غیاس خـالد زێباری

فرەنسا ژبەر گرنگیا جهێ وە یێ جۆگڕافی و هێزا ئابووری و کاریگەریا رەوشەنبیری و دیرۆکی، ب دلێ ئەوڕۆپا دهێتە نیاسین و سەنتەرەکێ جیهانیێ گرنگە. فرەنسا دوەم هێزا ئابووریا ئەورۆپا و پێنجەما جیهانێ یە، یا ژ هەمیێ گرنگتر ئەنداما هەردەمیا جڤاتا تەناهیێ یە. ئەڤ ئەگەرە و چەندین ئەگەرێن دیتر، پەیوەندیێن وەڵاتان ل گەل فرەنسا گرنگ و پێدڤی دکەن . جهێ شانازیێ یە سەرکردایەتیا کوردستانێ ل بارزانی نەمر هەتا ئەڤرۆ لسەر دەستێ پێشمەرگە و سەرۆک مەسعود بارزانی شیاینە پەیوەندیێن دۆستانە و ستراتیژی ل گەل گرێبدەن و بەردەوام د موکومترنێ دانە و ل سەر ئاستێن جودا مفایەکێ زۆر ژێ وەرگرتیە.
ڤەکرنا رێ رەوەیەکی بناڤێ پێشمەرگە ل پارکەکا مەزنا پاریسا پایتەختێ فرەنسا ب بەرهەڤیا پێشمەرگەهێ سەرۆک و رێبەر مەسعود بارزانی و هژمارەکا پێشمەرگە و هونەرمەند و رەڤەندا کوردی، مەزنترین رێزگرتنە ل گەلێ کورد و دانپێدانەکە ب ناڤ و کریارێن پێشمەرگەی بۆ پاراستنا مرۆڤایەتیێ و هێمایێن زیرەکی و ئازادیێ، رەنگە ئەو رێرەوا بناڤێ پێشمەرگەهی د ناڤ پارکەکێ دا تشتەکێ کێم بیت، لێ دانانا وی ناڤی تشتەکێ زۆرێ مەزنە و دانپێدانەکا نیڤدەولەتی یە ب سەرۆک بارزانی وەکی وەکی هێمایێ پێشمەرگەهێن کوردستانێ ل سەر ئاستێ جیهانێ و تاکە هێزا بەڕەڤانکار ل مرۆڤایەتیێ ل دەڤەرێ،
ب ڤێ چەندێ وەڵاتێ فرەنسا دیرۆکەک تۆمارکر کو ب ڤێ رێکێ بیرهاتن و دۆستایەتیا گەلێ کوردستانێ و یێ فرەنسا هەتا هەتا بمینیت، ژ لایەکێ دیتر گرنژین و بەرهەڤبوونا سەرۆک بارزانی د ڤی رێورەسمەی دا، ئاماژەیە کو پێشمەرگایەتی مەزنترین شانازیا جەنابێ وی یە و چیایەکێ بهێزە ل پشت پێشمەرگەهی.
ئەڤا بەژێرڤانیا پاریسێ کری، مەزنترین رێزگرتن و ڤیانە بەرامبەر گەلێ کورد و سەرۆک بارزانی و پێشمەرگەی، چونکی بڤێ هەلکەفتێ دیاربوو کو پێشمەرگە و گەلێ کورد یێن د ناڤ جەرگێ فرەنسا و خەلکێ وێ دا، چوونە ناڤ دلێ فرەنسا چوونە ناڤ جەرگێ ئەورۆپایە، چونکی فرەنسا جەرگێ ئەورۆپایە، چونکی ئەڤ رێڕەوە بەردەوام ناڤێ پێشمەرگەی و گەلێ کورد دێ نیشا گەشتیار و سەرەدانکەرێن وێ پارکێ دەت . ژلایێ سیاسی و دبلۆماسی ژی، بەڵگەیەکە کو پەیوەندیێن کۆردستانێ و وەڵاتێ فرەنسا ل سەر ئاستێ کورت مەودا دەرباز کریە و گەهشتیە ئاستێ ستراتیژی و درێژ خایەن، خورتکرنا پەیوەندیێن وان یێن دوقولی سەرەرای گۆهڕینێن بەردەوامێن حوکمەت و دەستهەڵاتا فرەنسا دیدەڤانن ل سەر ڤێ چەندێ، ئەڤە ژی دەستکەفتەکێ مەزنە بۆ گەلێ کورد سەر دەستێ پارتی و سەرۆک بارزانی، و جهێ دەروون ئارامیێ یە.

غیاس خـالد زێباری

حزب و لایەنێن دژبەر و ركەبەرێن پارتی دیموكراتی كوردستان، روودانا ٣١ ێ ئاب یا سالا ١٩٩٦ ب خیانەتەكا نشتیمانی پارتی تاوانبار دكەن، ژبەركو لەشكرێ ئیراقێ بكارئینایە ل شەڕێ ناڤخۆیی ل دژی ئێكەتیێ.
لێ د بنەڕەت دا، ئەڤە دەستكەفت و سەركەفتنەكا مەزن بوو، بۆ خەلكێ كوردستانێ و حوكمەتا هەرێما كوردستانێ.
چونكی د وی دەمی دا پلانەكا هەرێمایەتی ب سەرپەرشتیا ئیرانێ و دویڤەلانكێن و بۆ ناڤبرنا قەوارەیێ هەرێما كوردستانێ هاتبوو دارشتن.
هەر ل وی دەمی ئێكەتیێ ب تەمامی كەفتبوو بن باندۆڕا ئیرانێ و رێنمایی ژێ وەردگرتن. ژ لایەكی ڤە پاسدار و ئتیلاعاتا ئیرانی د ناڤ باژارێن هەولێر و سلێمانیێ.
كۆ ل ژێر كۆنترۆلا ئێكەتیێ دا بوون بەلاڤبوون و ژ لایەكێ دیتر ڤە لەشكرێ ئیرانێ ب چەكێن گران ل گەل وان پشكداری د شەڕێ ل گەل پارتی دكر و ژلایێ حاجی ئۆمەران ڤە پیلان بۆ هێرش كرن ل سەر دەڤەرا بارزان دارشتبوو، داكو هەمی دەڤەرێ بن دەسهەلاتا پارتی دەربینن و گەفێن دژوار ل پارتی دكرن.
هەرچەندە سەرۆك مەسعود بارزانی ب هەلكەفتا یۆبیلا زێرینا دامەزراندنا پارتی دیموكراتی كوردستان پەیامەكا ئاشتیێ راگەهاند، لێ لایەنێن بەرانبەر ب شەڕ و پیلانان بەرسڤا ڤێ پەیاما ئاشتیانەیا سەرۆك بارزانی دایە ڤە. هەر د وی دەمی دا ب بجهئینانا وێ پیلانا رێكخستی ل دژی پارتی، (پ. ك. ك) ب نەشخافلی هێرش كرە سەر ژمارەكا زۆر یا بارەگایێن پارتی و پێشمەرگەهێن كوردستانێ‌ ب تایبەت ل دەڤەرا بەهدینان.
لێ پارتی بەرانبەر ڤان پیلانان خۆ ڕاگر و پیلانگێر نەشیان مەرەمێن خۆ بجهبئینن.
ژ لایەكێ دیتر ڤە وی دەمی ژ یێ پەرلەمانێ كوردستانێ بەر ب دووماهی دچوو و ژ بەر وێ پلانا داگیركاری دەلیڤە درێژكرنەڤا ژ یێ پەرلەمانی نەبوو.
ژبۆی پاراستنا قەوارەیێ سیاسی یێ هەرێما كوردستانێ و رێگریكرن ل داگیركاریا ئیرانێ، پارتی نەچاربوو بۆ چەند دەمژمێران رێكێ بدەتە لەشكرێ ئیراقێ بۆ رزگاركرنا هەولێرا پایتەخت و پاراستنا قەوارێ هەرێما كوردستانێ.
(٣١) ێ ئاب سەركەفتنەكا مەزن بوو، بۆ پارتی و خەلكێ كوردستانێ، چونكی ئێكەم جارە لەشكرێ ئیراقێ دبیتە ئامراز د دەستێ پارتی و پێشمەرگەهێن كوردستانێ بۆ پاراستنا دەستكەفتێن نەتەوی و نشتیمانی و پارتی شیا ماری ب ژەهرێ بكوژیت.
ئەگەر ٣١ ێ ئاب نەبا خیانەتا (١٦)، ئوكتۆبەرا سالا ٢٠١٧ ل كەركووكێ دا ل سالا ١٩٩٦ روودەت.
راستە رژێما سەدامی رژێمەكا فاشی و دكتاتۆر بوو و كارەساتێن مەزن ب سەرێ مللەتێ كورد ئینابوون، لێ مە بڤێت و نەڤێت هێشتا ب یاسایی و دەستووری ئەم هەرێمەكا ئیراقینە و ئیراقێ زێدەتر ژ هەر وەڵاتەكی ماف ل سەر كوردستانێ هەیە.

غیاس خـالد زێباری

دەركەفتنا بلاتفۆرمێن سۆشیال میدیایێ د هەمی وار و سێكتەریان دا ئاسانكاریێن زۆر بۆ مرۆڤان و مرۆڤایەتیێ چێكرنە، ئێك ژ وان بازرگانی یە، ڤێ تەكنەلۆژیایێ بزاڤا بازرگانی چ د ناڤ وەلاتان دا یان د ناڤبەرا وەلاتاندا بلەزتر و چالاكتر كریە، ئەڤەژی ئەگەرە ژبووی زێدەبوونا دەلیڤەیێن كاری و كێمكرنا خەرجیێن بكەڕ و بازرگانا، نەخاسمە پشتی زێدەبوونا كۆمپانیێن تایبەت یێن ڤەگوهاستنێ، ژلایەكێ دیتر بەرفرەهبوونا دیاردا كڕین و فرۆتنا (ئۆن لاین) ئانكۆ بازرگانیا د دوورڤە، زێدەتر هاریكارە بۆ كڕیاری و فرۆشیاری، چونكی كڕیار ل ماڵا خوە بێ گەڕیان و ماندیبوون و خەرجی دێ ب سەر پێدڤیاتیێن خوە هەلبیت و ل دەمەكێ كورت دا دێ گەهیتە بەر دەرگەهێ مالێ، فرۆشیار ژی ب كلیكەكێ و ریكلامەكێ دێ متایێ خوە نیشا هەمی جیهانێ دەت و كریارێن زێدە پەیدا كەت، هەتا ڤێرە ئەڤە كریار و دیاردەیێن باشن و د خزمەتا كریاری و فرۆشیاری دانە، لێ ئەوا نەرێنی و زیانێ دگەهینتە خەلكی و جڤاكی، ئەوە هەبوونا هندەك پەیجێن بازرگانی یە ریكلامێن زۆر و پڕی درەو بۆ هندەك متا و كەل و پەلا دكەن، هەر وەكی ب كوردی د بێژین بۆهارا د ئیننە چۆكا. د ناڤەرۆك ژی دا چ راستی بۆ نینە، ئەو متا و كەل و پەلێ زۆر پەسنێ بۆ دكەن و پشتی د گەهیتە دەستێ كریاری دبیتە تشتەكێ بەرۆڤاژی، ئانكۆ حیلە و حەوالە و درەوێن زۆر دهێنە كرن و ئەو هەمی دیكلام تنێ بۆ سەردابرنا خەلكی نە، ب تایبەت هندەك ئامیرێن كارەبایی، بۆ نموونە ئێكی دەم هژمێرەك ب ئۆن لاین كری ب مەرجێ كۆالیتیا باش ، لێ بەرۆڤاژی دەركەفت و تنێ چەند رۆژەكان كار كر، ئێكێ دیتر ئامیرەكێ سەر تراشینێ كری، دەركەفتی ئێك مۆژی نابڕیت، ئانكۆ هندەك كۆمپانیا جۆرەكێ باش نیشا خەلكی ددەن و جۆرەكێ ب كێر نەهاتی دفرۆشن ، د ڤێرەدا دیار دبیت كو هندەك بازرگانیا ئۆنلاین درەوێن سەرئەردن جهێ باوەریێَ نینە و باوەریا مرۆڤی ب كۆمپانیێن راستگۆ و خودان وژدان ناهێلیت، یا ژڤێ مەترسیدارتر و نە جهێ باوەریێ نۆشدار و دەرمانخانێن ئۆنلاینن، ئەوێن بێ دیتن و پشكنینا نەساخا چارەسەریێ بۆ خەلكی ڤرێدكەن. ئەڤە ژی جهێ مەترسیێ یە و پێدڤی یە خەلكێ مە یێ هشیار بیت و ل سەر حوكمەتێ یە ژی وان پەیج و ئەكاونتێن بێ ناڤونیشان ئاشكەرا بكەت و رێكێ لێ بگریت.

غیاس خـالد زێباری

هەر سال ل ١٦ێ تەباخێ ساڵڤەگەرا دامەزراندنا پارتی دیموكراتی كوردستانێ ئۆرگانێن پارتی و رێكخراوێن وێ یێن جەماوەری، پیشەیی، كادر، ئەندام، لایەنگرێن وێ ب بلندكرن و بەلاڤكرنا درووشمێن بریقەدار یێن نەتەوی و نشتیمانی و گۆتار و بابەتێن گرێدایی ب دیرۆك و خەبات و قوربانیێن وێ ژ پێخەمەت بدەستڤەئینانا مافێن ڕەوا یێن خەلكێ كوردستانێ و ئەنجامدانا چالاكیێن جودا یێن رەوشەنبیری و هونەری و وەرزشی و پێگەهاندنێ ساخ دكەنە ڤە، ئەڤێ چەندێ باندۆر و كاریگەریەكا باش ل سەر جەماوەری هەیە، ب تایبەت ل راگەهاندنێ و سۆشیال میدیایێ، لەوما پێدڤییە ئەڤ هەوە د بەدەوام و رێكخستی بن، چونكی رۆژا دامەزراندنا پارتی رۆژەكا پیرۆز و دیرۆكییا نشتیمانی یە و ب هەبوونا ڤێ پارتیێ بزاڤا رزگاریخوازیا كوردستانی قۆناغێن مەزن و پڕی دەستكەفت بڕینە و بدەست ئانینە، هەتا گەهشتینە كوردستانەكا نیمچە ئازاد و خودان قەوارەیەكێ دەستووری و قانوونی و ب هێز و سیاسەتا پارتی ژی ئەڤ قەوارە یێ دهێتە پاراستن ل هەنبەر پیلانێن ناڤخۆیی و هەرێمایەتی، ب تایبەت سیاسەت و هەلوەستێن نەگوهۆر یێن سەرۆك مەسعود بارزانی و سەرۆكێ هەرێمێ و سەرۆكێ حوكمەتێ.
لێ ب دیتنا من باشترین شێوازێ پیرۆز ڕاگرتن و ساخكرنەڤا ڤێ رۆژێ ئەوە سەركردایەتیا پارتی زێدەتر كار ل سەر چەسپاندنا بنەمایێن رێبازا بارزانی د ناڤ ئۆرگانێن خوەدا و رێڤەبرنا سازیێن هەرێمێ بكەت، ب تایبەت یێن ئێكرێزیێ و ئاشتەوایا سیاسی و عەدالەتێ و دەستپاكیێ و هەبوونا سزا و پاداشتا، چونكی ئەڤە بنەمایێن رێبازا بارزانینە هەر ل سەردەمێ شێخێ شەهید عەبدولسەلام بارزانی هەتا مەلا مستەفایێ بارزانی و پارتی ژی ل سەر ڤان بنەمایان و چەندین بنەمایێن دیتر هاتینە دامەزراندن و پراكتیزەكرنا وان فاكتەرێ سەرەكیێ جەماوەربوون و تەمەندێژیێ و سەركەفتنا پارتی بوونە، لێ ئەڤرۆ جەماوەرێ پارتی و كوردستانی ب گشتی هەتا رادەیەكی ڤان پڕەنسیپانە كێم دبینن و بووینە جهێ گلە و گازندە و رەخنێ، ژبەر ڤێ چەندێ ژی ئاستێ جەماوەریێ پارتی ل دویڤ خەبات و قوربانیێن وێ نینە، ئەڤە نە ڕامانا هندێ یە كو پارتی خودان جەماوەرەكێ كێمە، ئانكۆ خەلكی پارتی نەڤێت، لێ دەنگێ نەڕازیبوونێ یێن زۆر بووی، مخابنە پارتیەكا خودان رێبازا پیرۆز و بژوونا بارزانی و ٧٩ ساڵێن خەبات و قوربانیێن بێ راوەستیان، یا هەژی هندێ یە ب كێمی ڤە ٧٠٪ كورسیێن پەرلەمانێ هەبن.
ب باوەریا من ئەگەر پارتی پرۆژەیەكێ چاسازیێ‌ ب كریار و بەرچاڤ ڕابگەهینیت و دادوەریا دروست یا رێبازا بارزانی ل ناڤخۆی پارتی و ئیدارەدانا هەرێما كوردستانێ بلەز بچەسپینیت، ل خۆلا داهاتی یا پەرلەمانێ كوردستانێ دێ دەنگێن زۆرینە بدەست ڤە ئینیت، چونكی پتریا دەنگێن نەڕازی، نە خەلكێ دژی پارتی یە، لێ ئەون یێن خوە ب مەغدۆر دزانن و هەست ب نەدادوەریێ دكەن.

غیاس خالد زێباری

هەرچەندە ١٦ ێ تەباخێ رۆژا دامەزراندنا پارتی دیموکراتی کوردستانە، ۷۹ ساڵ ب سەر دامەزراندنا وێ دەرباز دبن، لێ پارتی ژبووی پاراستنا پیرۆزیێن نشتیمانی و نەتەوەیی هاتیە دامەزراندن، د یرۆکا خوەدا یا پڕی دەستکەفت و سەروەری، ئەڤرازی و نشیڤی، سنوور و سیمایێن پارتیەکا سیاسی دەرباز کرینە و بوویە سازیەکا هەلگرا همبانکەکێ پری هیڤی و داخاز و ئارمانجێن خەلکێ کوردستانێ یێن ماندەلکرنا بندەستیێ و ئامرازێ ئازادی و رزگاریێ و بەختەوەریا جڤاکێ کوردستانێ . لەوما رۆژا دامەزراندنا وێ ب هەلکەفتەکا سیاسی و پارتایەتی ناهێتە هژمارکرن، بەلکی هەلکەفتەکا نشتیمانی و نەتەویی یە، دیرۆک و خەبات و قوربانیێن پارتی و پێشڕەویا وێ ل بزاڤا رزگاریخوازیا کوردستانی و چەند شۆڕەشان مینا شۆرەشا مەزنا ئیلوونێ ١٩٦١ ـــ ١٩٧٥ و گوڵانا پێشکەفتنخواز ل ١٩٧٦ ــ ١٩٩١ و سەرپەرشتیا بەرەیێ کوردستانی ل ١٩٨٨ ــ ١٩٩٢ کو ل هەشت پارتیێن باشوورێ کوردستانێ پێک هاتبوو و پاشان سەرهەلدانا پیرۆزا بوهارا ساڵا ١٩٩١ و پێکئینانا قەوارێ هەرێما کوردستانێ و ئاڤاکرنا ئیراقا نوو یا پشتی ٢٠٠٣ ێ یێ و بەرهنگاریا وان هەمی پیلان و ئاستەنگێن ، لسەر ئاستێ ئیراقی و هەرێمایەتی، بۆ هەرێما کوردستانێ درۆست کری و شەرێ تیرۆرستێن داعش و …هتد دیدەڤانێن ڤێ ڕاستیێ نە، ژلایێ پرنسیپ و هەڵویستان ژی، پارتی سەرلماندیە کو خوەدی پرنسیپێن نەگۆهڕێن نشتیمانی و نەتەوەیی یە، ئەگەر ئەو بەڕەڤانیا پارتی یان ڤان ساڵان نەبا ل دەستکەفتێن خەلکێ کوردستانێ، دبیتە ئەڤرۆ چ قەوارە نەمابان ب ناڤێ هەرێما کوردستانێ . ئەڤ هەڵویست و پێداگیریێن پارتی ژ پاشخانا هەڵویستێن خۆڕاگران یێن پێشەوایێن رێبازا بارزانی نە هەر ل شێخ عەبدولسەلامێ بارزامی و شێخ ئەحمەدی و پاشان رێبەرێ مەزن مەلا مستەفایێ بارزانی، ئەڤرۆ ژی سەرۆک مەسعوود بارزانی زێدەتر ل هەرهەمەکی، بوویە قەلەغانێ داکۆکی و پارێزەریا مافێن خەلکێ کوردستانێ و قەوارێ هەرێما کوردستانێ . خەلکێ کوردستانێ ڤێ راستیا پارتی دزانین، لەوما سەرەرای ئاستەنگ و قەیرانێن دەستکرد و مەبەستدار، زێدە د هەداردارن و وەکی هێزەکا پۆلایین ل پشتا پارتی راوەستانە و پشتراستن کۆ پارتی خودان ئەو هێز و شیان و ستراتیژییەتە ئەوا داکۆکیێ ل مافێن وان دکەت و د پارێزیت، لەوما ژی پشتی ٧٩ ساڵان پارتی خودان هێزەکا جەماوەریا بێ ڕکابەرە لسەر ئاستێ کوردستانێ و ئیراقێ یە.

غیاس خـالد زێباری

زالبوونا هزرێن خوە سەپێنەر و شۆفینی ل ئیراقێ هەر ل دمەزراندنا وێ وەكی دەولەت، مافێن من وەكێ نەتەوا كورد ماندەل كرینە، ئەو نەتەوێ پێكهاتێ سەرەكیێ جڤاكێ ئیراقێ و خوەدی رۆلەكێ ب باندۆر د ئاڤاكرنا ئیراقێدا، ل جهێ رێزێ ل گەلێ كورد بگرن ل ماندەلكرنا مافێن خەلكێ كوردستانێ دەربازبوون بەرەڤ دژناڤبرنێ، بۆ رژێمێن شۆفینی و دكتاتۆری جهێ حیبەتیێ نیە هەوڵێن ژناڤبرنا من بدەن، چونكێ ناڤێ خوە یێ ب دوڤە، لێ جهێ حیبەتیێ ئەوە تۆ ئاڵا و درۆشمێ دیموكراسیێ و هەڤبەشیێ و پێكڤە ژیانێ بلند بكەی و خودان دەستوور و سیستەمەكێ فیدڕالی و دیموكراسی بی ، مینا دەولەتێن دكتاتۆری سەرەدەریێ لگەل پێكهاتەكێ سەرەكیێ جڤاكێ خوە بكەی و بێ گۆهداریكرنا خال و بەندێن دەستووری مافێن مللەتەكێ چەندین ملیۆنی ماندەل و بنپێ بكەی ..! جهێ پسیارێ یە ئەرێ ئەو دەسهەڵدار و ئالیێن سیاسی یێن ئیراقێ ئەوێن ئەڤرۆ ب هزرەكا شۆفینیا نەتەوە پەرستی و تائیفە گەری گەلێ كورد د بینن و سەرەدەریێ ل گەل دكەن دیرۆكا ئیراقێ نەخواندییە، چونكی هەر رژێمەكا ماندەلیا گەلێ كورد كربیت نەشیا ل دەستهەڵاتا بەردەوام بیت و د شەرێ هەڤڕكیا دگەل دا تووشی شكەستن و ناڤچوونێ بوویە، گەلێ كورد و بزاڤا رگاریخوازیا كوردستانی ژی پشتی هەر هەوڵەكا ژناڤچوونێ بهێز و ئیرادەیەكا مەزنتر ڤەگەریایە، هەر ل سەردەمێ پاشایەتی هەتا ئیراقا ئەڤرۆ . كوردستانا ئەڤرۆ جوداهیەكا زۆر لگەل بەرێ هەیە، چونكی قەوارەیەكێ قانوونی و دەستووری یە و لسەر ئاستێن هەرێمی و نیڤدەولەتی پێگەهەكێ بهێزێ ئابووری و دبلۆماسی هەیە و فاكتەرێ ئارامی و سەقامگیریا ئیراقێ و دەڤەرێ یە، ژلایەكێ دیتر خوەدی سەركردایەتیەكا لێزان و حوكمەتەكا خوەڕاگرە، دشێن ب ئاشتیانە بەرسینگێ هەمی پیلان بگرن و قەیرانا دەرباز بكەن، ڤێجا پێدڤی یە دەستهەڵات نهۆ ژبووی ئارامی و سەقامگیریا ئیراقێ یا سیاسی و ئابووری و بهێزبوونا سیستەمێ وێ یێ دیموكراسی و فیدرال وازێ ل ماندەلكرنا مافێن خەلكێ كوردستانێ و دژایەتیا قەوارێ هەرێما كوردستانێ بئینن و بۆ هەر پرس و ناكۆكیەكێ بلا دەستووری دادوەر بیت، چونكێ زیانێن وێ دێ ب ئیراقێ كەڤنەڤە و گران دێ لسەر راوەستیت. پێشڤەچوونا ئیراقێ د هەڤبەشی و پێكڤە ژیانا پێكهاتێن وێ دایە نەك ماندەلكرنێ، ماندەلكرنا من وەكی كورد، بریارا ماندەلكرنا فیدرالی و دیموكراسیەتێ و ئیراقەكا ئێكگرتی و پێشكەفتی و ئارام و سەقامگیرە، دەستێن وە دێ پێ هێنە سۆتن. گەلێ كورد ب هەوێن قڕكرنێن بهێزتر ژ ناڤ نەچوویە.

غیاس خـالد زێباری

ئیراق ب گشتی وەلاتەكێ زەنگینە ب نەفت و گازێ، دەمێ سەد سالایە ئەڤ بەرهەمی ژێدەرێ سەرەكیێ دەولەتا ئیراقێ و زێدەتر ژ 90% میزانیا ئیراقێ پێك دئینیت، لێ ژبەر بێ سەروبەریا ئیدارەدانێ، نەشیایە ڤی داهاتێ زەبەلاح بێخیتە د خزمەتا پێشڤەچوونا وەلاتی و بەختەوەركرنا خەلكێ خوە دا، بەلكی هێشتا ئیراق ل وەلاتێن پێشیێ یە ل سەر ئاستێ جیهانێ ژلایێ هەژاریێ و پاشكەفتنێ، ئەڤە ژی ژ ئەنجامێ هەبوونا گەندەڵیەكا زۆر و نەبوونا سیاسەتەكا سیستەماتیكە. هەرێما كوردستانێ ل ڤان سالێن داویێ پشتی سیاسەتا گەمارۆدانێ ژلایێ ئیراقێ ب نەچاری پەنا برە بەر دەرئینا نەفت و گازێ و حوكمەتا هەرێمێ شیا ب داهاتێ وێ یێ سنووردار، خوە رابگریت و هەوێن پێشڤەچوونێن گەشەیا ئابووری و ئاڤەدانیێ دەسپێكرن. مخابن لجهێ دەولەتا ئیراقێ دەسخوەشیێ ل حوكمەتا هەرێمێ بكەت، دەست ب دروستكرنا ئاستەنگێن زێدەتر كرن و ل داویێ شیا نەفتا كوردستانێ رابگریت و كار گەهشتە برسیكرنا خەلكێ كوردستانێ ب رێكا بڕینا مووچێ خەلكێ كوردستانێ و ب ڤێ ژی رانەوەستان ب رەفتارێن شۆفینیانە و ژبۆی لاوازكرنا پێگەهێ هەرێما كوردستانێ پرسا مووچێ خەلكێ كوردستانێ ب پرسێن سیاسی گرێدا و داخوازا هەمی داهاتێ نەفتێ دكەن، هەرچەندە ل داویێ لێكتێگەهشتن دناڤبەرا هەرێمێ و بەغدا دروستبوو بۆ رادەستكرنا 230 هەزار بەرمیلێن نەفتێ رۆژانە، لێ یا سەیر ئەوە ژلایەكی داخوازا نەفتێ دكەن، ژلایەكێ دیتر میلیشیایێن چەكدارێن ئیراقێ بیرێن نەفتا كوردستانێ ب دروونان وێران دكەن، جهێ حێبەتیێ یە ژلایەكێ داخوازا تشتەكی بكەی و ژلایەكێ دیتر وی تشتی ب كۆژی و ژناڤ ببەی ..! لێ دیار دەستهەلاتا ئیراقێ ب تایبەت حوكمەت بەرامبەر وان گرۆپێن چەكدار یا بێ دەستهەلاتە، ئەوێن دڤێن ئابوورێ ئیراقێ لاواز بكەن و ناكۆكیێن دناڤبەرا وێ و هەرێمێ كوورتر و بێ چارەسەر بهێلن، چونكی نەفتا كوردستانێ بەشەكێ سەرەكیێ ئابوورێ ئیراقێ یە . لێ دیارە دەستێن سیاسیێن رەش ل پشت هەنە و نەڤێت هەرێم و ئیراق بگەهنە چارەسەریێن بنەڕەتی و دەستووری، ئەگەر نە بۆچی بڤی رەنگی دربا ل ئابوورێ ئیراقێ و كوردستانێ ددەن؟ پێدڤییە حوكمەتا ئیراقێ بەری یا كوردستانێ لەزێ ل رێگرتنا ڤان رەفتارێن تیرۆستی بكەت، چونكی وان گرۆپا نەڤێت ئابووری ئیراقێ پێشبكەڤیت و رێكەفتنێن وێ یێن دگەل هەرێمێ سەربگرن و برسیكرنا خەلكێ هەرێمێ یا بەردەوام بیت ب مەرەما لاوازكرنێ، ئەڤە ژی نە خزمەت پرۆسا ئاشتەوایا جڤاكێ ئیراقێ دكەت نە سەقامگیری و ئێشڤەچوونێن ئابووری، ئەگەر تە تشتەك بڤێت دێ پارێزی.

غیاس خـالد زێباری

دەمێ زێدەتر ژ 30 سالایە ژبەر رەوشەكا تایبەت یا ئێمناهیێ بەردەوام گوندێن كوردستانێ دهێنە چولكرن و حوكمەتێ ژی نەشیایە دەستێ هاریكاریێ و خزمەتگۆزاریا بگەهینتێ، ڤێ چەندێ گڤاشێن زێدەتر لسەر باژێرێن كوردستانێ زێدەتكریە و جڤاكێ كوردستانی كریە جڤاكەكێ باژێری، جڤاكەكێ باژێری ژلایێ ئاكنجیبوونەكا پێل ب پێل و نە رێكخستی، ڤێ دیاردێ كاریگەریەكا زۆرا نەرێنی لسەر ئابوورێ كوردستانێ كریە، ژبەركۆ ب هزاران گوندێن كوردستانێ یێن ب خێر و بێر ژلایێ چاندنێ و بەرهەمێن چیایی و ئاژەلداری، ئەڤە ژی دربەكا مەزنبوو ب ئابوورێ كوردستانێ كەفتی، چونكی چاندن و ئاژەڵداری ستوونەكا بهێزا ژێر خانا ئابوورێ نشتیمانیە، ژبلی گرانتركرنا بارێ حوكمەتا هەرێمێ ژلایێ زێدەبوونا بێ كاریێ، حوكمەت نەچار كریە ب لەز گرنگیێ ب پرۆژێن خزمەتگۆزاری و ئاڤەدانیا باژێران بدەت و چالاكیێن وێ ب تایبەت كابینا نەهێ دڤێ رەوشا قەیرانیا ئیراقێ لسەر سەپاندنی جهێ دەستخوەشێ نە و زێدەتر ل شیانێن خوە بجهئینانە، لێ هێشتا باژێرێن مە د ناڤ كۆمەكا ئاریشان دایە مینا یەكەیێن ئاكنجیبوونێ و دەرفەتێن كاری و رێك و پر ..وهتد . ئەڤە ژی بارگرانیەكا زۆرە . نهۆ دەمێ هاتی بەرێ وان خزمەت و پرۆژەیان بدەتە گوندێن كوردستانێ و گاڤێن بلەز بهاڤێژیت بۆ ئاڤەدانیا گوندان، بتایبەت پشتی رەوشا ئارامیا گوندا بەرەڤ سەقامگیریێ دچیت و خەلكێ وان ژی چاڤەرێ ڤێ چەندێ نە، گرنگیدان ب گوندا پێلەكا بەرۆڤاژیا ئاكنجیبوونێ دێ دەستپێكەت، بئاڤەدانیا گوندا بەشەكێ زۆرێ پێدڤیێن كوردستانێ یێن چاندنێ و ئاژەڵداریێ و بەرهەمێن سرۆشتی و شیرەمەنی و پەلەوەری دێ دابین بن، ئەگەر گرنگی و پاڵپشتیا حوكمەتێ هەبیت زێدەتر ل پێدڤیاتیێ بەرهەم دێ هەبیت و د زۆر بواران دا داهێنان ژی دێ هەبن، ژبلی زەنگینیا گوندێن كوردستانێ ب جهێن گەشتیاری. ئەڤە ژی بارێ حوكمەتێ دێ سڤك كەت و داهاتەكێ زۆر دێ هێتە سەر داهاتێ كوردستانێ. یا گرنگ ئەوە خەلكێ وان گوندان ژ مێژەیە چاڤەرێ دەرفەتا ڤەگەراندنێ، لێ ڤەگەریانەكا ب هەبوونا پاڵپشتیا حوكمەتێ و بۆ كەرتێن چاندنێ و ئاژەلداریێ و گەهاندنا رێك و كارەب و ساخكرنەڤا بەرهەمان . تەكەز دكەین نهۆ دەمێ هاتی حوكمەتا هەرێمێ بەرێ كاروانێ ئاڤەدانیێ و خزمەتگۆزاریان بدەتە گوندا داكۆ گڤاشێن لسەر باژێران كێمتر ببن و زۆر ئاریشێن ئاكنجیبوونێ و ژینگەهێ ژی دێ هێنە چارەسەركرن و بارێ ئابووریێ حوكمەتێ ژی دێ سڤگتر بیت، چونكی پێدڤیێن گوندا ل یێن باژێران كێمترن و رێژا بێ كاریێ ژی دێ كێمتر بیت و بەرامبەر قەیرانێن بەغدا ژی دێ خوە راگرن.

غیاس خـالد زێباری

دەمێ چەند ساڵایە حوكمەتا ئیراقێ شەرێن ئابووری و سیاسی و دەروونی ل گەل هەرێما كوردستانێ دكەت، بەردەوام بەهانەیێن بێ بنەما و نە قانوونی و دەستووری دئینیت، داوی جار ب ئاشكرا دەست برە بەر بڕینا مووچێ خەلكێ كوردستانێ و ب ئاشكرا تێكەلی پرسێن سیاسی و ئیداری كرن و ب دەنگەكێ بلند گۆت دێ خەلكێ كوردستانێ برسی كەین داكو دژی حوكمەتا هەرێما راوەستن و ئارمانجا داویێ ژناڤبرنا قەوارێ هەرێما كوردستانێ بوو، ل سەر ڤان هەمی گڤاشتن و پیلانا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ب سەرۆكایەتیا مەسرۆر بارزانی ب هەدارەكا درێژ و خوەڕاگریەكا نشتیمانی سەرەدەری ل گەل رەوشێ و حوكمەتا ئیراقێ كر و هەتا كو ب دانۆستاندنێن درێژخایەن گەهشتنە رێكەفتنێ بۆ چارەسەركرنا پرسا مووچەی و نەفتنێ، هەرچەندە خەلكێ كوردستانێ ب ڤان گڤاشێن بەغدا تووشی نەخوەشیێن گران بوو، لێ سەرەرای پڕوپاگندە و پیلانێن هندەك ئالیێن ناڤخوە ب هەستەكا نشتیمانی ل پشت حوكمەتا هەرێمێ ڕاوەستان و زانی كو بەغدا مووچە كریە بابەتەكێ سیاسی و دڤێت خەلكێ كوردستانێ سزا بدەت و ڤێ هەدارا حوكمەتا هەرێمێ حیكمەت تێدا یە و ئارمانجا وێ چارەسەریا پرسێ یە، لەوما خوە ڕاگرت. ئەڤ هەدار و خۆراگریا سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ بەرامبەر گڤاشتنێن زێدە و داكۆكیێن بەردەوام ل ماف و شایستێن دەستووری یێن خەلكێ كوردستانێ لێزانین و دۆربینا مەسروور بارزانی و سیاسەتا حوكمەتا هەرێمێ نیشا كوردستانێ و جیهانێ دا و دیار بوو كو ل سەنگەر و بەرەیێ خەلكێ كوردستانێ نە و د هەمی كاودانان دا بەرەڤانكارێن خەلكێ خۆنە، هەرچەدە حوكمەتا فیدرالی جهێ باوەریێ نیە، لێ ئەڤ رێكەفتنا د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێ دا دەربەرەی مووچە و نەفتێ بۆ ڤێ قۆناغێ دەستكەفتەكێ مەزنە و دێ بیتە ئەگەرێ سەقامگیریا جڤاكی و ڤەژاندنا ئابووری، لەوما نەیارێن ژێك رێكەفتن و نێزیكبوونا هەولێر و بەغدا نەڕحەت بوونە و دەست ب لێدانا ژێرخانا ئابووریا هەرێمێ كریە ب دروونان، هەرچەندە ئەڤ رێكەفتنە دەستكەفتێ هەرێما كوردستانێ و حوكمەتا وێ كۆ چەندین هەیڤە د دانۆستاندناندا، لێ هندەك لایەنێن هەول ددەن بكەنە دەستكەفێن حزبی، ئەڤە ژی نیشانێ بیرتەنگیا وایە و خەلك راستیا دزانیت، یا ژ هەمیێ گرنگتر ئەوە هەدار و خوەڕاگریا حوكمەتا هەرێمێ بەرهەم هات و وەنەكر نەیار و پیلانگێر بگەهنە ئارمانجا خوە كو تەسلیمبوونا هەرێمێ بوو . یا ژ هەمیێ فەرتر و گرنگتر ئەوە خەلكێ كوردستانێ ل ڤان نێزیكا پێكئانینا كابینا دەهێ یا حوكمەتا هەرێمێ ببینیت، چونكی پەرلەمان و حوكمەتا نوو یێن كوردستانێ ب پلانەكا ئێكگرتی دێ شێن هەرێمێ بهێزتر بكەن و مافێن زێدەتر دابین كەن.

غیاس خـالد زێباری

جڤاكێ كوردستانێ ل عەشیرەتا پێك هاتیە، ئەڤ عەشیرەتە ژی خودان داب و نەریتێن خوە یێن تایبەتن، لەوما تشتەكێ نۆڕماڵە جار جار گرژی و ئاڵۆزی دناڤبەرا واندا پەیدا ببن، لێ پێدڤی یە بۆ هەمی گرژی و ئاڵۆزیێن وان، قانوون سەروەر بیت و دەستهەڵات دەستهەڵاتا حوكمەتێ بیت، ژلایەكێ دیتر پێدڤی یە دەستهەڵات رێزێ ل كلتوور و داب و نەریتێن جوانێن عەشیرەتا بگریت و هەردوو ئالی پێكڤە كار ل سەر نەهێلانا خالێن نەرێنی بكەن ئەوێن نەگونجایی ل گەل ڤی سەردەمی، چونكی هەمی پێكڤە كلتوورەكێ نشتیمانیێ كوردستانی پێك دئینن . هەبوونا چەكی د دەستێ عەشیرەتان دا ئێكە دیاردێن كرێن و پێدڤی نەهێلانێ، .سەرهەڵدانا گرژی و ئاڵۆزیێن د ناڤبەرا عەشیرەتا د كەڤندا هەبوونە، لێ ب عەقل و كلتوورێ كەسایەتیێ جڤاكی زوو دهاتنە چارەسەركرن و دبوویە جهێ دلخوەشیا لایەنێن ناكۆك و یێن دەوروبەر، ئانكۆ هەمی ئالی كارئەكتەرێن خێرێ بوون، ئاها ئەڤەیە سەنگ و بەشێ ئەرێنیێ عەشیرەتگەریێ یێ رێگر ل تەشەنەكرنا ناكۆكی و ئاریشەیان. بەری چەند رۆژا دەمێ ئاریشەیەكا بچوك د ناڤبەرا دو عەشیرەتان سەرهەلدای و حوكمەتا هەرێمێ هەوڵا چارەسەریێ بۆ دكر، دبن كاریگەریا سۆشیال میدیایێ و راگەهاندنا هندەك ئالیێن سیاسی یێ خوە ب ئۆپۆزسیۆن دزانن، بابەت زێدەی قەبارێ خوە مەزنتر كر و كرە بابەتەكێ سیاسی و شەرێ د ناڤبەرا عەشیرەتەكێ و حوكمەتا هەرێمێ و پارتیا دەستهەڵاتدا، ژلایەكێ دیتر راگەهەندنا هندەك حزبا و كەسایەتیان ل جهێ رۆلێ ئاگر ڤەمراندنا بگێرن، ب دەستەكی پەنزین هەلگرت و ب دەستەكی بزۆتك، بۆ خوەشكرنا ئاگرێ فتنێ، د وان دو سێ رۆژێن گرژیێن د ناڤبەرا وان هەردو عەشیرەتاندا دیاربوو كو دوژمێنێن ناڤخوە یێن هەرێما كوردستانێ ل دوژمێن دەركی سیار و بەرهەڤتر بۆ شەرێ ژناڤبرنا قەوارێ هەرێما كوردستانێ، بێ كو هزر بكەن نەمانا هەرێمێ نەمانا وانە، ئەگەر مەرەما وان ئەو نەبیت ب چ مەرەم شەرێ دو بنەماڵا دێ هندە مەزن كەن و هەوڵا سەرهەڵدانەكا دژی حوكمەتا هەرێمێ دەن، یان ب شەرەكێ دژی پارتیا دەستهەڵاتدار و هێزێن ناڤخوە كەنە هێزێن پارتیەكێ، ژلایەكێ دیتر ڤان رۆژا زەڵالتر دیار بوو، كو مەژیێ ژمارەكا لایەنێن سیاسی یێن كوردستانێ و هندەك كەسایەتیێن عەشیرەتگەری یێ ڤاڵایە ل هەستا نەتەوی و نشتیمانی و ئارامی و سەقامگیریا كوردستانێ و بەرژەوەندێن گشی . خۆشبەختانە دنگێ بۆقێن وان دناڤ گوهێن خەلكیدا نەما و تیب ب سینگێ تیرهاڤێژی كەفتەڤە، ئاگر ب رۆلێ كەسایەتێن نشتیمان پەروەر و پارێزەرێن وەڵاتیان ب ساناهای هاتە ڤەمراندن و هەردو ئالیێن ئاریشێ ل پڕنسیپێن خو یێن نشتیمانی و ئالیێن جوانێ عەشیرەتیێ دەرنەكەفتن و ب سەروەریا قانوونێ ڕازی بوون و هەلگرێن بزۆتكا شەرمەزار كرن .
لێ پێدڤی یە حوكمەتا هەرێمێ پەندا ل ڤێ ئاریشێ وەربگریت و بۆ هەر ئاریشەیەكا دیتر ب قانوونەكا دادوەرانە سەرەدەریێ ل گەل ئاریشا بكەت بەری بهێنە تەشەنەكرن و قانوونا قەدەغەكرنا چەك هەلگرتنێ ل سەر هەمی كەسان بجهبئینیت و وەزارەتا رەوشەنبیری ژی ب پێرابوونێن قانوونی راببیت بەرامبەر كەناڵێن راگەهاندنێ و سۆشیال میدیایا تێكدەر.