ئه‌ڤرۆنيۆز:
گۆڤاره‌كا فره‌نسى ئاشكراكر كو شۆفێره‌كێ تاكسيێ بۆ ده‌مێ 30 سالان وێنه بۆ نه‌فه‌رێن خوه بێ ئاگه‌هداريا وان دگرتن.
گۆڤارا (سلات) يا فره‌نسى چه‌ندين وێنه ب ره‌نگێن ره‌ش و سپي به‌لاڤكرن كو شۆفێرێ ترومبێله‌كا تاكسى يێ ئه‌مريكى ل گه‌ل نه‌فه‌ران دگرتن ب رێيا كاميرا هه‌لاويستى ل ده‌ف خوديكا ترومبێلێ ل ده‌مێكارێ خوه كو پتر بوو ژ 30 سالان.
وه‌لاتيێ ئه‌مريكى ريان ويدمان وێنه‌گر خودان شيان بوو وگه‌له‌ك وێنه بۆ كه‌سێن ب ناڤوده‌نگ كێشاينه، به‌لێ پشتى بارێ وى يێ ئابوورى به‌ر نه‌باشيێ چووى، نه‌چاربوو وه‌كو شۆفێرێ تاكسيێ ل نيويۆرك كاربكه‌ت، به‌لێ هه‌ر حه‌زا كارێ وێنه‌گرتنێ ل ده‌ف مابوو.
ويدمانى وان 30 سالێن تێدا كارێ شۆفێريێ كرى هژماره‌كا مه‌زن ژ وێنێن نه‌فه‌رێن ل تاكسيا وى سواربووين يێن ل دووڤ خوه هێلاين كو نوكه مه‌زنترين هۆلێن به‌رنياس وان وێنان به‌رچاڤ دكه‌ن، ب تايبه‌تى په‌يمانگه‌ها هونه‌رى ل شيكاگۆ ومۆزه‌خانا برۆكلين.
ئەڤرۆ نیۆز،زنار تۆڤی:
دادگەها فیدرالی یا عێراقێ ماوێ بریاردانێ دەربارەی ریفراندۆما سەربەخۆیا کوردستانێ دیاردکەت.
پێشتر ل رۆژا 2/11/2017، ئیاس سامۆک،پەیڤدارێ دادگەها فیدرالی یا عێراقێ راگەهاند،هەتاکو گوهێ خۆ نەدەنە بوچوونا حوکمەتا هەرێما کوردستانێ،نەشێن بریارێ دەربارەی دستووریبوون و نەبوونا ریفراندۆمێ بدەن.
حوکمەتا عێراقێ ب هێجەتا نەدستووریبوونێ،ل دادگەها فیدرالی یا عێراقێ سکالا ل سەر ریفراندۆمێ تۆمار کریە و داخواز کربوو کو ئەنجامێن وێ ریفراندۆمێ بهێنە هەلوەشاندن.
ئەڤرۆ دوشەمبی 13/11/2017، ئیاس سامۆک د بەیاننامەیەکێدا راگەهاندیە،کو دادگەها فیدرالی یا عێراقێ رۆژا (20/11/2017) بۆ بریاردانێ دەربارەی ریفراندۆما سەربەخۆیا کوردستانێ دیار کریە.
رۆژا 25 ئیلۆنێ 2017 وەلاتیێن باشۆرێ کوردستانێ چووینە سەر سندووقێن دەنگدانێ و زێدەتر ژ %92 یا دەنگدەران دەنگێ خۆ بۆ جۆدابوونا کوردستانێ ژ عێراقێ دایە.
ئه‌ڤرۆنيۆز:
سه‌رۆكێ توركيا ره‌جه‌ب ته‌يب ئه‌ردوگان به‌رى ده‌مه‌كێ كێم هنارتنا هاريكاريێن زێده‌تر بۆ هه‌رێما كوردستانێ ژئه‌گه‌رێ بيڤه‌له‌رزا شه‌ڤا بۆرى راگه‌هاند.
سه‌رۆكێ توركى دداخۆيانيه‌كێ دا بۆ رۆژنامه‌ڤانان به‌رى گه‌شتكرنا خوه بۆ رۆسيا گۆت( مه رێنمايى يێن ده‌ركرين بۆ هنارتنا هه‌موو ده‌سته‌يێن هاوارهاتنێ يێ توركى بۆ هه‌رێما باكوورێ عيراقێ).
ئه‌ردۆگانى گۆت ژى( نوكه 50 بارهه‌لگرێن هاريكاريان يێ ژ سنۆرى ده‌رباز دبن بۆ گه‌هاندنا وان هاريكاريان).
ئه‌ڤرۆنيۆز:
سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ، نێچيرڤان بارزانى، راگه‌هاند، كێشه يا دروستبووى دهنارتنا ده‌رمانان دا ژلايێ به‌غدا ڤه، كو ئه‌و ده‌رمان گه‌له‌ك دپێدڤى نه بۆ هه‌رێما كوردستانێ.
نێچيرڤان بارزانى، ئه‌ڤرۆ دكونفرانسه‌كێ رۆژنامه‌ڤانى دا گۆت( كێمكرنا هناتنا ده‌رمانان دده‌مه‌كى دايه هه‌تاكو نوكه ژى نێزيكى مليۆنه‌ك و500 هزار ئاواره ل هه‌رێما كوردستانێ دژين وب دروستكرنا گێشان دهنارتنا ده‌رمانان دا، دێ كێشه پتر بن).
رۆهنكر ژى( هه‌رێما كوردستانێ مه‌زاختيێن مه‌زن ل ئاواران دكه‌ت كو وان هژمارا ئاكنجيێن هه‌رێمێ ب رێژا 30% يا زێده‌كرى).
نێچيرڤان بارزانى دياركر( نوكه هه‌رێما كوردستانێ پێدڤى ب ده‌رمانان هه‌يه ول ڤى ده‌مى به‌غدا هنارتنا ده‌رمانان بۆ هه‌رێمێ يا كێمكرى وئه‌م يێن دبزاڤێن به‌رده‌وام دا بۆ چاره‌كرنا ڤێ گرفتێ).
ئه‌ڤرۆنيۆز:
شه‌ڤا بۆرى روودانه‌ك لێگدانێ دناڤبه‌را دو ترومبێلان دا ل ناحيا مانگێشكێ روودا و 10 كه‌س برينداربوون.
رێڤه‌به‌ريا هاتنوچوونا دهۆكێ راگه‌هاند، دوهی ب شەڤ ل دەمژمێر (22:30 ) ل سەر جادا ناحیا مانکێشکێ نێزیک گوندێ مه‌جلمەختێ روودانەکا هاتنوچوونێ دناڤبەرا دو ترومبێلان دا روودا ئه‌وژى ترومبێله‌كا بارهه‌لگر ژ جۆرێ كيا 2 ته‌ن وترومبێله‌كا تويۆتا پێك ئاب.
دياركر، ژئه‌نجامێن وێ روودانێ (10کەس) ب سەختی بریندار بوون و هاتنە ڤەگوهاستن بۆ نەخوه‌شخانا تەنگافیا ل باژێرێ دهۆکێ، هه‌روه‌سا زيان ب هه‌ردو ترومبێلان كه‌فتن.
رێڤه‌به‌ريا ناڤبرى ئاماژه دا كو ئەگەرێ روودانێ دزڤریت بۆو نەپێگريێ ب رێنمایێن هاتنوچوونێ و بکارئینانا له‌زاتيێ دهاژووتنێ دا.
ئه‌ڤرۆنيۆز، نه‌وزاد:
سه‌رۆكێ لژنا سۆته‌مه‌نيان ل جڤاتا پارێزگه‌ها دهۆكێ راگه‌هاند، به‌هرا پارێزگه‌ها دهۆكي ژ وێ رێژه‌يا گازا سپى ئه‌وا دێ حوكمه‌تا عيراقێ بۆ هه‌رێمێ هنێريت، 10 مليۆن لترن.
عه‌بدولسه‌مه‌د تێلى سه‌رۆكێ لژنا سۆته‌مه‌نيان ل جڤاتا پارێزگه‌ها دهۆكێ بۆ پاشه‌رۆژ گۆت( ئه‌م پێشبينيێ دكه‌ين به‌هرا پارێزگه‌ها دهۆكێ ژ وێ گازا سپى ئه‌وا به‌غدا دێ بۆ هه‌ريمێ ڤرێكه‌ت 10 مليۆن لتر بن).
ژلايه‌كێ دى ڤه مه‌حسن تاها رێڤه‌به‌رێ سۆته‌مه‌نيان ل دهۆكێ بۆ دوارۆژ گۆت( پارێزگه‌ها دهۆكێ پێدڤى ب 55 مليۆن لترێن گازا سپى هه‌يه وهه‌تا نوكه چو گازا سپى ژ به‌غدا نه‌گه‌هشتيه به‌رده‌ستێن مه كو ل سه‌ر وه‌لاتيان به‌لاڤ بكه‌ين).
ئه‌ڤرۆ نیۆوز، نه‌وزاد هلۆرى:
بیڤه‌له‌رز يان ئه‌رد هه‌ژ، دیارده‌یه‌كا سرۆشتی یه، ب ئه‌گه‌رێن گوهۆرینێن جیۆلۆجی دناڤ ئه‌ردی دا و شكه‌ستنا ئه‌ردی (نهۆمێن ئه‌ردی) و ب تایبه‌ت یێن به‌ری روو دده‌ت. مرۆڤ ب شێوه‌یێ هه‌ژین یان له‌رزینا ئه‌ردی ب ڤێ دیاردێ د حه‌سیێت، ژ بلی وان ئامیرێن زانستی كۆ نها هه‌نه ، ب شێوه‌یه‌كى گشتى بیڤه‌له‌رز ب پیڤه‌را بناڤ رێخته‌ر دهێنه دیاركرن كا هێزا وێ چه‌نده و ب چ پیڤه‌ر بیڤه‌له‌رز یا زیانداره.
نه‌جمه‌دین نێروه‌ى ماموستایێ زانكویا زاخۆ دبه‌رپه‌رێ خۆ ل سه‌ر تۆرا جڤاكى يا فيسبووكى به‌لاڤكريه كو بیڤه‌له‌رز دیارده‌یه‌كا سرۆشتی یه، ب ئه‌گه‌رێن گوهۆرینێن جیۆلۆجی دناڤ ئه‌ردی دا و شكه‌ستنا ئه‌ردی (نهۆمێن ئه‌ردی) و ب تایبه‌ت یێن به‌ری روو دده‌ت و گۆت: ( مرۆڤ ل سه‌ر ئه‌ردى ب شێوه‌یێ هه‌ژین یان له‌رزینا ئه‌ردی ب ڤێ دیاردێ د حه‌سیێت ، ژ بلی وان ئامیرێن زانستی كۆ نها هه‌نه ، و ئه‌گه‌رێن په‌یدابوونا بیڤه‌له‌رزان دزڤریت بو ئه‌گه‌رێ ته‌قینێن گركان (براكین) ، ژ جه چوونا نهۆمێن ئه‌ردی ، و چالاكیێن به‌رده‌وام یێن مرۆڤان و ب تایبه‌ت چێكرنا به‌نداڤێن ئاڤێ و ئینانا ده‌ر یا گاز، ره‌ژی، كومر و …هتد ، هه‌ر بۆ نموونه بیڤه‌له‌رزا (سیتشوان) كۆ ل سالا 2008ێ ل وه‌لاتێ چینێ روودای، كۆ بوویه ئه‌گه‌رێ كۆشتنا 69 هزار كه‌سان. دبێژن ئه‌گه‌رێ سه‌ره‌كی ئاڤاكرنا به‌نداڤا (زیبنجبو) بوو، كۆ ژبه‌ر گرانیا ڤێ ئاڤێ بوویه ئه‌گه‌رێ شكه‌ستنا ئه‌ردی و په‌یدابوونا وێ بیڤه‌له‌رزێ ، و هه‌ر وه‌سا ل باژێرێ (نیوكاسل) یێ ئوستۆرالی، نها دبن روودانا مه‌ترسیا بیڤه‌له‌رزاندایه، ژبه‌ر ئه‌گه‌رێ زۆرا ئینانه‌ده‌را ره‌ژیێ ژبن ئه‌ردی ، دیسان ئه‌ڤ وه‌لاتێن رێژه‌یه‌كا زۆرا نه‌فتێ دئیننه ده‌ر، پتر دكه‌ڤنه دبن مه‌ترسیا روودانا بیڤه‌له‌رزان. ئه‌ڤجا باشتره ب رێكێن زانستی ئه‌ڤ كاره بهێنه كرن و ب تایبه‌ت ل كوردستانێ كۆ ب شێوه‌یه‌كێ بله‌زگازێ دئیننه ده‌ر)
نه‌جمه‌دينى زێده‌تر گۆت: ( پترین كارتێكرنا بیڤه‌له‌رزان ل سه‌ر مرۆڤان دبیت، چ ب شێوه‌یێ گیانی یان مادی، چونكى ل ده‌مه‌كى روو دده‌ت كۆ مرۆڤان زوو ئاگه‌ه لێ نابیت و روودانه‌كا ده‌م كورته ، و ب شێوه‌یه‌كێ گشتی، كارتێكرنا بیڤه‌له‌رزان ل سه‌ر دو جۆران هاتیه دابه‌شكرن ، كارتێكرنا ده‌سپێكی یان سه‌ره‌تایی: كۆ ره‌نگه زیانێن مادی ب تنێ بن. و كارتێكرنا ناڤه‌ندی: كۆ دێ زیانێن مادی و گیانی هه‌بن، ب تایبه‌ت كۆ دێ بیته ئه‌گه‌رێ په‌یدابوونا ئاگر، ئاڤ رابوون، ڤۆلكان، خشین و شه‌قبوونا ئه‌ردی و ….هتد)
ناڤبرى خوياكر كو دابه‌شكرنا بیڤه‌له‌رزان ب گوره‌ی كووراتی یان درێژیان دهێته دیاركرن و گۆت ژى : ( هه‌تا درێژی یان كووراتیا 70 كم روو دده‌ت ، و هه‌تا درێژی یان كووراتیا 70 – 300كم روو دده‌ت ، و هه‌تا درێژی یان كووراتیا 300 – 670كم روو دده‌ت ، و چه‌ند نموونه‌یێن بیڤه‌له‌رزێن وێرانكه‌ر: ، سالا 1556ێ، بیڤه‌له‌رزا شانشی، كۆ بوویه ئه‌گه‌رێ كۆشتنا 800 هزار كه‌سان ، سالا 1755 ل پورتۆگال، كۆ بۆ ئه‌گه‌رێ بلندبوونا پێلێن ده‌ریایی ، و سالا 1960 ل یابانێ، كۆ نزمی و بلندیا كه‌نداڤێ ساجامی بۆ ئه‌گه‌رێ كۆشتنا 200 هزار كه‌سان ، و سالا 1968 و 1970 ل بیرۆ، بۆ ئه‌گه‌رێ كۆشتنا 30 هزار + 35 هزار ، و سالا 1970 و 1999 ل توركیا، بۆ ئه‌گه‌رێ كۆشتنا 50 هزار + 40 هزار كه‌سان ، و ب شێوه‌یه‌كێ گشتی بیڤه‌له‌رز دهێته دابه‌شكرن وه‌كۆ پیڤانا ریخته‌ر ل سه‌ر 12 هژماران).
ل دۆر ده‌مێ په‌یدابوونا بیڤه‌له‌رزان دێ چ كه‌ی،دبێژيت( هه‌كه ل ناڤ ئاڤاهیه‌كێ دا بی باشتر ئه‌وه ئێكسه‌ر ب روونیه خوار لبن تشته‌كێ ره‌ق كۆ زوو نه‌شكێت، یان هه‌ر ل جهێ خۆ ب روونی و زه‌ندێن ده‌ستێن خۆ ب سه‌رێ خۆڤه بنی. ل كوژیه‌كێ ئاڤاهی یان ژۆرێ ب روونی خوار باشتره. ب چو شێوه‌یه‌كێ ب راوه‌ستایی نه‌مینه ، و باشتره خۆ ژ په‌نجه‌ران و هه‌ر تشته‌كێ شویشه و یان بزانی دێ زوو كه‌ڤیت و شكێتن دوور بكه‌ی ، و هه‌كه هات و ل ئاپارتمانه‌كێ دابی، ب چو شێوه‌یه‌كێ ئاسانسوران بكار نه‌ئینی ، و هه‌كه شیایی، زوو هێزا كاره‌بێ و ته‌باخێن غازێ ب ڤه‌مرینه، دا نه‌بیته ئه‌گه‌رێ روودانێن ئاگری ، و هه‌كه هات و بیڤه‌له‌رز ل ده‌مێ نڤستنێ روودا، ل جهێ خۆ نه‌لڤه و هه‌تا ب دوماهیك دهێت ، و ل ده‌مێ بیڤه‌له‌رزێ، ب چو شێوه‌یه‌كێ گه‌له‌ك هاتنوچوونێ نه‌كه و ب تایبه‌تی هه‌كه بزانی نه‌شێی د كێمتر ژ 5 چركه‌یاندا بگه‌هیه ده‌رڤه‌ی وی جهی و پشتی بیڤه‌له‌رزێ، نابیت ب چو شێوه‌یه‌كێ جگاران بكێشی یان ئاگره‌كێ هه‌ل بكه‌ی، و هه‌كه ل ده‌رڤه بی هه‌ر ئێكسه‌ر ل جهێ خۆ راوه‌سته و بزاڤا هاتنوچوونێ نه‌كه و ب تایبه‌ت هه‌كه چ تشت ل ره‌خێن ته نه‌بن ، و ل ره‌خێن ئاڤاهی و عامودێن بلند و هه‌ر تشته‌كێ بزانی دێ كه‌ڤیت دوور بكه‌ڤه. چونكۆ پتریا روودانان ب به‌ركه‌ڤتنا كه‌ره‌سته‌یان خه‌لك دبیته قوربانی ، و هه‌كه ل ترۆمبێلێ دابی پێدڤیه له‌زاتیا ترۆمبێلێ كێم بكه‌ى و ل سه‌رخۆ راوه‌سته ، و ل نێزیك یان دبن ئاڤاهی و هه‌ر تشته‌ك بلند وه‌كۆ عاموده‌یان نه راوه‌سته ، و پشتی بیڤه‌له‌رز ژی د راوه‌ستیت، هه‌ول بده ل سه‌ر خۆ ده‌ست ب هاژۆتنا ترۆمبێلێ بكه‌یه‌ڤه، چونكۆ نه مه‌رجه رێك شه‌ق ببن یان دار و به‌ر كه‌ڤتبنه د رێ دا ، به‌لێ هه‌كه لبن تشته‌كێ ڤه مابی ، ب چو ره‌نگه‌كێ نابیت ئاگری ئێكسه‌ر هه‌ل بكه‌ی ، و هه‌ولا لابرنا به‌ر و ئاخ و هیچ تشته‌كێ نه‌ده، چونكۆ دبیت دوباره هریان روو بده‌ت ، و هه‌ول بده سه‌ر و چاڤێن خۆ ب جلێن خۆ داپۆشی و ئه‌ڤه دبیته هاریكاره‌ك كۆ ته‌نگه‌نه‌فه‌سی بۆ ته چێ نه‌بیت ، گه‌له‌ك بزاڤان نه‌كه، هه‌تا بزانی كۆ خه‌لكه‌ك یێ ب هه‌وارا هه‌وه هاتی و ژنوو دشێی گازی بكه‌ی و بكه‌یه هه‌وار ، ب ره‌نگه‌ك گشتی، دڤێت ب ئارامی سه‌ره‌ده‌ریێ بكه‌ی و نه‌بیه ئه‌گه‌ر بۆ خرابتركرنا ره‌وشێ و ب تایبه‌ت ل نك زارۆ و ژنان )
ئەڤرۆ نیۆز،زنار تۆڤی:
نێچیرڤان بارزانی سەرۆک وەزیرێن هەرێما کوردستانێ ئەڤرۆ دوشەمبی 13.11.2017 د کۆنگرەکێ رۆژنامەڤانیدا ل هەولێرێ راگەهاند،کو ڤێ هەیڤێ و هەیڤا داهاتی ژی مووچێ فەرمانبەران یێ ئامادەیە و دێ هێتە دابەشکرن.
ناڤهاتی دەربارەی ڤەکرنا دەروازەیان ژی گوت:ئەز ل گەل بەرپرسێن ئیرانێ ل سەر خەتێمە و وان بەلێن دایە کو سەرجەم دەروازەیان ڤەکەنەڤە،چونکی ڤەکرنا دەروازەیان د بەرژەوەندیا هەردو لایاندایە.
ئەڤرۆ نیوز، ھلوری:
د بەردەوامیا پرۆژێ چاکسازیێ دا، ل سەر گەندەلیێ دو بەرپرسێن بەرێ یێن حوکمەتا ھەرێما کوردستانێ ھاتنە ده‌سته‌سه‌ركرن.
دڤی واری دا “حاکم ئەحمەد ” سەرۆکێ دەستەیا دەستپاکیا ھەرێما کوردستانێ بۆ روداوو گۆت: (ل سەر دوسه‌یا گەندەلیێ کو سال و نیڤە کار ل سەر دھێتەکرن، دوھی رۆژا ئێکشەمبی ھەردو رێڤەبەرێن بازرگانی و سایلویا ھەولێر ب فەرمانا دادوەری ھاتنە گرتن و نھا ل زیندانا محەتا ھەولێرێ دانە).
زێدەتر گۆت: (ھەتا نھا دیارنینە کو ئەو ھەردو رێڤەبەر دێ ھێنە ئازادکرن یان ژی نە، بەلێ نھا ھەردو د ده‌سته‌سه‌ركرينه).
گرتنا ھەردو بەرپرسێن حوکمەتێ د چارچوڤێ بەرنامێ چاکسازیێ بوویە کو پێشتر سەرۆك بارزانی راگەھاند بوو و ھەتا نھا چەندین بەرپرس ھاتینە گرتن و چەندین ڤەکۆلین ژی کار ل سەر دھێتەکرن.
نيشاندان