ئه‌ڤرۆ نیوز، تایبه‌ت، ره‌وان نهێلى:
عه‌بدولسه‌مه‌د تێلى به‌رپرسێ لژنا سوته‌مه‌نی و پیشه‌سازى ل جڤاتا پارێزگه‌ها دهۆكێ تایبه‌ت بۆ ئه‌ڤرۆ نیوز دیاركر كو ئه‌گه‌رێ كێمبوونا پانزینێ ل پارێزگه‌ها دهۆكێ ڤه‌دگه‌ریت بۆ خه‌مساریا وه‌زاره‌تا سامانێن سروشتى یا حكومه‌تا هه‌رێمێ، ژبه‌ر كو ژێده‌رێ دابینكرنا پانزینا دهۆكێ توركیایه، و ب رێیا گرێدانا گرێبه‌ستان كۆمپانى پانزینا دهۆكێ دئینن، لێ ئاریشه ئه‌وه هه‌تا گرێبه‌ستا دابینكرنا پانزینا دهۆكێ ب دووماهى نه‌هێت، وه‌زاره‌تا سامانێن سروشتى گرێبه‌ستى نوو ناكه‌ت، له‌وما د ناڤبه‌را ب دووماهى هاتنا گرێبه‌ستێ و ئیمزاكرنا گرێبه‌سته‌كا نوو ئه‌ڤه د هه‌یڤه‌كێ دا دو جاره ئه‌ڤ ئاریشه بۆ دهۆكێ چێكر، ئانكو وه‌زاره‌ت دره‌نگ گرێبه‌ستێ ئیمزا دكه‌ت، له‌وما ئه‌ڤ چه‌نده دبیته ئه‌گه‌ر كو هه‌تا پانزینا گرێبه‌ستا نوو دگه‌هیت، پانزین پیچه‌ك كێم ببیت و كێماسیه‌ك چێ ببیت.
عه‌بدولسه‌مه‌د تێلى گۆت: مه هزر دڤێ چه‌ندێ دا یا كرى ب تایبه‌ت ژبه‌ر هه‌لبژارتنێن توركیا و پانزینا خه‌زن كرى یا هه‌ى ل دهۆكێ و یا هاتیه هه‌لگرتن، ل دۆرێن 4-5 ملیون لتر یێن هاتینه خه‌زنكرن، هه‌تا چارشه‌مبیێ و پێنجشه‌مبیێ ئه‌و كێماسیه دێ هه‌بیت، ئانكو دێ نیڤه‌كا پێدڤیا وه‌لاتیان ژ پانزینێ هێته دابینكرن، هه‌تا پانزینا نوو دگه‌هیت، بۆ رۆژێن ئاسایى ملیون لترێن پانزینێ بۆ دهۆكێ دهاته دابینكرن، به‌لێ نوكه هه‌تا رۆژا چوارشه‌مب و پێنجشه‌مبى، دێ دورێن 500-600 هزار لتران دابین كه‌ین، و پشتى ڤى ژڤانى دێ كێشه چاره بیت.
عه‌بدولسه‌مه‌د تێلى ل دووماهیێ ئاماژه ب وێ یه‌كێ كر كو دهوكا خودانا 850 هزار ئاواران، نابیت وه‌زاره‌تا سامانێن سروشتى ڤێ ره‌فتارێ ل گه‌ل بكه‌ت،به‌لێ ئاریشه ئه‌وه ” مه پارزینگه‌ه نینه، له‌وما دهۆك ژى تووشى ڤێ قه‌یرانێ دبیت، ئه‌ڤرۆ ژى من نڤیساره‌ك یا دایه نڤیسینگه‌ها په‌رله‌مانى كو ئه‌ڤ چه‌نده ل گه‌ل دهۆكێ نه‌هێته كرن و كێشا مه بگه‌هته وه‌زاره‌تا سامانێن سروشتى”.
ئەڤرۆ نیۆز، هۆشەنگ تاجر:
دەرگەهێ هەلبژارتنێن تورکیا بەری دەمەکێ هاتنە داخستن و ل گۆر راگەهاندنێن تورکیا رێژەکا باش یا خەلکی ڤێجارێ پشکداری د هەلبژارتنان دا کریە، هەرچەندە هەتا نها ب دروستاهی رێژا دەنگدانێ نەهاتیە ئاشکرا کرن بەس ل باژارێن باکورێ کوردستانێ رێژە ل گۆر باژارێن دی زێدە بوویە و د‌هێتە چاڤەرێ کرن کو هەتا چەند دەمژمێرێن دی ئەنجامێن سەرەتایی یێ هەلبژارتنان دیار بن و پرانیا چاڤدێرێن سیاسی ژی دیار دکەن کو دێ ئاکپارتی دیسان پارتا یەکێ بLیت و دێ بشێت ب تنێ حوکمەتا نوو ئاڤا کەت.
ئه‌ڤرۆ نیوز:
ئه‌ڤرۆ پروسا ده‌نگدانێ د هه‌لبژارتنێن په‌رله‌مانێ توركیا دا برێڤه‌چوو و به‌رى چه‌نده‌كێ ئانكو ل ده‌مژمێر 5 ئێڤارێ، ده‌رگه‌هێ بنگه‌هێن ده‌نگدانێ ل توركیا هاتنه گرتن و دێ ده‌ست ب ڤاڤارتنا ده‌نگان هێته كرن.
د هه‌لبژارتنێن په‌رله‌مانێ توركیا دا، چار پارتێن سه‌ره‌كى كو پێكهاتیه ژ ئاكه‌په‌و جه‌هه‌په‌و مه‌هه‌ده‌په‌و هه‌ده‌په، و ل گه‌ل 165 به‌ربژێرێن سه‌ربخو هه‌ڤركیێ دكه‌ن، د ڤێ هه‌لبژارتنێ دا 56 ملیون ده‌نگده‌ر كو 2 ملیون ل ده‌رڤه‌نه مافێ پشكداریكرنێ و ده‌نگدانێ بۆ هه‌لبژارتنا 550 ئه‌ندامێن نوو یێن په‌رله‌مانێ توركیا.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
نێچيرڤان بارزانى سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ، ره‌خنه ل حوكمه‌تا به‌غدا گرتن و راگه‌هاند، ئێدى غه‌درێ قه‌بول به‌رامبه‌ر خه‌لكێ كوردستانێ ژ به‌غدا قه‌بوول ناكه‌ين.
ئه‌ڤرۆ سپێدێ ب ئاماده‌بوونا سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ و جێگرێ سه‌رۆك وه‌زيرێن عيراقێ و جێگرێ سه‌رۆكێ جڤاتا نوونه‌رێن عيراقێ و پارێزگه‌رێن 19 پارێزگه‌هێن عيراقێ ل ژێر ناڤێ “سه‌كۆيه‌ك بۆ دانوستاندنا هه‌موو پارێزگه‌هرێن عيراقێ” پلاتفۆرمه‌ك ل پارێزگه‌ها سلێمانيێ ده‌سپێكر و بۆ ماوێ دو رۆژان دێ يا به‌رده‌وام بيت.
ئەڤرۆ نيوز:
پرانیا ئەو کارگەھێن مولەت ژ رێڤەبەراتیا گەشەپێدانا پیشەسازی وەرگرتین،لاداینە ژ کارێ خۆە و سەرپێچیا مولەتا کارێ خوە کریە.
نازدار عەبدولقادر حسێن رێڤەبەرا گەشەپێدانا پیشەسازی ل پارێزگەھا دھۆکێ بۆ ئەڤرۆ دیارکر مۆلەتێن ھاتینە دان ب مەرەما بیاڤێ پێشەسازیێ و بکەڤنە کاری،ل سەرانسەری پارێزگەھا دھۆکێ ب ھەموو قەزایێن خوڤە 460 مولەت ھاتینە دان و بەردەوام و ھەموو کارێن خوە ب درۆستی ناکەت چ ب ئەگەرێ قەیرانا ئابووری یا توشی ھەرێمێ بوی ب بەردەوامی چاڤدێریا وان ژی دھێتە کرن ب سەرەدانێن لیژنەیێن تایبەتمەند .
ناڤبریێ ئەو چەندە ژی دیارکر ژ ھژمارا ئەو مولەتێن ھاتینە دان ب ناڤێ کارگەھان ب تنێ 180 کارگەھێن پیشەسازی ب درۆست کار دکەن، ئەڤێن دی یێن ھاتینە راوەستاندن ب بھانەیا نەبونا کەرەستەیێن دەستپێکی و نە فرۆتنا بەرھەمان و پەیدا نەکرنا بازاری بو بەرھەمان ب ئەگەرێ قەیرانێ و داعشێ و رێگریکرنا چونا بەرھەمان بۆ پارێزگەھێن دی یێن عیراقێ .
نازدار عەبدولقادر حسێن گۆت ژی ئەڤێن پێگری ب مولەت و رێنمایان نەکرین،ل سەرانسەری پاریزگەھێ 223 مۆلەت ھاتینە ھەلوەشاندن ل سالا 2015 ێ ،ھندەک ژ وان ل سەر رێڤەبەراتیا گەشەپێدانا پیشەسازی و چوینە سەر وەبەرئینانێ ل دەستپێکێ مولەتێن وان ھاتینە ھەلوەشاند و پاشی ھاتنە ڤەگوھاستن،پێرابونێن قانوونی ژێ ھاتینە وەرگرتن و مافی و مۆلەتا کارکرنێ ژێ ھاتیە وەرگرتن و ل رۆژنامەێن رۆژانە ھاتینە بەلاڤکرن داکو رێسایا قانوونی یا خو وەربگریت .
رێڤەبەراتیا گەشەپێدانا پیشەسازی ل دھۆکێ ئەو چەندە ژی دیارکر نڤیسار بۆ دەمێ شەش ھەیڤان و ل مەھا 12 مە دابون خودانێن کارگەھان ئەڤێن سەرپێچی کرین و دەربازبونا شەش ھەیڤان دێ دوماھیک ھێن و پێرابونێن یاسای ل گەل ھێنە بکارئینان،گەلەک ژ خودانێن کارگەھان بناڤێ کارگەھێ جھێ گرتی و بو کارەکێ دی بکار ئینن و کارگەە ل جھەکێ دی دانایە .
نازدار عەبدولقادر دا زانین 17 کارگەھان ھوشداری پێھاتیە دان و ل دەمێ 6 ھەیڤان نەڤەگەرنە سەر کاری و ل رۆژنامەیێ بۆ دەمێ 15 رۆژان رێ پێ ھێتە دان، ئەگەر ھەر چ ژێ دیارنەبۆ ئەوی دەمی مۆلەت دێ ژێ ھێتە ستاندن، ٨ ژیێن ھاتینە ئاگەھدارکرن ڤەگەریانا کارێ مۆلەت پێ وەرگرتی و پێگیربونا خو دیارکری و لێ ھێشتا ٩ ماینە پشتی دوماھیک لیژنەیا مە سەرەدانا وان کری .
رێڤەبەرا گەشەپێدانا پیشەسازی ئەو ئێکە ژی گۆت لگوری چەوانیا کارگەھێ دمینیت،ھەر ئێکێ شێوەیێ دەم پێدانێ جودایە و ھندەکان نیازا بکار ئینانێ نینە ھەر چەند دەمی بدەی، یێ ھەی پێدڤی ب دەمی ھەیە بو درۆستکرن،
ئەو ئاڤاھیێن ھاتینە درۆستکرن لێ بو مەرەمێن دی مینا نزارکا نوو ھاتینە ھایدارکرن ب زووترین دەم ڤەگەرنە سەر ئەوێ یا مۆلەتا کار بۆ دیارکری دەمی ددەینێ یان ھندەک کرێدارن ھەتا ئاریشێن خو یێن کرێ چارە بکەن، و ھەر کومپانیەکا بەردەوام بیت ل سەر کارێ خو دێ مولەتا وی بو ھێتە نوکرن .
دەربارێن ئەو پارزینگەھێن ل جھێ مولەتێن کارگەھێن پیشەسازی ھاتینەڤەکرن، نازدارێ گۆت ژی ئەو پارزینگەھێن ل کاشێ ھاتینەڤەکرن رێڤەبەرا گەشەپێدانا پیشەسازیێ مۆلەت نەدایێ و مافێ مولت پێدانێ ژی مەنینە لگوری قانوونێ، 27 مۆلەت ل دەڤ مە بناڤێ کارگەھانە لێ بوینە پارزینگەە و رێسایێن قانونی ھاتینە بکار ئیناین و نە ڤەگەرنە سەر کارێ خوە و ھەکە دێ مۆلەت ژێ ھێتە ڤەکێشان،دەمێ 30 رۆژان دا دەستا ژ وی کاری بەرنەدەن دێ ل رۆژنامەێ و ل جھێ کاری تابلویا ئاگەھدارکرنێ ھەلاویسین و پاشی مۆلەتێ ھەلوەشینین .
ھەروەسا نازدارێ دیارکر ئەو کەسێن ل پارێزگەھا دھۆکێ پێشینەیا پیشەسازی وەرگرتین 52 کارگەھن ب گۆژمێ 24 ملیار دیناران،ئەڤە ژی ل چاڤ بارێزگەھێن دی دھۆک ل پێشیێ یە .
ئه‌ڤرۆ نيوز:
رێڤه‌به‌ريا چاڤدێريا بازرگانى راگه‌هاند كو ئه‌ڤرۆ رێكه‌فتى 7ى خزيرانا 2015ێ بهايێ دراڤى ل بازارێن پارێزگه‌ها دهۆكێ ب ڤى ره‌نگێ ل خوارێ يه:
| 1 دولارێ ئه‌مريكى | 1338 |
| 1 يۆرۆيێ ئه‌ورۆپى | 1480 |
| 1 ليرێ توركى | 495 |
ژ به‌ر كو ره‌وشا دراڤى به‌رده‌وام دهێته گوهۆڕين بۆ زانينا نووترين گۆڕانكاريان سه‌ره‌دانا مالپه‌رێ ئه‌ڤرۆ نيوز بكه.
ئەڤرۆ نیۆز، هۆشەنگ تاجر:
ل باژارێ روها یێ باکورێ کوردستانێ دەمێ چاڤدێرێن هەلبژارتنان یێن سەر ب پارتیا هەدەپێ سەرەدانا ناڤەندەکا دەنگدانێ دکرن ژ ئالیێ گرۆپەکی ڤە ئاستەنگی بۆ وان هاتە دروست کرن و نەهێلان ئەو سەرەدانا وی بنگەهی بکەن و د ئەنجاما دا شەر د ناڤبەرا دو گرۆپان دا دەرکەڤت و پشتی دەمەکێ کورت شەر مەزنتر لێ هات و پۆلیسێن تورکیا ژی نەشیان کو روودانان کۆنترۆلێ بکەن و هێزەکا مەزن یا جەندرمان بۆ وێ دەڤەرێ هاتە هنارتن.
ل گۆر زانیاریێن ئەڤرۆ نیۆز بدەستڤە ئیناین د ئەنجاما وی شەری دا ١٥ کەس بریندار بووینە کو برینا سێ کەسان گرانە و ئەو بۆ نەخوشخانا ناڤەندی یا باژارێ روها هاتنە ڤەگۆهاستن.
ئەڤرۆ نیۆز، هۆشەنگ تاجر:
ئەڤرۆکە ل هەلبژارتنێن پەرلەمانێ تورکیا دیمەنێن گەلەک جودا جودا دەرکەڤتنە مەیدانێ کو ئێک ژ وان ژی ب تەمەنترین دەنگدەرێ دیرۆکا تورکیایە.
محەمەد ئەسەنی کو د ژیێ ١٣٠ سالیێ دایە و کوردە و خەلکێ باکورێ کوردستانێ یە ب هاریکاریا نەڤیێ خوە چوو سەر سندوقێ و دەنگێ خوە دا و بۆ دەزگەهێن راگەهاندنێ ژی دیار کر کو من دەنگ دا ئاشتیێ و من دڤێت جیلێن نوو دوور ژ شەری د ناڤ ئاشتی و ئارامیێ دا بژین و ئەز گەلەک کەیفخوشم کو بشێم پشکداریێ د بریارەکا گرنگ یا وەلاتێ خوە دا بکەم.
نيشاندان