ئەڤرۆ نیوز:
ئەندامەکا پەرلەمانێ عیراقێ راگەھاند، سالانە ل گۆرەی بودجا 17% یا ھەرێما کوردستانێ د یەدەکا بانکا ناڤەندی دا زێر ژی تێدایە و بۆ ھەرێما کوردستانێ دھێتە رەوانەکرن، بەلێ بانکا ناڤەندی وی زێری نادەت و دەست ب سەرداگرتیە و رێگرە بەرامبەر ھاتنا بەھرا ھەرێما کوردستانێ ژ زێری. سەرۆکێ سەندیکا زێرنگران لقێ دھۆک بۆ ئەڤرۆ راگەھاند کو فرۆتنا زێری ژ لایێ زێرنگران ڤە ل پارێزگەھا دھۆکێ سەدێ 80 ل کێمیێ دایە. رێڤەبەرێ کۆنترۆلا جۆری ل ھەرێما کوردستانێ ژی راگەھاند، د ماوەیێ دو سالێن بۆری دا ھاوردەکرنا زێری ب رێژا 50% ھاتیە خوار.
نەجیبا نەجیب، ئەنداما لیژنا دارایی ل پەرلەمانێ عیراقێ بۆ ئەڤرۆ دیار کر، سەرەرای تێکچوونا باردوخێ ئابووری ل ھەرێما کوردستانێ، ھێشتا عیراق رازی نەبوویە پشکا ھەرێما کوردستانێ ژ بۆدجێ 17% ب مەزێخیت، ل گەل ھندێ ژی د ناڤ وێ بودجێ دا بەھرا ھەرێما کوردستانێ ژ زێری کو سالانە نێزیکی 15 تەنێن زێری نە ژ لایێ بانکا ناڤەندی ڤە ھاتینە دەستەسەرکرن و رێ نادەن بۆ ھەرێما کوردستانێ بھێتە رەوانەکرن و گۆت: یەدەکێ زێرێ بانکا ناڤەندیا عیراقێ نێزیکی 90 تەنێن زێری نە و ژ ڤێ رێژێ 15 تەن بەھرا ھەرێمێ نە و ئەو ژی ناھێتە فرێکرن.
ناڤبریێ ئاماژە دا وێ چەندێ، زێرێ یەدەک بۆ ھەرێما کوردستانێ چەکەکێ ئابووری یێ گرنگە، بەلێ بەغدا دەست ب سەردا گرتیە و گۆت: ھەکە ئەڤ زێری بگەھیتە ھەرێما کوردستانێ و بفرۆشن، دێ بەشەکێ قەیرانا دارایی ل سەر ھەرێما کوردستانێ سڤکتر لێ کەت.
مەردان حەسەن محەمەد، خودانێ زێرنگریا دەرار ل بازارێ دھۆکێ بۆ ئەڤرۆ دیار کر، فرۆتنا زێری ژ لایێ زێرنگران ڤە ناھێتە بەرواوردکرن ل گەل بەری نھا و ب رێژەکا مەزن کێمتر لێ ھاتیە و گۆت: فرۆتنا زێری ژ لایێ وەلاتیان ڤە گەلەک پتر ژ کرینێ، ب تایبەت خەلکێ پێدڤی ب پارەی ھەی و ئاواران کو ھەردەمێ پێدڤی بوون زێرێ خوە دفرۆشن.
شێخ عەبدولسەلام، سەرۆکێ سەندیکا زێرنگران لقێ دھۆک بۆ ئەڤرۆ دیار کر، کارێ بازرگانێن زێری ل پارێزگەھا دھۆکێ سەدێ 80 کێمتر لێ ھاتیە و فرۆتنا وێ ژ لایێ خەلکی ڤە گەلەک پتر لێ ھاتیە ژ کرینێ و گۆت ژی: قەیرانا دارایی کارتێکرنەکا مەزن ل سەر کرین و فرۆتنا زێری کریە و رەوشا وێ گەلەک بێسەروبەر کریە.
بەکر عەزیز، رێڤەبەرێ کۆنترۆلا جۆری ل ھەرێما کوردستانێ راگەھاند، ژ بەر تێکچوونا رەوشا ئابووری و شەرێ داعش، ھاوردەکرنا زێری ژ وەلاتێن دەرڤە بۆ ناڤ باژاروکێن ھەرێما کوردستانێ ب رێژا 50% دابەزیە و گۆت: د ماوێ سالا 2015 دا نێزیکی 55 تەنێن زێری ژ لایێ بازرگانێن ھەرێما کوردستانێ ڤە ھاتینە ھاوردەکرن، ئەڤە د دەمەکی دایە کو ل سالا 2014 نێزیکی 67 تەنێن زێری ھاتبوونە ھاوردەکرن و ھاتینە د ناڤ ھەرێما کوردستانێ دا و ل سالا 2013 پتر ژ 114 تەنێن زێری بۆ ھەرێما کوردستانێ ھاتبوونە ھاوردەکرن.
خویاژی کر، ھاوردەکرنا زێری ب رێیا ھەردو فرۆکخانێن ھەولێر و سلێمانیێ دھێتە ھاوردەکرن و ل رێڤەبەریا وان دھێنە تومارکرن و پاشی دکەڤنە د ناڤ بازاری دا و گۆت: بەری نھا زێر ژ ھەرێما کوردستانێ بۆ ھەموو پارێزگەھێن عیراقێ دھاتە رەوانەکرن، بەلێ نھا ژ بەر تێکچوونا رەوشا عیراقێ و برینا رێ دناڤبەرا عیراق و ھەرێما دا ژ سنوورێ مووسل، چوونا زێری بۆ عیراقێ و پارێزگەھێن وێ دھاتە ھنارتن و ژ بەر ھندێ ھاوردەکرنا زێری بۆ ھەرێما کوردستانێ ژی کێمبوویە.
بەکر ئاماژە ب وێ یەکێ دکەت، ئەو زێرێ دھێتە ھاوردەکرن پتریا وێ ژ وەلاتێ تورکیا و دوبەی دھێت و پتر ب شێوێ قالب دھێتە ھەرێما کوردستانێ، ل ھەرێما کوردستانێ زێدەتر ژ 1200 بازرگانان مۆلەتا زێرنگریێ ھەیە و نێزیکی 200 وەرشێن زێری ھەنە و گۆت: بەری نھا د رێیا مووسل را گەلەک جاران بزاڤێن ئینانا زێرێ سەختە دھاتە کرن، بەلێ نھا ئەو رێیە ھاتینە گرتن و رێ ناھێتە دان ب چو رەنگان زێری سەختە بھێتە د ناڤ ھەرێما کوردستانێ دا.