رەوان نھێلی:

پشتی روودانێن 16 ئوکتوبەرێ، گەلەک پێشھاتێن نوو پەیدا بوون، نیڤەکا ئاخا کوردستانێ کەتە بن دەستێ بەغدا، پەترۆلا کەرکووک کو ھەرێمێ بۆ مووچێ فەرمانبەران پشت پێ دبەست، ژ دەست چوو و سەرەرای ڤێ چەکێ بەغدا فرۆکخانێن ھەرێمێ دائێخستن و ئیرانێ دەرگەھێ حاجی ئومەران دائێخست کو داھاتەکێ مەزن بۆ میزانیا حوکمەتێ ب ڤان دو رێیان داھات، ئانکو ب ھەمی رەنگان بەغدا فشارێن خوە بۆ سەر ھەرێمێ زێدە کرن، سەرۆک بارزانی دەستھەلاتێن خوە ل سەر پەرلەمان و حوکمەتێ دابەشکرن، بەرپرسیاریەتا مەزن کەتە سەر ملێن نێچیرڤان بارزانی یێ سەرۆک وەزیر کو ڤێ قوناغا دژوار دەرباز بکەت، ئێک ل سەر ئاستێ ناڤخو کار بۆ  رێکخستن و پەیداکرنا ئێکرێزیا ناڤ مالا کوردی بکەت دا روودانێن وەکو 16 ئوکتوبەرێ دووبارە نەبن، یا دوێ ب زمانەکێ ل گەل بەغدا باخڤیت کو بھێتە بن بارێ دانوستاندنان ژبەر کو پشتی ریفراندوما ھەرێما کوردستانێ و روودانێن 16 ئوکتوبەرێ ب ھەمی رەنگان بەغدا یا بزاڤان دکەت کو ھەرێمێ لاواز بکەت و ب لاوازی ژی بچیتە دانوستاندنان.

ئەڤ ھەمی فشارە و بڕیارێن تاک لایانانە یێن بەغدا دژی ھەرێما کوردستانێ وەکو خواستا وێ کو ل گەل ھەرێما کوردستانێ وەکو پارێزگەە رەفتارێ بکەت و پشکا ھەرێمێ ژ بودجێ گشتی یێ سالا 2018 یێ عیراقێ ژ 17 % بۆ 12% کێم بکەت و موکریا وێ ل سەر سزادانا پەرلەمانتارێن دەنگ ب بەلێ بۆ ریفراندومێ دای، ھەموو دبنە فشار و بارگرانیێن مەزن بۆ سەر حوکمەتا نوکە یا ھەرێمێ ب سەرکردایەتیا نێچیرڤان بارزانی، لێ ئاریشا ھەری مەزن کو نێچیرڤان بارزانی دڤێت چارە بکەت، پشتەڤانیکرنا گۆڕان و کومەل و یەکگرتوو یە ب حوکمەتا ھەرێمێ، دا کو بھێز بکەڤیت و ب ئێک گوتار بچنە بەغدا و دەست ب دانوستاندنان ل گەل بەغدا بکەن و داکوکیێ ل سەر مافێن کوردان بکەن.

ھەروەسا مەترسیا دو ئیدارەیێ نەھێلیت کو ئەڤە ژ خالێن ھەری گرنگە کو نێچیرڤان بارزانی دڤێت خەبانێ بۆ بکەت، ھەیاما پتر ژ دەھـ  رۆژانە، سەرەرای ڤان کاودانێن دروست بووی، بزاڤا گۆڕان و کۆمەل و یەکگرتوو ژی ل ڤێ دوماھیێ چوویە پال ھندێ کو دڤێت حوکمەتەکا ئینتیقالی بھێتە دروستکرن و ئەڤ حوکمەتا نوکە بھێتە ھەلوەشاندن.

نێچیرڤان بارزانی پتر ژ دو جاران ب رێیا دەزگەھێن راگەھاندنێ بەرسڤا ڤان لایەنان دایە کو حوکمەتا ھەرێمێ ب خوە یا بەروەختە ھەتا کو ھەشت ھەیڤێن دی ھەلبژارتن دھێنە کرن، لێ ئەڤ سێ لایەنێن کوردستانێ د موکرن کو حوکمەتەکا ئینتیقالی بھێتە دروستکرن، ب ھزرا من دڤێت بەری دەست ب دانوستاندنان ل گەل بەغدا بکەین، ب ھەر شێوەیەکێ بیت، پرسیا پشتەڤانیکرنێ ل حوکمەتا ھەرێمێ ژ ئالیێ ڤان ھەر سێ ھێزێن کوردی ڤە بھێتە چارەکرن، ژبەر کو راستە فرەنسا و ئەمریکا و نەتەوێن یەکگرتی و گەلەک دەولەتێن دی ب فەرمی پشتەڤانیێ ل حوکمەتا نێچیرڤان بارزانی دکەن بۆ دەربازکرنا ڤێ قوناغێ، بەلێ ئەڤە ناھێتە وێ مانایێ کو ئەگەر گۆران و کومەل و یەکگرتوو پشتەڤانیێ ل حوکمەتا نوکە نەکەن.

ئەڤ پشتەڤانیا نێڤدەولەتی بەس بیت بۆ حوکمەتا نوکە، ژبەر کو دڤێت و ب ھەر باجەکێ بیت و داکو چانسێ سەرکەفتنا مە و دەربازکرنا ڤێ قوناغێ زێدەتر لێ  بھێت دڤێت ئەڤ پەرتەوازیا بڕیارا سیاسی یا ناڤخوەیی بھێتە چارەکرن ژبەر کو عەبادی غرورەکێ یێ گرتی کو ب چو رەنگێ نابیت ئەم جودا جودا دانوستاندنان ل گەل بکەین و ب تنێ ب ئێکرێزی و ئێک گوتاریا کوردی ئەم دێ شێین ئەوا بەغدا ب دربا ھێزێ و لەشکری و خوسەپاندنێ ل ڤێ دوماھیێ ژ مە ستاندی.

ئەم ب خەباتەکا سیاسی و ب فشار و حوکمێ دەستووری ژ بەغدا وەرگرینەڤە، لەوا ئەوا نوکە نێچیرڤان بارزانی دکەت و دەست ب دانوستاندنان ل گەل لایەنێن سیاسی یێن کوردی کریە، خالەکا باشە و ب وێ ھیڤیێ ئەڤ لایەنە نازکیا ڤێ قوناغێ بەرچاڤ وەربگرن چ ب دروستکرنا حوکمەتەکا ئینتیقالی کو د ماوێ کێمتر ژ حەفتیەکێ دا بھێتە پێکئینان کو ھەر نێچیرڤان بارزانی سەرکردایەتیا وێ بکەت کو گۆران گوتیە مە چ کێشە دھندێ دا نینە، یان پشتەڤانیکرن ل حوکمەتا نوکە.

ھەژین رێکانی

رۆژ ب رۆژ ل رۆژھەلاتا ناڤەراست ب تایبەتی و ل جیھانێ ب گشتی، جەنگ بەر ب زێدەبوونێ ڤە دچن، ئارمانج ژێ دیارن د دوبارەکرنا روودانێن دیرۆکی دا و ھەر ئێک ژ دەولەتان بوۆسەپاندنا زالبوونا خوە ل سەر پشکەک ژ دەولەتان یان رۆژھەلاتا ناڤەراست یان جیھانێ وەکی دیرۆکی نیشا مە دای د رابردووی دا کو  ھاتی د ناڤەرۆکا جوگرافی و دەست ژێبەردانا رۆلێ سەرەکیێ ئابووری و جڤاکی ژ بۆ جێبەجێکرنا دەولەتێن مەزن، ئەوا ب دووماھی ھاتی پشتی شەڕێ جیھانیێ دووێ بۆ دو ھێزێن مەزن و پێشڤەچوونا ئابووری بوویە، ئەگەرێ ژناڤچوونا سیستەمێ شیۆعی و دەرکەفتنا سیستەمێ ئێکانە ل جیھانێ, ژ بۆ دەولەتەک کونترۆلێ ل سەر پتریا ھێزان بکەت و یا زال بیت ل سەر جیھانێ و ھەژموونا خوە ھەبیت ل دەڤەرێ، دڤێت دیرۆکا وان شەڕێن رووداین بینیتە پێشچاڤ و ل بەرچاڤگرتنا ھێزا دەولەتێن مەزن یێن ناڤێ خوە د دیروکێ دا تۆمارکرین وەکی وان دەولەتێن سەرکەفتنێت مەزن بدەستخستین ژبەر کو ھەرچەند ل گەل گوھۆرین و پێشڤەچوونا تەکنولۆجی و بەرفرەھبوونا ھێزێن جەنگی دەولەتێن ب ھێز ھەنە کو ب ئاسانی دەستبەرداری ھێزا خوە نەبن و بەرسینکگرتنا عەسکریا ھند ژ دەولەتان ب زەحمەتبیت ژ بەر ھندەک ژ تایبەتمەندیێن ھێزا وان چ ھێزا پیادە یان ئاسمانی یان دەریایی بیت ـ ئەڤ دەولەتا بخوازیت یا زال بیت، پێدڤی بزانیت ببیتە ھەڤپەیمان ل گەل کیژ دەولەتێ و بۆچی و ل گەل بەرچاڤ وەرگرتنا ئارمانجا سەرەکیا دەولەتا خوە ژبۆ بابەت ژ ئارمانجێ نە دەرکەڤیت و نەھێتە خاپاندن ژلایێ ھەڤپەیمانا و ھەڤپەیمانێ ژبۆ وێ چەندێ ژبۆ ب ئاسانی بەرسینکگرتنا ھێزێن دیتر بکەت، ئەڤجا وەکی دبینین چەرخێ 21 دبە چەرخەکێ خویناوی بیت و دیسا ھەول بھێتەدان بۆ گوھۆرینا نەخشەیا سیاسی یا جیھانی و ھەر لایەک بۆ ب ھێزبوونا وەلاتێ خوە کار بکەت و دبیت ئارمانج ئەو بیت کیژ دەولەت بخوازیت دەستێ وی بکەڤیتە سەر چارەنڤیسێ جیھانێ یان پاشەرۆژا جیھانێ بکەڤیتە دەستێ وی دا، ھەکە تەماشەی دیرۆکێ بھێتەکرن، ئەنجامێن شەر  و جەنگ، دبیت دەلیڤا گوھۆرینا نەخشا سیاسی یا جیھانی ژ بەر ئەگەرێن گوھۆرینێن سیاسی و پێشکەفتنا رەوشەنبیریا ناڤخوە یا ھەر وەلاتەکی و گرنگیدان ب ھێزا چەکداری و ھەبوونا ھەڤپەیمانێن زێدە و ھەڤکێشەیا سیاسی یا ئالۆز وە دکەت ئەنجام و پێشبینی بۆ ھەر جەنگەکێ د نەچاڤەرێکری بن و سوپرایز چێدبن د گەشەکرن و پێشڤەچوونا ھند ژ ھێزان دا.