زەری نەوزاد:

د چەند سالێن حوکمرانیا ل ھەرێما کوردستانێ و سەرەرایی ھەبوونا کێماسیان د ئاراستەکرنا ژنان و بەرپاکرنا یەکسانیا جڤاکی گەلەک خال ھەنە دەسکەفتێن ژنا کوردن دڤێت د قوناغا داھاتی دا کار ژ بو پاراستنا ڤان دەسکەفتان بھێتە کرن و بەردەوامی ب بەرەڤ پێشڤەبرنا رەوشا ژنێ ل ھەرێما کوردستانێ بدەین ل دەمەکی کو رەوشا ژنێ ئەگەر ئەم بەراورد بکەین دگەل عیراقێ ب شاھدەییا ژنێن عیراقی ب خوە د جوداھیەکا وسا دایە کو ناھێتە بەراورد کرن ژ لایێ جڤاکی، ئاینی، یاسایی، سیاسی…ھتد.

عیراق بەر ب یاسا ب شوی دانا د ژیێ9 سالیێ دا، ب گوتنێن ژنێن عیراقی رەوشا وان ل گەلەک دەڤاران ل وی ئاستی دایە کو نەشێن بتنێ ل جادەیەکا گشتی دەرکەڤن، بەردەوام ل بن گەفێن نەبونا ئازادیا تاکەکەسی، ل مەسترین پارێزگەھێن عیراقێ ئێک سەنتەرێ تایبەت ب ژنان یێ وەرزشی نینە ئەڤە ژ بلی نەبونا گەلەک پێدڤیێن دە یێن تایبەت بو ھندێ ژن بشێت ب شێوازەکێ نورمال ژیانا خوە بژیت ، فشارێن جڤاکی، ئاینی، مەزھەبی تاکە خالا کو عیراق دشێت شانازیێ پێ ببەت بو ژنێ ھەبوونا کوتاییێ یە د پەرلەمانێ عیراقێ دا کو ب جوھد و فشاێن لایەنێن کوردی ئەڤ مافە ب ژنا عیراقی ھاتیە دان، ل دەمەکی کو ئەم یێ بەر ب قوناغا نە پێدڤیا کوتایێ دچین چونکی ژنا کورد گەھشتیە وێ قوناغێ کو دکاریت ھەڤرکیا زەلامی بکەت د بدەستڤەینانا باوەریا جەماوەری دا.

ئەڤ ئاستە ژ ڤالاتیەکێ نەھاتیە بەلکو ھەولێن حکومەتا ھەرێما کوردستانێ د دامەزراندنا سازیێن تایبەت ب رەوشەنبیری بەرھنگاریا توندوتیژیێ پالپشتی و پشتەڤانیا ژنێ د ھەموو ساکتەرێن جڤاکی دا ھەروسا ھەولێن پەرلەمانێ کوردستانێ د راستڤەکرنا یاسا بارێ کەسایەتی و د یاسا چەوانیا سەرەدەریی کرنێ دگەل ھێلێن پەیوەندیان کو رێگریێ ل ھەموو جورێن ھەرەشەکرنێ ب رێیا ئامیرێن پەیوەندیان ل ژنێ بگریت، و یاسا سزا یا عیراقی ب تایبەت کو تاوانا کوشتنا ژنان وەک ھەر تاوانەکا دی یا کوشتنێ سەرەدەری دگەل بھێتەکرن.  ژن قوربانیا ھەمی جەنگ و ململانێیێن سیاسی یە ل ھەموو جیھانێ، ژنا کورد پشکا شێری ژ ڤێ قوربانیێ بەرکەتیە لەورا دڤێت ئەڤ سازیێن تایبەت ب ژنان ل حکومەت و پەرلەمان و رێکخراویێن تایبەت ب ژنان ڤە کار ژ بوی قوناغا داھاتی یا ھەرێما کوردستانێ بکەن.

دوھی د گوتارا سەروکێ حکومەتا ھەرێما کوردستانێ دا ل ھەوا بەرھنگاربونا توندوتیژیێ دژی ژنان ب رونی پشتەڤانی و بەرھەڤیا خوە بو ڤان سازیان دیارکریە و ئەرکێ حکومەتێ د پاراستنا ڤان دەسکەفتان دا بەرچاڤکریە لەورا بەرپرسیارەتیا وان بو داھاتەکێ باشتر و ئاستێ ژیانەک ھێژاتر بو ژنان مەزنتر لێھات. ھەولێن حکومەتا ھەرێما کوردستانێ د پشتەڤانیکرن و قورتالکرنا ژنێن کوردێن ئێزدی ژ دەستێ مەزنترین رێکخراوا تیرورستی دا و ھەبوونا نڤێسینگەھەکا تایبەت ب قورتالبونا وان و سەنتەرێن تایبەت ب دوبارە ڤەگەراندنا وان بو ژیانێ ئومێدا دوماھیێ نینە بەلکو دڤێت ئەڤ پروسە یا بەردەوام بیت و کاودانێن نوکە کارتێکرنێ ل رژدیا ڤەگەراندنا ڤان ژنان و بەرپاکرنا ژیانەک باشتر بو وان ژ کارێن دەستپێکێ یێن حکومەتێ بن.

کامی کەمال:

ئێک ژ ئەو فاکتەرێن ب ھێز کو کوردستان ڕاستی ڤێ ئەزما مەزن یا ئابووری کری، ھەبوونا گەندەلیێ و نەدادپەروەریێ یە د خەرجکرنا داھاتێ ھەرێما کوردستانێ دا ب گشتی، د ناڤ وەلاتێ مەدا ب ئاشکەرایی چینەکا جڤاکی ل سەر حسابا چینەکێ دیتر بوونە سەرمایەدارێن مەزن و ستەمەکا زۆر ژ چینەکێ دھێتە کرن، د دابەشکرنا پۆست و کارێن میری و حزبیدا ھیچ گرنگی ب بسپۆریێ و ھەژی بوونێ ناھێتەدان، واتە تو ل جھەکێ کار بکەی بێ مفایە گرنگیێ ب دلسۆزی و وەفایێ بدەی!، ژبەر کو پێشکەفتن و دەستکەفتێن تە ل سەر ھەلسەنگاندنا شیان و دلسۆزیا تە نینە، ئەڤ چەندە ژی فاکتەرەکێ ب ھێزو کاریگەرە کو ھەم ڤیانا وەلاتی لاواز دکەت و ھەم ژی دلسۆزیێ و پێشکەفتنێ ئیفلیج دکەت. ھەتاکو ڤێرە یا ڕوونە باوەرناکەم چ کەسەک ھەڤبیر نەبیت د گەل من دا، لێ یا گرنگ ئەوە کو ئەم بزانین ئەگەرێن ھەبوونا ڤێ گەندەلیێ و نا دادپەروەریێ چنە و کینە؟!. ژبۆ بەرسڤا ڤێ پرسیارێ پێدڤیە ئەم ڕوی ڕاست بین دگەل خوە و خوە نەخاپینین. پشتی سەرەەڵدانا 1991 خەلکێ کوردستانێ بوویە خوەدی کیانەک کو تا ڕادەیەکێ حوکمڕانی و ئیدارەدانا خوە گرتە دەست، لێ ئەو ڕاستی ناھێتە ئینکارکرن کو وەڵاتێن داگیرکەر د ماوەیێ 26 سالێن دەرباز بووی دا ھەمی بزاڤێن خوە کرن کو ڤان دەستکەفتێن کەفتیە د دەستێن کوردان دا ژناڤببەن و نەھێلن بەردەوام بن، بێ گۆمان ئێک ژ ڕێکێن کو دوژمن بەردەوام ل دژی کوردان بکاردئینیت کڕینا ھندەک لایەن یان ھۆزێن کوردی بوونە، ھەروەکی ل 16ێ ئۆکتۆبەرا 2017ێ دا دوبارە و سێ بارە ئەڤ ڕاستیە ھاتە سەلماندن و دوژمن شیان ب ڕێیا کوردان دربەکا مەزن ل دۆزا گەلێ کورد بدەنەڤە. ل ڤێرە دڤێت بپرسین ئەو کی بوون وڵات فرۆشتی؟!، نەڤی یێن کێ بوون؟!، چەندەمین جارە وڵاتی ب ئەرزانی مەزاد دکەن و دفرۆشن؟!، گەلۆ مللەتەک بۆ چەندین جاران قەدەر و ژیانا خوە و وەڵاتێ خوە بێخیتە د دەستێن وەلاتفرۆشان دا ژ ھەژی ژیانەکا ئازاد و بەختەوەر و ھەبوونا یەکسانیێ نە؟!، بێگۆمان ھەر بەدبەختیەکێ ئەگەرەکێ ھەی، ھەتاکو مللەت ئەگەرێن بەدبەختیا خوە پەیدا نەکەت و وان ئەگەران ژناڤنەبەت ئەو بەدبەختی دێ بەردەوام بەرۆکێن مللەتی گریت. ماڵباتا بارزانی کو پتریا دەسەڵاتا کوردستانێ د دەستێن وان دا بوویە، خوەدی بەگڕەوەندەکێ دیرۆکینە کو نموونەیا یەکسانیا جڤاکی بوو ل ھەمی کوردستانێ، شێخێن بارزانیان د دەمەکی دا بزاڤکرن کو نەک ب تنێ خەلکێن ھەژار بەلکی گیانەوەر ژی ئازارێ ژ ستەمکاران نەبینین، کو ل وی سەردەمی دەرەبەگ و ھۆزێن دیتر ھەبوون داییێن زارۆیان ب خورتی دبرن و ل ھەڤژێنێن وان ددانە بەردان و ل ڕەشەکێن خوە مارەدکرن!، ستەم و زۆرداری ل گۆپیتکێ بوو، بارزان پەناھگەھا خەلکێن بەلەنگاز و ستەم لێکری بوو، لێ بۆچی پشتی سەرھەلدانێ سیاسەتا بارزان ھاتە گۆھارتن؟.  پشتی کو سیاسی کوردان نیڤە ئازادیەک وەرگرتی، ل سەر ئاستێ جیھانێ کەفتنە د قووناغا ئەزموونی دا (تێست)، پێدڤی بوو حوکمڕانیا کوردان بشێن جڤاکی بپارێزن، واتە مالباتا بارزانی مینا ڕێڤەبرن ژ شێخێن دەڤەرەکا بوونە سەرۆکێن کوردستانێ، بارزانی دزانی چێبوونا گەندەلێی زۆر یا خرابە، لێ تێرنەکرنا ھندەک دەرەبەگ و کەسایەتیان بۆ کوردستانێ زۆر خراپترە!، داکو مینا دیرۆکی ھندەک سەرۆک ھۆز کوردستانێ بۆ پارە نەفرۆشن ناچار بوون وان بخوە ئەو سەرۆک ھۆز ب پارە کڕین، ل شوونا دوژمن ئیمتیازان بدەنێ وان بخوە ئیمتیازژی دانێ، ھەمی ژپێخەمەت وێ چەندێ کو ناپاکیێ نەکەن و بۆ ئیمتیاز و پارەی ڤی وەلاتی نەفرۆشن، دەمێ ب گشتی دەرەبەگ و میر بۆینە خوەدی ئیمتیاز بێگومان ئەو ژی ب ساناھی مافێن کرمانج و ھەژاران نادەنێ. گەلەک دبێژن مللەتێ کورد ل وێ قووناغێ دەرباز ببوو، خەلکی سەرۆک عەشیرەت نەدڤیان و ماڵباتا بارزانی دوبارە ئەو ساح کرنەڤە، لێ دڕاستی دا کەلتۆر ب ساناھی ناھێتە گۆھارتن، مە ھەمیا دیت ژی (لاھۆر و باڤێل)ـەکێ چاوا ولات فرۆشت ل 2017 ێ دا!، (ئالا تالەبانی و ڕێزان)ــەک چاوا ب ئاشکەرایی مل ل ملێن دوژمنێن کوردستانێ ل دژی کوردان دجەنگن و خوەدی جەماوەرێن مەزنێن کوردستانێ نە ژی !. واتە گەندەڵی کەلتۆرە، پێدڤیە بوێرین بەرنگاریێ بکەین، ئەگەر د جەوھەردا جڤاکی ل دژی گەندەڵیێ شەڕکر، پشتڕاستم ماڵباتا بارزانی ژ سادەیی و نە ھوشیاریێ کەسێن کەڤنە جاش و ناپاک نەدکرنە خوەدی ئیمتیاز!.

 ئحسان ئامیدی:

یا چووی چوو نا ڤەگەریتەڤە ئەڤە رێرەوا ژیانێ یە! لێ یا ئەڤرۆ بەرھەمێ دوھی یە، ژ بەر ھندێ یا پێدڤیە ل سەر ئەنجامان براوەستین و بزانین بۆچی گەھشتین ڤێ رەوشێ!؟ دبێژن چ دچینی وێ دھەلینی، یان چ دکەنە کارێ ئەو دھێتە خارێ! لێ د ژیانا مرۆڤاتیێ دا سەربۆرێن بەروڤاژی ھەنە! ھەبوویە بەرھەمێ چاندنا جۆتیارەکی یێ باش نە بیت یان یێ خراب بیت و زەحمەت و خەرجیێن وی ھەمی د ئاڤێ دابچن، ژ بەر ھۆکارێن ژینگەھێ یان سەقای یان کێم سەخبێریێ! ھەر وەسا دبیت ئەو دانێ کریە کارێ پشتی دەمەکی  خراب ببیت و وەکو خوە نەمینیت، ژبەر کۆمەکا فاکتەرێن جۆراوجۆر!، ژبەر ھندێ ئەوا دھەلینی و ئەوا دھێتە خارێ ئەو نینە ئەوا چاڤەرێکری! ئەنجامێن نە چاڤەرێکری د بیاڤێن جڤاکی و ئابووری و سیاسی ژی دا دھێن.

گەلێ کوردستانێ ب درژاھیا مێژوویا خوە خەبات و شۆرەش و سەرھلدان کرینە داکو ب ئازادیێ شاد ببیت، لێ پتریا وان بزاڤان دووماھیێن  وێرانکەر ھەبوونە. سەربۆرا ھەرێما کوردستانێ پێشڤەچوونەک باش بخوەڤە دیت بۆ د بیاڤێن سیاسی و لەشکری و ئاساێشی و ئابووری و دیبلۆماسی و ھەڤپەیمانەک نیڤدەولەتی بەرفرەە دژی داعش ھاتە پێکئینان و سەرکەڤتنەک مەزن ل سەر دەولەتا خیلافا ئیسلامی ئینا، و ھەمی دەڤەرێی دابری ھاتنەڤە گرێدان ب ھەرێمێ ڤە، زەمینەک وەسا خو نیشا ددا کو ھاریکارە بۆ ئەنجامدانا ریفراندۆمێ پێناڤی سەرخوەبوونێ، ئەو بوو ل ٢٠١٧/٩/٢٥ ریفراندۆم ھاتەکرن و پتر ژ ٩٢./. گۆتی بەلێ بۆ سەربخوەیێ و خەلک چاڤەرێ بو.

پشتی راگەھاندنا ئەنجاما دەولەتا سەربخوە یا ھەرێما کوردستانێ بھێتە راگەھاندن و خەلکێ کوردستانێ ئاھەنگێن سەرخوەبوونێ بگێرن و جیھانا ئازاد رێزێ ل ئیرادا مللەتی بگرن و پیرۆزبایێ ل ھەرێمێ بکەن کو ب رێیەکا ئاشتیانە دەربرین ژ چارەنڤیسێ خوە کریە، ھەروەکو پرۆسا مافەکی سروشتی و رەوا کری و پاداشت بۆ سەرکەڤتن و قوربانیێن شەڕێ دژی داعش سەرخوەبوونا ھەرێمێ بھێتە دانپێدانکرن! لێ مخابن ھەر ل گەل بانگەشا ریفراندۆمێ و پشتی ھینگی بایێ نەرازیبوونێ و دژایەتیکرنێ ل ئاستێن ناڤخوە، عیراقێ، ئیرانێ، تورکی، نێڤدەولەتی سەرھلدا و شەڕێ سیاسی و میدیایی دەسپێکر و ئابلۆقا سیاسی و دێبلوماسی و ئابووری ئێخستە سەر ھەرێمێ. ل ڤێ ژی نەراوەستان حوکمەتا ئیراقێ ب پشتەڤانیا دەولەتێن ھەرێمایەتی و ل پێشچاڤێن ھەڤپەیمانا نێڤدەولەتێ ھێرشەکا لەشکری یا مەزن کرە سەر ھەرێمێ و پتریا وان دەڤەرێن رزگارکری داگیرکرنەڤە، ژ وان ژی کەرکووک و شنگار و جارەکا دیتر کوردستان کەڤتە بەر لێمشتەکا داگیرکرنێ و کوشتنێ و دەربەدەرکرنێ، زیدەباری ئالۆکرنا رەوشا ژیانا خەلکێ ھەرێمێ و کیرکرنا قەیرانێن سیاسی و ئابووری.

گەلۆ ئەڤە چیە ب سەرێ ڤی مللەتێ ھەژار و پەریشان دھێت!؟ ئەرێ ئەڤە قەدەرا ڤی مللەتی یە ھەر چەند سالێن خەبات و قوربانیدانێ کارەساتەک ب سەری بھێت!؟ گونەھا ڤی مللەتی چیە جوگرافیەک ئاسێ و مللەتەک ژێکڤەقەتیای و داگیرکەرێن شۆفێنست ھەبن!؟ ئەرێ ئەم دشێین خواندنەک ژیرانە و دۆرھێلانە و زانستیانە و وێرەکانە بۆ ڤان بۆیەر و روودانان بکەین و ھەلسەنگاندنەکا راست و دروست بۆ دەستودارێ ئەم کەفتینێ بکەین!؟ ئەرێ رێ و چارە چنە ژڤان قەیران و تەنگاڤیان دەرباز بین؟ ھەلبەت ھەر گرێیەکێ  کلیلا ڤەکرنا خوە ھەیە، دبێژن تەنگاڤی د دۆم کورتن، لێ ب راستی تەنگاڤیێن مە درێژ بوون!، ئەم چاڤەرێینە رۆژێن گەش بھەلێن و ژڤان قەیرانان رزگاربین و گەلێ کوردستانێ ئارام و تەنا د وەلاتێ خوە دا بژیت.

ئەوا ئەز ھەست پێدکەم ڤێ بارودۆخی تەنگ بینیا مە نیشا دا! شیانێن مە یێن رووبرووبوونێ دیارکرن! نە رێکوپێکیا ناڤمالیا ھەرێمێ ئاشکراکر! ئەقلیەت و سیاسەتێن حوکمەتا ئیراقێ و یێن دەوروبەران رسواکرن! ھەلۆیستێن زلھێزا و جڤاکێ نێڤدەولەتی خۆیاکرن! لێ ئەڤە تێرا پشتراستکرنێ ناکەت ئەڤە بەرپسیاریەکا مەزنە، مللەتی ژیان و سەرفرازی