دكتۆره سۆزان ئامێدی
سه‌ره‌رایی وێ ئێكێ كو جۆتیار خێر و به‌ره‌كه‌تێ دگه‌هینه هه‌می جیهانێ، به‌لێ یێن د هه‌ژاریێ و ماندیبوونێ دا دژین و دبێبه‌هرن ژ مافێن خوه، لێ هه‌روه‌سا جۆتیار ئه‌و سه‌ربازن یێن ب چه‌كێ خوه گه‌نجینه‌یێن ئه‌ردی دئینه ده‌رێ، دا مرۆڤ ب خێر و بێرێن وان شاد و به‌خته‌وه‌ر دبن، جۆتیار خوه ماندی دكه‌ن و خۆشترین فێقی و به‌رهه‌مێ چاندنێ به‌رهه‌م دئینن و ره‌نگه هه‌مبه‌ری ڤی كاری چ به‌رفره‌هی و ده‌وله‌مه‌ندی نه‌گه‌هیتێ. یا ژ وێ كه‌مباختر خه‌لك ب چاڤه‌كێ كێم ته‌ماشه‌ی جۆتیاران دكه‌ن، ئانكو د كه‌تواری دا رێزگرتنه‌كا ژ هه‌ژی وان لێ ناهێته گرتن، یان ب كێمی وه‌كو پێدڤی په‌سنا وان ژی ناهێته‌كرن كو هه‌ژی ماندیبوون و رۆلێ وان بیت. زێده‌باری ڤێ هه‌میێ نوكه به‌رهه‌م و كه‌دا وان یا دهێته سۆتن كو ژێده‌رێ ژین و ژیارا وانه!! هه‌مبه‌رى ڤێ تاوانێ و سته‌مێ چ سالۆخه‌یان نابینم ده‌ربڕینێ ژێ بكه‌م… ترسا من ئه‌وه ل دژی ئالیه‌كێ نه‌نیاس تۆمار كه‌م ل ده‌مه‌كی جۆتیارێ زۆلم لێكریه و چ هێز و شیان نینن و سیاسه‌تمه‌دار زۆردارن، ب ئاوایه‌كی زه‌ڤیێن جۆتیاران كو ب ده‌هان هزار دۆنه‌مێن گه‌نمێ چاندی بوون هاتینه سۆتن ل ده‌ڤه‌رێن مادێ ١٤٠، ئانكو ده‌ڤه‌رێن ڤه‌قه‌تیای ژ هه‌رێما كوردستانێ یان یێن ڤه‌قه‌تیایى، ئه‌ڤه و زێده‌باری كو سته‌م ل جۆتیارێن هه‌رێما كوردستانێ هاتیه‌كرن، كو ئه‌ڤه چه‌ند ساله پارێ گه‌نمێ وان ناده‌ن و گیرۆ دكه‌ن، ب ئاوایه‌كی پاره‌یێ ڤان سالان یێ كه‌فتیه سه‌رئێك ل سه‌ر حوكمه‌تا فیدرالا ئیراقێ. ئه‌ڤ ره‌وشا خراب و سۆتنا زه‌ڤیێن جۆتیاران پشتی بۆیه‌رێن ١٦ ئوكتۆبه‌رێ ده‌سپێكریه، ئانكو پشتی هاتنا حه‌شدا شه‌عبی و سۆپایێ ئیراقێ و ڤه‌كێشانا هێزێن پێشمه‌رگه‌ی ژ وان ده‌ڤه‌ران، ب ئاوایه‌كی ده‌ست ب گوهۆرینێن دیمۆگرافی هاتیه كرن و ده‌رخستنا خه‌لكێ وان ده‌ڤه‌ران بۆ هه‌رێمێ و ره‌وشا ئه‌وله‌هیێ تێكچوویه و به‌ره‌لاهیی دروست بوویه.
وه‌سا دیاره دوباره‌بوونا بۆیه‌رێن ئاگربه‌ربوونێ و به‌رده‌وامیا وان هه‌تا نوكه رێیه‌كا گڤاشتنێ یه و هه‌ده‌ردانا ئابوورێ ئیراقێ یه ب گشتی و یێ هه‌رێما كوردستانێ ب تایبه‌تی و هه‌می ئاماژه نیشانا وێ چه‌ندێ یه كو ده‌ستێ ئیرانێ یێ ل پشت ڤان بۆیه‌ران، چونكی ب راسته‌قینه پشكداری و هاریكار و پشته‌ڤان بوویه كو حه‌شدا شه‌عبی بچیته د وان ده‌ڤه‌ران دا، ئه‌ڤێ هه‌میێ دكه‌ت دا كو ل سه‌ر ئیراقێ یا زال بیت و ل بن كارتێكرنا وێ بیت. ب دتنا من تاكه چاره بجهئینانا مادێ ١٤٠ یێ دستووری یه، چونكی به‌روڤاژی ده‌رئه‌نجامێن نوی و گه‌له‌ك مه‌ترسیدار ژێ دهێنه چاڤه‌رێكرن ب ئاوایه‌كی چ به‌رژه‌وه‌ندكار ژێ رزگار نابن.
و/ئه‌ڤرۆ
نووترين نووچه
- سەرۆك بارزانی و ئەردۆغانی دوپاتی ل پێشڤەبرنا پەیوەندیێن ئیراقێ و هەرێمێ ل گەل توركیا كر
- سەرۆك كۆمارێ توركیا بەردەوامییا پشتەڤانییا وەلاتێ خوە بۆ ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ دوپاتكر
- هەرێم و سەرۆك كۆمارێ توركیا د هەڤڕابوون كو دڤێت كێشەیێن بەغدا و هەولێرێ ل سەر بنەمایێ دستووری بهێنە چارەسەركرن
- پەرلەمانتارەكا پارتی: هەلوەستێ پارتی دێ ئیراقێ بەر ب قۆناغەكا نوو بەت
- سەرۆككۆمارێ توركیا ل هەولێرێ ل گەل سەرۆك بارزانی و نێچیرڤان بارزانی و مەسرور بارزانی كۆمبوو
- سەرۆك بارزانی: داخوازێ ژ رۆژنامەڤانان دكەم ب شێوەیەكێ پیشەییانە راستییان بگەهینن
- داخوازێ ژ رۆژنامەڤانان دكەم پێگیری قانوونا كارێ رۆژنامەڤانیێ بن
- پشتەڤانییا خوە و حوكمەتێ بۆ كارێ راستەقینەیێ رۆژنامەڤانیێ و ئازادییا رادەربڕینێ ل هەرێمێ دوپات دكەم
- نێچیرڤان بارزانی: سەرەدانا سەرۆكێ توركیا ئاماژەیە بۆ پەیوەندیێن ب هێز
- كارێ رۆژنامەڤانی و ئازادییا رادەربڕینێ ل هەرێما كوردستانێ گەشەیەكا گەلەك باش كریە
د. سۆزان ئامێدی
حزبێن شیعى ژ ئال سته‌مكتارن و نه‌ك ژ ئال ئه‌لبه‌یتن
ئه‌ز كوردستانیمه و ب هزاران وه‌كو من ده‌نگدان ل سه‌ر سه‌ربخوه‌یا كوردستانێ كرن و شیعه باش سنۆرێن كوردستانێ ل گه‌ل عیراقێ دزانن، ئه‌ڤجا مژار نه ژنشكه‌كێ ڤه هاتیه وه‌كو ئه‌و دبێژن، به‌لێ ب درێژیا دیرۆكا خه‌باتا كوردستانى و به‌لگه‌یێن دیرۆكى ڤێ ئێكێ دسه‌لمینن، دیسا ل سه‌رده‌مێ ئوپزسیۆنێ و به‌رى نڤیسینا دستوورێ عیراقى 2005 شیعه‌یان دابرین نه‌كریه و ئه‌ڤ راستیه ئینكار نه‌كریه، ب تنێ پشتى شیاین ده‌سهه‌لاتێ ل به‌غدا بكه‌ن و ب هاریكاریا كوردان، له‌ورا ئێدى وه‌لێهاتن ئینكارا مافێن كوردان دكه‌ن (تمسكنوا ال ان تمكنوا)، بۆ زانین ئه‌و باش دزانن كو كورد هاتینه به‌غدا وه‌كو پشكدار، ل ده‌سپێكێ: باوه‌رى ب حزبێن شیعى ئینان، یا دویێ: رازیكرنا ئه‌مریكا بۆ وان كو ئه‌و دێ مافێن كوردان د دستوورى دا سه‌لمینن، یا سیێ پشكدارێن راستن د دورستكرنا بریارێ دا و ئیداره‌كرنا عیراقێ، ئێك ژ گرنگرتین ماده‌ێن دستوورى یێن مافێن كوردان مادێ 140 بوو ئه‌وا كو حزبێن شسعى گه‌هشتى بێ بجهئینانا وان كری ب سته‌م و بێبه‌ختى، حزبێن شیعى: ئیدیعائا مه‌زلۆمیه‌تێ كربوون و گه‌لێ وان هه‌ر ژ سه‌قیفه مه باوه‌ر ژێ كر، به‌لێ ئه‌و وه‌كو وى زلكى لێهاتن یێ پشتا حێشترێ شكاندى و دووماهى داڤا باوه‌ریێ د ناڤبه‌را وان و كوردان دا بڕین، كو بوو سه‌ده‌ما هاندانا كوردان كو بریارا خوه یا دووماهیێ داین كو ئه‌و ژى گشتپرسی یه ل سه‌ر سه‌بخوه‌یێ، بۆ زانین گه‌لێ كوردستانى هه‌ر د بینیات دا پێدڤى ڤێ گشتپرسیێ نینه، چونكو بۆچوونا وان ل جه‌م جڤاكێ نیڤده‌ولى هه‌میێ یا دیاره، به‌لێ ئالاڤێ دانپێدانا ده‌ولى ده‌ستپێدكه‌ت ب ئه‌نجامێن پرۆسا گشتپرسێى، ب رامانه‌كا دى گشتپرسى ئێكه ژ پێنگاڤێن بجهئینانا ده‌وله‌تێ ئه‌و ژى داخوازه‌كا ده‌ولى یه، ل ڤێره داخوازا هه‌ر شیعیه‌كى دكه‌م كو ئیدیعائا مرۆڤاتیێ بكه‌ت و مافێ گه‌لان بۆ بریارا چاره‌نڤیسێ خوه بۆ دیاركرنا په‌سنینێ ب وى ره‌نگێ دهه‌لبژێریت بۆ مافێ گه‌لێ كوردستانى د دبریارا چاره‌نڤیسێ خوه دا، بۆ زانین هنگ نه د خاڤلن ژ دیرۆكات خه‌باتا كوردستانى ژ پێخه‌مه‌ت بجهئینانا وێ چه‌ندێ، ئه‌ز داخوازا راوه‌ستانا وه یا كارا دكه‌م بۆ مافێن گه‌لى كوردیێ سته‌ملێكرى ب دیرێژیا دیرۆكێ، ئه‌ڤرۆ ژى و بهه‌لكه‌فتا رێوره‌سمێن هه‌وه بۆ ساخكرنا میتۆلۆجیێن هه‌وه یێن پیرۆز دبێژم: پێدڤیه یێ سته‌ملێكرى سته‌م لێ نه‌هێته كرن، له‌ورا ژ هه‌وه دخوازم كو ب دلسۆزى و راستگۆى براوه‌ستن وه‌كو ریزَگرتن بۆ مرۆڤاتیێ، وه‌كو هوون ب درێژیا دیرۆكێ رادكه‌ن، ئه‌ڤجا كورد رۆژه‌كێ نه‌بووینه لایه‌ن د سته‌ملیكرنا هه‌وه دا، ب ناكۆكى ڤێ دێ گه‌نجێن خوه كه‌نه قوربانى دا كو نه‌هێلن مافێن گه‌له‌كى بهێنه بجهئینان كو خه‌بات كریه و ب هزاران شه‌هید پێشكێش كرینه و دیرۆك دێ به‌حسێ هه‌وه كه‌ت، هه‌روه‌كو به‌حسا حزبا به‌عسا سه‌دامى كرى. ل دووماهیێ ژى و نه دووماهى یه ژى، ده‌لیڤێ بده‌نه من كو داخوازیا دایكه‌كا نه‌خۆش بۆ هه‌وه بڤه‌گوهێزن، هه‌مى هه‌ما وێ ئه‌وه كو راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا كوردستانێ ببینیت به‌رى وه‌غه‌ر بكه‌ت، وه‌كو گه‌له‌كێن وه‌غه‌ركرین و ب وێ خه‌مێ ڤه چووین، ئه‌ڤجا دبێژین: حسبی الله ونعم الوكیل بۆ هه‌ر كه‌سێ ل دژى مافێن كوردان براوه‌ستیت ب راگه‌هاندنا ده‌وله‌تێ و سته‌مێ ل مه بكه‌ت.
و: ئه‌ڤر‌و
بۆ سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ
سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ پرۆژه‌كێ شه‌رعی و مرۆڤایه‌تى و قانوونى یێ د ده‌ستێن هه‌وه یێن هێژا دا، كو هه‌مى ملله‌تێن دونیایێ وه‌كی مه هه‌یه و دبه‌خته‌وه‌رن، لێ نها ئه‌م یێ ل سه‌رێ چاریانه‌كێ، پێدڤیه رێیه‌كێ هه‌لبژێرین یان وه‌كى هه‌می ملله‌تان پێدڤیه ئه‌م پرۆژێ د ده‌ستێن ته دا هه‌لبژێرین، یان ژی هه‌ر بمینین خوه‌شباوه‌ر و باوه‌ریێ ب خه‌لكێ دی بینین و ل دووماهیێ په‌شێمان ببین و دیرۆك شاهدێ ڤێ ئێكێ یه!، مافێ خه‌لكێ دی یه كاری ل دووڤ به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه بكه‌ن هه‌روه‌كی مه‌ژی مافێ هه‌ى ل دووڤ به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه كاری بكه‌ین، له‌ورا پێدڤیه ئه‌م ژی ده‌ست ژ ریفراندۆمێ به‌رنه‌ده‌ین و به‌ر ب راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا كوردستانێ ڤه بچین.
سه‌رۆكێ هێژا چونكی هوون هه‌لگرێن ئالایێ كوردستانێ نه و چ هێز ب سه‌ر هێزا هه‌وه ناكه‌ڤن، چونكی هێزا ملله‌تى یه، هه‌روه‌سا هێزا حه‌قیێ یه.
سه‌رۆكێ رێزدار نها به‌حسێ پێگهۆرێ (به‌دیلێ) پرسا ریفراندۆمێ دكه‌ن، كو ئه‌ڤ گۆتن و ئاخفتنه زۆلم و زۆرییه، چونكی ب تنێ پێگهۆرێ ریفراندۆمێ سه‌رخوه‌بوونا كوردستانێ یه كو ئه‌ڤه گۆتن و داخویانیێن جه‌نابێ هه‌وه‌نه. لێ گۆتنا وان بۆ پێگهۆره‌كێ مژه‌وى نه‌یا راسته و خاپاندنه، ئه‌رێ ئه‌و به‌حسێ كیژ پێگهۆری دكه‌ن؟! عیراقێ مادێ 140 یێ شه‌رعى و ده‌ستووری بجه نه‌ئینا، كو ل ده‌مێ خوه ئه‌مریكا سۆز دابوو پشته‌ڤانیا ده‌ستوورێ عیراقێ بكه‌ت و زێده‌باری هه‌مى بزاڤێن هه‌وه بۆ بجهئینانێ، لێ ئه‌و ماده نه‌هاته بجهئینان و ئه‌مریكا هه‌ر پویته پێ نه‌دا و ژ ئالیێ وێڤه هاته پشتگوهخستن، ئه‌ڤجا چه‌وا نها دێ پێگهۆره‌كێ ب هێز بۆ پرسا ریفراندۆمێ ئینن؟! و سۆزا بجهئینانێ ده‌ن؟! ئه‌رێ ئه‌و چ هزر دكه‌ن؟!.
ل دووماهیێ داخوازێ ژ جه‌نابێ هه‌وه و هه‌موو سه‌ركردایه‌تیا كوردستانێ دكه‌م رێیا ئه‌نجامدانا ریفراندۆمێ به‌رنه‌ده‌ن و هه‌مى ملله‌ت یێ ل پشتا هه‌وه و بلا به‌دیلێ ریفراندۆمێ هه‌ر ریفراندۆم بیت.
سه‌ربۆره‌كا كه‌ساتى بۆ هه‌ر هه‌سته‌كا كوردستانى
ژ تایبه‌تمه‌ندیێن جڤاكێ كوردى، ئه‌وه كو ره‌وشه‌نبیریا خوه‌یا نه‌ته‌وه ژبیرناكه‌ت، چه‌ندى تووشى گوهۆرینان ببیت د ژیانا خوه دا، سه‌ره‌راى دووركه‌فتنا گه‌له‌ك ژ فاكته‌ران و ژ بۆ مه‌ره‌مێن جۆره‌وجۆر، ژیبوونا خوه یا نه‌ته‌وى پاراستیه. ده‌مێ برایێ من ل گه‌ل خێزانا خوه گه‌هشتبووى وه‌لاتێن بیانى، ژ به‌ر هنده‌ك ئه‌گه‌رێن ده‌رڤه‌ی ئیرادا وى، به‌لێ مژارا ژیبوونا زارۆیێن وى بۆ كوردستانێ بۆ من نه‌خۆش بوو، كو بوویه سه‌ده‌ما هندێ ئه‌ز په‌یوه‌ندیێن خوه ل گه‌ل وان مشه‌بكه‌م و به‌رده‌وام، پترى هندێ ده‌مێ ل كوردستانێ، د دووماهى گه‌شتا خوه دا بۆ سه‌ره‌دانا وان، ئه‌ز سه‌رسۆرمان بووم ژ به‌ر تشتێ من هزرلێ دكر. سه‌ره‌راى ته‌ڤلیبوونا وان و گونجاندنا وان یا سروشتى بۆ جڤاكێ رۆژئاڤا، به‌لێ ئه‌وان ژیبوونا خوه بۆ وه‌لاتێ خوه یێ دایك ژده‌ستنه‌دان، به‌لكو سروود پێ دۆتن، ئه‌ڤان هه‌ستێن نه‌ته‌وى، ئه‌و پتر پێگیركرن ب په‌یوه‌ندیكرنێ بۆ زانینا نۆچه‌یێن وه‌لاتى.
ل ده‌مێ من پرس ل وان پێدانێن نوو ل كوردستانێ كرى، د به‌رسڤ دا راسته‌وخوه گۆتن:ـ كو گشتپرسى ل سه‌ر سه‌ربخوه‌یا كوردستانێ، ئه‌و بۆ وان خه‌وه‌نا ژیانا مه‌یه. ئێدى شادى و خۆشى كه‌فته سه‌ر روویێ وان، به‌رى كو ژ ته‌مامكرنا پرسیارا خوه بكه‌م، ئێك ژ وان ب سترانه‌كا كه‌ڤنار یا ته‌حسین تاهاى به‌رسڤا من دا، هینگى من زانى كا هه‌ستێن وان یێن نه‌ته‌وه‌یى چه‌ند ب هێز و خورتن، ئه‌ڤجا برایێ من و هه‌ڤژینا وى ل من زڤرین داكو سوپاسیا وان بكه‌م، به‌لێ عیبره‌ت بێى ئه‌ڤێ چه‌ندێ ده‌ركه‌فت، كو ئه‌وان سه‌رێ خوه هه‌ژاندن ب وى ره‌نگێ ئه‌وان دڤێت، كو به‌لێ زارۆیێن مه چ جاران ژیبوونا وان بۆ كوردستانێ ژده‌ستناده‌ن، چونكوخێزانا وان زۆرا گریدایه، ژ ده‌سپێكێن مه ئه‌وه خورتكرنا هه‌ستا نه‌ته‌وه‌یى ب رێیا په‌روه‌ردا مه بۆ وان، ب راستى من هه‌ست ب شانازیێ وسه‌ربه‌رزیێ كر، تایبه‌ت ئه‌و دژیانا خوه یا خواندنێ و زانستى ژى دا د سه‌ركه‌فتینه. پشتى (كاوار و وار) برازایێن من گرنگیا ڤێ مژارێ ل ده‌ف من زانین، خواستن كو سترانه‌كا ته‌حسین تاها بكه‌نه سپرایز (ئه‌م هه‌مى پێشمه‌رگه‌ینه)، رابوون په‌یڤێن وێ گوهارتن دا هنده‌ك په‌یڤێن دیتر بدانن ل شوونێ، ل سه‌ر گشتپرسیێ و سه‌ربخوه‌یا كوردستانێ، ل ڤێره دخوازم بێژم كو فه‌ره ل سه‌ر حوكمه‌تا هه‌رێمێ گرنگیێ ب گه‌نجێن مه بده‌ن ل وه‌لاتێ بیانیان، ب رێیا پشتگیریا وان دچالاكی و بزاڤێن نه‌ته‌ویى بۆ خورتكرنا هه‌ستا نشتیمانى ل ده‌ف وان.
و/ ئه‌ڤرۆ
گشتپرسی و سه‌ربخوه‌یا هه‌رێما كوردستانا عیراقێ
جودابوونا كوردستانێ ژ حوكمه‌تا ناڤه‌ندى ئێدى بوویه پرسه‌كا فه‌ر، زێده‌ى وێ چه‌ندێ كو مافه‌كێ ره‌وایه، هاته بریاردان ژ لایێ قانوونێن نیڤده‌ولى ڤه، ژ وانژى: 1ـ كۆمه‌لا گشتى یا نه‌ته‌وێن ئێكگرتى بریارا وێ یا 545 ل 1952، ب ده‌قێ رێككه‌فتنا تایبه‌ت ب مافێن ئابوورى و جڤاكى و ره‌وشه‌نبیرى، ماده‌ك تایبه‌ته ب مافێ گه‌لان ڤه و ب بریارا چاره‌نڤیسێ وان. ته‌كه‌سكرنا وێ ل سالا 1952 هاتیه‌كرن ب بریارا 637 هاتبوو كو ل ژێر رۆناهیا وى مافێ گه‌لان مه‌رجه‌كێ گه‌وهه‌رى یه بۆ شادببن ب هه‌مى مافێن خوه یێن سه‌ره‌كى. 2ـ ل گرێكا حه‌فتێ ژ سه‌ده‌یا بیستێ بریارا نه‌ته‌وه‌یى ده‌ركه‌فت 1514 ل سالا 1960 دا كو ببیته بنیاتێ قانوونى یێ كو هه‌مى دۆخێن سه‌ربخوه‌بوونێ و بریارا چاره‌نڤیس پشتبه‌ستێ ل سه‌ر بكه‌ن یێن ل دووڤرا هاتى. 3ـ په‌یمانا ده‌ولى یا مافێن مه‌ده‌نى و سیاسى ل 1966. 4ـ نه‌ته‌وێن ئێكگرتى هه‌ر تشتێ هاتى ده‌رباره‌ى بریارا مافێ چاره‌نڤیس 2625 ل 1970 دانایه، ئێدى هه‌ر تشتێ په‌یوه‌ندى ب ڤى مافى هه‌یى بابه‌ته‌ك ل ژێر راگه‌هاندنا جیهانى یا مافێ گه‌لان و دانا سه‌ربخوه‌یێ یا ملله‌ت و گه‌لێن بنده‌ست و رێزگرتنا جیهانى یا مافێن مرۆڤى. 5ـ بریارا 3070 ل 1973 نه‌ته‌وێن ئێكگرتى دخواز ژ هه‌مى ده‌وله‌تێن ئه‌ندام تێدا كر كو:
ئێك ـ دانپێدان ب مافێ گه‌لان د بریاردانا مافێ چاره‌نڤیس و سه‌ربخوه‌یێ دا. دو ـ پێگیریا وێ ب كاركرنێ ل سه‌ر جهئینانا ڤێ ئارمانجێ و پشته‌ڤانیا سه‌پاندنێ ل سه‌ر ئه‌ردى، ب هه‌ردو رۆخسارێن وى یێن ده‌ره‌كى و ناڤخوه‌یى ل دووڤ ئێك ژ لایێ بجهئینانا سه‌ربخوه‌بێ یان ته‌ڤلیبوونێ د چارچووڤێ ده‌وله‌تان یان كیاناتان دا، ب هه‌ر شێوه‌كێ ملله‌ت بریار دده‌ت بێى مایتێكرنا ده‌ره‌كى، ژ لایه‌كێ دى ڤه، پرانیا ملله‌تى ماف هه‌یه “ژ گرۆپێن نه‌ته‌وى و ئاینى یێن بچووك” د بازنێ ده‌وله‌تێ دا كو ب كارێ ده‌سهه‌لاتێ راببن و بژاره‌یا سیسته‌مێ حوكمێ وێ و سروشتێ سازییان ده‌مێ مافێ بریارا چاره‌نڤیس مافێ جودابوونێ بخوه‌ڤه نه‌گریت، كو یێ تایبه‌ت بیت ب وێ گرۆپێ ڤه. 6ـ بیانا سه‌ربخوه‌یا ئه‌مریكى ل ته‌باخا یۆلیۆ 1776. 7ـ به‌لگه‌یا مافێن مرۆڤى یا فره‌نسى سالا 1789.
ئه‌ڤجا قانوونا نیڤده‌ولى هنده‌ك مافان دسه‌پینیت كو پرانی رێزێ لێ بگرن و چاڤدێر بكه‌ن د چارچووڤێ رێزگرتنا مافێن مرۆڤى دا. ئه‌ڤا دووماهیێ هه‌مى رامان و پیڤه‌رێن خوه ژده‌ستداینه، ژبه‌ر سه‌ره‌ده‌ریا حوكمه‌تا ناڤه‌ندى ی عیراقى ل گه‌ل هه‌رێما كوردستانێ، پشتى كو ئه‌ڤا دووماهیێ بریار دایى و بۆ دو قووناغێن دیرۆكى د ناڤ عیراقێ دا بمینیت، به‌لێ ره‌وشا سیاسى و فاكته‌رێن وێ یێن دووماهیێ زیانا خوه یا مه‌زن و گه‌له‌ك ئاشكرا هه‌بوو، د خورتكرنا بێباوه‌ریێ دا ل ناڤبه‌را هه‌مى پێكهاتێن عیراقى، پشتى كریزا دووماهیێ یا سیاسى و ئابوورى یا كو هه‌رێم تووش بوویێ ژ ئه‌نجامێ سیاسه‌تا حوكمه‌تا ناڤه‌ندى، كو هه‌مى داهاتێن به‌شه‌رى و مادى بۆ ته‌رخانكرین بۆ لاوازكرنا هه‌رێمێ، ژ لایه‌كى دۆرپێچا ئابوورى دانابوو ل سه‌ر هه‌رێمَى، ژ لایه‌كێ دی ڤه ژى هه‌رێم ته‌ڤلى شه‌ره‌كێ دژواترین ل جیهانێ كربوو(داعش). ب ڤێ چه‌ندێ ناڤه‌ندێ هه‌ر تشتێ دادوه‌ریا جڤاكى و فره‌هزری و مافێن پێكهاتێن سیاسى و نه‌ته‌وى و عه‌قائیدى ژناڤبرن. پشتى ڤێ پۆخته پێشه‌كیێ ل سه‌ر مافێ گه‌لێ كورد د بریاردانا چاره‌نڤیسێ خوه دا ل گه‌ل عیراقێ، ئه‌و پرسا پێدڤى په‌نایێ دبه‌ته گشتپرسیه‌كا مللى وه‌كو دابینكرن و پاراستن و مافێن كه‌مینه‌یان، سه‌ره‌راى هندێ كو ئه‌نجامێن وێ یێن به‌رجسته‌نه ل دووماهیێ بۆ هه‌لبژارتنا كوردان بۆ سه‌ربخوه‌یێ. لایه‌نێن ئه‌كتیڤ د سه‌ربخوه‌بوونا هه‌رێما كوردستانێ دا:
1ـ سه‌بخوه‌یێ رامانێن مه‌زن یێن مۆرالى بۆ گه‌لێ كوردستانى هه‌نه.
2ـ سه‌روه‌ریا ته‌ڤایى بۆ وه‌لاتیێ كوردستانى ل سه‌ر ئه‌ردێ خوه و پشكداریكرن د بریارا چاره‌نڤیسێ خوه دا.3ـ بریارا خوه د ده‌ستێ خوه داهه‌یه و ل به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه دگه‌رێن ل هه‌ر جهێ هه‌بیت.4ـ سه‌رده‌رى د ناڤبه‌را كوردستانێ و هه‌ر ده‌وله‌ته‌كێ ل جیهانێ دبیته ب ره‌نگه‌كێ راسته‌وخوه بێى ڤه‌گه‌ریان بۆ ناڤه‌ندێ. 5ـ خورتكرنا پێگریا وان ب ناسنامه و تایبه‌تمه‌ندیا وان.6ـ بداویئینانا ره‌نگڤه‌دانێن نه‌رێنى ژ ئه‌نجامێ گه‌فێن حوكمه‌تا ئێكگرتى و سیاسه‌تێن وێ.7ـ پاراستنا توخیبێن خوه بێى مایتێكرنێن كاروبارێن عیراقى یێن ناڤخوه‌یى و خوه‌تالۆقه‌تكرنى ئاریشێن وێ یێن جۆره‌وجۆر، هه‌ر وه‌كو دۆخێ ل گه‌ل ده‌وله‌تێن دیتر یێن هه‌ڤسوى. 8ـ سه‌ربخوه‌بوون دێ كه‌تواره‌كێ نوو و بارۆدۆخێن داهاتى سه‌پینیت بۆ هه‌مى گرنگیان بۆ سه‌رخوه‌بوونا ته‌ڤایى و بجهئینانا خۆیاتیا خۆ د شه‌ڕێ هه‌بوونا مه‌زن دا. ئه‌ڤه هه‌مى دئێت ب رێیا كه‌یس و ستێركگرتنا هه‌مى ده‌لیڤه‌یان بۆ راپه‌رینا گه‌لێ خوه بۆ دروستكرنا پێنگاڤه‌كا شارستانى یا گرنگ و به‌رهه‌مدانا هه‌مى سامانێن خوه، رووبار و مشه‌بوونا ئاڤێ و چاییان و چاندنێ و سامانێن سروشتى وه‌كو پترۆلێ، ئاسنى، سفر و سامانێن دیتر. هنده‌ك ئاریشه د به‌رهه‌ڤى چاره‌سه‌ریێ نه رێگریێ ل سه‌ربخوه‌بوونا هه‌رێما كوردستانێ دگرن: 1ـ رووبرووبوونا چه‌ندین ململانێن ناڤخوه‌یى و ده‌ره‌كى یێن سیاسى و ئابوورى. 2ـ ناكۆكیێن ناڤخوه‌یى ل سه‌ر ده‌سهه‌لاتێ زێده‌دكه‌ت، ئه‌ڤا دووماهیێ دشیان دایه ل وى ده‌مى هه‌كه حزب ژ قووناغێ ده‌ربازببن و هه‌ست ب به‌رپرساریێ بكه‌ن و ده‌ست ژ ئه‌زۆكیێ به‌رده‌ن ل به‌رامبه‌ر خه‌ونا سه‌ربخوه‌یێ و خوه هه‌كه ب پشكه‌كێ ژى بیت، ب رۆلێ خوه ژى دێ هه‌مى ملاملانان لاوازكه‌ت یێن دكه‌ڤنه به‌ر سینگێ كوردستانێ. 3ـ سه‌ره‌راى هه‌بوونا ستوونین ده‌وله‌تا كوردستانێ، به‌لێ نابیته كه‌سه‌كێ ده‌ولى ب تنێ ب رێیا دانپێدانا جڤاكێ نێڤده‌ولى، دا شیانبده‌ت كو ب رۆل و مافێن خوه یێن ته‌ڤالى ل هه‌مبه‌ر جڤاكێ نیڤده‌ولى، ئه‌ڤا دووماهیێ وه‌كو قانعبوونێ یه و نابیت بێژین یا ڤه‌بڕین ب تنێ پشتى بریارنانا سه‌ربخوه‌بوونێ. 4ـ سه‌ره‌راى تشتێ د دیباجه‌یا دستوورێ عیراقێ دا هاتى كو پیگیریكرن ب ڤى دستوورى دێ ئێكبوونا عیراقێ یا ئازا پارێزیت، ب تنێ ئه‌ڤ چه‌نده نابیته رێگر ل به‌رامبه‌ر حوكمه‌تا ئێكگرتى كو به‌ربه‌ستان بدانیته به‌رامبه‌ر سه‌ربخوه‌یا كوردستانێ.
و: ئه‌ڤرۆ
یۆنامى ل عیراقێ .. چه‌رخه‌كى بێده‌نگیێ، چركه‌كا كوفریێ!!
یۆنامى هنارتیا سیاسیى یا نه‌ته‌وین ئێككرتى ل عیراقێ هه‌ر ژ 2004 وه‌ره كاردكه‌ت به‌لێ چو دیارنینه ژ نه‌گه‌هشتنا بجهئینانا ئه‌ركێن خوه، نه‌شیا ئه‌و تشتێ پێ هاتیه راسپارده بجهبینیت، خوه پشتى كو رۆلێ وێ سالا 2007 هاتیه به‌رفره‌هكرن ل دووڤ بریارا 1770 و ژ گرنگترین ئه‌ركێن وێ یێن كو پێ هاتیه راسپاردن: 1ـ پێشكێشكرنا دانوستاندنێ و هاریكاریێ ل سه‌ر ئاستێ ئاشتبوونا نشتیمانى. 2ـ هاریكاریكرن د پرۆسا ده‌نگدانێ دا. 3ـ ساناهیكرنا دیالۆگا هه‌رێماتیك. 4ـ خورتكرنا پاراستنا مافێن مرۆڤى. 5ـ چاكسازیا دادوه‌ری و قانوونى.
ئه‌و به‌ره‌پێدانێن ل سه‌ر ئه‌ردێ ژیوارى ل عیراقێ وێ تێكچوون و ژبه‌رئێكچوونێ دسه‌لمینن یا كو د هه‌مى بیاڤان دا گه‌هشتیێ یێن به‌رى ده‌مى مه به‌حس ژى كرى، خوه هنارتى بخوه (یۆنامى) دانپێدان ب ڤى َ چه‌ندێ كریه، ئه‌و ژى د داخۆیانیه‌كا خوه دا و هه‌ر ژ 2015 وه‌ره كو (ئه‌نجامدانا ئاشتبوونێ ل عیراقێ ناهێته كرن هه‌كه په‌یوه‌ندیا جڤاكى د ناڤبه‌را وه‌لاتی و حوكمه‌تێ دا یا ته‌ڤایى بیت بۆ هه‌میان و كاریگه‌ریا خوه هه‌بیت). هه‌ر وه‌كو ئه‌وێ ئیشا عیراقێ ده‌ستنیشانكرى و تشته‌كێ نوو دیاركریه كو چو وه‌لاتیێن عیراقى یێن نۆرمال نه‌زانن، ل گه‌ل ڤێ ئێكێ ژى، ئه‌وا یۆنامى ئه‌ڤرۆ دكه‌ت ئه‌و په‌سنینا وێ ئێكێ یه ئه‌وا ئه‌وێ ده‌ستنیشانكرى بۆ ئاریشا ئاشتبوونا نشتیمانى ل عیراقێ. ئه‌ڤ هنارتیه ژ كه‌ڤلۆژانكێ خوه ده‌ركه‌فت به‌رى ده‌مه‌كى دا ڤێ گۆتنێ راگه‌هینیت ( یۆنامى: هوشداریا كوردان دده‌ت بۆ راكرنا ئالایێ كوردستانى ل كه‌ركووك وده‌ربرینا نیگه‌رانیا خوه دكه‌ت) گه‌له‌ك رایا گشتى مژوولكر ب تایبه‌تى دوژمنێن سه‌ربخوه‌بوونا گه‌لێ كوردستانێ، سه‌ره‌راى ره‌وابوونا بریارا ئالایى وه‌كو بریاره‌ك ژ نیڤا ره‌حم و ده‌نگدانا جڤاتا پارێزگه‌هێ هاتیه، واته ئه‌و بریارا پرانیێ یه ل كه‌ركووكێ. ئه‌ڤرۆ ژى یۆنامى بۆ مه ده‌ردكه‌ڤیت دا كو داخۆیانیه‌كا دى ده‌ربێخیت ـ یا كو به‌رى هه‌یامه‌كى ـ ده‌مێ داكۆكی تێدا كری كو ته‌ڤلى چو رۆلان نابیت د گشتپرسیا هه‌رێما كوردستانێ دا، ئه‌ڤ هه‌لویسته وه‌كو هه‌لویستێن سیاسى دده‌ت یێ دوژمنێن دیمۆكراسیێ و به‌ندێن وى، چونكو پشتى كو هنارتى نه‌شیاى هاریكاریا عیراقیان بكه‌ت بۆ ئاڤاكرنا پاشه‌رۆژه‌كا باشتر كو عیراق ببیته ناڤه‌ندا ئاشتیێ و ئارامیێ، یۆنامى بزاڤان دكه‌ت ئه‌ڤرۆ كو نه‌هێلیت ئه‌و به‌ندین نه‌ته‌وێن ئێكگرتى ل سه‌ر بنیاتێ وێ هاتیه ئاڤاكرن كو پارچه‌كه ژ وێ، ب رامانه‌كا دى، یۆنتامى ل عیراقێ نه‌یا پشته‌ڤانه و هاریكاریا گرنگترین ره‌نگێن دیمۆكراسیێ ناكه‌ت (راپرسیا مللى)، هه‌ر وه‌سا گرنگترین ئالاڤێ پاراستنا مافێن مرۆڤى ب ره‌نگه‌كێ گشتى و مافێن كه‌مینه‌یان ب ره‌نگه‌كێ تایبه‌ت. ل ڤێره ئه‌ز بانگ دكه‌م و بده‌نگه‌كێ به‌رز: ئه‌رێ برێڤه‌برنا كاروبارێن سیاسى یێن یۆنامى ل كووڤه‌نه ل عیراقى؟!، ئه‌رێ رێڤه‌به‌ریا پۆرسه‌یێن پاراستنا ئاشتیێ ل كووڤه‌نه؟! ئه‌رێ لۆجستیا مه‌یدانى و پشته‌ڤانى ل كووڤه‌یه؟!، ل دووماهیێ ژى و نه دووماهیترین تشت: ئه‌رێ نابیت گه‌لێ كورد لێپیرسینا هه‌مى ئالیان بكه‌ت یێن ب ره‌نگه‌كى و ئێكێ دیتر پشكداریى د ڤێ چه‌ندێ دا كرین؟ چاڤێ خوه ل ئیباده‌كرنا گه‌لێ كورد دا كری ب تایبه‌ت رێخراوێن نێڤده‌ولى یێن ب ئاشكرایى سترانان ب به‌ژن و بالا مافێن مرۆڤى دبێژن؟!.
و: ئه‌ڤرۆ
ده‌مێ راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا كوردستانێ یه
هنده‌ك سیاسه‌تمه‌دار و رژێم دبێژن نوكه نه‌ده‌مه‌كێ گونجایه بۆ راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا كوردی و هنده‌ك به‌هانان دگرن وه‌كو، یا ئێكێ توركیا و ئیرانی رازی نینن و ل گه‌ل حوكمه‌تا فیدرالا عیراقێ ڤێ پرسێ ره‌ت دكه‌ن، یا دویێ نوكه شه‌ڕێ تیرۆرێ دهێته‌كرن و ژ وانا داعش و هێشتا ب دووماهی نه‌هاتیه، یا سیێ هه‌ڤڕكی و ئالۆزی ل سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ د ناڤا هه‌رێما كوردستانێ دا هه‌نه و جارێ ره‌وشا ئابووری یا هه‌رێمێ نه‌یا گونجایه.
هه‌كه به‌روڤاژی ته‌ماشه‌ى ڤان خالان بكه‌ین پێدڤی یه ملله‌تێ كورد سه‌برێ بكێشیت و ل ژڤانا ئیرانێ و عیراق و توركیا بیت هه‌تا رازی دبن، یان ل سه‌ر نه‌خشێ جیهانى نه‌مینن و هه‌تا تیرۆر ژی نه‌مینیت، هه‌روه‌سا هه‌تا چو ناكۆكى و هه‌ڤڕكیه‌ك ل سه‌ر ده‌ستهه‌لاتا هه‌رێمێ نه‌مینیت، ل ڤێرێ ژی دخوازم ب هنده‌ك پرسیاران ڤێ ئێكێ شرۆڤه بكه‌م:
1. د 80 سالێن بۆری دا خه‌بات و قوربانیدانا كوردستانێ بۆ چ بوویه؟ مانه بۆ رازیكرنا وان ده‌وله‌تان بوویه هه‌تا ل سه‌ر مافێ شه‌رعیێ ملله‌تێ كورد ل دۆر سه‌رخوه‌بوونێ رازی ببن؟.
2. چاوا دێ ئابوورێ هه‌رێما كوردستانێ هێته ڤه‌ژاندن و به‌رده‌وام راستى پتر ژ دوورپێچه‌كێ دبیت، جاره‌كێ ژ ئالیێ حوكمه‌تا مه‌ركه‌زى ڤه و جاره‌كێ ژ ئالیێ جڤاكێ نێڤده‌وله‌تى ڤه چونكى هه‌رێم پشكه‌كه ژ ده‌وله‌تا عیراقێ؟.
3. چاوا هوون پشته‌ڤانیا دیمۆكراتیێ دكه‌ن و ل هه‌مان ده‌می دخوازن هه‌ڤڕكی ل سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ نه‌مینیت؟
4. چاوا كورد دێ ژ تیرۆرێ رزگار بن و ژ وانا داعش و هێزێن هه‌رێمی و جیهانى ئه‌و گرۆپێن تیرۆرست بۆ ئه‌جیندایێن خوه ل ده‌ڤه‌رێ دروست كرینه؟
5. ئه‌رێ ئه‌و ده‌وله‌تێن سه‌رخوه‌بوونا خوه راگه‌هاندی، ئه‌ڤ داخوازیێن ژ ملله‌تێ كورد دكه‌ن ژ وان ژی هاتینه كرن و وان بجهـ ئیناینه؟.
6. ئه‌رێ ئیسرائیل شیا ده‌وله‌تێن عه‌ره‌بی و ئیسلامی یێن ده‌ردۆرێن خوه رازی بكه‌ت به‌ری ده‌وله‌تا خوه رابگه‌هینن؟
7. ئه‌رێ ده‌وله‌تێن رۆژئاڤا و سه‌رپشكا وان ئه‌مریكا شیاینه ئیرانێ رازی بكه‌ن داگێرانێ بكه‌ت و ده‌ست ژ گه‌فێن خوه ل سه‌ر ده‌ڤه‌رێ به‌رده‌ت و به‌رنامێ خوه یێ ئه‌تۆمی راگریت؟
8. ئه‌رێ ده‌وله‌تێن ئورۆپی شیاینه توركیا رازی بكه‌ن داخوازێن وان بۆ چوونا د ئێكه‌تیا ئورۆپا دا بجهـ بینیت.
9. ئه‌رێ بریار و قانوونێن مافێن ملله‌تان یێن گرێدایی مافێن چاره‌نڤیسی ژ كوردان هاتینه قه‌ده‌غه‌كرن؟ و ئه‌رێ.. و ئه‌رێ ..و ئه‌رێ…؟!! پارزینكێ شاره‌زایی یا كوردان به‌رسڤا ڤان هه‌مى پرسیاران و چه‌ندین پرسیارێن دى دده‌ت و ب تنێ شاره‌زایێن كوردان مافێ دیاركرنا راپرسی و ریفراندۆمێ و ده‌مێ گونجای هه‌یه، هه‌تا كو هه‌مى دونیا ره‌ت بكه‌ت و باوه‌ری ب مافێن گه‌لێ كوردستانێ نه‌بیت راپرسیێ بكه‌ن و ده‌وله‌تا خوه رابگه‌هینن.
دۆرا نه‌مانا رژێما ئیرانێ پشتى نه‌مانا داعشێ دهێت
پشتى ژناڤچوونا رژێما دكتاتۆری یا عیراقێ ل سالا 2003 گه‌لێن ده‌ڤه‌رێ وه‌سا هزر كر كو ده‌ستپێكا دووماهی یا رژێمێن دكتاتۆر و فاشیزمه، لێ ره‌وشتێ سیاسیێ پارتێن شیعی یێن ئالیگرێن ئیرانێ نه‌هێلا ئه‌و تشت بهێته د رۆژه‌ڤێ دا و ده‌ڤه‌ر كره كاكل و زڤرۆكا ناكۆكیێن تائیفی و خورتبوونا ئاریشان.
هه‌تا نها هێشتا پارتێن شیعی رۆلێ سه‌ره‌كی بۆ به‌رژه‌وه‌ندیا ئیرانێ دگێڕن، دا كو مایتێكرنێ د كاروبارێن ناڤخۆیا عیراقێ دا بكه‌ت و عیراق بۆ خوه كریه پره‌ك كو ل سه‌ر ده‌رباز ببیت و مایتێكرنێ د كاروبارێن ناڤخۆیا سووریێ و لبنانێ ژی دا بكه‌ت، ئه‌ڤى كارێ ئیرانێ توركیا تۆره كر و ئازراند، چونكی ئه‌و ژی ئالیه‌كێ هه‌ڤكێشا هه‌ڤسه‌نگیا ده‌ڤه‌رێ یه داكو نه‌هێلیت ئیران بگه‌هیته ئارمانجێن خوه، هه‌تا ل سه‌ر هنده‌ك ئه‌جیندایان ل گه‌ل ئیرانێ رێك بكه‌ڤیت ژی و ژ وانا ل سه‌ر پرسا كوردی.
ئیرانێ ره‌وشا ده‌ڤه‌رێ وه‌سا ئالۆز كر هه‌تا هێزێن نێڤده‌وله‌تى نه‌چار كرن كو هه‌لویستێ خوه ل هه‌مبه‌ری پرسا وێ یا تایبه‌ت (باده‌كا به‌رنامێ ئه‌تۆمیێ ئیرانێ) پاش بێخن یان كێم بكه‌ن، ب ئاوایه‌كی ئیرانێ هه‌مى بوویه‌رێن رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست ل ده‌ڤه‌رێ د به‌رژه‌وه‌ندیا رژێما خوه و سیاسه‌تا خوه دا داكێشان كو شیا ل هه‌مبه‌ری هنده‌ك مه‌رج و به‌ندان سزایان ل سه‌ر خوه راكه‌ت، لێ زێده‌باری وێ یه‌كێ ژی ئیرانێ پێگیری ب پلانا كارێ هه‌ڤپشك دگه‌ل وه‌لاتێن پێنج كۆ ئێك (5+1) ل جڤاتا ئه‌وله‌كاریا نێڤده‌وله‌تى نه‌كر و هه‌تا نها ژی ل سه‌ر گه‌فێن خوه یا به‌رده‌وامه.
پشتى نێزیكبوونا نه‌مانا مه‌ترسیا داعش ئیران ئه‌ڤرۆ یا بزاڤێ دكه‌ت پێگهۆره‌كی، ئانكو به‌دیله‌كی بۆ نه‌به‌رقراربوونا ده‌ڤه‌رێ ببینیت و ئێك ژ بزاڤێن وێ چاندن و دروستكرنا فیتنێ یه د ناڤبه‌را كورد و عه‌ره‌بان دا، ب ئاوایه‌كى فه‌رمانێ دده‌ته پارتێن شیعی یێن ئالگیرێن خوه كو رێكێ بده‌نه چه‌كدارێن داعش ئه‌ڤێن ژ مووسلێ دڕه‌ڤن به‌ره‌ف كه‌ره‌كووكێ بچن و بزاڤێ دكه‌ن ئۆپه‌راسیۆنا كونترۆلكرنا حه‌ویجه ژ ده‌ستێن داعش پاش بێخن، هه‌روه‌سا ئیران بزاڤێ دكه‌ت گڤاشتنێ ل سه‌ر هنده‌ك ئالیێن كوردى بكه‌ت ژ بۆ ئالۆزكرن و تێكدانا ناڤمالا كوردی و ب ڤێ ئێكێ نیازێن هێزێن شیعی یێن ئالیگرێن وێ ئاشكرا دبن.
ئه‌ڤجا نه‌هێلانا رژێما ئیرانی بوویه كاره‌كێ فه‌ر و پێدڤى داكو ره‌وشا ئێمناهیێ ل ده‌ڤه‌رێ بهێته زڤراندن و عیراق و سووریا و لبنان بۆ خه‌لكێ خوه بزڤڕن، هه‌روه‌سا رۆلێ وێ ل وه‌لاتێن كه‌نداڤی و یه‌مه‌نێ و وه‌لاتێن دی ژی ب دووماهی بهێت و د هه‌مبه‌ری دا ده‌لیڤێ بده‌نه گه‌لێن ئیرانێ بۆ خوه رژێمه‌كا دیمۆكراتى یا فره‌حزبی هه‌لبژێرن و رژێمه‌ك بیت درووشمێن هه‌لبژارتنان تێدا نه‌هێنه پشتگوهخستن.
كوردان ئێك ئاردۆغان یێ هه‌ی و نه هزار!!
ده‌مه‌كێ درێژ ب سه‌ر توركیا دا ده‌رباز بوو ل ژێر سیسته‌مێ په‌رله‌مانى و چو به‌رقه‌رارى ب خوه‌ڤه نه‌گرتن، نه رازیبوونه‌كا هه‌رێماتیك و نه نێڤده‌ولى، چونكو په‌یوه‌ندى ب ره‌نگه‌كێ گشتى هه‌ر به‌ر ب تێكچوونێ ڤه‌نه، هه‌تا كو مژار گه‌هشتیه هه‌بووتا هنده‌ك هزرێن وه‌سا ژ ده‌ف حوكمه‌تا ئاردوگان و پرانیا توركان په‌یدابوون و ئه‌و هزر وه‌كو راستیه‌كێ بۆ خوه دانان، كو قولپا ناتۆ (رێخراوا قولپا ئه‌تله‌نتیك) یا پشكداربوو د كۆده‌تایا دووماهیێ دا، ب واتایه‌كا دى كو پرانیا گه‌لێ تورك دبینیت كو ئه‌و یێن ل به‌رامبه‌ر مه‌ترسیه‌كێ و ململانێن مه‌زن د ناڤ چارچووڤێ هنده‌ك خالێن نها دا و ره‌هه‌ندێن ناڤخوه‌یى و هه‌رێماتیك و نێڤده‌ولى كو به‌رگریكرنێ ژ وان و ئاساشا وان یا نه‌ته‌وى دكه‌ت و نه‌هێلانا وه‌لاتێ وان ل به‌رامبه‌ر پاشه‌رۆژه‌كا تاریك و نه‌دیار دا، ئه‌و ژى ژ به‌ر گوهۆرینا دستوورى و به‌رده‌وامیبوون به‌ر ب سیسته‌مه‌كێ سه‌رۆكاتى كو چه‌ندین ده‌سهه‌لاتێن زۆر تێدابن دا كو پتر یا توند بیت و ب به‌رپرسیارى بیت. هه‌مى جۆرێَن سیسته‌مێن سیاسى ئه‌رێنى و نه‌رێنیێن خوه هه‌نه، و ل گۆر لایه‌ن و هێزێَن به‌رپرسه یێن سیسته‌مى دهاژۆن، ل ڤێره ژى ده‌مێ كو ئه‌م به‌حسا سیسته‌مێ سه‌رۆكاتى یان په‌رله‌مانى دكه‌ین، مژار گرێداى سیسته‌مێ گونجای یه بۆ ده‌وله‌تێ د پاراستنا ئاسایشا وێ یا نه‌ته‌وى دا زێده‌بارى بجهئانینا دادوه‌ریێ، و داوه‌رى ژى لسه‌ر ده‌شتنیشانكرنا ده‌سه‌لاتێ دراوه‌ستێت ژ سیاسه‌تمه‌دار و حزبێن حوكمدار، یانكۆ مه گه‌له‌ك میناك هه‌نه، د تایبه‌تن د ناڤ وه‌لاتێن رۆژهه‌لاتا ناڤین دا و ژ وان ژى سووری و عیراق و ئیران و توركیا بخوه ژى. دمینیت ده‌ستنیشانكرنا جۆرێ سیسته‌مێ و گوهۆرینا دستوورى، ئه‌و ژى مژاره‌كا ناڤخوه یى یا هه‌ر وه‌لاته‌كى، به‌لێ ئه‌ڤ چه‌نده ئه‌نجامێن وێ یێن جۆره و جۆر ل سه‌ر وه‌لاتێن دیتر ناگوهۆریت، ل ڤێره ژى دخوازین كو ئاماژێ بده‌ینه ره‌هه‌ندێن گوهۆرینا دستوورى بۆ گوهارتنا سیسته‌مى ل توركیا ل سه‌ر كوردان: ئه‌ڤجا ده‌رباره‌ى كوردان ل ناڤ توركیا دا و پشتى ژێكژێكبوونا وان د ناڤبه‌را تاگیران و ره‌تكریان، ب گوهۆرینێ ل گه‌ل هه‌بوونا رێژه‌یا جوداهیێ د ناڤبه‌را وان دا، به‌لێ ئه‌ڤ چه‌نده دهێته هه‌ژمارتن وه‌كو ئاماژه‌كێ دیار و ئاشكرا د ژێكجوداهیا بۆچوونێن وان دا، یان ژێكجوداهیا دیدێن وان د جێبه‌جێكرنا ستراتیژیێن وان یێن نه‌ته‌وى دا، چونكو هنه‌ر لایه‌نكێ كوردى ب دیتنه‌كا تایبه‌ت ته‌ماشه دكه‌تێ و ل گۆر قه‌ناعه‌تێن وى بۆ وان تشتێن هه‌ین بۆ بجهئینانا به‌رژه‌وه‌ندیێن وى یێن نه‌ته‌وى و حزبی یان یێن كه‌ساتى.
به‌لێ ده‌رباره‌ى كوردان ل ده‌رڤه‌ى توركیا و ب دورستى ژى “هه‌رێما كوردستانا عیراقێ”، دبینم كو دبه‌رژه‌وه‌ندیا كوردان دایه كو به‌رهه‌ڤكارێن بریارا سیاسى و جێبه‌جێكارێن وێ بده‌قسینن یا وان وه‌لاتێن سه‌ره‌ده‌ریێَ ل گه‌ل دكه‌ت ژ وان ژى توركیا. كورد نه‌چار بوون د هه‌ر دانوستاندنه‌كێ دا یان لێكتێگه‌هشتنێ ل گه‌ل ئه‌وێن دیتر، ژ به‌ر بێسۆزیێن وان ب وان په‌یمان و رێككه‌فتنان، ب به‌هانه‌یێن هه‌بوونا ناكۆكیه‌كا ناڤخوه‌یى د دید و نێرینان دا ل دۆر كێشه‌یێن لێكتێگه‌هشیتنێ و ناكۆكێى دا، مه ژى سه‌ربۆره‌كا ته‌حل هه‌یه، ل گه‌ر رێژما “ئێكگرتى” ل به‌غدایێ. ئه‌و ب خوه ژى دژیوار داك وردان دیرۆكه‌كا ته‌حل هه‌یه د سه‌رده‌رریێ دا ل گه‌ل حوكمه‌تێن توركی یێنن ل دووڤ ئێك و سه‌ره‌راى گوهۆرینا دیمه‌نێ سیسته‌مى و كه‌سێن وى یێن سیاسى د هه‌ر قووناغه‌كا دیرۆكى دا، به‌لێ ئه‌ڤێ ئێكێ كارتێكرن نه‌كر ب سه‌ره‌دریكرنا وان یا هشك و سته‌مكار، هه‌تا نها ژى چو پێنگاڤێن رژد نه‌هاڤێتینه یێن راست د جێبه‌جێكرنا مافێن كوردان د اچو ل ناڤخوه یان بۆ سه‌رده‌یكرنا وان ل گه‌ل هه‌رێمێ، به‌لێَ كێم جارا ئه‌و ژى ل ده‌مێن تایبه‌ت كو به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه ل به‌رچاڤه‌ربگرن و ب تایبه‌ت ژى یێن ئابوورى.
داخۆیانیا ڕزا ئالتۆن.. بۆ ئێكبوونا كوردى یان به‌رژه‌وه‌ندیا ئیرانى؟
داخۆیانیا ڕزا ئالتۆن.. بۆ ئێكبوونا كوردى یان به‌رژه‌وه‌ندیا ئیرانى؟
ڕزا ئالتۆن ئێك ژ سه‌ركردێن پارتا كرێكارێن كوردستانێ یه، سه‌ره‌راى هندێ كو فه‌رمانده‌كێ به‌رزه د ناڤ په‌كه‌كێ دا، به‌لێ داخۆیانیا وى بۆ (فورات نیۆز)، نه‌یا عه‌قلانى بوو و تنێ نوونه‌راتیا خوه و هنده‌كێن سه‌ر ب هێلا خوه ڤه دكه‌ت، بێى كو های ژ خوه هه‌بیت كا چ دبێژیت، هه‌ر وه‌كو ئه‌وى هۆشا خوه یا ژده‌ستداى بێى ئاگه‌هى. هه‌ر وه‌كو ئه‌وى هۆشا خوه یا ژ ده‌ستداى ژ به‌ر ئه‌گه‌ره‌كى یان ئێكێ دیتر، رابوو داخۆیانیه‌ك دا كو په‌كه‌كه دێ ل به‌رژه‌وه‌ندیێن توركى ده‌ت ل هه‌رێما كورستانێَ!، ل ڤێره پێدڤی یه ئاماژێ ب هنده‌ك راستیان بده‌ین، ره‌نگه وى بزڤرینته سه‌ودایا وى و ئه‌و كه‌سێن ل دووڤ بایێ وى دچن. دا ده‌ست ب ساناهیترین تشت بكه‌ین بكه‌ین، بۆ وى دیار بكه‌ین ب پێدڤیا نه‌خشه‌یا سیاسى و ئابووى یا به‌رژه‌وه‌ندیێن توركى كو ئه‌و ژى پشكه‌كه ژى، پاشى بلا بیرا وى ل بوونا وى بینین و حه‌تا جلكێن وى یێن نوكه ل به‌ر ژ كیڤه‌ینه و چاوایه، بلا بیرا خوه بینیت كو حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ئه‌و شه‌عبیه‌تا خوه هه‌یه كو دگه‌هیته باكۆرێ كوردستانا مه‌زن و خوه حزبا وى ب خوه ژى، بلا ل بیرهاتنێن خوه یێن نه‌ته‌وى بزڤریت، نه‌ك یێن عه‌له‌وى مه‌زهه‌ب، ژ پێش هندێ كو ببیته ده‌سته‌ك بۆ به‌رژه‌وه‌ندیێن نه‌ته‌ویین دیتر، چه‌ندى من ئاماژه پێ داى كو ئه‌و نه ل سه‌ر هشێن خوه‌یه، ده‌رباره‌ى ئه‌وا وى خۆیاكرى، به‌لێ ره‌نگه ژ به‌ر هندێ بیت كو ئه‌و هه‌ست پێ ناكه‌ت، دا كو بینمه بیرا وى كو ئێك ژ روودانێن لانگیریى ل دژى ملله‌تێ كورد، ئه‌و ژى (رێككه‌فتنا جه‌زائیره)، ئه‌ڤ رێككه‌فتنامه وانه‌كێ دده‌ته كوردان ل دۆر شێوازێ سه‌رده‌ریێ ل گه‌ل ده‌وله‌تێن هه‌رێماتیك یێن نه‌ته‌وى ئه‌وێن چو جاران چو نه‌رماتى نه‌كرین و ناكه‌ن ل چ رۆژه‌كێ د سه‌ركوتكرنا هه‌ركورده‌كێ ئۆمێده‌وار دا ل ده‌ڤه‌رێ، بێى هندێ كو گرنگیه‌گێ بده‌ته مه‌زهه‌بێ وان، ل پاشه‌رۆژێ ژى دێ عه‌ره‌بێن شیعه ژى وانه‌یه‌ك بیت كو ژبیر نه‌كه‌ن. ل ڤێره من چه‌ندین پرسێن ژێكجودا هه‌نه بۆ رزا ئالتوون: چه‌ندى هه‌وه ئه‌ڤ شیانه هه‌بن بۆ لێدانا به‌رژه‌وه‌ندیێن توركی، بۆچى هوون ژ ده‌ڤه‌رێن خوه ده‌ستپێناكه‌ن؟! ئه‌ڤه ژى نه داخوازیكرنه به‌لێ دخوازین بپرسین. هه‌ر دیسا بۆچى هه‌وه هه‌رێما كوردستانێ هه‌لبژارت؟ ئه‌رێ هه‌وه دیتیه كو هه‌رێمێ ئه‌و به‌سى وێ نینه یا قه‌یرانا ئابوورى ژ حوكمه‌تا ناڤه‌ندى ل به‌غدا، هه‌وه خواست ئه‌ڤێ ئێكێ پتر خورتتر لێبكه‌ن ل سه‌ر سه‌رێ مه؟ یانژی بۆچى ئه‌ڤ ژڤانه هاته ژێگرتن؟! باشه ئه‌ڤه ناهێته هه‌ژمارتن وه‌كو كه‌یس ل ره‌وشا هه‌رێما كوردستانێ كو یا شه‌رێ تیرۆرێ دكه‌ت ژ هه‌ر ره‌خه‌كى ڤه و ئاسایش و ئارامیا خوه دپارێزیت و ل سه‌ر بوونا ئێكه‌م ده‌ڤه‌را كوردى یه حو حوكمى ب خوه ل خوه دكه‌ت؟، یانژى كه‌یسا ململانا حزبى یا ئاشتیانه‌یه د ناڤبه‌را حزبێن كوردستانى دا؟!.. پشتى هینگى ئه‌ڤ داخۆیانیا هه‌وه ئه‌رێ دێ ئێكبوونا كوردى ب هێزتر لێكه‌ت یانژى یا ئێكبوونا عه‌له‌وى؟.. گه‌له‌ك پرێن دیتر دهێن ده‌لیڤا وان ل ڤێره نینه، به‌لێ سه‌ره‌راى نه‌بوونا عه‌قلانیه‌تا هه‌وه ده‌رباره‌ى ئه‌وا هنگ بۆ چووین، بلا حوكمى ب عه‌قالانیه‌تێ و شاره‌زایا سیاسى بده‌ین، كو ئه‌م نه‌بینه ئه‌گه‌ره‌ك بۆ لێدانا ئێكى ژ مه ل دژى یێ دى ب هه‌ر ره‌نگه‌كێ و كو (كورد) یان هه‌ما ب كێماتى كو نه‌بیته رێگرى د رێیا خورتكرنا ئاسایشا سیاسى و ئابوورى دا ل هه‌رێما كوردستانێ پاشى كارگرن ل سه‌ر ئێكبوونا كوردى و پارستنا په‌یوه‌ندیێن نه‌ته‌وى نه‌ك یێن مه‌زهه‌بى، چونكو كورد ب گشتى ئارمانجن بۆ هه‌مى ده‌سهه‌لاتێن هه‌رێماتیك و نه‌ته‌وى بێى جوداكرن و ب رێیا حزب و لایه‌نێن وان یێن سیاسى، له‌ورا ژ ئه‌وا ل سه‌ر مه‌را بۆرى د دیرۆكێ دا ئه‌و به‌سى مه‌یه و بلا ببیته سه‌ربۆره‌ك و قه‌باره‌كێ مه‌زن بۆ پاشه‌رۆژێ، ملله‌تێ كورد ئێدى ته‌حه‌ملا ڤان بگڕ و ئینان و برنان ناكه‌ت خوه هه‌كه مژار ببیته داخۆیانیه‌كا میدیاى یا نه‌عه‌قلانی.
و: ئه‌ڤرۆ
نيشاندان
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com