ئەڤرۆ نیوز،زنار تۆڤی:
ئەڤرۆ رۆژا سێشەمبی پیترۆ کراسۆ سەرۆکێ ئەنجومەنێ پیرێن ئیتالیا گەهشتە هەرێما کوردستانێ و بریارە ناڤهاتی دگەل بەرپرسێن بلند یێن حوکمەتا هەرێما کوردستانێ کومبیت و د هەمان دەمدا بریارە ئەڤرۆ ب بەرهەڤبوونا سەرۆکێ حوکمەتا هەرێما کوردستانێ نێچیرڤان بارزانی و چەندین بەرپرسێن بلند یێن حوکمەتا هەرێمێ ب رەنگەکێ فەرمی کۆنسلخانەیا ئیتالیا ل هەرێما کوردستانێ بهێتە ڤەکرن.
ئاكرێ ، بێوارحسێن زێبارى :
هونه‌رمه‌ند رێناس ئاكره‌یى ددیداره‌كا كورت دا بۆ ئه‌ڤرۆ نیوز دیاركر كو ئه‌و كار نها د دروست كرنا كلیبه‌كێ دا دكه‌ت كو ل سه‌ر هه‌ر پارچێن كوردستانێ یه و ب دووماهیك هاتیه كو ئه‌ڤ كلیپه ژى جوداهیه‌ك هه‌یه دگه‌ل كارێن وى یێن به‌رێ .
ناڤبرى گوت ژى كۆ د ڤان رۆژاندا ئه‌ڤ كلیبه دێ هێته به‌لاڤكرن و كو هوزان ژى یا هوزانڤان بورهان زێباریه و ئاواز ژى یا وى ب خوه‌یه و كارێ موزیكى ژى نوبه‌ردار ئیبراهیم بۆ كریه.
ئه‌ڤرۆنیۆز، ئه‌یاد به‌رواری
شانده‌كێ پارتیا كاركه‌رێن كوردستانێ (په‌كه‌كه) ژ چیایێ قندیلی ل هه‌رێما كوردستانێ ل چه‌ند رۆژێن بۆری سه‌ره‌دانا به‌غدا كر.
ئه‌و شاندێ په‌كه‌كێ ل دووڤ ژێده‌ره‌كێ ئاگه‌هدار بۆ (شه‌فه‌ق نیۆز) دیاركری، ل گه‌ل هنده‌ك به‌رپرسێن حوكمه‌تا عیراقی كۆمببو.
وی ژێده‌ری خویاكر ژی ئه‌و سه‌ره‌دان بۆ ب هێزكرنا په‌یوه‌ندیێن په‌كه‌كێ و حوكمه‌تا عیراقێ بوو ب تایبه‌تی پشتی وێ ئاریشا ل ڤێ دووماهیێ د ناڤبه‌را به‌غدا و ئه‌نقه‌ره دا په‌یدابووی ژ ئه‌گه‌رێ به‌لاڤكرنا هێزێن توركی دناڤ ئاخا عیراقێ دا.
وی ژێده‌ری ئاشكراكر كو حوكمه‌تا عیراقێ دێ په‌كه‌كێ وه‌كو كارته‌كا فشارێ ل سه‌ر توركیا بكارئینیت، گوت ژی” به‌غدا ل به‌ره چه‌كی بۆ په‌كه‌كێ بهنێریت”.
ئه‌ڤرۆنیۆز، هه‌رهین محه‌مه‌د:
رێڤه‌به‌ریا گشتى و ئه‌وقاف و كارو بارێن ئاینى ل پارێزگه‌ها دهۆكێ رێڤه‌به‌ریا گشتى یا ره‌وشه‌نبیرى و هونه‌رى دهۆكێ ل ژێرچاڤدێریا فه‌رهاد ئه‌مین پارێزگه‌رێ دهۆكێ دێ رابن ب گێرانا چه‌ند ئاهه‌نگان ب هه‌لكه‌فتنا رۆژا ژدایك بوونا سه‌روه‌رێ پێغه‌مبه‌ران (محه‌مه‌د) سلاڤ ل سه‌ربن.
سه‌میان عه‌بدولخالق سه‌عدى، رێڤه‌به‌رێ گشتى ئه‌وقاف و كارو بارێن ئاینى ل پارێزگه‌ها دهۆكێ بۆ مالپه‌رى َئه‌ڤرۆ نیوز ئاشكه‌راكر ئاهه‌نگێن هه‌لكه‌فتنا رۆژا ژدایك بوونا پێغه‌مه‌رى دێ بۆ ماوێ سێ رۆژان به‌رده‌وام بن و هه‌رقه‌زایه‌كێ دێ ده‌ه ئاهه‌نگ هێنه گێران و گۆتار هێنه خاندن و ئه‌و ئاهه‌نگه دێ بۆ ماوێ حه‌فتیه‌كێ د به‌رده‌وام بن
رێڤه‌به‌رێ گشتى ئه‌وقاف و كارو بارێن ئاینى زێده‌تر ژى گۆت: ئه‌ڤ ئاهه‌نگه دێ هێنه گێران ب هه‌ڤكارى دگه‌ل رێڤه‌به‌ریا گشتى یا ره‌وشه‌نبیرى و هونه‌رى و رێڤه‌به‌ریا گشتى یا ئه‌وقاف وكارۆبارێن ئاینى و ئه‌ڤه بۆ ئێكه‌م جاره ده‌زگه‌هێن ره‌وشه‌نبیرى پێ رادبن له‌ورا ب رۆژه‌كێ ئاهه‌نگه‌ك هاته گێران به‌رى هه‌لكه‌فتنا رۆژا ژدایك بوونا پێغه‌مبه‌رى و ل هه‌رحه‌فت قه‌زاێن پارێزگه‌ها دهۆكێ ل دانێ سپێدێ و دو ئاهه‌نگ هه‌نه و و ل ئێڤارى هه‌رپێنچ قه‌زایێن دن ژى ب فه‌رمى ئاهه‌نگ دێ هێنه گێران هه‌روه‌سان ل رۆژا پێنچ شه‌مبى ب هه‌ڤكارى دگه‌ل رێڤه‌به‌ریا ئه‌وقافا قه‌زا زاخو ورێڤه‌به‌ریا ره‌وشه‌نبیرى دێ ئاهه‌نگه‌كا دى ل زاخو هێته گێران و گۆت: ئه‌و هه‌ر ده‌ه ئاهه‌نگێن ل قه‌زایان دهێنه كرن فه‌رمى نابن و ماموستا یێن ئاینى دى َبه‌حسێ ژیان نا ما پێغه‌مبه‌رى كه‌ت.
ئه‌ڤرۆنیۆز، ئه‌یاد به‌رواری
ل دووڤ ڤه‌كۆلینه‌كا ئه‌مریكی كو ل ڤێ دووماهیێ به‌لاڤبووی، ڕێكخستیا ده‌وله‌تا ئیسلامی (داعش) یا تیرۆرستی 14% ژ وان ده‌ڤه‌رێن ل سالا 2015 ێ كونترۆل كرین یێن ژده‌ستداین، دیسا ئه‌و ئه‌ردێ كوردێن سووریێ كونترۆلكری سێ جاركی یێ زێده‌بووی.
ئه‌و ڤه‌كۆلینا ژلایێ ئه‌نستیتیۆتا (ئای ئیتش ئێس جینز) یا ڤه‌كۆلینان ل ئه‌مریكا دیاردكه‌ت كو زیانێن داعشێ ل سالا 2015 ێ، ژده‌ستدانا باژێركێ (گرێ سپیێ) بوو ل سه‌ر سنۆرێ سووریێ ل گه‌ل توركیا و باژێرێ (تكریت) و پارزینگه‌ها (بێجی) ل عیراقێ.
ئاماژه دا ژی كو ژ زیانێن هه‌ره مه‌زن یێن داعشێ ل سالا 2015 ێ، ژده‌ستدانا باژیرێ شنگالێ وپشكه‌ك ژ ڕێیا بله‌ز د ناڤبه‌را باژێرێ ره‌قه یێ سووری (پایته‌ختا داعشێ) و باژێرێ مووسلێ ل عیراقێ و ئه‌ڤ چه‌نده بوویه ئه‌گه‌رێ وێ چه‌ندێ كو ڕێیێن هاتنوچوونێ بۆ داعشێ ب زه‌حمه‌تتر لێ بهێن.
كولۆمب ستراك، شرۆڤه‌كارێ كاروبارێن رۆژهه‌لاتا ناڤین ل وێ ئه‌نستتیۆتێ گوت” كارتێكرنه‌كا دراڤی یا نه‌رێنی ل داعشێ یا بووی ژ ئه‌گه‌رێ ژده‌ستدانا ده‌رگه‌هێ گرێ سپیێ یێ سنۆری، به‌ری چڕكرنا هێرشێن ئه‌سمانی ل سه‌ر ده‌ڤه‌رێن به‌رهه‌مئینانا په‌ترۆلێ یێن داعشێ.
ل دووڤ وێ ڤه‌كۆلینا ئه‌مریكی، ئه‌و ئه‌ردێ داعشێ كونترۆل ل سه‌ر هه‌ی، ب رێژه‌یا 12800 كیلۆمه‌تران یێ كێمبووی و یێ گه‌هشتیه 78 هزار كیلۆمه‌ترێن چار گوشه‌یی د ناڤبه‌را ده‌ستپێكا سالا 2015 ێ و هه‌تا 14 ڤێ مه‌هێ.
به‌لێ داعشێ هنده‌ك ده‌ستكه‌فت ژی هه‌بوون ل سالا 2015 ێ، ئه‌وژی كونترۆلكرنا باژێرێ ته‌دمور یێ دیرۆكی یێ سووری و باژێرێ ره‌مادی سه‌نته‌رێ پارێزگه‌ها ئه‌نبار مه‌زنترین پارێزگه‌ها عیراقێ.
خویاكر ژی، مه‌زنترین زیاندار ژ شه‌ڕی، حوكمه‌تا سووریێ بوو ئه‌وا 16% ژ ئه‌ردی ژده‌ستدای و تنێ 30 هزار كیلۆمه‌تر یێن دبن كونترۆلا وێ ماین كو دبیته هندی نیڤا ئه‌ردێ داعشێ كونترۆلكری.
ئه‌ڤرۆنیۆز، ئه‌یاد به‌رواری
پشتی وه‌رگرتنا وێ بۆ ناسناڤێ شاه جوانا عیراقێ بۆ سالا 2015 ێ، ڕێكخستیا ده‌وله‌تا ئیسلامی (داعش) یا تیرۆرستی گه‌ف ل (شه‌یما قاسم) كرن ب ده‌سته‌سه‌ركرنێ چ نوكه یان ده‌مه‌كێ دی.
ئه‌و گه‌فه ب ڕێیا په‌یوه‌ندیه‌كا ته‌له‌فۆنی ژ كه‌سه‌كێ نه‌نیاس گه‌هشته شه‌یما قاسم و داخواز ژێ كر بگه‌هیته ڕێزێن داعشێ، هه‌كه نه دێ هێته سه‌بی (ده‌سته‌سه‌ركرن) چ نوكه و چ ل ده‌مه‌كێ دی.
سایتێ (روسیا الیوم) به‌لاڤكر، كو هنده‌ك ژێده‌رێن لژنا داڤانیا عیراقی، وێ په‌یوه‌ندیا ته‌له‌فۆنی چو كارتێكرن ل شه‌یمایێ نه‌كریه.
شه‌یما قاسم یا 20 سالی، كو ژ پارێزگه‌ها كه‌ركووكێ یه، ل رۆژا 19 ڤێ مه‌هێ ب ناسناڤێ شاه جوانا عیراقێ هاتبوو خه‌لاتكرن ل به‌ریكانه‌كا بۆ جارا ئێكێ ل عیراقێ دهێته كرن ل دووڤ سالۆخه‌تێن جیهانی پشتی دابڕینه‌كا درێژ بۆ ده‌مێ 40 سالان.
ئەڤرۆ نیوز:
لێکولەرەکێ دادوەری ل دادگەھا ئامێدیێ راگەھاند، کو کەسەکی ھەردوو ھەڤژینێن خوە ب زارۆیێن خوەڤە ھێلان ژبەر رەوشا وی یا ئابووری یا لاواز کو نەدشیا مەزاختنێ ل ھەردوو خێزانان بکەت، گۆتژی ئەڤە سێ ھەتا چار جارا دادگەھێ داخازا نەفەقا زارۆییان ژێ کر دبێژیت من نینە، ئانکو دو خێزان ژبەرکچوون ژبەر رەوشا ئابوری یا ئالوز.
لێکولەرێ دادوەری فەتاح عەبدی فەتاح ل دادگەھا لێکۆلینا قەزا ئامێدیێ تایبەت بۆ رۆژناما ئەڤرۆ دیارکر کو کەسەکی حەزژێ کچەکێ دکر و گۆت: ھندەک کاودانێن ئابووری یێن نەباش ب سەردا ھاتن نەشیا بۆ خوە بخوازیت چوو خێزان ل گەل ژنەکا دیتر پێکئینا بێ دلێ وی ئانکو بێ کو حەزژێ بکەت، گۆتژی سالەک ب سەر ھەڤژینییا وان ڤەچوو خودێ زارۆیەک دایێ، پشتی ھینگێ چوو بۆ خوە ئەڤیندارا خوە یا ئێکێ ئینا بێ کو ھەڤژینا وی یا ئێکێ بزانیت، قەستا دادگەھەکا دیتر کر و مارکر، پشتی کو نێزیکی سالەکێ ب سەر ھەڤژینیا وان ژی چووی خودێ زارۆیەک دا وێ ژی، پاشان رەوشا وی یا ئابووری گەلەک لاواز بۆ و نەشیا ھەردوو خێزانا ب رێڤەبەت و مەزاختنێ لێ بکەت. فەتاحی دیارکر ژی کو ھەڤژینا خوە یا دویێ ئەڤا ژ سەری حەزژێ دکر ھێلا، ھەڤژینا وی یا ئێکێ پێ حەسیا و قەستا دادگەھا ئامێدیێ کر و شکایەت لێ کر و گۆتی ئەزا ھێلایمە ب تنێ و من زارۆیەک ھەیە و مەزاختنێ لمن ناکەت و ئەز نەشێم ب زڤرمە مالا بابێ خوە ژی من ناحەوینن چونکو من یا شووکری خلاس.
زێدەتر گۆت: ژنا ئێکێ دبێژیت من ئەڤ مرۆڤە نەڤێت من دڤێت ژێ خلاس بم و نەفەقا زارۆیێ خوە بدەت، ئانکو ژنێ داوا جوودابونێ ژ زەلامی دکر داکو بشێت ب رەنگەکی َدیتر ژیانا خوە بەتە سەری و زەلام ژی نەچارە دێ بەردەت، گۆتژی ئەڤە دو سێ جارا دادگەھێ ئەڤ کەسە داخوازکر بھێت نەفەقا کچا خوە بدەت نادەت چونکو نینە کاودانێن وی یێن ئابوری ئێکجار بەرتەنگ بووینە، ژنک و زارۆیێ خوە ژی د خانیەکێ کرێ ڤەنە و ب ھیڤیا ھاریکاریێن خەلکی ڤەیە ھەتا بۆ خوە رێیەکێ دبینیت، ل دووماھیێ لێکولەرێ دادوەری ئاماژەدا وێ چەندێ کو ئەگەرێ سەرەکی یێ ڤێ کێشێ لایەنێ ئابووریە ھیچ ئاریشەکا دیتر دناڤبەرا ڤان ھەردو خێزانادا نەبوو ئانکو ھەردوو خێزان ژبەرکچوون ژبەر رەوشا ئابوری یا ئالوز.
ئەڤرۆ نیوز:
سەرۆکێ جڤاتا پارێزگەھا نەینەوا راگەھاند، دو بەرنامە بۆ ڤەگەراندنا ئاواران بۆ سەر مال و مولکێن وان یێن ھاتینە دانان و جڤاتا پارێزگەھا نەینەوا بریارا راگرتنا کۆمبوونێن خوە دا، ھەتا وی دەمێ بەغدا بوودجەیا نەینەوا دمەزێخیت و گۆت: ھەکە وەکو پێدڤی بودجەیا نەینەوا نەدەن، دێ جڤاتا پارێزگەھا نەینەوا سکالایێ ل دادگەھا فیدرالی و نەتەوەیێن ئێگگرتی ل سەر بەغدا تۆمارکەت.
بشار کیکی سەرۆکێ جڤاتا پارێزگەھا نەینەوا بۆ ئەڤرۆ دیار کر، ئەڤە زێدەتر ژ سالەکێ یە ئەم ھەولددەین مستەحەقاتێن پارێزگەھا نەینەوا بدەست خوەڤە بینین، لێ ھەتا نوکە بەغدا چو نەدایە جڤاتێ، لەورا ژی جڤاتا پارێزگەھا نەینەوا بریارا راگرتنا کۆمبوونێن خوە دا ھەتا بەغدا بوودجەیێ دمەزێخیت، ھەکە بەغدا بوودجەیا مە وەکو پێدڤی نەمەزێخیت، دێ سکالایێ ل سەر بەغدا تۆمارکەین، چونکو 13 یەکێن ئیداری یێن پارێزگەھا نەینەوا دبن کونترولا ھێزێن پێشمەرگەی دانە و ھەتا نوکە چار کۆمبوون مە ل گەل سەرۆکێ ئەنجومەنێ وەزیران یێن کرین، لێ چو نەکەڤتیە بەر دەستێ مە.
ناڤبری ئەو ژی خۆیاکر، ب رێژا 40% ژ ئاخا پارێزگەھا نەینەوا یا رزگارکریە و پێدڤی ب ئاڤەدانی و خزمەتگوزاریان ھەیە، وەکو ئاڤ و کارەب و جادە و ساخلەمی، ھەتا ئاوارە ژی بشێن ڤەگەرنە سەر مال و مولکێن خوە و گۆت: بودجەیا ئەڤ سالە یا نەینەوا 372 ملیار دینارن، ھەتا نوکە بەغدا نە مەزاختینە، ب تنێ رازەمەندی بۆ مەزاختنا 10 ملیار دیناران یێن ھاتینە کرن، ئەو ژی بێگومان گەلەک یا کێمە و عیراق بەھانەیا نە رزگارکرنا نەینەوا و بارودوخێ ئابۆری یێ عیراقێ یە و بودجەیا نەینەوا ژی نامەزێخیت..
ناڤبری خۆیا ژی کر، ھەکە بەغدا بوودجەیا 2015 یا نەینەوا بدەت، دێ شێین پشکداریەکا باش د ئاڤاکرنا دەڤەرێن رزگارکری دا کەین، ھەر چەندە دەڤەرێن رزگارکری ھەموو یێن ھاتینە وێرانکرن و خرابکرن و مە پشت بەستن یا کریە سەر رێکخراوان ل دووڤ ئەو شیانێن کێم یێ بەردەست ئەم ھەولددەن خزمەتگوزاریا دروست بکەین.
سەرۆکێ جڤاتا پارێزگەھا نەینەوا دیار کر، پێدڤیە ئەم ھەولبدەین شنگالەکا نوو بھێتە ئاڤاکرن، چونکو شنگال ب رێژا 85% یا ھاتیە وێرانکرن و خرابکرن و ھەموو قوتابخانە و بنگەھێن ساخلەمیێ و دام و دەزگەھێن حکومی یێن ھاتینە خرابکرن و پەقاندن و ھەموو ژی پێدڤی ب نووژەنکرنێ و ئاڤاکرنێ و ئامیرێن نوو ھەنە.
کیکی ئاشکرا کر، بۆ ڤەگەراندنا ئاواران بۆ سەر مال و مولکێن وان دو بەرنامە یێن ھاتینە دانان، ئەو ژی بەرنامێ ئیداری و خزمەتگوزاری، دا ئەم بشێین بێژینە خەلکێ خوە ڤەگەرن و خزمەتگوزاری ھەموو د دابینکرینە و لایەنێ کۆمەلایەتی ژێ بەرنامە بۆ ھاتیە دانان ل گەل سەرۆک ھۆز و ریھسپیان بۆ ڤەگەراندنا ئاواران، چونکو ھەر چەوا بیت ڤەگەراندنا خەلکێ بۆ سەر مال و مولکێن وان خوشتر ژ وی ژیانا د بن خێڤەتان دا دھێتە ب رێڤەبرن.
بشار کیکی سەرۆکێ جڤاتا پارێزگەھا نەینەوا خۆیا کر، ب دیتنا مە پاراستنا نێڤدەولی یا ھەی ل سەر روویی ئەردی و پێشمەرگەە ب خوە پاراستنا دەولی دکەت، نوکە ھەموو وەلاتێن جیھانێ دانپێدانێ ب وێ چەندێ دکەن و دبێژن پێشمەرگەە یێ ژ پێش مەڤە شەرێ تیرورستان دکەن و باشترین پاراستنا نێڤدەولەتی ئەوە چەکێ باشتر بۆ پێشمەرگەی بھێتە دابینکرن.
ئەڤرۆ نیوز:
وەزیرێ پەترۆلا عیراقێ راگەھاند، ئەو چاڤەرێی ھاتنا شاندێ کوردی دکەن بۆ بەغدا و حوکمەتا عیراقێ یا رژدە کو رێککەفتنا خوەیا پەترۆلێ دگەل ھەرێما کوردستانێ بجە بینیت.
عادل عەبدولمەھدی وەزیرێ پەترۆلا عیراقێ، د کۆمبوونا وەلاتێن عەرەبی یێن بەرھەمئینەرێن پەترۆلێ دا گۆتی “ئەم رژدین کو ل دۆر پرسا داھات و پەترۆلێ دگەل ھەرێما کوردستانێ بگەھینە رێککەفتنەکا نوو، لێ ب مەرجەکی کو ھەرێم پەترۆلا خوە رادەستی سۆمۆ بکەت، وی دەمی ئەم ژی دێ ھەڤدە ژ سەدێ یا پشکا ھەرێمێ ھنێرین”.
عادل عەبدولمەھدی وەزیرێ پەترۆلا عیراقێ گۆت ژی “پشکا ھەرێمێ دگەل رێککەفتنا بەری نھا یا ھەردو ئالیان، د بودجا سالا بھێت ژی دا ھاتیە بجھکرن و ئەو چاڤەرێی ھاتنا شاندێ کوردی دکەن بۆ بەغدا.
نيشاندان