ل هه‌ر هه‌رێم ئه‌یه‌له‌ت ئانكۆ ده‌وله‌ته‌ك سیته‌ما برێڤه‌برنا ده‌وله‌تێ و دستوورا بنگه‌هین هه‌یه‌ و ئه‌و ده‌ستوور و سیسته‌م رویێ وه‌لات د وارێن جڤاكى، سیاسى و ئابوورى دا نیشادده‌ت و هه‌ر وه‌لات ئانكۆ هه‌رێمه‌ك ناڤه‌ك ل سیسته‌ما خوه‌ دكه‌ت. ل هه‌رێما كوردستانێ ژى سیسته‌مه‌ك ڤه‌شارتى هه‌یه‌ لێ سیته‌ما هه‌رێمێ بێ ناڤه‌ و تو ب كیژان ئالڤه‌ بكشینى به‌ر ب وى ئالڤه‌ دچیت و مرۆڤ دشێت ناڤێ سیسته‌ما به‌نیشت لێ بكه‌ت، یان ژى سیسته‌ما كێفی. هه‌ر كه‌س دزانیت كو كوردستان ژ چ كاره‌ساتێن مه‌زن جینۆساید و ئه‌نفالان ده‌رباز بوویه‌ و نێزیكى سه‌د ساله‌كى به‌رده‌وام تێكۆشین هاتیه‌ كرن و ب ده‌ه هزاران قوربانى هاتیه‌ دان، ئه‌ڤرۆ مافێ ڤى مله‌تیه‌ كو خوه‌دان ده‌وله‌ت و سیسته‌مه‌كا سه‌ربخوه‌ بیت و ئه‌ركێ برێڤه‌برن كوردستانێیه‌ كۆ ئه‌ڤرۆ د وارێ ژیانێ دا به‌رسڤا خه‌لكێ بده‌ن. سیسته‌ما هه‌رى خراب ژى ژ بێ سیسته‌مى باشتره‌ و ده‌ستوورێ هه‌رى خراب ژ بێ ده‌ستوورى باشتره‌ و حوكمه‌ت و په‌رله‌مانێ هه‌رى خراب ژ بێ حوكمه‌تى و په‌رله‌مانى باشتره‌، ئه‌ڤجا دڤێت رێڤه‌به‌ر و پارتێن كورد بێ مه‌رج بهێنه‌ گه‌ل هه‌ڤ و چاره‌كا گونجاى ژ ره‌وشا نها را په‌یدا بكه‌ن و به‌ریا هه‌ر تشتى خوه‌ ئێك ئالى بكه‌ن و سیسته‌مه‌كا برێڤه‌برنێ بهه‌لبژێرن و چ دبیت بلا ببیت گرێداى سیسته‌مێ بمینن. نها ئه‌م بنێرن ل كوردستانێ ژ جڤاكێ بگره‌ حه‌تا خوه‌ندنگه‌هان ژ په‌رله‌مانێ بگره‌ حه‌تا حوكمه‌تێ، ژ سپۆره‌ بگره‌ حه‌تا په‌یوه‌ندیێن ده‌رڤه‌ ژ بازرگانیێ بگره‌ حه‌تا ماشێ كارمه‌ندان چ تشته‌ك نه‌ دیاره‌ و خشتا كارى شێلییه‌. ئه‌ڤ شێلیبوون وه‌سا دكه‌ت كو هه‌ر ئالیه‌ك ل دووڤ به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ ب وه‌لاتێن ده‌رڤه‌را بكه‌ڤیته‌ د ناڤ په‌یوه‌ندیان را و د ناڤخوه‌ دا دوور ژ سیاسه‌ته‌كا نه‌ته‌وى كار بكه‌ت و گه‌له‌ك هێسان ل گه‌ل داگركه‌ران گۆڤه‌ندێ بگه‌رینیت. یانى مه‌ به‌ریا هه‌رى تشتان ل گه‌ل ده‌ستوور و سیسته‌م پێدڤیه‌ كو ئه‌ڤ سیسته‌م هێلێن خوه‌ یێن سۆر هه‌بن و هێلێن سۆر گه‌ل، وه‌لات و بنه‌مایێن هه‌رێمێ بپارێزیت. نها ئه‌م هه‌رێمه‌كا چاوانن نه‌ دیاره‌، چه‌ند هه‌رێم د ناڤا هه‌رێمه‌كى دا هه‌نه‌ ئه‌و ژى نه‌ دیاره‌ و دیسا د وارێن هه‌والگیرى، ئاسایش، ئارتێش و په‌یوه‌ندیێن ده‌رڤه‌ ڤه‌ ئه‌م چه‌ند پشكن ئه‌و ژى نه‌ دیاره‌. ئه‌و پارچه‌بوونێن د ناڤا هه‌رێمێ دا چ هێلێن سۆر ناهێلن و هه‌ر ئالیه‌ك ئانكۆ هه‌ر هه‌رێمه‌ك د ناڤا هه‌رێمێ دا هێلێن سۆر ل دووڤ به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ دروستكرنه‌ كو دووره‌ ژ به‌رژه‌وه‌ندیێن نه‌ته‌وى و ئه‌ڤ یه‌ك ل هه‌مبه‌ر ئێرشێن ده‌رڤه‌ مه‌ گه‌له‌ك لاواز دكه‌ت و د دپلۆماسیا ده‌رڤه‌ دا چ جددییه‌ت بۆ مه‌ ناهێلیت. ئه‌م دیسا بزڤرن سه‌ر هێلێن سۆر یێن نه‌ته‌وى، به‌لكى ژى بنگه‌ها دانینا سیسته‌مێ دێ ب دیاركرنا هێلێن سۆر بهێته‌ دانین و ب دانینا ده‌ستوورێ ژى سیسته‌مێ برێڤه‌برنێ ده‌ركه‌ڤیته‌ هۆلێ و ئه‌ڤ یه‌ك ناڤێ ده‌وله‌تا مه‌ ئانكۆ هه‌رێما دیار بكه‌ت كا ئه‌م ده‌وله‌ته‌كا كۆمارینه‌، دیمۆكراتیكن، سۆسیالیست یان ئاشیره‌تگه‌رى نه‌. یانى وه‌ك مه‌ ده‌ستپێكێ دیاركر سیسته‌ما هه‌رى خراب ژ بێ سیسته‌مى باشتره‌ و هیچ نه‌بیت دێ ئاوایێ برێڤه‌ برنێ و ده‌ستووره‌كا وێ یا بنگه‌هین هه‌بیت. گه‌له‌ك هه‌رێم هه‌نه‌ به‌ریا بریارا ده‌وله‌تبوونێ بده‌ن بۆ خوه‌ ده‌ستووره‌كا گشتى و سیسته‌مه‌كا برێڤه‌برنێ دیار دكه‌ن و ده‌ما دبه‌ن ده‌وله‌ت هه‌موو بنه‌مایێن وێ یێن سیاسى، ئابوورى، جڤاكى، سه‌رباز، په‌روه‌رده‌هى، ته‌ندورستى ئاماده‌نه‌، وه‌ك نموونه‌ هه‌رێما كاتالۆنیا، هه‌رێما باسك، كۆسۆڤۆ، شانسته‌یله‌ر و سۆدانا باشور و هتد. لێ ئه‌م ژ سالا ١٩٩١ ڤه‌ وه‌ك هه‌رێم حه‌تا وه‌ك ده‌وله‌ته‌ك ب سه‌رێ خوه‌نه‌ لێ ئه‌م ژ بلى دروستكرنا خالێن سه‌رى یێن هه‌رێمبوون و ده‌وله‌تبوونێ ئه‌م ب هه‌موو كاران را مژیلبوونه‌ و بۆ ڤێ یه‌كێ ژى مه‌ د درێژیا ٢٥ سالێن بوورى دا تشته‌كا ل به‌ر ده‌ست نینه‌. ها ته‌مام ئه‌م تێگهیشتن ژ ١٩٩٢ حه‌تا ١٩٩٨ ئه‌م ب شه‌رێ براكوژى ئانكۆ خوه‌كوژى را مژوول بوون. لێ پشتى سالا ٢٠٠٣ ڤه‌ و نه‌مانا رژیما سه‌دام حه‌تا نها ئه‌ڤ ١٣ سالن ب سه‌ر ده‌ربازبوونه‌ و د ناڤا ڤان ١٣ سالان دا ژى دیسا مه‌ تشته‌كى خومالى چێنه‌كریه‌ و د ره‌وشا نها یا كو ئه‌م دبێژن ئه‌مێ ده‌وله‌تا خوه‌ راگه‌هینن ژى تشته‌ك ل به‌ر ده‌ستێ مه‌ نینه‌ كو ئه‌م ل سه‌ر وێ برێڤه‌ بچن. ب سایا سیسته‌ما مه‌ یا به‌نیشت ئانكۆ سیسته‌ما بێ سیسته‌م حه‌تا نها ژى ئه‌م نه‌شێن یه‌ك به‌رهه‌مێن خومالى دروست بكه‌ن و خوه‌ندنا مه‌ حه‌تا نها ژى بێ سه‌روبه‌ره‌ و دو ئیداره‌ى نه‌ ب فه‌رمى بیت ژى به‌رده‌وام دكه‌ت و ئیدارا سوله‌یمانیێ ژى د ناڤا خوه‌ دا بوویه‌ دو ئیدارێن دى و هێشتا هزرا عیراقیبوون زاله‌، ئه‌ڤجا ب ڤى حالێ خوه‌ گه‌لۆ دێ كى پشته‌ڤانى ل ده‌وله‌تبوونا مه‌ بكه‌ت؟ گه‌لۆ حه‌تا نها ژى د په‌یوه‌ندیێن ده‌رڤه‌ دا بنه‌ما سیاسه‌تا مه‌ چیه‌ كى دزانیت؟ ها هه‌كه‌ هزرا مه‌ ئه‌و بیت كۆ ده‌وله‌تا هه‌رى خراب ژى ژ بێ ده‌وله‌تبونێ باشتره‌ وێ ده‌مێ ئه‌و تشته‌كى دییه‌ و حسابه‌كا دییه‌. د قۆناغا نها دا ده‌ستپێكرنا دیالۆگان ل گه‌ل هه‌موو پارت و ئالیێن سیاسى ژ ئالیێ پارتا دیمۆكراتا كوردستانێ ڤه‌ پێنگاڤه‌كا گه‌له‌ك ئه‌ره‌نیه‌ و ئه‌نجاما باش یا ڤان هه‌ڤدیتنان دێ باندۆره‌كا گه‌له‌ك باش ل پاشه‌رۆژا هه‌رێما كوردستانێ ژى بكه‌ت. وه‌سا كو دێ مه‌ ل به‌رچاڤێن جیهانا ده‌رڤه‌ به‌رزتر بكه‌ت و هنده‌كى دى داخوازێن مه‌ ب رژدى وه‌ربگرن.

مه‌ چه‌ند حزب ل كوردستانێ هه‌نه‌ ژ حزبا بچووك هه‌تا یا مه‌زن؟ باشه‌ ئه‌ڤه‌ چه‌ند ساله‌ چ بۆ ملله‌تێ خوه‌ كریه‌ به‌س بۆ خوه‌ یا كری ـ وه‌ك حزب ـ كیه‌ ڤان قیرانا دورستد كه‌ت؟ حزبا كێ یه‌ تێكدانێ ل ناڤ وه‌لاتی دكه‌ت؟ حزبه‌، كێیه‌ عه‌شیره‌ت و گوندێ لێك دئێخیت؟ حزبه‌، كیه‌ فه‌رق و جوداهیێ د ناڤبه‌را به‌هدینانى و سۆرانی دا په‌یدا دكه‌ت؟ حزبه‌، كیه‌ حه‌قێ ڤی ملله‌تی دخۆت؟ هه‌ر حزبه‌، مه‌ وه‌ك كوردان نه‌فتا هه‌ى..پا به‌لێ مه‌ گۆمرك هه‌نه‌، به‌لێ مه‌ ده‌فته‌ر هه‌نه‌ و ب بلۆكان دئاخڤین، باشه‌ كێ ئه‌ڤ قه‌یرانه‌ دورستكرینه‌؟ كا كه‌هره‌با دورست؟ كا پانزینا دورست؟ كا مووچێن خه‌لكی؟ كا حه‌قێ جۆتیاری؟ كا دامه‌زراندنا گه‌نجی یێ خودان باوه‌رنامه‌؟ كا حه‌قێ قوتابی؟ كا حه‌قێ گه‌نجێن مه‌؟ كا حه‌قێ ڤان فه‌قیر و هه‌ژار و خانه‌نیشینان و كا یێ په‌ككه‌فتیان؟ ئه‌ڤه‌ هه‌می كانێ؟ و كێ وه‌كریه‌ هه‌می حێزبان.. باوه‌ركه‌ن حزبێن مه‌ به‌س بۆ هێندێ دزیره‌كن وه‌كو دو حزب ده‌ستێ خوه‌ بكه‌نه‌ تێكدا، حزبا دی دێ رابیت ڤیدیۆیێن وان به‌لاڤه‌ كه‌ت و بێژیت ئه‌ڤ به‌لگه‌یه‌ بۆ هنگۆ چاوا ئه‌و حزب غه‌درێ ل هنگۆ دكه‌ن، گه‌لی خه‌لكی؟ بۆچی به‌ری هینگی هوون وان به‌لگه‌یان نا ئینه‌ ده‌رێ بۆ خه‌لكی بۆچى؟. لێ مخابن كوردستان به‌س بۆ حزبان یا مایی، نه‌ك بۆ خه‌لكی ئانكو ملله‌تی ئه‌و شۆره‌ش و خزمه‌ت و خه‌بات هه‌می د ئاڤێ دا چوو، كوردینیا به‌رێ نه‌مایه‌ نها هه‌موو یا بوویه‌ بارزگانى، خۆلی ب سه‌رێ فه‌قیر و هه‌ژارا وه‌ربوو، كی مفاداره‌؟ حزب و به‌رپرسێن مه‌ و گه‌نده‌ل و مه‌لاقێن مه‌، گه‌له‌ك جاران دێ خه‌لكی مژوول كه‌ن، بۆ نموونه‌ ریفڕاندومێ ئان ژی سایكس پیكۆت یان ژی مادێ 140 به‌س دا خه‌لك نه‌ رابیته‌ سه‌رخوه‌ و ل مافێ خوه‌ نه‌گه‌ریێت و ژ ره‌خه‌كی ڤه‌ ئه‌و یێ لێدده‌ن، ریكلاما حزبێن خوه‌ دكه‌ن. مخابن و دێ هه‌ر بێژێم مخابن كوردستان كه‌تیه‌ ده‌ستێن ڤان حزبان، چ سه‌ركردێن مه‌ وه‌نه‌كریه‌ نه‌ مه‌لا مسته‌فا بارزانی و نه‌ سه‌ركردێن به‌رێ، ئه‌وی بۆ حزب و پارا نه‌كریه‌، نه‌خێر بۆ ملله‌تی كریه‌، به‌س پا دێ هه‌ر بێژێم و من یا گۆتی كه‌سێ جهێ مه‌لا مسته‌فا بارزانی و یێن به‌ری وی ژی نه‌گرتیه‌، كو خزمه‌تا دورست بۆ وه‌لاتی و ملله‌تی بكه‌ت، هیڤیدارین گه‌لی حزبێن كوردستانێ هوون ب ناڤێ ملله‌تی ئاڤا بكه‌ن و ده‌رڤه‌یێ وه‌لاتی و حزبان بدانه‌ ره‌خه‌كی، لێ ل خه‌لكێ خوه‌ بزڤرن چونكو دێ شكه‌ستنێ ئینن و هنگۆ شكه‌ستن ئینا ژی.