا كو مە پتر مەبەست پێ هەی و ئاماژێ پێ بكەین ئەو زاراڤێ چریك بۆ مەرەما هندێ یە ژی د كلتورێ مە یێ كوردەواری دا دهێتە بكارئینان وەختێ كەسەك گەلەك گەرم دبیت و دبێژیت ئەز دێ هوكەم وڤێ و كەم و دونیایێ خرابكەم و ب سەرئێك دائینم، بۆ میناك د بڕیاردانێ هندەك سۆزو پەیمانان بدەت، یانژی تە هندیت ئێك ل جڤاتەكێ یانژی ل هەلكەفتەكێ ڕابوو سەر دەست و پێن خوە بۆ هلخەپراندنا هندەك مژاران دێ ب هەموو گەرماتی و زەند و باز و زەلامینیا خوە سینگێ خوە یێ كەلا مێرانیێ دەرئێخیت و بێژیت ئەز دێ ڤی كاری كەم و ب ڕێڤە بەم یان ئەز دێ ڤێ كێشێ چارەكەم، ئۆ دێ ڤێڕا چیت هەچكو دونیا هەموو تێرا وی ناكەت، دەمێ هوسا خوە دئینیتە پێش و ب ڤان پەسنان خوە دیار دكەت، لێ پشتی وی دەمێ ژ وێ گەرماتیێ دەركەفتی بوویە سیەكەك و بازاڕەكێ دی ل دەف وی و های ژ بایێ فەلەكێ نامینت، بتنێ گۆت و بێی كریار وەكی ئەم دبێژین (سەد گۆتن گۆری كریارەكێ) دیسان میناكەكێ دی ژی مرۆڤێن كاربدەست و خۆدان دەستهەلات ژی زۆرجاران دكەڤنە بن حوكمێ ڤی بابەتی ئەو ژی پشتی دانا گەلەك بڕیار و سۆزو پەیمانان بۆ خەلكێ خوە، بەلێ پشتی هینگێ دێ بینی پێگری ب وان بەلێنان نە هاتە دان و نەچوونە د وارێ بجه ئینانێ‌ دا، ئەم ژی وەك جڤاك بۆ ڤێ چەندێ ڤێ دەستەواژێ جاران ب كار دئینین و دبێژین: دەركەفت چریك، ئانكو پشتی وێ كەلا نیسكێ هەر تشت و بڕیار و سۆز و پەیمان وەكی خوە مان و نە بوونە كریار.

نایف مەحموود

كولتۆرێ كوردان یێ مشتە ژ داب و نەریتێن جودا جودا، كورد وەك گەلەكێ زەنگین دهێنە هژمارتن ب كلتور و چاند و كەلەپوڕێ خوە یێ ڕەسەن و تایبەت. دەهوات و دیلان ژی ئێك ژ كلتورێ كوردی یێ رەسەنە نەخاسما دەهواتێن فلكلوری و كوردەواری، د بەرێ دا دیلان و گوڤەندێن كوردی تام و رەسەناتیەكا خۆ یا تایبەت هەبوو هەتاكو سێ شەڤ و سێ رۆژان گوڤەند بۆ مالا زاڤای دكر، كەیف و خۆشی دگەل دەنگێ ستران و تلیلیێن داوەتیان ڤڕا د چوونە پەرێن ئاسمانا و دلێن داوەتیان ئاوازێن شادیێ دژەنین. ئەڤان داوەتێن كوردەواری تێكەلیەكا باش یا مرۆڤایەتی و كۆمەلایەتی چێدكر، مالا زاڤای كەس و كار و دوست و نیاسێن خۆ گازی دكرن، ب هەلكەفتا داوەتێ پەیوەندیێن كۆمەلایەتی بهێز دكەتن، زۆر جاران ئەگەر سلبونەك یان دلمانەك دناڤبەرا هندەكان دا چێببا ئەڤ داوەتە دا بیتە دەرفەتەك بۆ ئاشتبۆنێ و لێبورینێ، چونكی ب حوكمێ بەژداری و ڕێزا دەهواتێ و چوونا دەستێ داوەتیان بو هەڤدوو، كەرب و نەڤیان ژدلان دەردكەفتن و سیمایێ گرنژین و كەیفێ دگەهانە باوەشا دلان. بەروڤاژی ڤێ گاڤێ و ڤی سەردەمێ شێوازێ داوەتان هاتیە گوهرین یان داوەت ب بێ دەنگی و بتنێ ڤەگوهاستنا بیكێ یە و نەزێدەتر یانژی گەر بهێتە كرن بتنێ گازیكرنا مرۆڤ و كەس و كارانە و نە زێدەتر، نە وەك وی سنورێ بەرفرەهێ داوەتێن بەری نوكەیە وەكی مە ئاماژە پێ كری. هەلبەت ڕاستە ڤێ گاڤێ ژیوار یێ هاتیە گۆهوڕین و ڕەنگە زڤڕین بو شێوازێ دوبارەكرنا دەهواتێن بەرێ یا بزەحمەت بیت و دگەل ڤی سەردەمی نە گونجیت، بەلێ یا گرنگ و مە بڤێت كولتۆر و ڕەساناتیا خوە یا كوردەواری ژ دەست نەدەین و نەبینە بەشەك ژ دەست دان و بەرزەكرنا چاند و فلكلورێ خوە هەر چ نەبیت هندەك ژ وان نەریت و ڕەنگ و شێوازێن دەهواتێن بەرێ زیندی بكەینەڤە و فلكلورێ خوە یێ جاران ساخكەینە ڤە داكو ئەو تام و ئەو دەولەمندی و مفایێ كلتورێ كوردەواری د نێڤ مە دا بێ بها و ئەرزان نەبیت، چونكی هەر دەما مە دەست ژ فلكلۆر و ڕەساناتیا خوە بەردا ل وی دەمی دێ بینە چاڤلێكەرێن داب و نەریتێن بیانیا و خەلكەكێ دی وەكی ئەڤرۆ مینا ڕۆژا ل ئاسمانا دیار و بەرچاڤ. ڤێجار ژ بۆ هندێ جارەكادی بهای بو كولتۆرێ خوە یێ بەرێ بزڤڕینین گرنگ و ڕەوایە چاڤخشاندنەكێ د هەستێ خوە یێ كوردەواری و نیشتمانپەروەری دا بكەین و هندەك ژ برگێن دەهواتێن خوە بێخینە د خزمەتا زیندیكرنا داب نەریتێن خوە یێن كەڤن دا ب تایبەت ل دەهواتان ئەوژی مینا ل بەر كرنا جل و بەرگێن كوردی و گۆتنا سترانێن فلكلوری و دانانا خێلیێ ل سەرێ بیكێ و گێڕانا چالاكیا شەڤا خەنا و گۆتنا ستراێنێن سەركێ زاڤای، ئەڤە هندەك نموونێن كو دشیاندایە بەرزە نەبن و تام ڕەساناتیا كوردەواری بمینیت ساخ و زیندی، ئێدی دێ جارەكا دی بەرە بەرە خەلك هەست ب بەرپرسایەتیێ كەت كو هیچ كولتۆر و نەریتەك ژ یێ كوردی جوانتر و خوەشتر نینە، ئەڤە دێ بیتە ڕێزگرتن ل وان بەهایێن ئەم د دەینە داب و نەریتێن خوە یێن ڕەسەن، چاند و كولتۆرێ مە دێ هەرمینیت زیندی و ب نرخ ل دەف بەرەبابێن داهاتی و ئەم ژی وەك جڤاك دێ مفای ژ ساخكرنا ڤان داب و نەریتێن خوە یێن جوان بینین ئەو نەریتێن هەمی دەما ئەم شانازیێ پێ دبەین و بووینە دەولەمەندی و گەنجینەیەك ژ بۆ فەرهەنگا مە یا كوردەواری.

نایف مەحموود

پشتی چەندین گەڕێن دان و ستاندن و كۆمبوونێن د ناڤبەرا شاندێن هەردو تیمێن حوكمەتا مەركەزی یا بەغدا و حوكمەتا هەولێرێ دا، خۆیایە د ڤان چەند هەیامێن بووری دا هەردو ئالی گهەشتنە لهەڤهاتنێ دەربارەی هەناردەكرنا نەفتا كوردستانێ ب ڕێكا كۆمپانیا سۆمۆ، ل هەڤهاتن دەربارەی هەمۆرا یاسایا بودجەی، ڕێكەفتن ل سەر بەشە بودجێ هەرێما كوردستانێ و شایستە داراییێن فەرمانبەران د ناڤا بودجێ ئەڤ سالەدا و هەروەسا چارەكرنا كێشا مووچەیێن فەرمانبەران، كەواتە ئەڤە هەمی بەرهەمێ وان چەند سال و وان جڤینێن هاتینە ئەنجامدان ژلایێ هەردو حوكمەتان ڤە و گهەشتنە وێ باوەریێ كو بێی ل هەڤهاتن و ڕێكەفتن ل سەر ڤان پرسگرێكێن هەلاویستی هیچ دەرچەیەكا دی یان ژی ڕێگە چارەیەكا دی نینە ببیتە جهگرێ ڕێكەفتنان، ئانكو ژبلی ڤێ چەندێ ڕەنگە ڕێك خۆش ببن بۆ شەڕو بهەڤچوونان كو ئەڤەژی د قازانجا چ لایەنان دا نینە ژ خوسارەتیێ زێدەتر! ژبەرڤێ ئێكێ هزار كۆمبوون باشترن ژ شەڕ و كوشتن و وێرانكرنێ، وە دبیت ئەڤ چەندە خاستا هیچ لایەنەكی نەبیت، لەوما پشوو درێژی و خوەڕاگری هێڤێنێ چارەسەریێ یە. ڕاستە ئەڤە بۆ ماوێ چەندین سالانە ئەڤ پرسگرێكە د گەرم و هەر جار ب هەر بەهانەیەكا هەبیت ئیراقێ گرفت د ئێخستنە ل هەمبەر ئێكلاكرنا ڤان ڕێكەفتنان بەلێ دەرگەهێ دان و ستاندنێ هەر یێ ڤەكری بوو ل هەمبەر هەردو لایان و یاریا چیڤكێشكانێ دناڤبەرا حوكمەتا فیدرال و حوكمەتا كوردستانێ یا بەردەوام بوو. د ڤێ یاریا چیڤكێشكانێدا و ئەو دان و ستاندنێن دناڤبەرا هەردو لایەنێن ئیراقی و كوردستانی دا بێگومان هەر لایەنەكی ڤیایە بەرژەوەندیا خوە ب پارێزیت و هندی بشێت سەرێ چیڤی بو لایێ خوە بكێشیت و ئەنجامێ دان و ستاندنێ د قازانجا خوەدا ئێكلا بكەت، لێ دڤێت ژبیر نەكەین ئەم كورد وەكو هەرێمەكا سەربەخۆ ژ ئیراقێ لایەنێ مەغدورین و مافێن مە ب درێژاهیا سالان ژلایێ ڕژێمێن ئیراقێ ڤە هاتینە خارن و بن پێ كرن. چونكی گەر ڤەگەڕینە پرۆسا پشتی ئازادكرنا ئیراقێ ژ دەستێ ڕژێما بەعسا ڕۆخیای ئەوبوو دەستۆرەك بۆ بنیاتنانا ئیراقەكا نوی هاتە دانان ژ بۆ وێ چەندێ مافێن گەلانێن ئیراقێ ب هەمی پێكهاتە و نەتەوێن جیاوازڤە بهێنە پاراستن و ئەڤ دەستۆرە ببیتە كلیلا چارەسەریا هەمی وان كێشە و گرفت و پرسگرێكێن هەین ب تایبەت د ناڤبەرا كورد عەرەباندا، بەلێ ب مخابنی ڤە ئیراقێ ئەڤ دەستۆرە پتریا جاران پێشێل كریە و كوردان ژی گەلەك باجا ڤێ چەندێ دایە، خەلكێ كوردستانێ گەلەك پێ زەرەمەند بوویە، د دەستۆرێ ئیراقێدا ماف ب كوردان هاتیە دان د وارێ خوە ڕێڤەبرن و ئیدارەكرنێدا سەربەخۆیا خوە هەبیت، راستە د هندەك بەند و یاسایان دا كورد و عەرەب د هەڤپشكن لێ نەكو ئیراق دەرفەتا بڕینا بودجەی و سزادانا مووچەخۆرێن هەرێما كوردستانێ و نەهنارتنا شایستە داراییێن فەرمانبەران وەك كارتەكا فشارێ ل دژی سەركردایەتیا سیاسی یا كوردی و حوكمەتا هەرێمێ ب كاربین. ئاشكەرایە ئەڤە سەرێ چەندین سالانە كورد باجا نەدادپەروەریا بەغدا ددەن بو هندێ خەلكی دژی حوكمەتا كوردستانێ ب لڤینن و ئالۆزیان بێخنە دناڤبەرا خەلكی حوكمەتا خومالیدا، بەلێ خۆشبەختانە و ب سایا خوەڕاگری و ئارام ڕاگرتنا خەلكێ كوردستانێ و موكۆڕی و خوەڕاگریا حوكمەتا هەرێمێ دەرئەنجام د ڤێ كێشمەكێشما كۆمبوون و دان و ستاندنان دا كورد شیان ببنە كارەكتەرێن زیرەكێن سیاسی بۆ دەستڤەئینانا مافێن كوردستانیان و ڕێكەفتن ل سەر هندەك پرسگرێكان هاتە كرن گهەشتنە هندەك خالێن هەڤبەش كو ئەڤە ب خوە جهێ شانازی و دەستخۆشیێ یە ل حوكمەتا هەرێمێ بكەین و ب تایبەت جەنابێ سەروك وەزیرێن هەرێما كوردستانێ ئەوێ هێمایێ خۆڕاگریێ كریە كلیلا چارەكرن و سەركەفتنان د كاودانێن سەخت و بەرتەنگ دا و هەروەسا شاندێ تەكنیك یێ وەزارەتا داریی و ئابووریا هەرێما كوردستانێ، هەژی ئاماژێ یە ئەڤی شاندێ تەكنیكار زۆر ب دلسۆزانە ئەركێن خوە ب ڕێكرن، سەرئەنجامێ ڤێ خۆڕاگریێ خوە ب دستڤەنەبەران بۆ پیلانێن نەیاران جارەكادی د ڤێ گەڕا بەردەواما كۆمبوون و دان و ستاندنان دا كورد شیان هێز و مورالا خوە یا بلند بكەنە ئاڵاڤێ دەست بەرنەدان ژماف و دەستكەفتێن گەلێ كورد و دەرئەنجام شیان هەستا نیشتیمان پەروەریا خەلكی گەرم و گۆرتر لێ بكەن سوبەیەكا پڕشنگدار پێشكێشی وەلاتێ خوەبكەن، ئێدی ئەو هزر و پیلانێن شەڕەنگێزانە هەمی هاتنە پووچەل كرن یێن كو د نیاز دا بوو قەوارێ هەرێما كورستانێ لاواز بكەن كوردان ڤەگەریننە خالا سفرێ، بەلێ ژ دەرئەنجامێ وێ خۆڕاگری و مۆكڕیا ل سەر مافێن گەلێ كورد و خۆشبەختانە ئەو خەون بن گۆڕبوون و كورد هەر ما گەلەكێ زیندی و دێ هەر زیندی مینیت.

نـایف مـەحموود

دیارە كەتوارێ ئەڤرۆ یێ جیاوازە ژ یێ بەری نوكە و ڕۆژ بۆ ڕۆژێ هندەك نەریت و دیاردە و مۆدێلێن جودا و نوی د ژیان و كەلتۆرێ مە یێ كوردی دا زێدە دبن، بێگۆمان سەردەمێ ڤێ گاڤێ ژی دگەل پێشكەفتن و شارستانیەت و تەكنولۆژیا و دنیابینیا ئەڤرۆ یا هاتیە گوهۆڕین، ئەڤ چەندەژی تشتەكێ نۆرمال و سروشتیە و خوە قەبویلكرن و گۆنجاندنە دگەل گوهۆڕینان. بەلێ دڤێت ژبیرنەكەین كەلتۆر و داب و نەریتێن مە یێن ڕەسەن و خوەزایی جوداهیەك ژ كەلتۆرێن بیانی و خەلكەكێ دی هەیە، هندەك تشت ڕەوانە قالبێ گۆهڕینان ب خوەڤە ببینن و مرۆڤ دشێت دەستپێشخەریێ و پێشوازیێ ل هندەك نەریت و مۆدێل و دیاردێن جوان بكەت یێن كو د كەڤنە د خانا خزمەت و جوانكرنا جڤاكێ دا كو ببنە جهگرێ هندەك ژ وان نەریتێن مە یێن كەڤن و تا ڕادەیەكی جهێ سەرنجێ و گۆهرینێ بوون. ئەڤ دیاردا چێكرن ورێكخستنا VIP دناڤ جڤاكێ مە دا ب شێوەیەكێ بەرچاڤ یا دهێتە ڕەواجكرن و بوویە ئێك ژ سوحبەتێن گەرمێن خەلكێ مە ب تایبەت د دەمێ سەرهلدانا هندەك هەلكەفتان دا، مینا هەلكەفتێن خازگینیا و سەرسال و ڕۆژبوون…هتد، ئەڤە بخوە وەك جوانی و دیمەن تشتەكێ بەرچاڤە و جهێ دلخۆشیا مرۆڤانە وەك بەرهەڤی و ب قیمەت ڕاگرتنا وێ هەلكەفتێ، هەرچەندە ب تشتە گۆنجای دبینم كو ئەو دیاردە و نەریتێن دبنە ئەگەرێ پێشڤەچوون و پێشكەڤتنا ملەتان و نەبنە زەرەر و زیان د وارێ خرابكرن و هەڕفاندنا دیوارێ مرۆڤایەتی و جڤاكی هینگێ نابیت ئەم ڕێگریێ ل ڤێ چەندێ بكەین، لێ گەر سەحكەینە جەوهەرێ ڤێ مژارێ و دیاردەیا دانانا VIP بۆ ڤان هەلكەفتان دێ بیینین زیاداڕەویەكا ژ ڕادەی زێدە دهێتەكرن و مەزاختنەك ژ سنووران زێدە دهێتەكرن، ب ڕاستی ژی ڤێ چەندێ هندەك كاریگەریێن خوەیێن نەرێنی ئێخستینە ناڤ جادەیا جڤاكا مە دا، چونكی هەر تشتێ ژ سنوورێن خوە یێن سروشتی دەركەفت دێ خواندنەكا نەرێنی ژبۆ هەبیت، دێ چیتە د چارچووڤێ مەدحە و فەخفە و خوە مەزن دیتنێ بەرامبەر تەخێن دی یێن جڤاكێ، ژبەركو جڤاك دابەش دبیت ل سەر چەند چینەكان، چینا دەولەمەندان، چینا ناڤجیان و چینا هەژار و نەداران. ل ڤێرێ گەر فۆكسێ بێخینە سەر چینا دەولەمەندان دێ بیینین زێدەتر ئەون VIP یان ددانن و دێ كەنە زیافەت و جهێ بەرهەڤكرنا وێ هەلكەفتێ خەملینن بۆ هندێ سەرنجا مێهڤان و گازیكریان ڕاكێشیت، زێدەباری وێ ئێكی كو پتر بۆ هندێ یە بێخنە تۆڕێن جڤاكی و ل سۆشیال میدیایێ بەڵاڤەكەن داكو خەلك و بكارهێنەرێن تۆڕێن جڤاكی ژی ببین. ئەڤێ چەندە ژی هەڤڕكیا جڤاكی پەیدا دكەت، دبیت ژبلی چینا دەولەمەندان چینێن دی ژی چاڤ لێبكەن و ڤێجا گەر قەركرە و دەین كرە، خواستە دێ بێژن ما ئەم ژ فلانی و فلانی كێمترین، ما ئەم خوە ددەینە ب كێ، ئەڤە وەكو لایەنێ هەڤڕكیێ ب زیقی و خۆرتی د ناڤ مە دا ڕەنگڤەدا، ژبلی لایەنێ بارگرانیا ئابووری بۆ ڤان تەخێن جڤاكی، مەزاختنا ژ ڕادەی زێدە دبیت ئیسراف و گونەه، چونكی بەرامبەر ڤان VIP یان مرۆڤ د كارێن حازریێن نۆرمال بكەت و ببنە جهگرێ ڤان VIP یان بەلكی ب مەزاختنەكا كێمتر یا دراڤی دشێین خەملاندن جوانیەكێ ب خوەڤە ببینیت. لەورا پێدڤیە مامەلەیەكا دروست ل گەل گوهۆڕینێن سەردەمیانە بكەین كو نەبنە ئەگەرێ ڤەژاندنا تەڤن و ئالۆزی و گرێكان د ناڤ جڤاكێ‌ دا و ببنە ڕێخۆشكەر بۆ بەش بەشكرنا پاشی هندەك ئاكامێن خراب ل دویڤ خوە بهێلن و قەیرانێن ئابووری د ناڤ مال و خێزان و جڤاكا مەدا زێدەكەن و پاشی دۆرهێلێ مە تووشی فالنجیبوونێ بكەت و نەكارین خوە ڕاگرین بەرامبەر وان كاودانێن دهێنە د ڕێیا مە دا.

نایف مەحموود

زمان و چاند و كلتۆرێ مە یێ كوردی یێ سەنگین و دەولەمەندە د بیاڤێ زمانەوانی وڕەوانبێژی و ڕەسەناتیێ دا، ژ باب و كالێن مە یێن ژیر و هزرمەند گەلەك پەندێن جوان و گۆتنێن ڕەوا یێن لۆژیكی تێر ڕامان بۆ مە بجهــ هێلاینە و بووینە فەرهەنگەكا قەشەنگ د ناخ و مێشك و پەرتووك و پەرتووكخانەێن  مە دا، زۆر ب مفانە ژلایێ وەرگرتنا سەربۆران، ژلایێ وەرگرتنا عەقلەكێ جوان، هەروەسا ژلایێ هشیاركرن و پێگەهاندنا كەسایەتیا مرۆڤان، ئەڤە و گەلەك زێدەتر ژڤێ یا مە ئاماژە پێكری، مەزنان ئەڤ دەستەواژەیا (تەیرێ كەلەخان) بۆ چ ب كار ئینایە؟ هەلبەت ئەم هەموو دزانین تەیرێ كەلەخان ئەو تەیرە یێ ل وان كەلەخان دگەڕیت ئەوێن مرین و مرار بووین بۆ هندێ ل سەر كەلەخێ وان بخۆت و بچەریت، تەیرێ كەلەخان ل وان جهان دگەڕیت یێن كەلەخەكێ گیانەوەرەكی لێ بیت و بچیت ژ گۆشت و بەرمایكان رزقەكێ خوارنێ بۆ خوە و تێشكێن خوە پەیدا كەت، ئەڤە یا ڕەوایە بۆ تەیرەكی هوسا رزقێ خوە پەیدا بكەت و بەرچێلكا خوە ژ ڤی كەلەخی تژی كەت، بەلێ ئەڤە دەستەواژە ل سەر هندەك جورێن مروڤان ژی هاتیە شوبهاندن ئەوێن وەكی ڤان تەیرێن كەلەخان لێ دگەڕن ل كیڤە و ل كیژان جهـ تەلهەكێ ب چەقینن و كولمەكێ ل جهەكی دەن و بەربنە ناڤ خێر و گەنجینا ملەتی و تالان كەن، دەمێ دبێژین فلان كەس تەیرێ كەلەخایە ئەڤە سیفەتەكێ نە جوان ب وی كەسی د بەخشیت و سەخلەتەكێ كرێتێ كەسایەتیێ پێ دهێتە پێناسەكرن، سەنگا ڤان مرۆڤان یا كێمە ل ناڤ جڤاكی چونكی هەموو وەختان بزاڤا وان ئەوە ل هەموو جهان ب چەرن و بەر و ملێن خوە و بەریك و پاخلێن خوە ژ تشتێ حەرام و مالێ خەلكی تژی بكەن، تەیرێ كەلەخان بۆ وان مرۆڤان ژی دهێتە گۆتن وەكی دبێژن هەما چی تشتێ ل عەردەكی خوە تێوەركر خوە بلا یێ بێ بها ژی بیت و ڤێجا هەر چ گاڤا بۆ هلكەفت و دەرفەت چێبوو دێ بەربنە كەلەپویرتی و گۆشتی ژ هەستیان ڤەڕۆن، ئەڤ پاشناڤێ ب ڤان كەسان ڤە دهێتە گۆتن د چاڤ و گوهێن جڤاكی دا ب كەسانێن زەلیل و سڤك دهێنە بێ بهاكرن، ژبەرهندێ گرنگە بەرۆڤاژی  ببینە كەسانێن بهێن تێر ب رزقێ خوە ڕازی، كەدەكا حەلال و هەر چ یا خودێ ب مە بدەت و حەز بكەت پێ د رازیبین داكو د ژیانەكا ئارام  خۆشبەخت دا بژین، چونكی ژبلی ڤێ خزمەتا ژیان و ناڤ و دەنگی و كەسایەتیا مە نا كەت.

نایف مەحموود

بەهی د ناڤ جڤاكا مە یاكوردی دا و ب تایبەت تەخا موسلمانان؛ د هندەك ڕێوڕەسمێن جودا دا دەرباز دبیت، ژ وان ژی ئەو دو ڕۆژێن بۆ تازیێ دهێنە دانان بۆ هندێ خەلك پشكداریێ د ڤێ تازیێ دا بكەت و سەرەخۆشیێ ل مالباتا یێ مری بكەت كو خەما وان سڤك بكەت، ئەڤە ژی وەك نەریتەكێ مە موسلمانان داكو خودان و مالبات و كەسوكارێن مری هەست ب وێ چەندێ بكەن كو ژبلی خەم یا وان بتنێ بیت بەلكی یا خەلكەكێ دی ژی یە ژ مرۆڤ و كەسوكار و دۆست و هەڤالان. هەلبەت د ڤان دو ڕۆژێن تازیێ دا؛ مالا تازیێ خوارنا شیڤێ بۆ مالباتا خوە و و مێهڤانان چێدكەن، ژبەرڤێ چەندێ مەزاختنەكا ژ ڕادەی زێدە دهێتەكرن و دبیت گەلەك خوارن ب هەروە و زەعیاتی ڤە ژی بچیت، ژبۆ ڤێ چەندێ هەوەكا ڕاگەهاندنێ ژلایێ چەند كەناڵەكان ڤە دەستپێكریە و بۆچوونێن جودا ل سەر ڤێ چەندێ هەنە ژلایێ كەسایەتیێن ئایینی، جڤاكی، بەرپرس و لایەنێن پەیوەندیدار ڤە. پتریا بۆچوونان خوازیارێن وێ چەندێنە ئەڤ دیاردەیا چێكرنا خوارنا شیڤێ بهێتە ڕاكرن و خەلك یێ ئازاد بیت كا چاوا پێشوازیێ ل ڤێ بۆچوونێ بكەت، ڕاستە هیچ بڕیارەكا فەرمی ل سەر قەدەغەكرنا ڤێ چەندێ نەهاتیەدان، بەلكی بزاڤێن وێ چەندێ دهێنەكرن ڕەوشەنبیریەكا جڤاكی پەیدا ببیت و هێدی هێدی خەلك بگەهیتە وێ باوەریێ كو یا گونجایترە، ئەڤ دیاردە بهێتە ڕاگرتن و ئێدی ئەڤ بارگرانیە و ئەڤ زێدە مەزاختنە نەبیتە كولتۆرەكێ بەردەوام و ژ دەستێن خەلكی دەركەڤیت؛ بشێن كونترۆلا ڤێ دیاردێ بكەن، ڕاستە ژ لایەكی ڤە و ژ دیوەكێ تایبەت ڤە چێكرنا خوارنێ هندەك باشیێن خوە هەبن دەمێ هندەك دبێژن ئەڤ خوارنە ب خێرا یێ مری و خەلك لاڤایان بۆ بكەت و دیسا ژبۆ دیوێ سەر سڤككرنا مالباتا تازیێ كو مژویلی خەما خوەنە و نەشێن خوارنێ چێكەن، لەوا پێدڤیە چێكرنا خوارنێ یا بەردەوام بیت، هەروەسا ئەڤێ بەهانەیێ ژی دئینن و دبێژن مانێ مرۆڤ و كەسوكارێن مری هەمی پشكداری تازییینە، لەو یا ڕەوا نینە ئەڤ سەروشنی بچن مالوخارنێ چێكەن ب ڤێ ماندیبوونێ ڤە كو ئەڤە وەك كێماسی بۆ مالباتا تازیێ دزڤڕیت. هەرچەندە ئەڤە ژی تا ڕادەیەكی یا ڕەوایە ببیتە بەهانەیەك كو خوە پێ ڕازی بكەین، بەلێ نابیتە ئاستەنگەكا وەها مەزن كو ببیتە ڕێگر د ڕاكرنا ئەڤێ دیاردێ دا، چونكی بارگرانیەك ئێخستیە د ناڤ چینێن جڤاكی دا و د ناڤ هەر عەشیرەكێ دا دبیت ب شێوازەكی بیت یان ژی حەتا د ناڤ هەر گوندەكی و بنەمال و ئویجاخەكێ دا دبیت ب شێواز و ڕەنگێن جودا بیت، بۆ نموونە د ناڤ جڤاكا مە دا بتنێ خودانێ‌ مری ڤی مەزاختنێ دكەت بێی كەسەكێ دی پشكداریێ بكەت، ئەڤە ژی مالا تازیێ ژ دو ڕەخان ڤە خراب دكەت هەم مرن و هەم ژی مەزاختنەكا بێ سنوور و ڕەنگە د شیانێن وان یێن دراڤی ژی دا نەبیت. لەوا ژ دیوەكێ دی ڤە و ئەو بۆچوونێن گەرمێن پالپشتیا وێ چەندێ دكەن كو ئەڤ دیاردە ڕابیت دێ پتر خزمەتا جڤاكا مە كەت ژ هەمی لایەكی ڤە، چ ژ لایێ بارسڤكیا مالا تازیێ وەك ماندیبوون و گەلەك دەم مەزاختن ب بەرهەڤكاریێن ڤێ چەندێ ڤە، دیسا ژلایێ ئابووری و مەزاختنێ ڤە دێ كاریگەریەكا ئەرێنی هەبیت و دێ گەلەك مەزاختنێ لسەر خودانێ مری كێم كەت. ب بۆچوونا من گرنگە ڕاگەهاندن بەردەوام ڤی بابەتی بكەتە بابەتێ گەرمێ جادەیێ و ئەڤێ مژارێ وەك هاشتاگەكێ سۆشیال میدیایێ بئازرینیت داكو باوەری بۆ پتریا خەلكێ مە چێبیت و پالپشتیێ ل نەهێلانا ڤێ دیاردێ بكەن و ئێدی ئەڤ ڕەوشەنبیریە بۆ خەلكێ مە چێبیت و بێژن ئەڤ مەزاختنا زێدەیا ل خوارنا تازیان دهێتەكرن بەسە، ئەڤ چەندە نەریتەكە ژ قالبێ جڤاكا مە ناهێت و ئەم پێدڤیە خۆ ل گەل گوهۆڕینان بگونجینین و هندەك چەپەران و دیوارێن شەرمێ و لۆمەكرنێ بهەڕفینین، هینگێ پشتی ڤێ چەندێ دێ شێین ڕێكخستنەكا دی یا ڕەواتر ئێخینە د ناڤ تازیێن خوەدا و یا بەرئاقلە پاشی ئەم پێكڤە بێژین ئەڤا بەری نوكە یا دروست و گونجای نەبوو و بێژینە خوە خوەزی مە زویتر ئەڤ بڕیارە دابا و ئەڤ كولتۆرە ژناڤ خوە ڕاكربا، ڤێجا یا فەرە پێنگاڤێن خوە بەرەف پێش بهاڤێژین نەكو بۆ پاش بهاڤێژین و بارێ خوە یێ ژیانێ سێ قات گرانتر لێ بكەین.