ئهڤرۆ نيوز:
د ماوێ 24 دهمژمێرێن بۆرى دا ژ ئهنجامێ كارتكێرنا فشارێن بلندێن وهلاتێ توركيا و هاتنا فشارێن نزمێن دهريا ناڤهراست ب چهند رهنگێن جودا ل دهڤهرێن جودا يێن ههرێما كوردستانێ باران باريه و ب ڤى رهنگێ ل خوارێ:
ئهڤرۆ نيوز:
وهزيرهكێ كابينا نوو يا حوكمهتا حهيدهر عهبادى سهرۆك وهزيرێ عيراقێ دبێژيت: “ب گۆرهيى ئهو پێزانينێن ل بهر دهست، لژنا ڤهكۆلينان ل كهيسێ كهفتنا مووسل دا، نورى مالكى بهرپرسێ كهفتنا ئهوى باژێرى يه”.
مالپهرێ ئهلعهرهبى نوو ژ زارێ وهزيرهكێ حوكمهتا حهيدهر عهبادى بهلاڤ كريه كو لژنا ڤهكۆلينێ پێزانينێن وهسان ل بهر دهست ههنه ديار دكهن كو نورى مالكى سهرۆك وهزيرێ بهرێ يێ عيراقێ يێ بهرپرسياره د كهفتنا مووسل دا.
ئهو ئهندامێن د وێ لژنێ دا گههشتينه وى ئهنجامى، مالكى يێ هاريكار بوويه كو داعش دهست ب سهر باژێرى دا بگريت، چونكو ل دووڤ دهنگێ وان فهرماندێن لهشكرى نهچوويه كو د ههمان دهم دا فهرماندێ گشتيێ هێزێن چهكدارێن عيراقێ بوويه و د ههمان دهم دا فهرمان ب فهرماندێن سۆپا و پۆليسێن فيدرال كريه كو ژ سنورێ سوريا و باژێرێ مووسل خوه ڤهكێشن.
ئهو وهزيرێ عيراقى كو ناڤێ وى ل لايێ ژێدهرى يێ پاراستيه، تهكست ل وێ چهندێ كريه كو پشتى ڤهكۆلينهكا باش ل گهل فهرماندێن لهشكرى كو ژمارا وان پێنج ئهفسهرێن بلندن، بهسن كو بێژن مالكى تۆمهتباره نهكو وهكو ديدهڤان ڤهكۆلين ل گهل بهێته كرن، ژبلى وى ژى ژ سهرجهمێ شهش ئهندامێن جڤاتا پارێزگهها نهينهوا، كو بۆ ڤهكۆلينێ هاتينه گازيكرن دو ئهندامان مالكى تۆمهتبار كريه كو كارئاسانى بۆ كهفتنا مووسل كريه.
ئهڤرۆ نيوز:
دهێته چاڤهرێكرن ل رۆژا 20ى ئادارا ئهڤ ساله دا، دياردا رۆژغهيرينێ روو بدهت و پشكهك ژ وهلاتيێن سهر روويێ ئهردى دێ ڤێ دياردا سرۆشتى بينن، ب ڤێ چهندێ ل ههرێما كوردستانێ ژى ل جهژنا نهورۆزێ دێ رۆژ غهيريت.
نازانيێن گهردونناسيێ چاڤهرێ دكهن ل 20 ئادارێ رۆژغهيرين روو بدهت و پشكهك ژ وهلاتيێن سهر روويێ ئهردى دێ ڤێ روودانێ بينن و ئاماژێ ب وێ چهندێ دكهن كو دهسپێكا رۆژغهيرينێ دێ ل باكوورێ زهريا ئهتلهسى ههست پێ هێته كرن و ههيڤ دێ كهڤيته بهرامبهر رۆژێ و پاشان ل دۆرگێن ڤارۆ و دهريا نهرويچ و ئينجا و دهڤهرێن بهستى يێن باكوورێ سيبريا و هندهك دهڤهرێن دى ب گۆرهيى ئهوى نهخشێ دياركرى ل كوردستانێ ژى دێ روودان هێته ديتن.
رۆژغهيرين دياردهكا سرۆشتى يا گهردونيه و تێدا ههيڤ دكهڤيته د ناڤبهرا ئهردى و رۆژێ دا و ب رهنگهكى ل دهسپێكێ هێدى هێدى ههيڤ دێ تيشكێن رۆژێ ژ ئهردى بڕيت ههتا دگههيته وى ئاستى كو ب رهنگهكێ بهرچاڤ بهرێ رۆناهيا رۆژێ دێ گريت و رۆژ وهكو شهڤێ لێ دهێت و پاش ژى دێ كاودان وهكو بهرێ ڤهگهرن.
زانا وهسان دبينن كو بۆ ڤێ جارێ ئهڤ روودانه دێ دهمژمێرهك و 30 دهقيقان ڤهكێشيت و پاشان ئهڤ روودانه ههتا 30 ئهيارا 2033 روو نادهت.
پێدڤيه ل دهمێ رۆژغهيرينێ دا وهلاتى د هشيار بن و باش سهرهدهريێ بكهن ب تايبهت ل دهمێ دهردكهڤنه ژ دهرڤه و ترۆمبێلێ ب هاژوون، نابيت ئێكسهر تهماشهيى وى حالهتى بكهين، ههكه ئێكى ڤيا تهماشه ژى بكهت دڤێت بهرچاڤكێن تايبهت ب كار بينيت.
ئەڤرۆ:
سەرۆکێ سەندیکا کرێکارێن کوردستانێ لقێ دھۆک دیار کر کو وان بزاڤ کرینە بھایێ تەکسی و پاسان ل دووڤ کیلۆمەتران بھێتە دانان و داخواز ژ جھێن پەیوەندیدار کرینە، لێ ھەتا نوکە بەرسڤا وان نەھاتیە دان و بۆ ئەڤرۆ گۆت: “ھەتا نوکە چ بھا نەھاتینە دیارکرن و دانانا بھایان نە د دەستھەلاتێن مە دانە”.
عیسا نسری، سەرۆکێ سەندیکا کرێکارێن کوردستانێ لقێ دھۆک ئاشکرا کر، گەلەک گازندە ژ لایێ وەلاتیان ڤە ل سەر کریێن تەکسی و پاسان بۆ وان دھاتن، لەو وان ژی کۆمبوونەک د گەل قایمقامیا دھۆکێ و جھێن پەیوەندیدار کریە و داخواز کریە کریا تەکسی و پاسان بھێتە دان و گۆت: “دانان بھایان نە د دەستھەلاتا مە دایە، بەلکو دڤێت حوکمەت بھایان دەست نیشان بکەن”.
ناڤھاتی ئاشکرا ژی کر، حەفتیا بھێت وان کۆمبوونەک د گەل پارێزگەرێ دھۆکێ ھەیە و گۆت: “دانانا بھایان بۆ تەکسی و پاسان ئێک ژ تەوەرێن کۆمبوونێ یە”.
ئهڤرۆ نيوز، نيوار محهمهد سهليم:
شاندهكێ پهرلهمانێ كوردستانێ ب سهرۆكاتيا جێگرێ سهرۆكێ پهرلهمانى، جهعفهر ئيبراهيم سهرهدانا دهڤهرا شنگال كر و بڕياره دو رۆژان ل وێرێ بمينن.
ئامينا زكرى بڕياردهرا فراكسيۆنا زهر ل پهرلهمانێ كوردستانێ بۆ ئهڤرۆ نيوز گۆت: “شاندهكێ پهرلهمانێ كوردستانێ كو ژ ههشت لژنێن بهردهوامێن ناڤا پهرلهمانێ كوردستانێ پێك دهێت دێ بۆ ماوێ دو رۆژان ل ڤان دهڤهرێن نوو ژ دهستێ داعش دهرخستين ل دهڤهرا بادينان كهت”.
زێدهتر گۆت: “دوهى ل نێزيك سكرێ مووسل ل گهل رێڤهبهرێ ناحيا وانكێ و زۆمار و هندهك ئهندامێن جڤاتا پارێزگهها مووسل و جڤاتێن باژێرڤانيێ و بنگههێن ساخلهميێ كۆمبووين و ژ نێزيك ئاگههدارى رهوشا وان بووين”.
ئامينا خانێ دا زانين ژى كو ئهڤرۆ ئهو دێ چنه سنونێ و ل وێرێ ژى ل گهل دهزگههێن حكومى يێن وێ دهڤهرێ كۆم بن و پاشان سهرهدانا چيايێ شنگال كهن و ژ نێزيك هايدارى رهوشا ئاوارێن سهرێ چياێ شنگال بن و پاشان ژى سلاڤهكێ ل پێشمهرگێ قارهمانێن يێ چهندين داستان ب خوينا خوه تۆماركرين كهن و گۆت: “ههكه دهليڤه كهفتێ دێ هێزێن شهرڤانان ژى ب سهر كهين”.
دهربارهيى مهرهما سهرهدانا شاندێ پهرلهمانێ ژى بڕياردهرا فراكسيۆنا زهر ل پهرلهمانێ كوردستانێ گۆت: “ههر لژنهكا ئامادهبوويى دێ راپۆتهكێ ل سهر سهرهدانا خوه دهته سهرۆكاتيا پهرلهمانى دا كو ژ نێزيك بشێن هاريكارا وێ دهڤهرێ بكهن ب تايبهت ژ لايێ خزمهتگۆزارى ڤه”.
گۆتژى: “ئهندامهكا پهرلهمانێ كوردستانێ ل سهر فراكسيۆنا پارتى ل ههڤكاريا دهزگههێ خێرخوازى يێ بارزانى چهندين هاريكاريێن پێدڤى بۆ ئاوارێن سهرێ چيايێ شنگال بهرههڤكرينه دێ گههيننه وان ئاواران”.
ئەڤرۆ:
ئەندامەکا دەولەتا قانوونێ ھەرێما کوردستانێ تۆمەتبار دکەت ب نەپێگیری پێکرنێ ب رێککەفتنا خوە ل گەل بەغدا و دبێژیت ھەرێمێ ب تنێ 195 ھزار بەرمیلێن پەترۆلێ رۆژانە ھنارتینە ل شوونا 550 ھزار بەرمیلان، لێ پەرلەمانتارەکێ پارتی ڤێ چەندێ رەت دکەت و دبێژیت بەغدا پێگیری ب رێککەفتنێ نەکریە و مووچێن فەرمانبەرێن ھەرێمێ نەھنارتینە.
عالیا نسەیف ئەنداما پەرلەمانێ عیراقێ ژ دەلوەتا قانوونێ بۆ ئەڤرۆ گوت”دەمێ عەبادی سەرەدانا تورکیا کری سەرۆکێ تورکیا پێ راگەھاند کو 17% ژ داھاتێ پەترۆلا ب رێیا بەندەرێ جەیھان یێ تورکی ھاتیە عومبارکرن و ھنارتن بۆ دەرڤە، یێ رادەستی ھەرێما کوردستانێ کری کو دبیتە 3 ترلیۆن و 200 ملیار دینار، ل دووڤ قانوونێن نێڤدەولەتی پێدڤی بوو ئەو گوژمێ پارەی بۆ حوکمەتا ناڤەندی ھاتبا ھنارتن و پاشی ھەرێما کوردستانێ 17% و گوژمێن دی ژ بەغدا وەرگرتبا، لێ ھەرێما کوردستانێ ب شێوەکێ ئێکسەر ئەو گوژمە یێ بری، لەوما مە داخواز ژ عەبادی و حوکمەتا ھەرێمێ کر وی گوژمێ پارەی بۆ حوکمەتا ناڤەندی ڤەگەرینن”.
ئاماژە دا وێ چەندێ ژی” پەترۆلا ھەرێمێ ئەوا ھاتیە ھنارتن بۆ دەرڤە ب رێیا تورکیا، ب رێیا کۆمپانیا (سۆمۆ) نەبوو، ئانکو بەری رێککەفتنا بەغدا و ھەولێرێ ئەو رێژەیا پەترۆلێ ھاتبوو ھنارتن”.
عالیایێ رەت کر کو دەولەتا عیراقێ یا (مفلس) بیت و گوت”حوکمەتا عیراقێ شیانێن ھەین کو پارەی بدەتە گەنجینا دەولەتێ، ژبەر کو حوکمەتێ پارە یێ د بەنکا ناڤەندی و بەنکا نێڤدەولەتی دا ھەی و ھنارتنا پەترۆلێ ژی یا بەردەوامە”.
ڤێ ئەنداما دەولەتا قانوونێ دیارکر ژی کو ھەرێما کوردستانێ رێککەفتنا پەترۆلێ بجھنەئینایە و ھەرێمێ پێگیری ب ھنارتنا 550 ھزار بەرمیلان رۆژانە نەکریە و ل دووماھی کومبوونا جڤاتا وەزیرێن عیراقێ، عادل عەبدولمەھدی وەزیرێ پەترۆلێ بەلگەنامەک بەرچاڤکر کو ھەرێما کوردستانێ رۆژانە ب تنێ 195 ھزار بەرمیلێن پەترۆلێ یێن ھنارتین و ھەموو ژی ژ پەترۆلا کەرکووکێ بوو.
ژ لایێ خوەڤە موحسن سەعدوون ئەندامێ پەرلەمانێ عیراقێ ژ فراکسیۆنا پارتی، ئەڤ ئاخڤتنێن عالیا نسەیف رەت کرن و گوت” بەغدا پێگیری ب رێککەفتنا خوە ل گەل ھەرێمێ نەکریە و ھەتا نوکە مووچێن فەرمانبەرێن ھەرێمێ ناھنێریت”.
گوت ژی” مادەکا ھەی د قانوونا بودجێ دا ئاماژێ ددەت ھەکە لایەنەک پێگیریێ ب وێ رێککەفتنێ نەکەت، لایەنێ دویێ دشێت پێگیریێ ب رێککەفتنێ نەکەت، یا دیارە ژی کو حوکمەتا بەغدا پێگیری ب رێککەفتنێ نەکریە”.
ب دیتنا موحسن سەعدوونی بزاڤا بەغدا بۆ ھنارتنا 250 ملیار دیناران بۆ مووچێن فەرمانبەران جۆرە دانپێدانەکە کو ھەرێم یا پێگیربوو ب رێککەفتنێ.
ئەڤرۆ، ھەرھین محەمەد
ماوەکی دانوستاند دناڤبەرا کۆما (وژدان) یا درامایێ و کەنالێ(وار) دەسپێکرن، ھوسا ھاتە دیارکرن کو دێ دەست ب وەرزەکێ نوو یێ ھونەری یێ درامایێ ھێتەکرن، زارڤەکەرەکێ کۆمێ ل گەل دەرھێنەری ھۆکارێن راوستیانا ئەوان دەنگان دیار دکەن.
زارڤەکەر عەبدولسەلام سلێمان، گۆت: دەمێ کەنالێ (وار) ھنارتی یە دووڤ مەرا، دەرھێنەر(موافق روشدی) و ھەموو ئەندامێن کۆما وژدان ئامادەببوون، بتنێ زارڤەکەر (مەھدی سالح) نە ئامادەببو، مە حەز دکر کۆما وژدان ھەموو پێکڤە کاربکەن، چونکو بەرنیاس بووینە دناڤ خەلکی دا، ل دەستپێکا تەلەفزیۆنا خەبات ھەموو ئەندامێن کۆما وژدان پێکڤە کارکریە .
زارڤەکەرێ کۆما وژدان، ھێشتا ژی گۆت: کەنالێ (وار) دو سێ کومبوون ل گەل مەکرن، گۆتن درازینە دی پێکڤە کارکەین، بتنێ مایە گرێ بەست ل دادگەھێ بھێتە ئیمزاکرن، پاشان کەنالێ (وار) گۆت ئەو کوژمێَ وە داخازکری گەلەکە ئەم حەزدکەین ھوون ھاریکاریا مەبکەن، مە پیچەک ژ وی کوژمێ پاران ئینا خواری، کەنالی خوەشحالیا خوە دیارکر بڤێ چەندێ و گۆت دێ پێکڤە کارکەین.
عەبدوسەلامێ زارڤەکەر گۆت: رۆژنامەڤان (ئەحمەد یاسین) گۆتە مە ھەتا (٣٠) خەلەکێن وژدان ل بەردەستن وگرێدای جڤاکی و سیاسی وکومێدی نە، مە بەرھەڤیێن خوەکرن، ھەر دەمەکێ بێژنە مە، دئامادەینە و مە ژی گەلەک حەزدکر کارکەین ، د دووڤ دا کەنالێ (وار) گۆتە مە نوکە راوەستن ژلایێ ئابووری ڤە، نەدباشین وھەتا نوکە چ بەرسڤ نەداینە مە، مەژی چ پێنگاڤ نەھاڤێتینە .
دەرھێنەر موفەق روشدی، چیرۆکا خوە و کەنالێ (وار) گۆت: پێشنیازا بەردەوام بوون ژ کەنالی (وار) ھات، کەنالی خوە بێ دەنگ کریە، ونزانین ئەگەر چنە، ھەتا نوکە بەرسڤ نەدایە، خال و مەرج بۆ ھاتینەدیارکرن.
موفەق روشدی گۆت: ھەتا نوکە چ بەرسڤ نەداینە، دبەرھەڤین ومە گەلەک ھزرو نڤیسین ھەنە، روشدی رەخنەگرتن، گۆتژی: بۆچی ھندەک کەنالێن مە پارەکێ مەزن دمەزێخن بۆ ھندەک کارمەندان ب تایبەتی یێن بیانی، دەما دبیتە گەرا شەڤبێریەکێ یان زنجیرەکا زارڤەکرن یا خوەمالی، یان بەرنامەکێ زارڤەکرنێ یێ رەخنەیی یێ کو خەلکێ مە نوکە گەلەک پێدڤی پێ ھەی، کەنال پشتا خوە د دەنە کارێن وەسا، ل دووماھیێ دەرھێنەر (موفەق رۆشدی) گۆت: نوکە مە زنجیرەکا (٣٠)خەلەکی ھەیە و گەلەک زارڤەکرن ل بەردەستن و ھەر کەنالەکێ ب خازیت وبشێت ب بەرھەم بینت، دشێین بۆ کاربکەن .
ئەڤرۆ:
بڕیارە د ھەیڤا بھێت دا رێکخراوا دۆستایەتیا د ناڤبەرا کوردستانێ و کۆمارا لیتوانیا ئەورۆپی دا ب رەنگەکێ فەرمی دەست ب کارێن خوە بکەت، ئارمانجا رێکخراوێ ژی پێشڤەبرنا پەیوەندیانە د ناڤبەرا ھەرێما کوردستانێ و کۆمارا لیتوانیا ئەورۆپی د بیاڤێن جودا دا، رێڤەبەرێ گشتیێ راگەھاندن و پەیوەندیێن رێکخراوا دوستایەتیا د ناڤبەرا کوردستانێ و کۆمارا لیتوتنیا ئەورۆپی دا راگەھاند، ئەو دێ ھاریکاریا وان کەسان کەن، یێن دڤێن ل کۆمارێ بەردەوامیێ بدەنە خواندنا خوە، ڤیزا وی وەلاتی دێ بۆ دابینکەن و رازیبوونێ ل باشترین زانکۆیێن لیتوانیا بۆ وەرگرن”.
زیرەک عەبدولرەحمان، رێڤەبەرێ گشتیێ راگەھاندن و پەیوەندیێن رێکخراوا دوستایەتیا د ناڤبەرا کوردستانێ و کۆمارا لیتوتنیا ئەورۆپی دا راگەھاند، کارێن ئیداری یێن وەرگرتنا مۆلەتا رێکخراوێ ب دووماھی ھاتینە و گۆت: “ھەیڤا بھێت رێکخراوا دوستایەتیا د ناڤبەرا کوردستانێ و کۆمارا لیتوانیا ئەورۆپی دا ب رەنگەکێ فەرمی دێ دەست ب ئەنجامدانا کار و چالاکیێن خوە کەت”.
خویا ژی کر، دەستپێکا ھەیڤا بھێت رێکخراوا وان دێ رابیت ب ھاریکاریکرنا وان کەسێن کو دڤێن ل کۆمارا لیتوانیا ئەورۆپی بەردەوامیێ بدەنە خواندنا خوە، ڤیزا وی وەلاتی دێ بۆ دابینکەین و رازیبوونێ ل باشترین زانکۆیێن لیتوانیا بۆ وەرگرین، دیسا دێ ھاریکاریا وان سەنتەر، رێکخراو و ناڤەندێن جودا یێن ھەرێما کوردستانێ کەین، ئەوێن دڤێن سەرەدانا وی وەلاتی بکەن”.
رێڤەبەرێ گشتیێ راگەھاندن و پەیوەندیێن رێکخراوا ناڤھاتی ئاشکرا ژی کر، ئەڤ ھەموو کارە دێ ب رێیا چەند رێنمایان بن کو د دەمەکێ نێزیک دا دێ ھێنە بەلاڤکرن.
ئەڤرۆ:
ژڤانە ئەڤرۆ مەسعود بارزانی سەرۆکێ ھەرێما کوردستانێ ل گەل سکرتێر و نوونەرێن ھێز و ئالیێن سیاسی یێن ھەرێمێ کۆم ببیت.
ل گۆر ژێدەرێن میدیایێ، تەوەرێ سەرەکی یێ کۆمبوونێ دێ دانوستاندن بیت ل سەر رەوشا نوکە یا ھەرێما کوردستانێ، ب تایبەت روو ب رووبوونا تیرۆرستێن داعش و پێنگاڤێن پاشەرۆژێ، ھەروەسا دێ دانوستاندن ل سەر پەیوەندیێن د ناڤبەرا ھەولێر و بەغدا ھێنە کرن و بریار دێ ھێتە دان چ بۆ چارەسەرکرنا کێشێن د ناڤبەرا ھەرێمێ و حوکمەتا ناڤەندی بھێتە کرن.
ئهڤرۆ نيوز:
چهكێ ميلان كو ب چهكێ دژى تانكان يێ بهرنياسه، نوكه هێزێن پێشمهرگهى ل ميحوهرێن شهرێ دژى داعش دا، د بهردهستدايه، چهكدارێن داعش گهلهك ژ ڤى چهكى دترسن و د پرانيا هێرشێن وان دا، پێشمهرگه ب ڤى چهكى شكهستنێ ب هێرشێن وان دئينيت ب تايبهت هێرشێن وان ييێن خوهكوژى كو درعان بكاردئينن و د ماوێن بوورى دا، ب ڤى چهكى، پێشمهرگێ قارهمان، گهلهك درعێن وان ژناڤبرينه.