ئه‌ڤرۆ، عه‌زیز هه‌ورامی

چه‌كدارێن PKK بازگێن گۆمركی یێ نه‌ قانوونی یێن داناین ل هه‌موو وان ده‌روازێن نه‌فه‌رمی ل سنوورێ د ناڤبه‌را قه‌زا پێنجوین و رۆژهه‌لاتێ كوردستانێ هه‌ین و خه‌لكێ ده‌ڤه‌رێ كاری تێدا دكه‌ن، ب زۆرێ ژی باجێ ژ وان وه‌ردگرن و بۆ هیچ كه‌سه‌كی ژی نینه‌ بێژیت باجێ ناده‌م.

ل هه‌رسێ ده‌روازێن نه‌فه‌رمی (چه‌مێ سیبار، گوند سیاكوێز و میشه‌ر) چه‌كدارێن PKK بازگێن نه‌ قانوونی داناینه‌ ورۆژانه‌ باجێ ژ خه‌لكێ كاسبكارێ ده‌ڤه‌رێ وه‌ردگرن، هه‌ر كاسبكاره‌كێ به‌رهه‌ڤ نه‌بیت پاره‌ی بده‌ته‌ چه‌كدارێن PKK ب زۆرێ ژێ وه‌ردگرن.

هاوسه‌ر كه‌ریم، خه‌لكێ ئێك ژ گوندێن قه‌زا پێنجوینێ یه‌ بۆ رۆژناما (ئه‌ڤرۆ) دبیژیت” ئه‌م ب رێیا ڤان ده‌روازێن نه‌فه‌رمی یێن ئالۆگۆریا بازرگانی ل گه‌ل ئیرانێ رۆژانه‌ كاردكه‌ین بۆ وێ چه‌ندێ قۆتێ زارۆیێن خوه‌ په‌یدا بكه‌ین، به‌لێ چه‌كدارێن  PKK ب زۆرێ پاران ژمه‌ وه‌ردگرن و هیچ نه‌رازیبوونه‌كێ ژی ژلایێ مه‌ڤه‌ قه‌بوول ناكه‌ن و پێدڤیه‌ ب زۆری پاره‌ی بده‌ینه‌ وان”.

زێده‌تر گۆت” ل هه‌ر بازگه‌یه‌كا چه‌كدارێن PKK كو ب ناڤێ گۆمركێ دانای و مه‌ ژی ناڤێ وان كریه‌ (بازگێن باجێن ب زۆری)، زێده‌تر ژ شه‌ش چه‌كداران یێن لێ هه‌ین، ده‌مێ ئه‌و كه‌لوپه‌ل و په‌له‌وه‌ر و په‌زێ هاورده‌ دكه‌ین ئه‌و مه‌ رادگرن و باجێ ژ مه‌ وه‌ردگرن”.

سلێمان ئه‌حمه‌د، وه‌لاتیه‌كێ وێ ده‌ڤه‌رێ یه‌ كو بازرگانیێ ب په‌زی دكه‌ت دبێژیت” هه‌كه‌ چه‌كدارێن PKK باجێ ژ مه‌ وه‌رنه‌گرن ب زۆرێ، دێ داهاته‌كێ باش بده‌ست مه‌ كه‌ڤیت، به‌لێ پشكه‌كا مه‌زن یا وی پارێ بده‌ست مه‌ دكه‌ڤیت، چه‌كدارێن PKK ژمه‌ وه‌ردگرن”.

ئه‌ڤرۆ:

سه‌رۆكێ گشتی یێ پارتا ماف و ئازادیان ل باكورێ كوردستانێ راگه‌هاند كو دڤێت سیسته‌مێ نها ل توركیا بهێته‌ گوهۆرین، چونكو سیسته‌مێ نها كوردان قه‌بوول ناكه‌ت و هه‌كه‌ سیسته‌مێ توركیا ببیته‌ فیدرالی دێ پرسا كوردی و هه‌موو پرسێن دی هێنه‌ چاره‌سه‌ركرن، چونكو ب شه‌ری پرسا كوردی ناهێته‌ چاره‌سه‌ركرن.

له‌تیف ئه‌پئۆزده‌میر سه‌رۆكێ گشتی یێ پارتا ماف و ئازادیان پشتی كۆنگرێ پارتا خوه‌ ل ئامه‌دێ بۆ ده‌زگه‌هێن راگه‌هاندنێ ئاخڤی و دیار كر كو دڤێت هه‌موو پارتێن كوردی ل توركیا پێكڤه‌ كار بۆ چاره‌سه‌ركرنا پرسا كوردی بكه‌ن، چونكو پرسا كوردی ئێدی بوویه‌ پرسه‌كا سه‌ره‌كی ل توركیا و بێی چاره‌سه‌ركرنا پرسا كوردی پرسێن دی یێن توركیا ژی ناهێنه‌ چاره‌سه‌ركرن و گۆت: (سیسته‌مێ نها یێ توركیا ژی بێگومان بخوه‌ گه‌له‌ك ئاریشه‌یه‌، چونكو سیسته‌مێ نها هه‌بوونا كوردان قه‌بوول ناكه‌ت و بێگومان هه‌تا سیسته‌مێ نها یێ توركیا وه‌كو خوه‌ بمینیت پرسا كوردی ژی ناهێته‌ چاره‌سه‌ركرن، ژ به‌ر هندێ ژی مه‌ به‌ری نها گه‌له‌ك جاران دیار كریه‌ كو دڤێت سیسته‌مێ نها یێ توركیا بهێته‌ گوهۆرین).

ناڤهاتی د به‌رده‌وامیا ئاخڤتنا خوه‌ دا ئه‌و یه‌ك ژی دیار كر كو دڤێت سیسته‌مێ ده‌ستهه‌لاتداریێ ل توركیا ببیته‌ فیدرالی، ده‌مێ سیسته‌مێ توركیا ببیته‌ فیدرالی دێ پرسا كوردی و هه‌موو پرسێن دی یێن نها ل توركیا ژی هێنه‌ چاه‌رسه‌ركرن، هه‌كه‌ سیسته‌مێ توركیا نه‌بیته‌ فیدرالی و زۆرداریا نها ل سه‌ر كوردان ژی وه‌كو خوه‌ به‌رده‌وام بیت بێگومان دێ كورد ژی نه‌چار بن گه‌له‌ك رێیێن دی بكار بینن دا بگه‌هنه‌ مافێن خوه‌ و گۆت: (ل جیهانێ گه‌له‌ك ملله‌تان شه‌ر بۆ ئازادیا خوه‌ كرن و د ئه‌نجام دا هه‌ر ب رێیا دانوستاندنان و ئاشتیێ گه‌هشتنه‌ مافێن خوه‌، ژ به‌ر هندێ ژی دڤێت به‌رپرسێن توركیا ئێدی ڤێ راستیێ قه‌بوول بكه‌ن كو بێی چاره‌سه‌ركرنا پرسا كوردی ئالۆزیێن نها ل توركیا دێ به‌رده‌وام بن، لێ د هه‌مان ده‌می دا دڤێت هه‌موو پارتێن كوردی ل توركیا ژی پێكڤه‌ ل سه‌ر به‌رنامه‌كێ نه‌ته‌وه‌یی بۆ بده‌ستڤه‌ئینانا مافێن نه‌ته‌وه‌یی یێن گه‌لێ كورد كار بكه‌ن).

سه‌رۆكێ گشتی یێ پارتا ماف و ئازادیان HAK-PAR ئه‌و یه‌ك ژی دیار كر كو ب شه‌رێ چه‌كداری پرسا كوردی ناهێته‌ چاره‌سه‌ركرن، چونكو ئه‌زموونا چه‌ندین سالێن بۆری ئه‌و یه‌ك سه‌لماند كو شه‌ر بوویه‌ ئه‌گه‌رێ هندێ پرسا كوردی ل توركیا پتر ئالۆز بوویه‌ و نه‌هاتیه‌ چاره‌سه‌ركرن و گۆت: (ژ به‌ر هندێ ژی ئه‌م دبێژین دڤێت پرسا كوردی دوور ژ شه‌ری و ب رێیێن سیاسی و د ناڤ سیسته‌مه‌كێ فیدرالی دا ل توركیا بهێته‌ چاره‌سه‌ركرن، دڤێت توركیا هه‌بوونا پرسا كوردی قه‌بوول بكه‌ت، گه‌له‌ك جاران به‌رپرسێن توركیا دبێژن ل توركیا پرسا كوردی نینه‌ یان ژی ئه‌ردۆغان دبێژیت پرسا كوردی هاتیه‌ چاره‌سه‌ركرن، ئه‌و یه‌ك راست نینه‌، پرسا كوردی ل توركیا نه‌هاتیه‌ چاره‌سه‌ركرن و ئالۆزتر ژی لێ هاتیه‌).

ناڤهاتی د دووماهیا ئاخڤتنا خوه‌ دا ئاماژه‌ ب هندێ ژی كر كو سیسته‌مێ نها ل هه‌رێما كوردستانێ نموونه‌كا باش و سه‌ركه‌فتیه‌ و مه‌ پێ باشه‌ ل پارچێن دی یێن كوردستانێ ژی هه‌مان ئه‌زموون بهێته‌ دوباره‌كرن، چونكو ده‌وله‌تێن داگیركه‌رێن كوردستانێ نه‌شێن ب شه‌ری كوردان ژناڤ ببه‌ن و دڤێت هه‌بوونا كوردان قه‌بوول بكه‌ن، هه‌تا كورد نه‌گه‌هنه‌ مافێن خوه‌ یێن ره‌وا ره‌وشا رۆژهه‌لاتا ناڤین ژی ئارام نابیت، ژ به‌ر هندێ ژی دڤێت توركیا و ده‌وله‌تێن دی كار بۆ چاره‌سه‌ركرنا پرسا كوردی بكه‌ن.

ڤه‌كۆله‌ره‌كێ ناڤدار یێ توركیا راگه‌هاند كو كورد ژ ئاكپارتیێ بێ هێڤی بووینه‌، ب تایبه‌تی ژی هه‌لوه‌ستێ توند یێ ئه‌ردۆغانی كو وه‌كو هه‌لوه‌ستێ سه‌رۆكێ پارتا بزاڤا نه‌ته‌وه‌په‌رسته‌ وه‌سا ل كوردان كریه‌ كو ڤێجارێ ب جهێ ئاكپارتیێ ده‌نگێن خوه‌ بده‌نه‌ پارتا كۆماری.

موراد یێتكین نڤیسه‌ر و ڤه‌كۆله‌رێ ناڤدار یێ توركیا راگه‌هاند كو د هه‌لبژارتنێن بهێت یێن توركیا دا ل باژێرێن كوردی دێ ده‌نگێن ئاكپارتیێ ب رێژه‌یه‌كا به‌رچاڤ كێم بن، ئه‌و ده‌نگده‌رێن كورد یێن كو به‌ری نها ده‌نگێن خوه‌ ددانه‌ ئاكپارتیێ دێ ڤێجارێ ده‌نگێن خوه‌ ده‌نه‌ پارتا كۆماری، ل ئالیێ دی ده‌نگێن هه‌ده‌پێ هه‌م دێ ل باژێرێن كوردی و هه‌م ژی ل هنده‌ك باژێرێن دی یێن توركیا ب تایبه‌تی ژی وه‌كو ئسته‌نبولێ دێ زێده‌تر لێ هێن و گۆت: (ئاكپارتیێ هه‌ست ب مه‌ترسیه‌كا مه‌زن ل سه‌ر پاشه‌رۆژا خوه‌ كریه‌، ژ به‌ر هندێ ژی هه‌تا نها ئه‌ردۆغان و به‌رپرسێن دی یێن ئاكپارتیێ به‌رهه‌ڤ نینن كو چو هه‌لبژارتن ل توركیا برێڤه‌ بچن و ئه‌و دبێژن دڤێت هه‌لبژارتن د ده‌مێ خوه‌ یێ ئاسایی دا برێڤه‌ بچیت، ئانكۆ ب كورتی ئه‌ردۆغان و ئاكپارتی ژ ئه‌نجامێن راپرسیان گه‌له‌ك دترسن).

ڤه‌كۆله‌رێ ناڤدار یێ توركیا ئه‌و یه‌ك ژی دیار كر كو كوردێن ل توركیا ژ سیاسه‌تا توند یا ئه‌ردۆغانی گه‌له‌ك تووره‌ نه‌، راسته‌ گه‌له‌ك ژ وان وه‌لاتیێن كورد یێن كو به‌ری نها ده‌نگێن خوه‌ ددانه‌ ئاكپارتیێ حه‌ز ژ هه‌ده‌پێ ژی ناكه‌ن، لێ ئه‌و ژی كوردن و داخوازا مافێن خوه‌ دكه‌ن، ئێدی بۆ وان ئاشكرا بوویه‌ كو چو پرۆژێن ئاكپارتیێ بۆ چاره‌سه‌ركرنا پرسا كوردی ل توركیا نینن و ژ به‌ر هندێ ژی ئه‌و كوردێن به‌ری نها ل باژێرێن كوردی و هنده‌ك باژێرێن توركیا ده‌نگێن خوه‌ ددانه‌ ئاكپارتیێ دێ رێژه‌یه‌كا به‌رچاڤ ژ وان د هه‌لبژارتنێن بهێت دا ده‌نگێن خوه‌ ده‌نه‌ پارتا كۆماری و گۆت: (هه‌رچه‌نده‌ كورد زێده‌ حه‌ز ژ پارتا كۆماری ناكه‌ن، چونكو پارتا كۆماری چو پرۆژه‌ بۆ چاره‌سه‌ركرنا پرسا كوردی نینن و ل ئالیێ دی هه‌تا نها پارتا كۆماری ب فه‌رمی چو پرۆژه‌یه‌ك ژی ل دۆر پرسا كوردی و چاوانیا چاره‌سه‌ركرنا وێ بۆ رایا گشتی ئاشكرا نه‌كریه‌، لێ دیسان ژی كورد وه‌كو هه‌لبژارتنێن بۆری ڤێجارێ ده‌نگێن خوه‌ ناده‌نه‌ ئاكپارتیێ و پارتا كۆماری دێ ده‌نگێن خوه‌ زێده‌تر لێ كه‌ت).

ناڤهاتی ئه‌و یه‌ك ژی دیار كر كو ل توركیا كه‌س نه‌شێت بێی پشته‌ڤانیا كوردان بهێته‌ سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ، ل باژێرێن هه‌ری مه‌زن یێن توركیا ژی رێژه‌یه‌كا مه‌زن كورد دژین، نها ل ئسته‌نبولێ گه‌له‌ك كورد دژین و د هه‌لبژارتنێن هه‌ری دووماهیێ یێ باژێرڤانیان دا كوردان ده‌نگێن خوه‌ دانه‌ پارتا كۆماری و شیان ئه‌ردۆغانی و پارتا وی تووشی شكه‌ستنێ بكه‌ن، دڤێت هه‌ر كه‌س باش بزانیت كو ژ به‌ر كوردان ئه‌ردۆغان و پارتا وی د هه‌لبژارتنێن بۆری دا تووشی شكه‌ستنێ هاتن و هه‌كه‌ ئاكپارتی به‌ری هه‌لبژارتنان چو پرۆژه‌یه‌كێ ل دۆر پرسا كوردی پێشكێشی په‌رله‌مانی یان ژی رایا گشتی نه‌كه‌ت ئه‌ز ب باوه‌رم دێ ڤێجارێ د هه‌لبژارتنێن په‌رله‌مانی دا ژی تووشی شكه‌ستنه‌كا مه‌زن بیت و گۆت: (ده‌نگێن كوردان كاریگه‌ریا خوه‌ یا مه‌زن ل سه‌ر هه‌ڤسه‌نگیێن سیاسی ل توركیا هه‌نه‌، هه‌ده‌په‌ دێ رێژه‌یه‌كا باش یا ده‌نگان بده‌ستڤه‌ ئینیت و ئه‌ز وه‌سا دبینم دێ ده‌نگێن خوه‌ زێده‌تر ژی لێ كه‌ت، چونكو فشارێن چه‌ند سالێن بۆری یێن ئاكپارتیێ و ده‌سته‌سه‌ركرنا سه‌ركردێن هه‌ده‌پێ دێ وه‌سا كه‌ت كو كورد پتر ژ جارێن بۆری ده‌نگێن خوه‌ بده‌نه‌ هه‌ده‌پێ).

ئه‌ڤرۆ:

وه‌زاره‌تا خواندنا بلند و ڤه‌كۆلینێن زانستی 22 پۆست ل زانكۆیا دهۆكێ راگه‌هاندن، كو سێ ژ وان هاریكارێن سه‌رۆكێ زانكۆیێ نه‌ و 19 پۆست ژی راگرێن كۆلیژا نه‌.

وه‌زاره‌تا خواندنا بلند و ڤه‌كۆلینێن زانستی ئاشكرا كریه‌ كو ئه‌و كه‌سێ‌ د ڤێت سیڤیێ‌ خوه‌ پێشكێشی وان پۆستان بكه‌ت، پێدڤیه‌ ئه‌ڤ مه‌رجه‌ ل نك هه‌بن:

– پێدڤیه‌ هه‌لگرێ باوه‌رناما دكتۆرایێ بیت.

– ناڤونیشانێ زانستی ژ پرۆفیسۆرێ هاریكار كێمتر نه‌بیت.

– خزمه‌تا زانكۆیێ ژ 10 سالان كێمتر نه‌بیت.

ئه‌و پۆستێن ل زانكۆیا دهۆك دێ‌ هێنه‌ گوهۆڕین، ئه‌ڤه‌نه‌:

1-            هاریكارێن سه‌رۆكێ‌ زانكۆیێ‌: (هاریكارێ سه‌رۆكێ زانكۆیێ بۆ كاروبارێن كارگێری و دارایی، هاریكارێ سه‌رۆكی زانكۆیێ بۆ كاروبارێن قوتابیان و هاریكارێ سه‌رۆكی زانكۆیێ بۆ كاروبارێن زانستی و خواندنا بلند).

2-            راگرێن كۆلیژان: (راگرێ كۆلیژا زانستێن ئه‌ندازیاریا چاندنێ، راگرێ كۆلیژا نۆشداری، راگرێ كۆلیژا ڤێتێرنه‌ری، راگرێ كۆلیژا نۆشداریا ددان، راگرێ كۆلیژا په‌رستیاری، راگرێ كۆلیژا ده‌رمانسازی، راگرێ كۆلیژا یاسا، راگرێ كۆلیژا په‌روه‌ردا بنیات دهۆك، راگرێ كۆلیژا ئه‌ندازیاری، راگرێ كۆلیژا زانست، راگرێ كۆلیژا زانستێن مرۆڤایه‌تی، راگرێ كۆلیژا كارگێری و ئابووری، راگرێ كۆلیژا په‌روه‌رده‌ ئاكرێ، راگرێ كۆلیژا په‌روه‌ردا بنیات ئامێدیێ، راگرێ كۆلیژا پلاندانانا جهه‌كی، راگرێ كۆلیژا زمانان، راگرێ كۆلیژا زانستێن سیاسی، راگرێ كۆلیژا زانستێن ساخله‌میێ‌ و راگرێ كۆلیژا زانستێن وه‌رزشی و په‌روه‌ردێ‌).

ئه‌ڤرۆ، هۆشه‌نگ تاجر:

چاڤدێره‌كێ سیاسی یێ رۆژهه‌لاتێ كوردستانێ راگه‌هاند كو ژ به‌ر بێكاریێ و ره‌وشا خراب یا ژیانێ و هه‌روه‌سا سیاسه‌تا نها یا ئیرانێ ل هه‌مبه‌ر كوردان گه‌نج ژ ژیانا خوه‌ بێ هێڤی بووینه‌ و نها پتر ژ هه‌ر ده‌مه‌كێ گه‌نج كۆچبه‌ری ئورۆپا دبن.

قاره‌مان موسالو چاڤدێرێ سیاسی یێ رۆژهه‌لاتێ كوردستانێ بۆ ئه‌ڤرۆ دیار كر كو رۆژانه‌ ب سه‌دان گه‌نج ژ باژێرێن جودا جودا یێن رۆژهه‌لاتێ كوردستانێ به‌رێ خوه‌ دده‌نه‌ وه‌لاتێن ئورۆپا و ئه‌ڤ ده‌مه‌كه‌ رێژا كۆچبه‌ریێ د ناڤ گه‌نجان دا گه‌له‌ك زێده‌ بوویه‌ و گۆت: (كه‌سێن كو ژ رۆژهه‌لاتێ كوردستانێ كۆچبه‌ری وه‌لاتێن ئورۆپا دبن پرانیا وان ده‌رچوویێن زانكۆیانن و ژ به‌ر بێكاریێ و ره‌وشا خراب یا ژیانێ و ب تایبه‌تی ژی سیاسه‌تا ده‌وله‌تا ئیرانێ یا ل هه‌مبه‌ر كوردان وه‌سا كریه‌ كو گه‌نج ئێدی ژ ره‌وشا ژیانا خوه‌ بێ هێڤی بووینه‌ و به‌رێ خوه‌ دده‌نه‌ وه‌لاتێن ئورۆپا، ب تایبه‌تی ژی ل پارێزگه‌ها ئورمیێ رێژا كۆچبه‌ریێ د ناڤ گه‌نجان دا گه‌له‌ك زێده‌ بوویه‌ و د چه‌ند رۆژێن بۆری دا نێزیكی ٤٠٠ گه‌نجێن كورد ب رێیا توركیا به‌رێ خوه‌ داینه‌ ئورۆپا).

ناڤهاتی ئه‌و یه‌ك ژی دیار كر كو ل ده‌ڤه‌رێن سنۆری یێن رۆژهه‌لاتێ كوردستانێ ل گه‌ل توركیا چو پرۆژێن خزمه‌تگوزاریێ نینن، بێكاری گه‌له‌ك زێده‌ یه‌، به‌ری نها گه‌له‌ك جاران گه‌نجان ژ نه‌چاریێ كارێ كۆلبه‌ریێ دكرن، لێ نها ئه‌و كاره‌ ژی نه‌مایه‌، چونكو رۆژانه‌ هێزێن ئیرانێ ل سه‌ر سنۆران ته‌قه‌ ل كۆلبه‌ران دكرن و ئێدی گه‌نج ژی نه‌وێرن كارێ كۆلبه‌ریێ بكه‌ن و بێكارن و ژ ژیانا خوه‌ بێ هێڤی بووینه‌ و نه‌چارن به‌رێ خوه‌ بده‌نه‌ ئورۆپا و گۆت: (بێگومان نها رێیا چوونا بۆ ئورۆپا ژی وه‌كو به‌رێ نینه‌ و گه‌له‌ك ئاریشه‌ بۆ گه‌نجان دروست دبن، د ماوه‌یێ دو مه‌هێن بۆری دا چه‌ندین گه‌نجێن كورد یێن رۆژهه‌لاتێ كوردستانێ د رێیا ئورۆپا دا جانێ خوه‌ ژ ده‌ست دان، براستی ژی نها ره‌وشا رۆژهه‌لاتێ كوردستانێ گه‌له‌ك خرابه‌، ب گشتی ره‌وشا ئیرانێ خرابه‌ ب تایبه‌تی ژی د بیاڤێ ئابووریێ دا، لێ یا رۆژهه‌لاتێ كوردستانێ خرابتره‌ گه‌نج ژی دخوازن وان ژیانه‌كا باشتر هه‌بیت و ژ به‌ر هندێ ژی ژ نه‌چاریێ كۆچبه‌ر دبن).

محه‌مه‌د ئه‌مینی ئه‌ندامێ رێكخراوا مافێن مرۆڤی یا رۆژهه‌لاتێ كوردستانێ ژی بۆ ئه‌ڤرۆ دیار كر كو به‌رپرسێن ئیرانێ بخوه‌ دبێژن كو د ماوه‌یێ دو سالێن بۆری دا ٥ هزار نوشدار و ٣٠٠ هزار ده‌رچوویێن زانكۆیان و هه‌لگرێن باوه‌رنامێن بلند ژ ئیرانێ چووینه‌ ئانكۆ كۆچبه‌ر بووینه‌، ئه‌و یه‌ك ژی مه‌ترسیه‌كا گه‌له‌ك مه‌زنه‌ بۆ ئیرانێ و رۆژهه‌لاتێ كوردستانێ، چونكو رێژه‌كا هه‌ری زێده‌ ژ وان كه‌سان ژ رۆژهه‌لاتێ كوردستانێ كۆچبه‌ری ئورۆپا بووینه‌ ئانكۆ كوردن و گۆت: (نها دو برایێن من ل مالێ نه‌ و بێكارن، ئێك ده‌رچوویێ پشكا كۆمه‌لناسیێ یه‌ و یێ دی ژی باوه‌رناما ماسته‌رێ هه‌یه‌ لێ بێكارن، ئه‌و یه‌ك ژی كاره‌ساته‌كا گه‌له‌ك مه‌زنه‌، رژێما ئیرانێ گرنگیێ ناده‌ته‌ رۆژهه‌لاتێ كوردستانێ، نها گه‌نج وه‌كو به‌رێ گرنگیێ ناده‌نه‌ خواندنێ ژی، چونكو دبێژن پشتی ١٥ سالێن خواندنێ دێ هه‌ر بێكار بم ڤێجا بۆچی خوه‌ ماندی كه‌م).

ئه‌و یه‌ك د ده‌مه‌كێ دایه‌ كو پشتی ئیبراهیم ره‌ئیسی وه‌كو سه‌رۆك كۆمارێ ئیرانێ ده‌ست ب كارێ خوه‌ كری دیار كر وان پرۆژه‌كا مه‌زن ئاماده‌ كرینه‌ و دخوازن هه‌موو وه‌لاتیێن ئیرانێ یێن كو ل ئورۆپا و ئه‌مریكا دژین ڤه‌گه‌رنه‌ ڤه‌ ئیرانێ دا د ئاڤه‌دانی و پێشڤه‌برنا وه‌لاتێ خوه‌ دا پشكدار بن، لێ تشتێ نها دیار دبیت به‌رۆڤاژی پرۆژێ سه‌رۆك كۆمارێ ئیرانێ گه‌نج و زانایێن ئیرانێ كۆچبه‌ری ئورۆپا و وه‌لاتێن دی دبن.

ئه‌ڤرۆ:

ئه‌نجوومه‌نێ نشتیمانی یێ كوردی ل سووریێ داخواز ژ جڤاكێ نێڤده‌وله‌تی و توركیا ژی دكه‌ت كو گرۆپێن چه‌كدار ژ عه‌فرینێ ده‌ركه‌ڤن، چونكو رۆژانه‌ گرۆپێن چه‌كدار زۆرداریێ ل كوردان دكه‌ن و مافێن مرۆڤی دهێته‌ بنپێكرن و ره‌وشا عه‌فرینێ رۆژ ب رۆژێ خرابتر لێ دهێت.

ئه‌نجوومه‌نێ نشتیمانی یێ كوردی ل سووریێ ENKS د داخۆیانیه‌كێ دا راگه‌هاند كو ره‌وشا عه‌فرینێ رۆژ ب رۆژێ خرابتر لێ دهێت و زۆرداریا ل سه‌ر وه‌لاتیێن كورد ژی زێده‌تر لێ دهێت و رۆژانه‌ وه‌لاتیێن كورد ژ ئالیێ گرۆپێن چه‌كدارێن ڤه‌ دهێنه‌ ره‌ڤاندن و تووشی ئه‌شكه‌نجه‌دانێ دبن، ره‌وشا عه‌فرینێ گه‌له‌ك خرابه‌ و ژ به‌ر هندێ ژی داخواز ژ جڤاكێ نێڤده‌وله‌تی و توركیا ژی دكه‌ین كو گرۆپێن چه‌كدار ژ عه‌فرینێ بهێنه‌ ده‌رخستن و بنپێكرنا مافێن مرۆڤی و زۆرداریا ل سه‌ر كوردان ژی بهێته‌ راگرتن.

د داخۆیانیا خوه‌ دا ئه‌نجوومه‌نێ نشتیمانی یێ كوردی ل سووریێ ئه‌و یه‌ك ژی دیار كریه‌ كو د عه‌فرینێ دا گه‌له‌ك گرۆپێن چه‌كدار هه‌نه‌ و هه‌ر ئێك ب سه‌رێ خوه‌ كار دكه‌ت، گه‌له‌ك جاران گرۆپێن چه‌كدار ژ به‌ر پاره‌ی شه‌رێ هه‌ڤدو ژی دكه‌ن، ئانكۆ نها ره‌وشه‌كا گه‌له‌ك خراب ل عه‌فرینێ هه‌یه‌ و نابیت باژێره‌ك وه‌كو عه‌فرینێ ژ ئالیێ هنده‌ك گرۆپێن چه‌كدارێن هشكباوه‌ر ڤه‌ بهێته‌ برێڤه‌برن، ژ به‌ر هندێ ژی دڤێت سنۆره‌ك بۆ كریارێن وان بهێته‌ دانان و ئه‌م وه‌كو ئه‌نجوومه‌نێ نشتیمانی یێ كوردی ل سووریێ داخواز ژ جڤاكێ نێڤده‌وله‌تی دكه‌ین كو ئێدی ل هه‌مبه‌ر ره‌وشا خراب یا ل باژێرێ عه‌فرینێ خوه‌دان هه‌لوه‌ست بن و بێده‌نگ نه‌مینن، چونكو رۆژانه‌ وه‌لاتیێن سڤیل ب ده‌ستێ وان گرۆپێن چه‌كدار ڤه‌ دهێنه‌ شه‌هید كرن و گه‌له‌ك ژی ژ ترسا وان گرۆپان نه‌چار دمینن كو باژێرێ خوه‌ بجه بهێلن و بێگومان ژ به‌ر هندێ ژی زیانێن گه‌له‌ك مه‌زن گه‌هشتینه‌ كوردان و ره‌وشا عه‌فرینێ و ده‌وروبه‌رێن وێ گه‌له‌ك خرابه‌، د راستی دا نها ل عه‌فرینێ ره‌وشه‌كا نه‌ئاسایی یا هه‌ی.

ئه‌و یه‌ك د ده‌مه‌كێ دایه‌ كو به‌ری نها رێكخراوا مافێن مرۆڤی یا سه‌ر ب نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتی ژی راگه‌هاند كو گرۆپێن چه‌كدار ل عه‌فرینێ مافێن مرۆڤی بنپێ دكه‌ن و زۆرداریێ ل خه‌لكێ سڤیل دكه‌ن و ژ به‌ر زۆرداریا گرۆپێن چه‌كدار ب هزاران وه‌لاتیێن كورد نه‌چار ماینه‌ كو ژ عه‌فرینێ بره‌ڤن، ژ به‌ر هندێ ژی هه‌تا عه‌فرین ل ژێر كۆنترۆلا وان گرۆپێن چه‌كدار دا بیت دێ ره‌وشا وی باژێرێ ب تایبه‌تی ژی دێ ژیانا كوردان ل عه‌فرینێ هه‌ر یا خراب بیت، دڤێت سنۆره‌ك بۆ كریارێن وان گرۆپێن چه‌كدار بهێته‌ دانان و باشترین تشتێ كو نها بهێته‌ كرن ئه‌وه‌ كو د زووترین ده‌م دا گرۆپێن چه‌كدار ژ عه‌فرینێ بهێنه‌ ده‌رخستن دا ره‌وشا وی باژێری ئاسایی بیت.

چاڤدێرێن سیاسی ژی دیار دكه‌ن كو هه‌تا ره‌وشا سووریێ ئالۆز بیت توركیا ب چو ره‌نگه‌كێ ژ عه‌فرینێ و ده‌ڤه‌رێن دی یێن سووریێ ده‌رناكه‌ڤیت و دێ هه‌رده‌م وان ده‌ڤه‌ران بۆ به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ بكار بینیت، ژ به‌ر هندێ ژی گه‌له‌ك زه‌حمه‌ته‌ كو نها توركیا هێزێن خوه‌ ژ عه‌فرینێ ڤه‌كێشیت و هه‌تا هێزێن سه‌ر ب توركیا ژی ل عه‌فرینێ بن دێ ژیان بۆ وه‌لاتیێن كورد ل عه‌فرینێ هه‌ر یا خراب بیت، چونكو توركیا و گرۆپێن سه‌ر ب وێ ب هه‌موو ره‌نگه‌كێ كار دكه‌ن كو دیموگرافیا باژێرێ عه‌فرینێ بگوهۆرن و رێژا كوردان ل عه‌فرینێ كێم بكه‌ن.

ئه‌ڤرۆ:

پشتی سه‌ره‌دانا شاندێ رۆژئاڤایێ كوردستانێ بۆ رۆسیا و هه‌ڤدیتنا ل گه‌ل وه‌زیرێ ده‌رڤه‌ یێ وی وه‌لاتی، وه‌زاره‌تا ده‌رڤه‌ یا رۆسیا د داخۆیانیه‌كێ دا پشته‌ڤانیا خوه‌ بۆ مافێن ره‌وا یێن گه‌لێ كورد ل سووریێ دیار كر.

حه‌فتیا بۆری شانده‌كێ رۆژئاڤایێ كوردستانێ سه‌ره‌دانا رۆسیا كر و ل گه‌ل سیرگێی لاڤرۆڤ وه‌زیرێ ده‌رڤه‌ یێ رۆسیا كۆمبوو و پشتی كۆمبوونێ ژی هه‌ر دو ئالیان دیار كرن كو دڤێت قه‌یرانا سووریێ دوور ژ شه‌ری بهێته‌ چاره‌سه‌ركرن.

دوهی وه‌زاره‌تا ده‌رڤه‌ یا رۆسیا ژی داخۆیانیه‌ك ل دۆر هه‌ڤدیتنا د ناڤبه‌را وه‌زیرێ ده‌رڤه‌ یێ رۆسیا و شاندێ رۆژئاڤایێ كوردستانێ دا به‌لاڤكر و د داخۆیانیێ دا هاتیه‌ دیار كرن كو هه‌ڤدیتنا د گه‌ل شاندێ رۆژئاڤایێ كوردستانێ ب ره‌نگه‌كێ باش ده‌رباز بوویه‌ و د هه‌ڤدیتنێ دا به‌حسێ ره‌وشا نها یا سووریێ هاتیه‌ كرن، رۆسیا دیار كریه‌ كو دڤێت قه‌یرانا نها ل سووریێ دوور ژ شه‌ری و ب رێیا دانوستاندنان بهێته‌ چاره‌سه‌ركرن، دڤێت چو ئالیه‌ك كار بۆ پارچه‌كرنا ئاخا سووریێ نه‌كه‌ت و دڤێت سووریا وه‌كو وه‌لاته‌ك ئێكگرتی بمینیت و هه‌روه‌سا رۆسیا پشته‌ڤانی ل هندێ دكه‌ت كو ب رێیا دستووره‌كێ نوو هه‌موو پێكهاتێن ل سووریێ ژی بگه‌هنه‌ مافێن خوه‌ یێن ره‌وا.

د داخۆیانیێ دا ئه‌و یه‌ك ژی هاتیه‌ دیار كرن كو رۆسیا پشته‌ڤانیێ ل مافێن ره‌وا یێن گه‌لێ كورد ل سووریێ دكه‌ت، لێ دڤێت ئه‌و یه‌ك ب رێیا دانوستاندنان ل گه‌ل شامێ بیت و دڤێت كورد خوه‌ ژ شامێ دوور نه‌كه‌ن، چونكو دڤێت پرسا كوردی ل گه‌ل شامێ بهێته‌ چاره‌سه‌ركرن و نابیت كورد پشتا خوه‌ ب ئه‌مریكا یان ژی هێزێن دی گه‌رم بكه‌ن و ببنه‌ ئه‌گه‌رێ پارچه‌بوونا ئاخا سووریێ، چونكو رۆسیا ب چو ره‌نگه‌كێ رازی نابیت كار بۆ پارچه‌كرنا ئاخا سووریێ بهێته‌ كرن و د هه‌مان ده‌می دا رۆسیا ل دژی مافێن ره‌وا یێن گه‌لێ كورد و پێكهاتێن دی ل سووریێ نینه‌.

وه‌زاره‌تا ده‌رڤه‌ یا رۆسیا ئه‌و یه‌ك ژی دیار كریه‌ كو رۆسیا رۆلێ كوردان یێ د شه‌رێ ل دژی داعشێ دا گه‌له‌ك گرنگ دبینیت، چونكو كوردان ل سووریێ د شه‌رێ ل دژی داعشێ دا گه‌له‌ك قوربان دان و شیان ئاخا سووریێ بپارێزن، لێ ئه‌و یه‌ك رامانا هندێ ناده‌ت كو كورد كار بۆ پارچه‌كرنا ئاخا سووریێ بكه‌ن، چونكو ئه‌و یه‌ك دێ بیته‌ ئه‌گه‌رێ هندێ ره‌وشا سووریێ ب گشتی و ب تایبه‌تی ژی یا باكورێ سووریێ پتر ئالۆز بیت، باشترین تشت ئه‌وه‌ كورد ل گه‌ل شامێ پرسێن هه‌ی ب رێیا دانوستاندنان چاره‌سه‌ر بكه‌ن.

ئه‌و یه‌ك د ده‌مه‌كێ دایه‌ كو حه‌فتیا بۆری به‌رپرسه‌كێ رێڤه‌به‌ریا خوه‌سه‌ر یا باكورێ سووریێ ژی بێی كو ناڤێ خوه‌ ئاشكرا بكه‌ت بۆ ده‌نگێ ئه‌مریكا دیار كربوو كو هه‌تا نها ژی هه‌لوه‌ستێ رژێما سووریێ ل دۆر مافێن ره‌وا یێن گه‌لێ كورد ل سووریێ نه‌هاتیه‌ گوهۆرین و رژێما به‌شاری دڤێت دیسان وه‌كو به‌رێ حوكمێ ل هه‌موو سووریێ بكه‌ت و كوردان ژی بێی ماف بهێلیت كو ئه‌و یه‌ك ژی ب چو ره‌نگه‌كێ ناهێته‌ قه‌بوولكرن، چونكو كه‌س نه‌شێت وه‌كو به‌رێ سووریێ برێڤه‌ ببه‌ت و دڤێت شام هه‌بوونا كوردان و ب تایبه‌تی ژی رێڤه‌به‌ریا خوه‌سه‌ر قه‌بوول بكه‌ت، هه‌تا ئه‌و یه‌ك ژ ئالیێ شامێ ڤه‌ نه‌هێته‌ كرن دانوستاندنێن ل گه‌ل رژێما به‌شاری ژی چو ئه‌نجامێن خوه‌ نابن.

ئه‌ڤرۆ:

لژنا پێشمه‌رگه‌ی ل په‌رله‌مانێ‌ كوردستانێ‌ پێشنیاره‌یاسایا ماف و ئمتیازاتێن پێشمه‌رگێن دێرین ئاراسته‌ی سه‌رۆكاتیا په‌رله‌مانێ‌ كوردستانێ‌ دكه‌ت و سه‌رۆكێ‌ لژنێ‌ ژی دبێژیت: ئه‌م ل گه‌ل وه‌زیرێ‌ پێشمه‌رگه‌ی ل حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ‌ دێ‌ كۆم بین ب مه‌ره‌ما دووڤچوون و چاره‌سه‌ركرنا ئاریشێن هێزێن پێشمه‌رگه‌ی.

ب مه‌ره‌ما دووڤچوونا هه‌ژماره‌كا پرسێن گرێدای  ب ئاریشه‌یێن هێزێن پێشمه‌رگه‌ی، لژنا كاروبارێن پێشمه‌رگه‌ی ل په‌رله‌مانێ‌ كوردستانێ‌ ب سه‌رپه‌رشتیا رێڤینگ هرۆری، سه‌رۆكێ‌ لژنێ‌ و جێگرێ‌ سه‌رۆكێ‌ لژنێ‌ و بڕیارده‌ر و ئه‌ندام و شیره‌تكارێن لژنێ‌ كۆمبوو.

رێڤینگ هرۆری، سه‌رۆكێ‌ لژنا كاروبارێن پێشمه‌رگه‌ی ل په‌رله‌مانێ‌ كوردستانێ‌ خویا كر، وان دانوستاندن ل سه‌ر ئاریشێن لیوا و هێزێن پێشمه‌رگه‌ی كر و گۆت: “لژنا مه‌ دێ‌ سه‌ره‌دانا وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه‌ی كه‌ت و ل گه‌ل وه‌زیرێ‌ پێشمه‌رگه‌ی ل حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ‌ دێ‌ كۆم بین ب مه‌ره‌ما دووڤچوون و چاره‌سه‌ركرنا ئاریشێن هێزێن پێشمه‌رگه‌ی”.

ناڤهاتی ئاماژه‌ ب وێ‌ چه‌ندێ‌ ژی كر كو پێشنیاره‌یاسایا ماف و ئمتیازاتێن پێشمه‌رگێن دێرین ئاراسته‌ی سه‌رۆكاتیا په‌رله‌مانێ‌ كوردستانێ‌ دێ‌ هێته‌ كرن بۆ وێ‌ چه‌ندێ‌ ب رێیا وان بیر و بۆچوونێن لایه‌نێن په‌یوه‌ندیدار ل حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ‌ ل سه‌ر ڤه‌رێژێن وێ‌ پێشنیاره‌یاسایێ‌ وه‌ربگرن.