غیاس خالد زێباری

رۆژا ١١/١١/٢٠٢٥ بۆ خەلكێ ئیراقێ و كوردستانێ رۆژەكا تایبەت و دیرۆكی بوو، ئەو ژی رۆژا هەلبژارتنێن گشتی یە بۆ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ، ئەڤ هەلبژارتنە د دەمەكی دانە كۆ ئیراق و كوردستان د رەوشەكا تایبەت دانە و پێدڤی ب هەڵویست و گۆهرینا یە، هەڵویست و گۆهڕینێن بەرەڤ سەقامگیریەكا باشتر و ڤەگەریانا سەروەریەكا راستەقینە بۆ ئیراقێ، چونكی ل ڤان سالێن داویێ ساڵ بۆ ساڵێ سەروەریا ئیراقێ بوویە جهێ پسیارێ و ژ بن كاریگەریێن دەرەكی، گەهشتیە وی ئاستی سەنگ و بهایێ ئیراقیبوونێ ل دەڤ هندەك ئالیێن سیاسی یێن خوەدان گرۆپێن چەكداری ل سەنگ و بهایێ وەڵاتێن دەرەكی سڤكتر و كێمتر ببیت، ڤێ چەندێ ل سەر ئاستێ نیڤدەولەتی ژی دەنگڤەدان هەیە و هەوڵێن دهێنەدان ئیراقێ لڤان قەیران و ئاستەنگا رزگار بكەن و لسەر ئاستێ جادا ئیراقێ ژی دەنگێن نەڕازیبوونێ لڤێ رەوشێ بلند بوونە . هەرچەندە لسەر ئاستێ هەرێما كوردستانێ جوداهیەكا زۆر ل گەل ئیراقێ هەیە نەخاسمە ژلایێ سەقەمگیریێ و ئاڤەدانیێ، لێ ئەو ئاستەنگ و قەیرانێن ئابووری و دارایی یێن حوكمەتا ئیراقێ ژبن كاریگەریا وان هێزێن خوەدی چەكدار بۆ كوردستانێ دروست كری كاریگەریەكا نەرێنی درۆستكریە، لێ باوەری بۆ خەلكێ كوردستانێ چێبوویە كۆ هەرێما كوردستانێ چ گونەها خوە نیە و ب زێدەیی ئەركێن خوە بجهــ ئینانە و ئەوا هەیی بەهانەیێن بێ بنەما و رەفتارێن دۆژمنكارانەنە بەرامبەر كوردستانێ دكەن، مخابن هندەك ئالیێن سیاسی یێن كوردستانێ ژی ژبووی بەرژەوەند و دەستكەفتێن حزبی چووینە بەرەیێ دژی كوردستانەكا بهێز و ڤەگەراندنا وان مافێن دەستووری . زۆر گرنگو پێتڤی یە خەلكێ ئیراقێ د ڤان هەلبژارتناندا بریارەكا ئێكلاكەر و چارەنڤیسساز بدەت و وان كەس و لایەنان بۆ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ هەلبژێریت ئەوێن بهایێ دەستوورێ ئیراقێ و پیرۆزیێن وێ و جڤاكێ وێ بپاریێزیت و بشێن ئیراقێ ل ڤان قەیرانا رزگار بكەت و سەروەریێ و باوەریا نیڤدەولەتی بۆ ڤەگەرینیت . هەر وەسا فەرە خەلكێ كوردستانێ زۆر ب ژیرانە و ب هەستەكا بلندنا نشتیمانی پشكداریێ د ڤان هەلبژاتنا بكەت و دەنگی ب وی لایەنی بدەت ئەوێن داكۆكیێ ل پاراستنا مافێن دەستووریێ خەلكێ هەرێما كوردستانێ دكەت و ب هێزەكا زێدە ل بەغدا هەوڵ بدەت وان بنپێكریێن دەستووری دژی خەلكێ نەهێلیت و كار بۆ ئاشتەوایێ و سەقامگیریێ دكەت و بەرژەوەندیێن خەلكێ كوردستانێ و ئیراقێ ل سەرڤەی هەمی بەرژەوەندیان دبینیت و ئالیێن بێ پرۆژێن نشتیمانی و نەتەوەیی لاواز و شەرمزار بكەت.

غیاس خـالد زێباری

ئازادی و دیموكراسیا كوردستانێ ده‌لیڤه‌یه‌كا به‌رین ژبۆ ئازادیێن سیاسی به‌رجه‌سته‌كریه‌ و چه‌ندین حزبێن سیاسی هاتیه‌ دامه‌زراندن و ب ئازادی پشكداریێ ل هه‌لبژارتنان دكه‌ن، پارتی دیموكراتی كوردستان كه‌ڤنترین و پڕ جه‌ماوه‌رترین پارتیا كوردستانی یه‌ و پێشه‌نگیا بزاڤا رزگاریخوازیا كوردستانێ دكه‌ت. پارتی دیموكراتی كوردستان ل سه‌ر رێبازه‌كا خوه‌دی هه‌لگرا پرۆژه‌یه‌یێن نه‌وه‌یه‌یی و نشتیمانی و په‌روه‌رده‌یی و جڤاكی و خزمه‌تگۆزای هاتیه‌ دامه‌زراندن، ئه‌و ژی رێبازا بارزانی یه‌، به‌ری دامه‌زراندنا پارتی ب تایبه‌ت لسه‌رده‌مێ شێخ عه‌بدولسه‌لام بارزانی و رێبه‌ر و پێشه‌وایێن پشتی وی، رێبازا بارزانی ژبووی بجئینانا وان پرۆژه‌یان پلان دانایه‌ و خه‌بات بۆ كریه‌ و ژ پێخه‌مه‌ت وان نه‌یار و داگیركارێن كوردستانێ ب هه‌می ره‌نگ و شێوازان به‌رهنگاری لێكریه‌ و پیلان به‌رامبه‌ر دارشتینه‌، لسه‌ر وان پرۆژه‌یان شێخ عه‌بدولسه‌لام بارزانی ل سالا 1914 هاتیه‌ شه‌هیدكرن و پێشه‌وایێن پشتی وی مینا شێخ ئه‌حمه‌د بارزانی و بارزانی نه‌مر چه‌ندین جاران هاتیه‌ گرتن و دۆرئێخسن، لێ ده‌ست لڤان پرۆژه‌یان به‌رنه‌دا و هه‌تا ب سه‌رۆكایه‌تیا بارزانیێ نه‌مر ل سالا 1946 پارتی دیموكراتی كوردستان دامه‌زراند داكو شێوازێ گه‌هشتن ب وان ئارمانجا رێكخستیتر ببیت. هه‌ر ل وی ده‌می هه‌تا نهۆ پارتی لسه‌ر خه‌باتا خوه‌ یا به‌رده‌وام و قوربانیێن بێ سنوور داینه‌ و ب ڤێ خه‌بات قوربانیێن پارتی ئه‌ڤرۆ گه‌لێ كورد خوه‌دی هه‌رێمه‌كا ده‌ستووری و قانوونی یه‌ و پارتی هێزا پاراستن و ڤه‌ژاندن و بهێزبوونا وێ نه‌، ل سه‌ر ڤان هه‌لوەستێن نشتیمانی و نه‌ته‌وه‌یی و جڤاكی و ئاڤه‌دانیێ پارتی، پارتی بوویه‌ ئارمانج و نیشانا نه‌یار و دوژمنێن كورد و كوردستانێ، بێ دودلی دبێژین كوردایه‌تی و به‌ره‌ڤانیكرن و ئاڤه‌دانی ب ناڤێ پارتیڤه‌ هاتینه‌ گرێدان، سه‌ره‌رای قه‌یران و ئاسته‌نگێن ده‌ستگرد، ئه‌نجامدانا هزاران پرۆژێن خزمه‌تگۆزای ل كوردستانێ ب پرۆژه‌ و پلانێن پارتی باشترین به‌ڵگه‌نه‌ لسه‌ر ڤێ چه‌ندێ. لێ حزبێن هه‌ڤڕكێن پارتی، چ ئه‌وێن به‌شه‌ك ل ده‌ستهه‌لاتێ یان ئه‌وێن خوه‌ ب ئۆپۆزسیۆن دزانن و زۆر جاران پارتی تاوانبار دكه‌ن، ژلایێ پرۆژێن نه‌ته‌وی و ئاڤه‌دانی و سه‌قامگیریێ د ده‌ست به‌تال و مفلسن، چونكی وان نه‌شیایه‌ باشتره‌ بێژین نه‌ وێرایه‌ لده‌مێ هێرشێن ل دژی ئاسایشا نه‌ته‌وی و جڤاكی و ئابووریا كوردستانێ بچۆكترین هه‌لوەست هه‌بیت و هنده‌ك جاران بووینه‌ پشته‌ڤان و رێنیشاده‌رێن وان هێرشان، ژ لایێ پرۆژەیێن خزمه‌تگۆزای ژی نه‌شیانه‌ چاریكیا ده‌ڤه‌رێن دیتر خزمه‌تا ده‌ڤه‌رێن ژبن ده‌ستهه‌ڵاتا خوه‌ بكه‌ن، ئه‌ڤرۆ د گه‌رماتیا هه‌لمه‌تا بانگه‌شا هه‌لبژارتنێن جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقێ، چ پرۆژه‌ نینه‌ شانازیێ پێ بكه‌ن و سۆزا خه‌لكی ڕابكێشن، ژبلی پڕوپاكندێن بێ بنه‌ما یێن تاوانباركرنا پارتی. خه‌لكێ كوردستانێ ب هشیاری ره‌وشێ د هه‌لسه‌نگینیت و خزمه‌تكار و هه‌لگرێن پرۆژێن نه‌ته‌وی و نشتیمانی ل گه‌ل لایه‌نێن مفلس و بێ پرۆژه‌ ژێك جودا دكه‌ت و دێ ده‌نگێ پڕانیا خه‌لكێ كوردستانێ بۆ لیستا 275 یا پارتی بیت، چونگی پرۆژێن پارتی پێدڤیا جڤاكێ كوردستانێ نه‌.

غیاس خـالد زێباری

(سه‌رۆك مه‌سعود بارزانی بۆ من مینا بابی یه‌)، ئه‌ڤه‌ نەگۆتنا ئێتیمه‌كی یان هه‌ژاره‌كێ كورده‌ كو ب دلۆڤانیا سه‌رۆك مه‌سعود بارزانی هه‌ست ب ئێتیمیێ یان هه‌ژاریێ نه‌كه‌ت، ئه‌ڤه‌ گۆتنا هنارتیێ ئه‌مریكا(مارك ساڤایا) یه‌ ده‌رباره‌ی سه‌رۆك مه‌سعود بارزانی، راسته‌ ئه‌ڤه‌ رسته‌یه‌كا زۆرا كۆرته‌ لێ رامانه‌كا هندا مه‌زن دده‌ت كۆ رۆمانه‌ك ل سه‌ر بهێته‌ نڤیسین. چونكی ئه‌مریكا زلهێزترین وه‌لاتێ جیهانێ یه‌ و باندۆڕه‌كا كاریگه‌ر ل سه‌ر ئیراقێ و ده‌ڤه‌رێ هه‌یه‌، هنارتیێ ئه‌مریكا ژی بۆ ئیراقێ د ڤان كاودانان دا بریاره‌كا جهێ پسیارێ یه‌ و نیشانێ ده‌سپێكا گوهۆرینێن سیاسی یه‌ ل ئیراقێ، دیاره‌ باندۆڕا راسته‌وخوه‌ یا وه‌لاته‌كێ هه‌رێمی ل سه‌ر ئیراقێ ئه‌مریكا دلته‌نگ و بێزار كریه‌ و ب ڤی هنارتیه‌ی ئه‌مریكا دڤێت بله‌ز ئیراقێ ژبن ڤێ باندۆرێ ده‌ربینیت و سه‌روه‌ریا وێ بزڤڕینیت. یا ژ ڤێ هه‌میێ گرنگتر ده‌مێ هنارتیێ ئه‌مریكا گۆتی (سه‌رۆك مه‌سعود بارزانی بۆ من مینا بابی یه‌ و ئه‌ز زۆر حه‌ز ژێ دكه‌م) ئاماژه‌ و دانپێدانا بهێزترین وه‌لاتێ جیهانێ یه‌ ب سیاسه‌ت و پرۆژه‌ و به‌رنامێن سه‌رۆك بارزانی یه‌ ل سه‌ر ئاستێ ده‌ڤه‌رێ و ئیراقێ و كوردستانێ، رامانێ هندێ یه‌ كو ب سیاسه‌ت و پلانێن سه‌رۆك بارزانی هه‌رێما كوردستانێ ژلایێ سیاسی و كارگێری و دبلۆماسی لسه‌ر ئاراسته‌یه‌كێ راسته‌ و ب مرۆڤایه‌تیه‌كا پڕ دلۆڤانیێ هه‌می تاكێن جڤاكی دبینیت و ب چاڤێ بابینیێ سه‌ره‌ده‌ریێ ل گه‌ل دكه‌ت. د ڤێره‌دا دبێژینه‌ به‌رێز هنارتیێ ئه‌مریكا بۆ ئیراقێ سۆپاس بۆ ڤێ تێگه‌هشتنێ ل سیاسه‌ت و به‌رنامێن سه‌رۆك بارزانی و ئه‌گه‌ر بۆ ته‌ مینا بابی بیت بۆ خه‌لكێ كوردستانێ باب و په‌روه‌رده‌كار و رێبه‌ر و سه‌روه‌ره‌ .
ژلایه‌كێ دیتر ئه‌ڤ داخۆیانیا مارك ساڤایا بانگه‌وازیه‌كه‌ كۆ گه‌لێ كورد ب هه‌بوونا سه‌رۆك بارزانی خودان پشته‌ڤانیه‌كا مه‌زنه‌ و پاشه‌رۆژه‌كا گه‌ش چاڤه‌رێیه. پێدڤی یه‌ ئالیێن سیاسی یێن كوردستانێ ب تایبه‌ت هه‌ڤڕێن پارتی خوه‌ دڤێ گۆتنا هنارتیێ ئه‌مریكا بگه‌هینن و مه‌زناهیا سه‌رۆك بارزانی و پارتی دیموكراتی كوردستان بگه‌هینن و بزانن كۆ ئه‌و فاكته‌رێن مانه‌ڤه‌ و بهێزبوونا كوردستانێ نه‌ و خه‌لكێ كوردستانێ زێده‌تر ل هه‌ر جاره‌كێ ل ڤان هه‌لبژارتنا ده‌نگ ب لیستا 275 یا پارتی دیموكراتی كوردستان بده‌ت، داكو ببیته‌ په‌یامه‌ك بۆ هنارتیێ ئه‌مریكا كو سه‌رۆك بارزانی بۆ مه‌ هه‌میان مینا بابه‌كێ دلۆڤانه‌ و ب هه‌بوون و ژبن سێبه‌را وی هه‌ست به‌خته‌وه‌ریێ و ئارامیێ و پێكڤه‌ ژیانێ دكه‌ین.

غیاس خالد زێباری

هەر جوانیەكێ خەملا خوە یا تایبەت هەیە، هەلبژارتن خەملا تایبەت یا سیستەمێ دیموكراسیێ یە، هەوا بانگەشێ ژی خەملا پرۆسا هەلبژارتنایە،ب رەنگەكێ گشتی هەلبژارتن پرۆسەیەكا نووژەنكرنەڤا دەستهەلاتێ یە، د ڤێ پرۆسەیێ دا یان دەستهەلات دێ باوەریا خەلكی بدەستەیڤە یان هندەك هێزێن دیتر دێ بنە دەستهەلات. ئەڤە ژی جوانیەكا ژیانێ یە، وەكی سروشتێ هەلبژارتنان دەمەكێ تایبەت بۆ هێز و كەسایەتیێن بەربژار دهێتە دیاركرن داكو دەنگ و پرۆژەیێن خوە بۆ داهاتی بگەهیننە خەلكی و ل رۆژا دەنگدانێ باوەریا خەلكی بدەست بینن. رۆژێن بانگەشەیا هەلبژارتنا ب بلندبوونا هەمی دەنگ و رەنگێن سیاسیی و كۆمڤەبوونا وان د ناڤ هەمی باژار و گۆڵانێن وەڵاتی جوانیەكا تایبەت نیشاددەن، د هەر سەردەمەكی دا شێوازەكێ بانگەشێ دهێتە بكارئینان، هەرچەندە شێوازێ ڤەدان و بلندكرنا فلێكس و وێنەیێن بەربژاران ب ڤی رەنگی د هندەك وەلاتان دا زۆر كێم بوویە، لێ ل كوردستانێ هێشتا ب بەرفرەهی دهێنە بكارئینان، ژبووی بانگەشەیا هەلبژارتنێن جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ هەرێما كوردستانێ د ناڤ بانگەشەیا هەلبژارتنان دایە و زۆربوونا وان د ناڤ باژار و گوند و كۆلانێن كوردستانێ جوانیەكا تایبەت هەیە و نیشانێ فرەڕەنگی و ئازادیێ یە ل هەرێما كوردستانێ. هەر چەندە ئاستێ تێگەهشتنا جڤاكێ كوردستانێ بۆ پاراستنا ڤێ جوانیێ بەر ب پێگەهشتنێ چوویە، چونگی هەلبژارتن بۆ هەلبژارتنێ درووشم و وێنەیێن لایەن و كاندیدان زێدەتر دهێنە پاراستن و ب ئازادی كەرنەڤال و ئاهەنگێن خوە دكەن، لێ هێشتا ل سەر ئاستێن تاكەسەكی و ل هندەك دەڤەران ب پلان وێنە و درووشم دهێنە شێواندن، ئەڤە ژی رەفتارەكا نە شارستان و بەروڤاژی دیموكراسیێ و ئازادیێ یە و خەملا هەلبژارتنان كرێت دكەت، ژلایەكێ دیتر دانپێدانەكە ب بهێزبوونا وی لایەنی یان وی كاندیدێ وێنە و فلێكسێن وان دهێنە شێواندن یان دڕاندن. ئەگەر مە بڤێت جوانی و شارستانیەتا جڤاكێ كوردستانێ نیشا جیهانێ بدەین پێدڤی یە مە باوەری ب دیموكراسیەتێ و ئەنجامێن وێ هەبیت و رێزێ ل بیر و بۆچوونێن جودا بگرین و وێنە و فلێكسێن لایەنێن بەربژێر بێ جودا بپارێزین، راستە د بانگەشەیا هەلبژارتنان دا بەربژار زێدەتر دهێنە نیاسین و هەبوونا وێ پێدڤی یە، لێ كاریگەریەكا زۆر ل سەر تاكێن جڤاكێ كوردستانێ ناكەت بۆ گوهۆڕینا رەئیا خوە، چونكی پترییا خەلكێ كوردستانێ پێشوەخت بریارێ ل سەر چاوانیا دەنگێ خوە ددەت و ئالیێ وی یێ سیاسی یێ دیاركریە.

غیاس خـالد زێباری

زێدەتر ژ دو سالایە ژبەر پرسێن سیاسی و ئمناهی وەلاتێ توركیا قەدەغەیا فڕینا فرۆكەیان ل فرۆكەخانا نیڤدەولەتیا سلێمانیێ ل سەر ئەسمانێ خوە دانایە، ڤێ بریارا توركیا زیانەكا مەزن یا ئابووری گەهاندیە كوردستانێ و ئیراقێ ب تایبەت سلێمانیێ، دهێتە تەخمینكرنا زیانێن وێ دەه مەلیۆن دۆلار دەرباز كربن، هەر ل دەمێ سەپاندنا ڤێ بریارێ ل سەر فرۆكەخانا سلێمانیێ بەرپرسێن ئاستێن بلند یێن سیاسی و كارگێری ل سلێمانیێ و جهێن پەیوەندیدارێن ئیراقێ زۆر هەوڵ دان ڤێ گەمارویێ ڕاكەن، لێ نەشیان باوەریێ بۆ دەولەتا توركیا چێكەن ل سەر نەهێلانا وان وان رەفتارێن توركیا ب مەترسی و سەرپێچی دبینیت و داوی جار سێ رۆژا بەری سەرەدانا سەرۆك نێچیرڤان بۆ توركیا ل رۆژا ٩/١٠/٢٠٢٥ ئەو قەدەغە بۆ دەمێ شەش هەیڤا هاتە درێژكرن. هەر چەندە سەرەدانا سەرۆك نێچیرڤان بۆ وەڵاتێ توركیا سەرەدانەكا گرێدایی بوو ب چەند پرسێن كوردستانی و ئیراقی و هەرێمایەتی و ل سەر ئاستێن بلند پێشوازیەكا گەرم لێ هاتە كرن، د پەراوێزا كۆمبوونا ل گەل سەرۆك كۆمارێ توركیا ئێكسەر و بێ دودلی پێشنیا نێچیرڤان بارزانی بریارا قەدەغەیا ل سەر فرۆكەخانا سلێمانیێ هەلوەشاندن، ئەڤ بریارا ب لەز و ئێكسەر ژلایێ سەرۆككۆمارێ توركیا كۆ زلهێزترین وەلاتێ دەڤەرێ یە و ئێكە ژ وەلاتێن مەزنێن جیهانێ بەلگەه و دیدەڤانە ل سەر پێگەهێ مەزنێ سەرۆك نێچیرڤان بارزانی و هەرێما كورستانێ ل سەر ئاستێ هەرێمی، راستە بۆ ڤان كاودنا راكرنا ڤێ گەمارۆیێ ل سەر فرۆكەخانا سلێمانیێ (جەلال تالەبانی) دەستكەفتەكێ مەزنە ل سەر دەستێ سەرۆك نێچیرڤانی، لێ ئاماژێ ددەن كۆ هەرێما كوردستانێ و سەركردەیێن وێ یاریكەرێن بهێز و كاریگەرن د ناڤ پرسێن ئیراقی و دەڤەرێ دا، بۆ هەر گوهۆڕینەكا سیاسی ل دەڤەرێ پێدڤی یە هەرێما كوردستانێ رۆل تێدا هەبیت، ئانكۆ دشێین بژین سیاسەتا هەرێما كوردستانێ ب پێشەنگیا دبلۆماسیەتا نێچیرڤان بارزانی و ب رێنمایی یێن سەرۆك بارزانی ل سەر ئاراستەیێ گرەنتیا ئێمناهی و سەقامگیریا كوردستانێ و پاراستنا مافێن وەڵاتیان كار دكەت و بەرهەڤیێن گۆهڕینێن پێشبینیكریێن دەڤەرێ دكەت، سەرۆك نێچیرڤان بارزانی دڤێ سەرەدانا خوەدا پرەكا ئێمن و گەڕەنتیكری د ناڤبەرا سلێمانی و ئەنكەڕە دا ئاڤاكر و رۆژانە هەزاران وەلاتی ب سلامەتی دێ ل سەر دەرباز دبن و داهاتێ دەرگەهەكێ ئابووری بۆ كوردستانێ و ئیراقێ بەرینتر كر و وەكی هەر جار سەرۆكەكێ كوردستانی یێ دوور ژ دەڤەرچیاتیێ و هزرێن بەرتەنگێن حزباتی د چاڤێن كوردستانیان دا دهێتە دیتن.

غیاس خـالد زێباری

هەلبژارتن پرۆسەیەكە بۆ دەستنیشانكرنا نوونەرێن جڤاكی یە بۆ سازیەكا دیاركری، پەرلەمان یان جڤاتا نوونەران بلندترین سازیا نشتیمانیا هەر وەلاتەكی یە، چونكی راستەوخۆ پەیوەندی ژیانا خەلكێ وەلاتی هەیە و قانوونێن رێڤەبرنا ژیانا وان دادڕێژیت و چاڤدێریا دەستهەلاتا رێڤەبرنێ دكەت. هەر وەلاتەكی ل دووڤ رەوشا خوە یا تایبەت پێدڤی ب هەلگرێن ستراتیژیەتەكێ یان چەند ستراتیژیەتا هەیە، خەلكێ هندەك وەلاتان پێدڤی ب هێزێن هەلگرێن پرۆژەیێن ژینگەهپارێزی، پیشەسازی، ئابووری، جڤاكی، پەروەردەیی، رەوشەنبیری و…هتد هەیە . ب تایبەت وەلاتێن خۆدان سەروەری، لەوما لسەر پێدڤیاتیا وی سەردەمی خەلكی دەنگێ خوە ددەت، ئەڤە ژی پرۆسەیەكا نۆرمال و دیموكراسی و شارستانییە. راستە هەرێما كوردستانێ زێدەتر 33 سالانە خۆدان قەوارەیەكێ سیاسی یێ هەلبژارتی، لێ پێدڤیاتیێن جڤاكێ كوردستانێ زۆر زێدەترن ل پێدڤیاتیێن وەلاتێن خوەدان سەروەری و سەربۆڕێن درێژ یێن رێڤەبرنێ، چونكی هێشتا كوردستان د قووناغا خوە رزگاریێ دایە، ژبلی وان سێكتەرێن مە دیاركری پێدڤیا سەرەكیا خەلكێ كوردستانێ ب وی لایەنی هەیە ئەوێ پرسا نەتەوی و نشتیمانیا خەلكێ خەلكێ پێشڤە دبەت و قەوارێ هەرێما كوردستانێ دپارێزیت، پارتی دیموكراتی كوردستان ئەوا بۆ ڤان هەلبژارتنێن جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ هەلگرا لیستا ژمارە 275 تاكە هێزا كوردستانی یە ئەوا خوەدی درۆشمێن نەگۆهڕ یێن نشتیمانی و نەتەوەیی و پارێزەرا ڤەوارێ هەرێما كوردستانێ، راستە پرس و ئاریشیێن ئابووری گرنگیەكا زۆرە بۆ خەلكێ كوردستانێ؛ لەوما پارتی ب سەنگەكا گران بەڕەڤانیێ لێ دكەت و بەرەڤ چارەسەریێ بر، لێ د هەمان دەمدا پارتی ل سەر پرنسیپێن خوە یێن كەڤن یێن نەتەوەیی و نشتیمانی یا بەردەوامە، بەرەڤانیا نوونەرێن پارتی ل بەغدا هێزا پاراستنا قەوارێ هەرێما كوردستانێ بوونە و ب چ كڤاش و پیلانا پاشڤە نەهاتیە، لەوما زۆر گرنگ و فەرە خەلكێ كوردستانێ د ڤێ گەڕا هەلبژارتنان دا هێزا پاراستنا كوردستانێ هەلبژێریت كۆ پارتی دیموكراتی كوردستانە ب لیستا ژمارە 275 هەلبژێریت، ب پشتراستی ڤە دبێژین كاندیدێن پارتی پەروەردەكارێن هزر و فەلسەفە و رێبازا بارزانی نە لەوما داكۆكیكرن ل ماف و بەرژەوەندیێن خەلكێ كوردستانێ بەری هەر تشتەكی دادنێن. ژبەر خەبات و بەرەڤانیا پارتی ل كورد و كوردستانێ و هەرێمەكا بهێزتر و سەقامگیرتر، ئەركێ هەر دەنگدەرەكێ نشتیمانی یە دەنگ ب پارتی بدەت، چونكی پرسا گەلێ كورد پرسەكا نەتەوی و نشتیمانی یە و پارتی هێزا چارەسەكرنا وێیە، لەوما هەردەم تیرێن دوژمنی ئاراستەی پارتی دهێنەكرن و ل سەر ئاستێ نیڤدەولەتی ژی پارتی مەزنترین هێزا دبلۆماسی و ئێكلاكەرە.

غیاس خـالد زێباری

ل ڤان ساڵێن داویێ دەولەت و حوكمەتا ئیراقێ ب ستراتیژی و بەهانەیێن جودا ئاستەنگا مۆچێ خەلكێ كوردستانێ درۆست دكەن، راستە ئارمانجا سەرەكی یا ئیراقێ ل ڤێ چەندێ شەڕێ دەروونی یە لگەل خەلكێ كوردستانێ و سەرهەڵدانا دەنگێن نە ڕازی بەرامبەر حوكمەتا هەرێمێ و لاوازكرنا قەوارێ هەرێمێ یە ژلایێ ئابووری و كارگێری، هەرێما كوردستانێ ژی ئەڤێ راستیێ دزانیت لەوما چ بەهانە بۆ حوكمەتا ئیراقێ نەهێلانە چ لسەر پرسا نەفتێ یان داهاتێن نە نەفتی، یا جهێ دلخۆشیێ ئەوە دەولەتا ئیراقێ دڤێ پرسێدا نەگەهشتە ئارمانجا خوە، چونكی پڕانیا خەلكێ كوردستانێ راستیا بابەتی و پیلانا زانی و وەكی ئیراقێ و هندەك ئالیێن ناڤخوە یێن كوردستانێ دڤیا دەنگێن نەڕازیبوونێ دژی حوكمەتا هەرێمێ بلند نەكرن و حوكمەتا هەرێمێ ژی ب سەرۆكاتیا مەسرۆر بارزانی خوە راگرت و بەردەوامی دا كاروانێ ئاڤەدانی و پێشگەفتنەكا بێ وێنە . دێ شێین بێژین ئەڤ پیلانا ئیراقێ ژلایێ ئابووری سەرنەگرت . لێ ژلایەكێ دیتر ئارمانجا ئیراقێ ل ئاستەنگكرنا مۆچێ كوردستانێ یا سەركەفتی بوو، ئەو ژی فەرامۆشكرنا پرسا ماددێ 140 ێ دەستووری و رێكەفتنا شنگال و پرسێن سنووری و لدەست دانا هزاران پۆستێن كوردان ل بەغدا و كەمپێن ئاواران و ئەنجوومەنێ فیدرال و …هتد . ژلایێ ستراتیژی و سیاسی ئەڤ پرسە ل پرسا مۆچەی كاریگەرترن و نهۆ وەكی پێتڤی بابەتێن گەرمێن كۆمبوونێن دناڤبەرا شاندێن هەرێمێ و حوكمەتا فیدرالدا نەبوونە، ئەڤە ژی تشتەكێ سرۆشتی یە چونكی دابیكرنا مۆچەی پەیوەندیەكا راستەوخۆ ب ژیانێ خەلكێ هەیە . ژبووی دەمێن داهاتی بتایبەت كۆ ئیراق بەرەڤ هەلبژادنا دچیت، فەرە هەرێما كوردستانێ لسەر ئاستێ سیاسی ب ئێكگرتی ئامادەكاریان بۆ چارەسەریا ڤان پرسا بكەت و بكەتە مەرجێن پشكداریێ ل حوكمەتا داهاتی یا ئیراقێ، چونكی مافێن قانوونی و دەستووری نە، ئەركێ هەمی حزبێن كوردستانی یە بێ جوداهی بەڕەڤانیێ لێ بكەن . لێ یا ژ ڤێ هەمیێ گرنگتر و كاریگەرتر بۆ پێگەهێ هەرێما كوردستانێ دەست بكاربوونا پەرلەمانێ هەرێمێ یە ژبووی دەست نیشانكرنا سەرۆكێ هەرێمێ و پێكئانینا كابینا دەهێ یا حوكمەتا هەرێمێ یە، چونكی ئەو وەكی سازیێن هەلبژارتی دێ شێن ب تێن و هێزەكا زێدەتر ب ستراتیژیەتەكا نشتیمانی و نەتەوی مافێن مە یێن دەستووری یێن زفتكری ل بەغدا ڤەگەڕینن و رێگریێ ل وێ جوداهیێ بكەن ئەوا دەولەتا ئیراقێ دناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و دەڤەرێن دیتر یێن ئیراقێدا دكەت.

غیاس خـالد زێباری

هه‌لگرتنا چه‌كی دیارده‌یه‌كه‌ ل گه‌ل ده‌وله‌تداریێ ناگونجیت، چونكی ده‌وله‌تداری سیسته‌مه‌كێ شه‌هرستانی یێ رێڤه‌برنا وه‌لاتی یه‌ ب قانوون و رێنمایی یێن تایبه‌ت بۆ دابینكرنا ئارامی و سه‌قامگیریا وه‌ڵاتی و وه‌ڵاتیان، لێ دیاردا هه‌بوون و هه‌لگرتنا چه‌كێ ژلایێ وه‌ڵاتیان، دیارده‌كا به‌روڤاژی ده‌وله‌تداریێ و سه‌روه‌ریا قانوونێ یه‌، ئارامی و سه‌قامگیریا وه‌ڵاتی و وه‌لاتیان تێكدده‌ت و ئاسایشا جڤاكی ژی د ئێخیته‌ د مه‌ترسیێ دا. هه‌رچه‌نده‌ل هه‌رێما كوردستانێ ب قانوون هه‌لگرتنا چه‌كێ بێ مۆهله‌ت هاتیه‌ قه‌ده‌غه‌كرن، لێ هه‌تا نهۆ وه‌كی پێدڤی نه‌هاتیه‌ بجئینان و هێشتا خه‌لكه‌كێ زۆر خۆدان چه‌كی هه‌لدگریت و ب كاردئینیت، چه‌ندین به‌رده‌وام چه‌ندین روودانێن كوشتنێ دهێنه‌ ئه‌نجامدان، ل ڤێ دیاردەیا هه‌لگرتن و بكارئینانا چه‌كی ل هنده‌ك ده‌ڤه‌رێن كوردستانێ ئاسایشا جڤاكی تێكدایه‌ و سیمایێ جوانێ هه‌رێم و جڤاكێ كوردستانێ ب ڕه‌نگه‌كێ نه‌شرین نیشا جیهانێ دده‌ت. ژلایه‌كێ دیتر چه‌كێ فه‌رمی یێ د ده‌ستێ هنده‌ك ئالیێن سیاسی و سازیێن ئێمناهیێ ژی هنده‌ك جاران رۆلێ چه‌كێ نه‌ قانوونی دگێریت، چونكی هه‌لگرێن وی بێ گوهدانا ئالیێن تایبه‌ت و فه‌رمی دكه‌ڤنه‌ بن باندۆرا ئالیه‌كا سیاسی و ژبووی پاراستنا به‌رژه‌وه‌ندیێن وی لایه‌نی فه‌رمانێن وان بجهـ دئینن بۆ چه‌كێ ده‌وله‌تداریێ ل دژی كه‌س و ئالیێن نه‌یارێن هزرێن خوه‌ بكاردئینن، ئانكۆ چه‌كێ ده‌وله‌تێ ئێخستیه‌ د خزمه‌تا به‌رژه‌وه‌ندیێن لایه‌نێ خوه‌ یێ سیاسی و بجئینانا فه‌رمانێن خوه‌ یێن حزبی پێدڤی و گرنگتر زانییه‌ ل دابینكرنا ئاسایشا جڤاكی و سه‌قامگیریێ. د ڤان ده‌فتار و دیارده‌یان دا دیاردبیت هێشتا به‌شه‌كێ هێزێن مه‌ یێن ئێمناهیێ نه‌بووینه‌ هێزێن نشتیمانی و وه‌كی میلشیایان فه‌رمانێن حزبی ل هێزا قانوونی پیرۆزتر دبین، ئانكو چه‌كێ قانوونێ دژی قانوونێ بكاردئینن! پێدڤیه‌ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ بله‌ز سنووره‌كی بۆ ڤان دیاردەیان دابنیت و رێكێ نه‌ده‌ت ب هیچ ره‌نگه‌كی چه‌ك د ده‌ستێ وه‌ڵاتیان بمینیت و هه‌می ئالیێن سیاسی ژی ل سه‌ر سۆزنامه‌یه‌كا نشتیمانی رێك بكه‌ڤن ژبووی بنشتیمانیكرنا هێزێن ئێمناهیێ و پێشمه‌رگه‌هی و نابیت بێ فه‌رمانا فه‌رماندێ گشتی چ لڤین و ئۆپه‌اسیۆنا بكه‌ن، هه‌می حزب بێ جوداهی نابیت ماتێكرنێ د كار و بارێن واندا بكه‌ن و ب به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ بكاربینن، هێزێن ئێمناهیێ ژی ل سه‌ر بنه‌مایه‌كێ نشتیمانی بهێنه‌ په‌روه‌رده‌كرن و دامه‌زراندن. ڤێ دیاردێ زیانه‌كا زۆرا یا ماددی و گیانێ گه‌هاندیه‌ خه‌لكێ كوردستانێ و ده‌وله‌تداریا كوردستانێ ژی ب له‌نگه‌ر نیشا جیهانێ دایه‌، چونكی چه‌كێ د ده‌ستێ حزب و سڤیلان، و ده‌وله‌تداری دو تشێن ژێك جودانە.

غیاس خـالد زێباری

فرەنسا ژبەر گرنگیا جهێ وە یێ جۆگڕافی و هێزا ئابووری و کاریگەریا رەوشەنبیری و دیرۆکی، ب دلێ ئەوڕۆپا دهێتە نیاسین و سەنتەرەکێ جیهانیێ گرنگە. فرەنسا دوەم هێزا ئابووریا ئەورۆپا و پێنجەما جیهانێ یە، یا ژ هەمیێ گرنگتر ئەنداما هەردەمیا جڤاتا تەناهیێ یە. ئەڤ ئەگەرە و چەندین ئەگەرێن دیتر، پەیوەندیێن وەڵاتان ل گەل فرەنسا گرنگ و پێدڤی دکەن . جهێ شانازیێ یە سەرکردایەتیا کوردستانێ ل بارزانی نەمر هەتا ئەڤرۆ لسەر دەستێ پێشمەرگە و سەرۆک مەسعود بارزانی شیاینە پەیوەندیێن دۆستانە و ستراتیژی ل گەل گرێبدەن و بەردەوام د موکومترنێ دانە و ل سەر ئاستێن جودا مفایەکێ زۆر ژێ وەرگرتیە.
ڤەکرنا رێ رەوەیەکی بناڤێ پێشمەرگە ل پارکەکا مەزنا پاریسا پایتەختێ فرەنسا ب بەرهەڤیا پێشمەرگەهێ سەرۆک و رێبەر مەسعود بارزانی و هژمارەکا پێشمەرگە و هونەرمەند و رەڤەندا کوردی، مەزنترین رێزگرتنە ل گەلێ کورد و دانپێدانەکە ب ناڤ و کریارێن پێشمەرگەی بۆ پاراستنا مرۆڤایەتیێ و هێمایێن زیرەکی و ئازادیێ، رەنگە ئەو رێرەوا بناڤێ پێشمەرگەهی د ناڤ پارکەکێ دا تشتەکێ کێم بیت، لێ دانانا وی ناڤی تشتەکێ زۆرێ مەزنە و دانپێدانەکا نیڤدەولەتی یە ب سەرۆک بارزانی وەکی وەکی هێمایێ پێشمەرگەهێن کوردستانێ ل سەر ئاستێ جیهانێ و تاکە هێزا بەڕەڤانکار ل مرۆڤایەتیێ ل دەڤەرێ،
ب ڤێ چەندێ وەڵاتێ فرەنسا دیرۆکەک تۆمارکر کو ب ڤێ رێکێ بیرهاتن و دۆستایەتیا گەلێ کوردستانێ و یێ فرەنسا هەتا هەتا بمینیت، ژ لایەکێ دیتر گرنژین و بەرهەڤبوونا سەرۆک بارزانی د ڤی رێورەسمەی دا، ئاماژەیە کو پێشمەرگایەتی مەزنترین شانازیا جەنابێ وی یە و چیایەکێ بهێزە ل پشت پێشمەرگەهی.
ئەڤا بەژێرڤانیا پاریسێ کری، مەزنترین رێزگرتن و ڤیانە بەرامبەر گەلێ کورد و سەرۆک بارزانی و پێشمەرگەی، چونکی بڤێ هەلکەفتێ دیاربوو کو پێشمەرگە و گەلێ کورد یێن د ناڤ جەرگێ فرەنسا و خەلکێ وێ دا، چوونە ناڤ دلێ فرەنسا چوونە ناڤ جەرگێ ئەورۆپایە، چونکی فرەنسا جەرگێ ئەورۆپایە، چونکی ئەڤ رێڕەوە بەردەوام ناڤێ پێشمەرگەی و گەلێ کورد دێ نیشا گەشتیار و سەرەدانکەرێن وێ پارکێ دەت . ژلایێ سیاسی و دبلۆماسی ژی، بەڵگەیەکە کو پەیوەندیێن کۆردستانێ و وەڵاتێ فرەنسا ل سەر ئاستێ کورت مەودا دەرباز کریە و گەهشتیە ئاستێ ستراتیژی و درێژ خایەن، خورتکرنا پەیوەندیێن وان یێن دوقولی سەرەرای گۆهڕینێن بەردەوامێن حوکمەت و دەستهەڵاتا فرەنسا دیدەڤانن ل سەر ڤێ چەندێ، ئەڤە ژی دەستکەفتەکێ مەزنە بۆ گەلێ کورد سەر دەستێ پارتی و سەرۆک بارزانی، و جهێ دەروون ئارامیێ یە.

غیاس خـالد زێباری

حزب و لایەنێن دژبەر و ركەبەرێن پارتی دیموكراتی كوردستان، روودانا ٣١ ێ ئاب یا سالا ١٩٩٦ ب خیانەتەكا نشتیمانی پارتی تاوانبار دكەن، ژبەركو لەشكرێ ئیراقێ بكارئینایە ل شەڕێ ناڤخۆیی ل دژی ئێكەتیێ.
لێ د بنەڕەت دا، ئەڤە دەستكەفت و سەركەفتنەكا مەزن بوو، بۆ خەلكێ كوردستانێ و حوكمەتا هەرێما كوردستانێ.
چونكی د وی دەمی دا پلانەكا هەرێمایەتی ب سەرپەرشتیا ئیرانێ و دویڤەلانكێن و بۆ ناڤبرنا قەوارەیێ هەرێما كوردستانێ هاتبوو دارشتن.
هەر ل وی دەمی ئێكەتیێ ب تەمامی كەفتبوو بن باندۆڕا ئیرانێ و رێنمایی ژێ وەردگرتن. ژ لایەكی ڤە پاسدار و ئتیلاعاتا ئیرانی د ناڤ باژارێن هەولێر و سلێمانیێ.
كۆ ل ژێر كۆنترۆلا ئێكەتیێ دا بوون بەلاڤبوون و ژ لایەكێ دیتر ڤە لەشكرێ ئیرانێ ب چەكێن گران ل گەل وان پشكداری د شەڕێ ل گەل پارتی دكر و ژلایێ حاجی ئۆمەران ڤە پیلان بۆ هێرش كرن ل سەر دەڤەرا بارزان دارشتبوو، داكو هەمی دەڤەرێ بن دەسهەلاتا پارتی دەربینن و گەفێن دژوار ل پارتی دكرن.
هەرچەندە سەرۆك مەسعود بارزانی ب هەلكەفتا یۆبیلا زێرینا دامەزراندنا پارتی دیموكراتی كوردستان پەیامەكا ئاشتیێ راگەهاند، لێ لایەنێن بەرانبەر ب شەڕ و پیلانان بەرسڤا ڤێ پەیاما ئاشتیانەیا سەرۆك بارزانی دایە ڤە. هەر د وی دەمی دا ب بجهئینانا وێ پیلانا رێكخستی ل دژی پارتی، (پ. ك. ك) ب نەشخافلی هێرش كرە سەر ژمارەكا زۆر یا بارەگایێن پارتی و پێشمەرگەهێن كوردستانێ‌ ب تایبەت ل دەڤەرا بەهدینان.
لێ پارتی بەرانبەر ڤان پیلانان خۆ ڕاگر و پیلانگێر نەشیان مەرەمێن خۆ بجهبئینن.
ژ لایەكێ دیتر ڤە وی دەمی ژ یێ پەرلەمانێ كوردستانێ بەر ب دووماهی دچوو و ژ بەر وێ پلانا داگیركاری دەلیڤە درێژكرنەڤا ژ یێ پەرلەمانی نەبوو.
ژبۆی پاراستنا قەوارەیێ سیاسی یێ هەرێما كوردستانێ و رێگریكرن ل داگیركاریا ئیرانێ، پارتی نەچاربوو بۆ چەند دەمژمێران رێكێ بدەتە لەشكرێ ئیراقێ بۆ رزگاركرنا هەولێرا پایتەخت و پاراستنا قەوارێ هەرێما كوردستانێ.
(٣١) ێ ئاب سەركەفتنەكا مەزن بوو، بۆ پارتی و خەلكێ كوردستانێ، چونكی ئێكەم جارە لەشكرێ ئیراقێ دبیتە ئامراز د دەستێ پارتی و پێشمەرگەهێن كوردستانێ بۆ پاراستنا دەستكەفتێن نەتەوی و نشتیمانی و پارتی شیا ماری ب ژەهرێ بكوژیت.
ئەگەر ٣١ ێ ئاب نەبا خیانەتا (١٦)، ئوكتۆبەرا سالا ٢٠١٧ ل كەركووكێ دا ل سالا ١٩٩٦ روودەت.
راستە رژێما سەدامی رژێمەكا فاشی و دكتاتۆر بوو و كارەساتێن مەزن ب سەرێ مللەتێ كورد ئینابوون، لێ مە بڤێت و نەڤێت هێشتا ب یاسایی و دەستووری ئەم هەرێمەكا ئیراقینە و ئیراقێ زێدەتر ژ هەر وەڵاتەكی ماف ل سەر كوردستانێ هەیە.