ئه‌ڤرۆ نیوز:
نه‌ته‌وه‌یا رۆهینگیا، نه‌ته‌وه‌یه‌كه‌ ل ویلایه‌تا راخینا یا میانمارێ كو هه‌ڤسنۆره‌ د گه‌ل به‌نگلادشێ دژین، رۆهینگیا نه‌ته‌وه‌یه‌كه‌ كو د بێ ده‌وله‌تن و پرانییا وان موسلمانێن سونه‌ نه لێ مافێن وان ژ ئالیێ حكومه‌تا ناڤه‌ندی یا میانمارێ ڤه‌ د پشتگوهڤه‌ هاڤێتینه‌ و دهێنه‌ بنپێ كرن .
هه‌ژمارا رۆهینگیایان ل ویلایه‌تا راخینا (ئاراكان) ل میانمارێ ملیۆنه‌ك و سێ سه‌د هزار كه‌سن كو 80% یا وێ ویلایه‌تێ پێك دئینن، هه‌ڤده‌م پتری ملیۆنه‌كێ ژبه‌ر توندوتیژییان و هه‌ژاریێ په‌نابه‌ری وه‌لاتێن جیران و جیهانێ بووینه‌.
رۆهینگیایان زمانێ خوه‌ یێ تایبه‌ت هه‌یه‌ كو یێ جودایه‌ ژ زمانێ میانمار و به‌نگلادشێ، زمانه‌كێ هیندۆ ئاری‌ و هندو ئه‌ورۆپی یه‌، د ده‌مه‌كی دا 75% ژ خه‌لكێ ده‌وله‌تا میانمارێ بۆزی نه‌، پرانییا رۆهینگیایان بۆ چه‌ندین به‌ره‌بابانه‌ ل وێ ده‌ڤه‌رێ دژین و ل گۆری پرانییا ژێده‌ران دیرۆكا وان ل میانمارێ بۆ چه‌رخێ هه‌ڤدێ ڤه‌دگه‌ریت، لێ حكومه‌تا میانمارێ وان ب كۆچبه‌ر ل قه‌له‌م دده‌ت و دبێژیت كو پشتی سه‌رخوه‌بوونا میانمارێ ل سالا 1948 ل وی جهی به‌ربه‌لاڤ بووینه‌.
ل سالا 2015ێ زۆردارییا دژی كێمنه‌ته‌وه‌یا رۆهینگیا دیاربوو پشتی ب ده‌هان هزار ژ توندوتیژییا سوپایێ میانمارێ و چه‌كدارێن رۆهینگیا ره‌ڤین و ب سه‌دان سڤیل د به‌له‌مان دا نقۆم بووین و گه‌له‌ك هاتنه‌ كوشتن و ب ده‌هان گوندێن وان هاتنه‌ وێران كرن.
نها جاره‌كا دی سوپایێ میانمارێ ب به‌هانه‌یا به‌رهنگاربوونا چه‌كدارێن رۆهینگیا هێرشی وێ نه‌ته‌وه‌یێ دكه‌ن، ژ 25ێ مه‌ها بۆری هه‌تا نها ل گۆری به‌یانا سوپای، 400 كه‌س هاتینه‌ كوشتن، ب ده‌هان گوند هاتنه‌ سۆتن و ل گۆری گۆتنا نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتی ژی 60 هزار سڤیل كۆچبه‌ری به‌نگلادشێ بووینه‌ و گه‌له‌ك ژی د رێ دا مرینه‌ و خه‌ندقینه‌ و كۆچبه‌ربوونا وان ب هزاران به‌رده‌وامه‌.
چه‌ندین وه‌لات و ئالییان ئه‌و توندوتیژی شه‌رمزار كرینه‌ لێ هه‌تا نها چ ئالییه‌كی بزاڤ بۆ راوه‌ستاندنا وێ نه‌كرییه‌، سه‌ركرده‌یا میانمارێ (سان سو كیی) كو وه‌رگرا خه‌لاتێ نۆبل یێ ئاشتیێ یه‌ تۆشی ره‌خنێن مه‌زن بوویه‌ ژبه‌ركو نه‌شیایه‌ توندوتیژیێ براوه‌ستینیت‌، لێ ناڤهاتی یا رژده‌ كو وه‌لاتێ وێ چ شاشی نه‌كرینه‌ هه‌مبه‌ری رۆهینگیا.