غیاس خـالد زێباری

ب دەهان ساڵە بزاڤا رزگاریخوازیا كوردستانی و خەلكێ نشتیمانپەروەرێ كوردستانێ ب ئێش و نەساخیا نە تفاقیێ و دوبەرەكیێ دنالیت، ڤێ چەندێ كاریگەریەكا نەرێنی دروستكریە، هەرچەندە پشتی ئاڤاكرنا قەوارێ هەرێما كوردستانێ ل باشوورێ كوردستانێ ل سالا 1992 ب تایبەت پشتی ئاشتەوایا د ناڤبەرا پارتی و ئێكەتیێ دا و ئیمزاكرنا رێكەفتنەكا ستراتیژی د ناڤبەرا واندا هەتا سالا 2017 ێ كۆدەنگیەكا باش ل سەر پرسێن نشتیمانی و نەتەوایەتی هەبوو و كاریگەریەكا ئەرێنی یا باش ل سەر ئاستێ دبلۆماسی و ئارامی و سەقامگیری و ئاڤەدانیێ هەبوو و پرسا كورد و كوردستانی گەهشتە ئاستەكێ باش، نهۆ ژی هەوڵێن باش د هێنەدان بۆ ڤەگەراندنا وێ باوەریێ ب تایبەت پشتی كابینا دەهێ یا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ . كوردان راست گۆتیە كو ئێكگرتن بەرێ نبیاتێ سەركەفتنێ یە، وێ ئێكگرتنێ هەرێما كوردستانێ گەهاندە ڤی ئاستی، نهۆ ژی پرۆژێن ئاشتی و ئێكرێزیا هێزێن كوردستانی بەرفرەهتر بوویە و سنوورێن هەرێما كوردستانێ دەرباز كرینە ب تایبەت پرۆژێ ئاشتیێ ل توركیا و رۆژ ئاڤایا كوردستانێ، سەربۆڕ دیدەڤانن كو خەلكێ كوردستانێ چەند ب ئێكرێزیا سیاسی دلخۆش و بەختەوەر دبن نەیارێن ئازادیا گەلێ كورد هند پێ دلگران و نە ڕحەت دبن، لەوما هەردەمێ گاڤێن ئێكگرتن و ئێكرێزیێ دهێنە هاڤێن، ل بەرامبەر پلان دهێنە داشتن، كۆنگرێ قامشلۆ یێ ئێكگرتن و ئێكگۆتاریا سیاسیا كوردستانی ل رۆژئاڤایێ كوردستانێ ب هەوڵ و دەسپێشخەریێن سەرۆك مەسعود بارزانی و پشتەڤانیا سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ نێچیرڤان بارزانی گاڤەكا زۆرا گرنگ و ل دەمێ خوە دابوو، چونكی پشتی گۆهرینێن ل سووریا هاتینە كرن، هەتا نهۆ دەستهەلاتا نوو یا سووریا چ گاڤێن پراكتیكری نەهاڤێتینە و داخۆیانیێن ئەرێنی نەداینە بۆ پارستن و دابینكرنا مافێن خەلكێ رۆژئاڤایێ رەنگە ئێك ژ ئەگەرێن ڤێ چەندێ نە تفاقی و دوبەرەكیا ئالیێن كوردی بیت ل رۆژئاڤا, لەوما ل سەر ئاستێ سەرۆككۆمارێ سووریا نەڕازیبوون بەرامبەر وی كۆنگرێ ئێكبوونا كوردا هاتە دەربڕین، هەر وەسا دەنگێن نەڕازیبوونێ لناڤ توركیا ژی بلند دبن، لێدانا بنگەهێن پێشمەرگەهێن كوردستانێ ژی ل دەڤەرا ئامیدیێ ب دروونا ژ ئەنجامێ وی كۆنگەریە، ئەڤ دلگرانی و گاڤێن نەیارێن ئاشتیێ و ئێكگرتنا كوردان ل سەر ئاستێ نیڤدەولەتی دیار دبیت كو ئێكگرتن و ئێكرێزیا كوردا كا چەندا گرنگ و پێویستە، ئەڤ هەوڵ و دەنگێن نەڕازی دیدەڤانن كو ئێكهەولویستیا سیاسی یا كوردا دێ كوردا كەنە كارئەگتەرێن كاریگەر ل گوهۆرینێن دەڤەرێ، لە‌وما پێدڤی یە ب لەز بهێتە بەرفرەهتركرن.

غیاس خـالد زێباری

ب ده‌ستپێشخه‌ری و به‌رهه‌ڤی و چاڤدێریا سه‌رۆك مه‌سعود بارزانی ل رۆژ 23/4/2025 ل هه‌ولێرا پایته‌ختێ هه‌رێما كوردستانێ ب ئاماده‌بوونا سه‌رۆكێ هه‌رێمێ و سه‌رۆكێ حوكمه‌تێ و ژماره‌كا ژ به‌رپرس و سه‌ركرده‌ و كه‌سایه‌تیێن جڤاكی و ئایینی ل ئیراقێ و رۆژهه‌تا ناڤین و ئه‌مریكا و ئۆرۆپا بۆ جارا ئێكێ رۆژا لاڤه‌یا نشتیمانی ل كوردستانێ هاته‌ گێران، راسته‌ ڤان ساڵێن داویێ پێكڤه‌ ژیانا ئۆلی و ئه‌تنی و ئازادی و كلتوورێ پێكڤه‌ ژیانێ و ئارامی و سه‌قامگیریێ و په‌یوه‌ندیێن دبلۆماسی یێن خۆرت و مۆكۆم هه‌رێما كوردستانێ و گه‌لێ وێ زۆر ب ئه‌رێنی ب جیهانێ داینه‌ نیاسین، لێ كاریگه‌ریا ڤان ره‌نگه‌ چالاكی و كۆمبوونا جوداهی و كاریگه‌ریه‌كا تایبه‌ت هه‌یه‌ بۆ زێده‌تر ناساندنا وی كولتوورێ پێكڤه‌ ژیانا ئۆلی و مه‌زهه‌بیا دوور و درێژ یا جڤاكێ كوردستانێ ب تایبه‌ت ل سه‌رده‌مێ سه‌رهه‌لدان و به‌رفره‌هبوونا رێبازا بارزانی ل سه‌ر ده‌ستێ شێخ عه‌بدولسه‌لام و شێخ ئه‌حمه‌د بارزانی و بارزانیێ نه‌مر كو كریه‌ كلتوور و پیرۆزیێن جڤاكێ كوردستانێ و ل سه‌ر ده‌ستێ سه‌رۆك مه‌سعود بارزانی زێده‌تر داكۆكی ل پاراستنا ڤی كلتوورێ پێكڤه‌ ژیانێ كریه‌ و هه‌رده‌م ب ئێك ژ بهایێن جڤاكێ كوردستانێ زانی یه‌ و ئێخستینه‌ د چارچۆڤه‌كێ قانووی دا، زۆر قوربانی ژی ژ پێخه‌مه‌ت پاراستنا ماف و ئازادیێن ئۆل و ئه‌تنێن دیتر ل كوردستانێ داینه‌. ژ به‌ركو به‌رهه‌ڤبوویێن رۆژا لاڤه‌یا نشتیمانی ل كوردستانێ ل وه‌لاتێن جودا و ئایین و ئه‌تنێن جودا و ئاست و پێگه‌هێن جودا بوونه‌ و راسته‌وخۆ ئه‌ڤ كلتوورێ پێكڤه‌ ژیانا كوردستانێ ب چاڤێن خوه‌ دیتن و سه‌ره‌دانا جهێن پیرۆزێن ئایینێن جودا كر و ل سه‌ر ئاستێ راگه‌هاندنێ ژی ره‌نگڤه‌دانه‌كا زۆر هه‌یه‌، ب ده‌ستكه‌فته‌كێ مه‌زنێ خه‌لكێ كوردستانێ ل سه‌ر ده‌ستێ سه‌رۆك مه‌سعود بارزانی دهێته‌ هژمارتن . ره‌وشا ئه‌ڤرۆ یا كوردستانێ پێدڤی ب ڤان ره‌نگه‌ چالاكیان هه‌یه‌ كو دوزا كوردی یا سیاسی و نه‌ته‌وه‌یی و كلتوورێ جوانێ خه‌لكێ كوردستانێ ب هه‌می پێكهاتێن خوه‌ ب به‌فره‌هی نیشا جیهانێ بده‌ت و پشتی ڤه‌گه‌ریانێ ببنه‌ پشته‌ڤان و دوستێن گه‌لێ كورد و ده‌ستهه‌لاتێن هه‌رێما كوردستانێ، ئه‌ز باوه‌رم دێ كاریگه‌ریه‌كا زۆر ل پاشه‌رۆژێ هه‌بیت چونكی ب ڤێ چالاكیێ ئه‌ڤ كلتوورێ جوانێ كوردستانێ گه‌هشته‌ سه‌رتاسه‌رێ جیهانێ، ژلایه‌كێ دیتر ئه‌ڤه‌ به‌لگه‌هه‌ كو سه‌رۆك بارزانی پارێزه‌ر و درێژه‌پێده‌رێ وی كلتوورێ پێكڤه‌ ژیانا ئۆلی و ئه‌تنی و نه‌ته‌وی یا كوردستانێ ئه‌وا پێشه‌وایێن به‌رێ یێن رێبازا بارزانی به‌ره‌ڤانی لێ دكر .

غیاس خـالد زێباری

ب درێژاهیا دیرۆكێ دەستهەلاتدارێن رژێمێن ئیراقێ هەرێما كوردستانێ و خەلكێ وێ ب بەشەكێ ئاخ و خەلكێ ئیراقێ هژمار نەكرینە و هەردەم ب تۆندترین شێوە و دوور ژ رەفتارێن مرۆڤایەتیێ سەرەدەی ل گەل شۆرەش و بزاڤێن نەتەوی و نشتیمانیێن یێن كوردستانی كریە، ژ وێرانكرنا گۆندا و ڤەگۆهاستن و ب عەرەبكرنێ تا گەهشتە ئاستێ هەوێن جینۆساید و ئەنفالان ل سەردەمێ رژێما بەعسا ژ ناڤچوویی ل سالێن هەشتێیێن سەدێ بووری و سازیێن نیڤدەولەتی و وەلاتێن جیهانێ ژ بەر بەرژەوەندان ل سەر وان تاوانێن بەرامبەر گەلێ كورد بێ دەنگ مان . لێ نەشیان هیڤیێن خەلكێ كوردستانێ بۆ ئازادی و رزگاریێن ب كۆژن و دەستێن وان ل خەباتێ بەردەن، ئەو بوو ل بوهارا سالا 1991 گەلێ كورد سەرهەلدانەكا سەرتاسەری بەرپاكر و پڕانیا باشوورێ كوردستانێ هاتە رزگاركرن، ئەڤ سەرهەڵدانە و رزگاریە و شكەستنا وێ وێنە یا لەشكرێ رژێما ئیراقێ، بوویە ئەگەرێ تۆڕەبوونەكا زێدەتر یا رژێما بەعس و هەمی شیانێن خوە یێن لەشكری ئینانە كوردستانێ ژبووی ڤەمراندنا چریسكا سەرهەڵدانێ، لێ ڤێ جارێ دیمەنێن مشەختبوونا مەلیوونی هش و هۆشێن جیهانێ لڤاندن و ل سەر زۆڵم و زۆرداریا دژی كوردستانێ هاتنە دەنگ و ل رۆژا 5/4/1991 جڤاتا ئاسایشا نیڤدەولەتی بریارا 688 دەركر بۆ پارێزبەندیا باشوورێ كوردستانێ هێلا 36 یا دژە فرین دیاركر، لرۆژا 19/4/1991 ئەڤ بریارا جڤاتا ئاسایشێ یا ب پشتگیریا ئەمریكا و فەرەنسا كەفتە وارێ بجهئینانێ، ژبلی پاراستنا گەلێ كورد ل دووبارنەبوونەڤا ئەنفال و جینۆسایدكرنێ و وێرانكرنێ ، بڤێ بریارێ پرسا گەلێ كورد ل پرسەكا ناڤخوەیی كرە پرسەكا نیڤدەولەتی و جیهانی و قەوارێ هەرێما كوردستانێ ژ ئەنجامێ وێ بریارا نیڤدەولتی هاتە هەبوونێ، نابیت گەلێ كورد و سەركردێن كوردستانێ رۆلێ فەرەنسا ب گشتی و مەدام دانیا میتران هەڤژینا سەرۆكێ كۆچكری دانیال میتران كۆ ب دایكا كوردا دهێتە نیاسین بۆ دەركرنا بریارا دیرۆكیا 688 یا جڤاتا ئاسایشێ چ جار بهێتە ژبیركرن، چونكی ب هەوڵ و كڤاشێن وێ هاتە دەركرن، دشێن بێژین ئازادی و پێشڤەچۆنێن ئەڤرۆ ل هەرێما كوردستانێ ژ ئەنجامێ ڤەدانا سەیوانا 688 یا جڤاتا ئاسایشێ بوو بۆ گەلێ كورد، بن سێبەرا وێ سەیدانێ قەوارێ هەرێما كوردستانێ پارێزبەندیەكا نیڤدەولەتی پەیدا كر و ب لێزانی و دووربینا سیاسەتا سەركردێن كوردستانێ ب تایبەت سەرۆك مەسعود بارزانی دەرگەهێن ل گەل جیهانێ هاتنە ڤەكرن و ئەڤرۆ هەرێما كوردستانێ بوویە ئەكتەرەكێ گرنگ ل گۆهڕین و ئارامی و سەقامگیریێ ل دەڤەرێ.

غیاس خـالد زێباری

میلیشیا ئەو هێزا چەكدارییە ئەوا ژ دەرڤەر دەستهەلاتێ ب فەرمانا كەسەكی یان لایەنەكی كار دكەت و فەرمانان وەردگریت، ئانكۆ بۆ بەرژەوەندیێن وی كەسی یان وی لایەنی فەرمانان بجهـ دئینیت، ئەگەر دژی گەل و وەلاتێن وی بن. هەر وەكی ئەڤرۆ زۆر وەلاتێن دەڤەرێ بۆ پاراستنا بەرژەوەندیێن خوە ل وەلاتێن دیتر هێزێن تایبەت یێن چەكداری پێكئینانە و ئەڤ هێزە بووینە پشتەڤانیەكا سیاسی ژی ژ بووی وان وەلاتان، چ بەرامبەر پشتەڤانیا ماددی بیت یان هزرێن شۆفینی یێن تائیفی، دەستهەلاتا ئیراق ئێكە ژ وان وەلاتێن بوویە ئێخسیرا هێز و فەرمان و رێنماییی یێن وان گرۆپێن چەكداری یێن بەرژەوەندیێن وەلاتەكێ دیتر دپارێزن و بهێزا پتریا پەرلەمانی خوە كریە هێزەكا قانوونی. ئەڤان گرۆپێن چەكداری لەشكرێ پێشمەرگەهێن كوردستانێ ئەوێ نێزیكی سەد سالایە درووشمێ مرۆڤایەتیێ و مرۆڤ پارێزیێ و ئازادی و رزگاریێ هەلگرتی و ب هێزا باوەری بخۆبوونا و ب شیانێن زۆر سنووردار یێن ماددی و لەشكری ب سەر لەشكرێ رژێمێن ئیراقێ سەركەفتی و رەوابوونا خوە ل گەلێ كورد و پاشان كۆمارا كوردستان ل مەهابات وەرگرتی و هەتا كۆ پشتی ئاڤاكرنا ئیراقا نوو بوویە لەشكرەكێ فەرمی و دانپێدانكری ب دەستوور و قانوونێ، ژلایێ وان گرۆپێن چەكدار ب میلیشیا دهاتە نیاسین و چەندین سالا مۆچە و بوودجێ وان هاتە بڕین، لێ ژ بەركۆ پێشمەرگەهێن كوردستانێ رەوایەتی ل مللەتی وەرگرتیە و خوەدی قانوون و دیسپیلین و فەرماندێ گشتی یە ل هەرێما كوردستانێ، بەرامبەر چ هێزا شكەستن نەدیت هەتا كۆ پشتەڤانیا نیڤدەولتی ژی وەرگرتی . ل بەرامبەر ئەو گرۆپێن پێشمەرگەهــ ب میلیشیا ددیت و هەڤبیر و هەڤكارێن خوە ل وەلاتێن دیتر دئینا كوردستانێ بۆ شەرێ پێشمەرگەهی و خوە ب هێزەكا قانوونی و سەردەست ددیت، ژ بەر گڤاشێن نیڤدەولەتی و هژماركرنا وان وەكی گرۆپێن دەرڤەی قانوونی بەرەڤ ژ ناڤچوونێ نە و زۆر نەمایە هەوارا چەك دانانێ بكەن، مینا حەماس و حزبولڵا یا لبنانی و حەشدا شەعبی. بەردەوامیا گڤاشێن ئەمریكا ل سەر ئیرانێ دەرباوەر پشتەڤانیا وان گرۆپان رۆژ بۆ رۆژێ گرانتر دبن و ب دوور نابینم ل داویێ ئیران دەست بەرداری وان ببین و ئەو گرۆپ ئالایێ سپی هەلبگرن و دانپێدانێ ب میلیشیا بوونا خوە بكەن و پێشمەرگەهێن كوردستانێ ژی وەكی هێزەكا قانوونی و دەستووری بەردەوامیێ ب ئەركێن خوە یێن پیرۆز بدەت كو پاراستنا كوردستانێ و ئارامی و سەقامگیریا وێ یە.

غیاس خـالد زێباری

ل ڤی سەردەمی تۆڕێن جڤاكی بووینە پشكەك ژ ژیان و پێدڤیا مرۆڤی، ئەڤ تۆڕێن جڤاكی بووینە بلەزترین ئۆرگانێن راگەهاندنێ د ناڤ دەستێ مرۆڤی دا. ب راستی ژی هەبوونا وان نیعمەتەكا مەزنە چونكی پەیام و زانیاریان ب لەز دئینن و دبەن، ژ بلی چێكرن و بەردەوامیا پەیوەندیێن جڤاكی، ئەگەر مرۆڤ لایەنێ ئەرێنی بكاربینیت، چونكی لایەنێن نەرێنی ژی و خەلە بكارئینانا وان كارەساتێن مەزن درۆست دكەت.
مەبەستا من ل وێنە و خامەی بكارئینانا پۆستێن وێنەیی و نڤیسكینە ل تۆڕێن جڤاكی، ئەگەر گەریانەكێ د جیهانا تۆڕێن جڤاكیدا بكەین دێ دیار بیت كو جڤاكێ مە بەر ب جڤاكەكیا تەمبەل ڤە چوویە د وارێ خواندنێ دا، پڕانیا بكارئینەرێن تۆڕێن جڤاكی تەماشەی پۆست و بابەتێن وێنەیی دكەن چ فۆتۆ بن یان یێن لڤۆك ( ڤیدیۆ)، راستە زۆر جارا ئەو ژی د گرنگن و رامانێ ددەن لێ بابەتێن نڤیسكی سەنگ و تام و مفایەكێ زێدەتر هەیە، ب تایبەت بابەتێن زانستی و رەوشەنبیری و وێژەیی و دیرۆكی، لێ مخابن بینەر و خاندەڤانێن بابەتێن نڤیسكی هند دەمی نادەنە خوە 10 خۆلەكا بابەتەكێ گرنگێ نڤیسكی بخوونن كو بۆ هەتا هەتا مفای لێ وەربگریت، زۆر كەسێن بابەتێن نڤیسكی لایك ژی دكەن ناڤەرۆكا وی ناخوونن، لێ ئەگەر وێنەیەكێ بێ ڕامان ژی بهێتە بەڵاڤكرن ب سەدان لایك و كۆمێنت دێ بۆ چن . تاكێن خواندەڤانێن جڤاكی ب گشتی و گەنج ب تایبەت پێدڤی ب رەوشەنبیریێ نە و رەوشەنبیری ژی ب خواندنێ دابین دبیت، لەوما فەرە بۆ كلتوورێ خاندنێ ڤەگەرێین، چ خواندنا پەرتووكان بیت یان خاندنا بابەتێن مفادار ل تۆرێن جڤاكی و گرنگە گەنگەشە ژی ل سەر بهێنە كرن و بابەت بهێنە هەلسەنگاندن، باشترین رێك بۆ ب كلتۆریكرنا خاندنێ ڤەگەریانە بۆ سازیێن پەروەردەیی، ئەگەر چاوانیا ب كارئینان و مفا وەرگرتنێ تۆڕێن جڤاكی بچیتە دناڤ سیستەمێ خاندنێ دا ل قۆناغێن بنەڕەتی و ئامادەیی، ئەو گەنجێ دچیتە زانكۆیێ و پشتی ب داوی ژی دئینیت، دێ گرنگیێ دەتە بابەتێن نڤیسكی و خواندنا پەرتۆكان، ژ لایەكێ دیتر دێ كاریگەریەكا ئەرێنی ل سەر خێزانێ ژی دكەت د وارێ چاوانیا ب كارئینانا تۆڕێن جڤاكی و مفا وەرگرتنێ ژ باشیێن وێ و ب پراكتیك ببنە تۆڕێن جڤاكی نەك ئەگەرێن سەرهەلدانا ئاریشەیێن جڤاكی و بلا چاڤێن مە وێنەیان ببینن و مەژیێ مە زانیاریان كۆم بكەت.

غیاس خـالد زێباری

نان دان ئانكۆ تێركرنا مرۆڤەكی یان گیاندارەكی كریارەكا مەزنا مرۆڤایەتیێ یە و د ئایینێن ئاسمانی ژی دا ب كارەكێ زۆرێ باش دهێتە هژمارتن و ئەوێ وی نانی ددەت دبیتە خۆدان خێرێن مەزن، ب تایبەت ئایینێ ئیسلامێ گرنگیەكا زۆر دایە تێركرنا خەلكەكی نەخاسمە ل مەها رەمەزانا پیرۆز.
د ناڤ جڤاكێ كوردستانێ ژی دا دانا خوارنێ ب تایبەت خارنێن گەرم بۆ دەر و جیرانان كولتۆرەكێ كەڤنە و هەتا نهۆ یێ بەردەوامە، ئەگەر پسیارێ ل دایك و داپیرێن خوە بكەین، ئەرێ چ شەڤە ئەینی بوورینە تە خوارنا گەرم بۆ جیرانان نەبربیت؟ یان چ رۆژێن پاتنا نانێ تەنوورێ ل سەر تە بوورینە، تە چەندین نانێن گەرم ( سەوك) نەكربنە خێر ..؟ نە تنێ بەرسڤ نەخێرە بەلكی بێ دانا وان ب حەفكا وانڕا نە دچوو خار، ئانكۆ بەری ئەو تام بكەن ب ئەركەكێ ئایینی و جڤاكی زانییە پشكەكێ بكەنە خێر و سەدەقە.
رەوشا ئەڤرۆ یا ئابووری ئەوا ژلایێ نەیارێن كورد و كوردستانیا ب پیلان و بەرنامە هاتیە دانان كاریگەریەكا نەرێنی ل سەر جڤاكێ كوردستانێ كریە و رێژا هەژاریێ و كەسێن پێدڤی زێدەكریە، لەوما زۆرا گرنگ و فەرە كەس و ئالیێن كوردستانی ئەوا د شیاندا بیت بۆ خەلكێ هەژار و پێدڤیێن كوردستانێ بكەت بۆ ل سەر سڤككرنا ڤێ رەوشا ئابووری، ب تایبەت ل ڤێ مەها رەمەزانا پیرۆز، چونكی د ڤێ هەیڤێ دا بارێ خەلكی گرانتر دبیت و بهایێ خێرێ ژی زێدەتر دبیت . جهێ دلخۆشیێ یە ل ڤان سالێن داویێ كۆمكرنا هاریكاریان بۆ خەلكێ هەژار ل هەرێما كوردستانێ یا دبیتە دیاردە و بەرەڤ زێدەبوونێ دایە، لێ جهێ مخابنیێ یە هندەك كەنال و سۆشیال مەدیایێن ئاراستەكری ل كوردستانێ ب چاڤەكێ كێم بەرێ خوە دایە پرۆژەیەكێ خێرخوازیێ پارتی دیموكراتی كوردستان، ئەو ژی پرۆژێ دابینكرنا نانێ فرنیا یە بۆ خەلكی بێ بەرامبەر د هەیڤا رەمەزانا پیرۆز دا ژبلی چەندین گاڤێن دیتر یێن خێر خوازی.
ڤێ دەستپێشخەریا پارتی كۆ رۆژانە دلێ دەهان هزار خێزانان خۆش دكەت و خەلكەكێ نە مفا دار ژی بڤان هاریكاریان دلخوەش دبن و د خازن بەردەوام و بەرفرەهتر بن، پارتی ژی بڤێ چەندە ئەرك و بەرپرسیاریەتیەكا ئایینی و مرۆڤایەتی بجهــ ئینایە و كولتۆر و داب و نەریتەكێ كەڤن و جوانێ كوردستانێ ژی پاراست كو دانا نانێ گەرمە ب خەلكی، خەلك ژی راستی و پرۆپاگندەیان ژێكجودا دكەت.

غیاس خـالد زێباری

ل رۆژا 17 ێ سوباتا 2025 رێبەرێ زیندانیكریێ پەكەكە عەبدوللا ئۆجالان پشتی سەرەدانا شاندنێ ئیمرالی و كۆمبوونەكێ، پەیامەكا گرنگ و دیرۆكی راگەهاندن، ئەو ژی چەكدانا چەكدارێن پەكەكێ و هەلوەشاندنا پەكەكێ وەك حزب، ئەڤ پەیامە ل دەمەكی هاتە راگەهاندن كۆ پارتیا كاركەرێن كوردستانێ ( پ.ك.ك) پشتی بۆرینا 47 ل سەر دامەزراندنێ و 41 سالا ب سەر راگەهاندنا چەكداری، نەشیای بگەهیتە كێمترین ئارمانجێن خوە و گەلێ كورد ل باكوور و گۆرەپانا چالاكیێن وان یێن چەكداری ژی ل سنوورێ وان دووركرن بەرەڤ بەشێن دیتر یێن كوردستانێ ب تایبەت ل باشوور، دەولەتا توركیا دەلیڤەیەكا ئاشتیێ و چارەسەریێ بۆ پەكەكێ و باكوورێ كوردستانێ دابینكریە و بۆچوونێن ئالی و جهێن پەیوەندیار هاتینە وەرگرتن ژ وانا سەرۆك مەسعود بارزانی و سەرۆكێ هەرێمی و سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ و باڵێ چەكداریێ پەكەكێ ل قەندیل و …. و پارتیا وەك هەڤیا گەلان ( دەم پارتی ) وەكی نوونەرێن كوردان ناڤبەینكارن د ناڤبەرا دەولەتا توركیا و ئۆجەلانی دا بۆ پرۆژێ ئاشتی و چارەسەریێ ئەوێ ژلایێ سەۆكێ ( جەهەبێ) كۆ توندڕوترین پارتیا نەتەوە پەرستا توركیا یە هاتیە پێشنیاركرن .
ئەو پێشوازیا خەلكێ كوردستانێ ب تایبەت ل باكوور و سازیێن نیڤدەولەتی و وەلاتێن جیهانێ ل ڤێ پەیاما ئاشتیخازیا ئۆجەلانی هشیاریە بۆ چەكدارێن پەكەكێ كو نەشێن ب رەفتارێن بەرێ خزمەتا گەل و وەلاتێ خوە و جڤاكێ توركیا ب گشتی بكەن و سەردەمێ برایەتیا گەلانە ل وی وەلاتی و جیهان پشتەڤانیا ڤێ چەندێ دكەت . ئەگەر پەكەكە نەخاسمە بالێ چەكدار ل قەندیلی گۆهداری بكەت و دەولەتا توركیا ژی ئەرێ بكەت، پەیاما ئاشتییا یا ئۆجەلانی دێ بیتە پرۆژەیەكێ ئاشتەوایی یێ دۆمدار ل توركیا و خزمەتا گەلێن توركیا و پاراستنا برایەتی و پێكڤە ژیانا وان كەت و ئێمناهی و سەقامگیری دێ بۆ گەلێ كورد ل باكوور ڤەگەرێت و هەرێما كوردستانێ و دەولەتێن هەرێمی ژی دێ سەقامگیرتربن، چونكی رێكخستن و چەكدارێن پەكەكێ ئاسایش و سەقامگیریا وان تێكدایە و زۆر جارا دەستێوەردانا دكەن . ب هەر رەفتارەكا بەرۆڤاژی یا چەكدار و رێكخستنێن پەكەكێ، دەلڤەیەكا زێرینا خەلكێ باكوورێ كوردستانێ دێ ل دەست چیت و رەوشا پەكەكێ ژی ژلایێ جەماوەری و سیاسی و دارایی، دێ زۆر لاوازتر بیت و دبیت ئەو وەلاتێن پشتەڤانیا ڤی پرۆژەی دكەن دژایەتیا وان بكەن و رێ بۆ دەولەتا توركیا ژی دێ ب ساناهیتر بیت بۆ كریارێن لەشكری.

غیاس خـالد زێباری

دیمەنێ راكێشانا ملپێچا وەلاتیەكێ كوردێ گوندێ شناغە ل سنوورێ كەركووكێ ب ناڤێ محەمەد ئەمین ژلایێ سەربازەكێ ئیراقێ، دەنگڤەدانەكا زۆر ل راگەهاندنێ و سۆشیال میدیایێ دایەڤە و زۆر رامانان ددەت، ل سەر ئاستێ سیاسی ژی جەنابێ سەرۆك بارزانی و سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ و سەرۆكێ حوكمەتێ پەیامێن گرنگ و راماندار دەربارەی گەهاندن، و پشتەڤانیا خوە بۆ وان جوتكارێن كورد دەربڕی و ئەو رەفتارا نە مرۆڤانە یا سۆپایێ ئیراقێ ماندەلكر. ئەڤ رەفتارا وی لەشكرێ ئیراقێ و كۆمبوونا وێ ژمارا لەشكری ل دۆر وان جۆتكارێن كورد دیمەندێن دلهەژینن و بەیاننامەیەكا زەلال و نەفەرمیا لەشكرێ ئیراقێ یە، كو ئیراێ چ لەشكرێن نشتیمانی نینە و ئەرێ هەی لەشكرەكێ تائیفی و نەتەوەپەرستیە، چونكی ئەو جۆتیار یێن ل سەر ئەردێ خوە و باب و پاپیرێن خوە كار و كەسابەتا خوە دكەن و قانوونێن ئیراقێ ژی مافێ پشتەڤانیا مافێ بكارئینانێ ددەنێ، لێ ئەڤا دهێتە كرن پشتراستیا بێ دەستهەلاتیا دەولەتا ئیراقێ و ئیدارا پارێزگەها كەركووكێ یە، بەرامبەر هێزێن لەشكری، ئەگەر نە، هێزێن لەشكری چ پەیوەندی ئاریشێن چاندنێ هەیە مادەم دەستوور و قانوون و دادگەه و وەزارەتا چاندنێ هەنە؟.
خوەڕاگری و وێرەكیا محەمەد ئەمینێ جوتیار و هەڤالێن وی و كوردێن وان دەڤەرا چەند پەیامەك گەهاندنە دەستهەلاتا كوردستانێ و ئیراقێ و سازی و رێكخراوێن مافێن مرۆڤ ل سەرتاسەرێ جیهانێ كو تاكێ كورد خوەدی هەستەكا بلندا نشتیمانی یە و هەبوونا وان ب هەبوونا ئاخا كوردستانێڤە یا گرێدایی یە و د بەرهەڤ نینە بن سێبەرا هەمی گەف و شێوازێن تۆنكاریێ و زۆرداریێ دەستا ل ئاخا خوە بەردەن و ل دەڤ وان زۆرا پیرۆزە، مەبەستا وان نە تنێ كێلانا چەند دۆنەمێن ئەردی یە، بەلكی مەبەستا وان ڤیانا كوردستانێ و بەرهەڤبوونە خوینا خوە ل سەر بڕێژن و گیانێ خوە لسەر دانێن، ئانكو كەسێن خوەدی هەستەكا بلندا نشتیمانی و نەتەوەیی نە، ژلایەكێ دیتر پەیامەكە بۆ هەرێما كوردستانێ ب هەمی سازی و ئالیێن سیاسی بێ جوداهی، كو پشتی روودانێن 16 ئكتۆبەرا سالا 2017 هەتا نهۆ مەترسیێن مەزن و رێكخستی ل سەر وێ ئاخ و دەڤەرێن كوردستانێ یێن داگیركری هەنە ژ وانا دووبارەبوونەڤا ئەنفالا ب شێوازەكێ دیتر، رووداوێ لاوازی و تائیفەگەریا دەولەتا ئیراقێ نیشا جیهانێ دا و گۆتە سازی و رێكخراوێن مافێن مرۆڤ ل سەر ئاستێ جیهانێ، ئیراقێ كەركووك كریە سەنتەرێ پێشێكرنا مافێن مرۆڤ و هێزا خوە دژی خەلكێ سڤیلێن كورد بكاردئینن!.

غیاس خـالد زێباری

هەر كەل و پەلەكێ خوارنێ دەمەكێ دیاركری هەیە بۆ ب كارئینانێ، ل هەمی وەلاتان چاڤدێریەكا چڕ ل سەر كەل و پەلان، چونكی ب كارئینانا وان ل دەمێ ب سەرداچوونێ مەترسیێ ل سەر ژیانا خەلكی دكەت، هەر چەندە ل هەرێما كوردستانێ ژی ئەڤ چاڤدێریا بەردەامە و ژ بوو پاراستنا ساخلەمیا خەلكی حوكمەت بەردەوام د چاڤدێریێ دایە و زۆربەی خودان ماركێت و فرۆشیار ژی د هەڤكارن و رۆژانە ل كەناڵێن راگەهاندنێ دا دیار دبیت كو ئەڤ كەل و پەلە دهێتە ژناڤبرن، ئەڤە ژی جهێ دلخۆشیێ یە، ژ هەر دوو ئالیان، لێ ئەوا من تیبینی كری و دیتی هندەك كەل و پەل ب تایبەت یێن شیرەمەنی كو زوو تۆشی خراب بوونێ بیت، دەمێ ب سەرداچوونا وان یان ل جهەكێ بەزر دایە و ڤەدیتنا وان یا ب زەحمەتە یان ژی ل جهەكێ تاری دایە و ناهێتە دیتن، زۆر جاران من ڤیایە تشتەكی بكڕم لێ ژبەر نە دیاربوونا مێژوویا ب سەرچوونێ، ل گڕینی پەشێمان بوونە، ئەگەر من چەند پێدڤی ژی پێ هەبیت، چونكی ساخلەمیا مرۆڤی ژ هەمی تشتی مەزنترە.
پێدڤی یە ئالیێن پەیوەندیدار یێن حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و ئەو ئالیێن چاڤدێریا بازاری دكەن، ب هووربینیتر چاڤدێریا ڤێ چەندێ بكەن و بازرگان و خوەدیێن ماركێت و فرۆشگەهان ئاگەهدار بكەت، رێ نەدەن متا و كەل و پەلێن دەمێ ب سەرچوونێ لێ دیار و بەرچاڤ نەبیت بهێتە فرۆتن، دبیت یێ نوو ژی بیت لێ دبیتە جهێ گۆمانێ. داكو مەترسی ل سەر ساخلەمیا خەلكی درۆست نەبیت.خەلكی ژی پێدڤی یە رەوشەنبیریا ڤێ چەندێ هەبیت، بەری كڕینا هەر تشتەكی مێژوویا ب سەرچوونێ بزانیت و بزانیت ئەو متایێ د كڕیت پشكا چەند رۆژان دكەت.
چونكی ڤی سەردەمی هندەك وەلات سەختەكاریێن رێكخستی ل بازرگانیێدا دكەن و كەل و پەلێن كەڤن و ب كێرنەهاتی ل ناڤ وەلاتێن دیتر ساخ دكەن . مەترسیا ڤێ ژی مینا مەترسیا ماددەیێن بێ هۆشكرنێ یە د ناڤ جڤاكی دا، كو ڤان ساڵێن داویێ پێلێن وێ ب رەنگەكێ رێكخستی بەرەڤ هەرێما كوردستانێ دهێن و رۆژانە سازیێن ئێمناهیێ و پەیوەندیدار دەستەسەر دكەن و بووینە مەترسی ل سەر جڤاكێ كوردستانێ . خودێ نەكەت كەل و پەلێن دەم ب سەرداچوویی ژی ب بەرفرەهی بەڵاڤ ببن مەترسیەكا دژوار دێ ل سەر ساخلەمیا خەلكی كەت.

غیاس خالد زێباری

پشتی خیڤەتا كوردستانێ ئەوا داخوازی و پێدڤیێن خەلكێ كوردستانێ دپارێزیت، ب سەرۆكایەتیا مەسرۆر بارزانی سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بهێزتر و بەرفرەهتر بووی و ژبووی چارەسەركرنا قەیران و ناكۆكیێن دناڤبەرا هەرێمێ و ئیراقێ گەهشتینە ئەنجامێن باش و رێكەفتن ل سەر پرسا مووچێ ئەڤ ساڵە هاتیە، خیڤەتەكا بچووك و گەنی، یا پڕی بێهنا ژەهرا خۆكوشتنێ بناڤێ مامۆستا و مووچەخۆرێن نەڕازی هەڵدایە و بناڤێ مانگرتنێ درۆشمان دژی حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بلند دكەن، بڤێ چەندێ ژی ڕازی نەبوون پشتی سێزدە رۆژان وی گرۆپێ بناڤێ مانگرتیا و بن سێبەرا رێنمایی یێن هندەك لایەن و كەسێێن خەونا ب تێكدانا ئارامی و سەقامگیریا كوردستانێ دبینن هەولا بەرەڤ هەلێرا پایتەخت و ئارام هاتن. مانگرتن و خوەنیشاندانێن ئاشتیانە بۆ گەهاندنا داخازی و گازندەیان ب دەستهەلاتێ، گاڤەكا پیرۆز و نوورماڵە، لێ ئەڤا ل سلێمانیێ دهێتەكرن، نە ب نوونەرایەتیا خەلكێ سلێمانیێ یە نە ژی نوونەرێن مووچەخۆرێن كوردستانێ نە، چونكی ل دەمەكی دایە دانۆستاندنێن پێكئینانا كابینا دەهێ یا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ زۆر قۆناغ بڕینە، ب پێكئینانا ڤێ كابینا كوردستانێ نەیار زۆر دلگران دبین و خەونێن وان یێن دژی هەرێمێ دێ هێنە بنئاخكرن، لەوما هەمی رێكا بۆ دژایەتیا كوردستانێ ب كار دئینن، ئێك ژ وانە ئەڤە، پێدڤی یە حوكمەتا هەرێمێ و دەستهەلاتدارێن وێ چاڤەرێ پیلانێن دیتر ژی بكەن .
هەرێما كوردستانێ پێدڤی ب بهێزتركرن و مەزنتركرنا چادرا كوردایەتیێ یە كۆ هەمی پارت و ئالیێن كوردستانی لبن خیڤەتەكا نشتیمانیدا بهێنە كۆمكرن و لبن وێ خیڤەتێ سەرۆكایەتی و كابینەیكا نوو یا حوكمەتا هەرێمێ یێن بهێز و ئێكگرتی بهێنە پێكئینان كو بشێت ڤی قەواری بپارێزیت و پێشڤە ببەت و خوە ل گەل گۆهرینێن چاڤەرێكریێن دەڤەرێ و ئیراقێ بگۆنجینیت و پێدڤیێن خەلكێ كوردستانێ ژی دابین بكەن و ئارامیی سەقامیگریا باشا ئەڤرۆ باشتر بكەن نەك هاوردەكرنا هندەك كەسێن شۆفینی یێن نە كورد ئەوێن ب بەردەوامی ل بەغدا دژایەتیا ماف و بەرژەوەندێن كوردستانێ و خەلكێ دكەن ژ وانا بڕنا مووچە و شایستێن دارایی، هندەك ژ وان كەسێن ئەڤرۆ سەرەدانا چادرا سیاسی و پیلانگیریا سلێمانیێ دكەن و ئەوێن لپشت وێ چادرێ،ئەگەرێن سەرهەلدانا ڤێ رەوشا ئابووریا كوردستانێ نە و ئەڤرۆ ژی دڤێت بناڤێ مووچەخۆران ئارامیی و سەقامگیریا كوردستانێ بشێلن و ئاستەنگا درێكا گاڤێن پێكئینانا كابینا دەهێ یا حوكمەتا هەرێكێ درۆست بكەن و وێ ژێك تێگەهشتن و رێكەفتنێن ل گەل بەغدا ب هەڵوەشینن، ب تایبەت یێن ئابووری و دارایی . ئەگەر وەسا نەبیت چ مافێ خەلكەكێ دەرڤەی هەرێما كوردستانێ و رێكخستنێن دەرڤەی كوردستانێ هەیە بناڤێ خەلكێ كوردستانێ و مووچەخۆرێن وێ مانگرتنا بگرن و خوە نیشاندانا بكەت، یان ئەگەر راست بێژن كو داكۆكیكارێن مافێن خەلكێ كوردستانێ، بلا كەرەمكەن بچنە سەنتەر و ژێدەرێ برسیكرنا خەلكێ كوردستانێ و درۆستكرنا قەیرانا ئابووری ل بەغدایا پایتەخت كو جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ و سەرۆكاتیا حوكومەتا ئیراقێ و وەزرەتا دارایی . یان ژی وان پارت و گرۆپێن دەستهەلاتا ئیراقێ پاوان كری و ل دووف بەرژەوەندێن وە بریارا ددەن و قانوونا دەردكەن، ئەگەر دژی دەستووری ژی بن.