ئه‌ڤرۆ نيوز:
كۆمبوونا جڤاتا وه‌زيران و حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستان و فراكسيۆنێن كوردستانى ل به‌غدا د كۆمبوونێ دا پرسا بودجا عيراقێ ئێخنه به‌ر به‌حس.
ئه‌ڤرۆ رۆژا چارشه‌مبى 22ى كانوونا ئێكێ 2016 كۆمووبنا جڤاتا وه‌زيرێن حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ل گه‌ل فراكسيۆنێن كوردستانى يێن ناڤا جڤاتا نوونه‌رێن عيراقێ ده‌سپێكر.
ب گۆره‌ى پێزانينێن ل به‌ر ده‌ست مه‌ره‌م ژ ڤێ كۆمبوونێ دانوستاندنه ل سه‌ر بۆدجێ عيراقێ و بڕياره حوكمه‌تا هه‌رێمێ ئه‌گه‌رێن ره‌تكرنا قانوونا بۆدجا عيراقێ بۆ ئاماده‌بوويان بێخيته به‌ر چاڤ.
پشتى كۆمبوونا پارتى ديموكراتى كوردستان و بزاڤا گۆڕان، ئه‌وان ژى ژ لايێ خوه ڤه بڕيار دايه كو پشكدارى كۆمبوونێ ببن.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
سه‌رۆكێ ده‌سته‌يا بلندا بنگه‌هێ روشه‌نبيرى و جڤاكى يێ لالش راگه‌هاند كو سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ره‌زامه‌ندى ده‌ربريه كێشه‌يا قوتابيێن “ئێزدى، مه‌سيحى و كوردێن رۆژئاڤا” ل زانكۆيێن هه‌رێما كوردستانێ چاره بكه‌ت و درێژيێ ب خواندنا خوه بده‌ن”.
شێخ شامۆ، سه‌رۆكێ ده‌سته‌يا بلندا بنگه‌هێ ره‌وشه‌نبيرى و جڤاكى يێ لالش و نوونه‌رێ كوردێن ئێزدى ل په‌رله‌مانێ كوردستانێ بۆ مالپه‌رێ فه‌رميێ پارتى ديموكراتى كوردستان راگه‌هاند: پشتى گه‌هاندنا كێشا قوتابيێن مه كو ل سالا 2006ێ روو ب روويێ مه بوويه و ب خۆشحالى ڤه ژ لايێ سه‌رۆكێ حوكمه‌تێ و ده‌زگه‌هێن په‌يوه‌نديدار ڤه دهێته چاره‌كرن، ئه‌ڤ ساله ژى سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ رێزدار نێچيرڤان بارزانى كێشا قوتابيێن ئێزدى، مه‌سحى و كوردێن رۆژئاڤا ب نڤيساره‌كێ بڕيارا چاره‌كرنا وان دا.
د نڤيسارا سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ دا هاتيه:
1- قوتابيێن قووناغا دويێ دشێن ب ره‌نگێ ڤه‌گوهاستن ل زانكۆيێن هه‌رێما كوردستانێ درێژيێ ب خواندنا خوه بده‌ن.
2- گوهۆڕينا حاله‌تێ مێڤاندارى يێ قوتابيێن رۆژئاڤايێ كوردستانێ بۆ ڤه‌گوهاستن، ژ به‌ر كو حاله‌تێ مێڤانداريێ دێ د پاشه‌رۆژێ دا كێشه‌يان بۆ وان دروست كه‌ت.
3- قوتابيێن خواندنا كوردى يێن ل هه‌موو ده‌ڤه‌رێن بن ده‌سته‌لاتا داعش بۆ خواندنێ روو كريه هه‌رێما كوردستانێ دشێن ل زانكۆيێن وێ بێ به‌رامبه‌ر درێژيێ ب خواندنا خوه بده‌ن.
ئەڤرۆ نيوز:
د راپۆرتەکا خوەدا پشت بەستن ب چەندین ژێدەران دناڤ عیراقێ دا و ژدەرڤەی عیراقێ، رۆژناما ( لوس ئەنجلۆس تایمز) یا ئەمریکی مەشقکرنا ھندەک میلیشیێن حەشدا شەعبی یێن ب سەر ئیرانێ ڤە، ژلایێ ھێزێن ئەمریکی ڤە ئاشکرا دکەت.
رۆژناما ئەمریکی دبێژیت” ھێزێن ئەمریکی میلیشیێن عیراقی یێن گرێدای ب ئیرانێ ڤە مەشق دکەت” رۆژناما ناڤبری ڤێ پێنگاڤێ ب گوھۆرینەکا گرنگ دسیاسەتا ئەمریکی دا دھەژمێریت و زێدەتر د راپۆرتا خوەدا دبێژیت” میلیشیێن ناڤبری یێن ھاتینە مەشقدان ژبۆ پشکداریێ دپرۆسا ئازادکرنا مووسلێ دا، ددەمەکی دا چو ژ پاشەرۆژا مووسلێ ناھێتە زانین، ئەو ھەڤکاری دێ ھێزێن شیعی ژلایێ لەشکری و سیاسی ڤە ب ھێزتر لێکەت.
جۆن دوریان پەیڤدارێ لەشکرێ ئەمریکی، د بەرسڤا پرسیارەکا رۆژناما لوس ئەنجلۆس تایمز دا دبێژیت” ھەلویستێ ئەمریکا نەھاتیە گوھۆڕین و ئەم وان ھێزان مەشق ددەین یێن کو ئەم ژێ پشت راست بووین کو وان چو پەیوەندی ب گرۆپێن تیرۆرستی ڤە نینن یان ژی نە گرێدای حوکمەتا ئیرانێ نە و پێدڤیە ئەو گرۆپێن ئەم مەشق ددەین مافێن مرۆڤی و حوکمڕانیا قانوونێ پەیرەو بکەن”.
ناڤبری دان پێدان ب وێ چەندێ کر کو دبیت ھندەک میلیشیا وەکو تیرۆرست دھێنە ھژمارتن ژلایێ ئەمریکا ڤە، بەلێ گۆت ژی” دەستێن چەکدارێن وان گرۆپێن ئەم مەشق ددەین، دخوینێ وەرنەبووینە”. لێ رۆژناما ئەمریکی خویاکر” ھندەک بەرپرسێن ئەمریکی دان پێدان ب زەحمەتیا دووپاتکرن ژ چەکدارێن میلیشیاتان، ب تایبەتی سەرکردێن دیار یێن ھێزێن شیعی تیرۆرستن”.
ئاماژە دا ژی کو پشتی میلیشیێن عیراقی یێن چەکدار شەڕ ل گەل داعشێ کری ل چەندین دەڤەرێن عیراقێ، رازیبوون ژ حوکمەتا عیراقێ وەرگرت بۆ پشکداریێ دشەڕێ مووسلێ دا و شارەزایێن لەشکری دبێژن کو 40 میلیشیێن چەکداری یێن شیعی یێن ھەین کو ھژمارا وان دگەھیتە 100 ھزار چەکداران.
ل دووڤ وێ رۆژنامێ، ھێزێن ھەڤپەیمانیا نێڤدەولەتی ھووربینیێ د سەرکردێن میلیشیێن شیعی دا دکەت ب مەرەما رێ نەدانێ ب کەسێن پەیوەندێ ل گەل گرۆپێن گرێدای ئیرانێ کو مفای ژ بەرنامێ مەشقدانێ، بەلێ ھندەک سەرکردێن وان میلیشیان سەرنەکەفتن د ئەزموونێن ئەمریکی دا کو بھێنە ھژمارتن وەکو ھەڤپەیمان وەکو ھادی عامری سەرکردێ رێکخراوا بەدر کو میلیشیایەکە دیارە دناڤ حەشد شەعبی دا کو بەرگریێ ژ پەیوەندیا خوە ل گەل ئیرانێ دکەت.
لوس ئەنجلۆس تایمز، بۆچوونەکا ئەفسەرێ ئەمریکی یێ بەرێ و ڤەکۆلەر ل پەیمانگەھا (ھیدسۆن) ل دۆر مەشقدانا میلیشیێن شیعی ڤەدگوھێزیت دەمێ دبێژیت” ھەڤکاریکرن ل گەل میلیشیێن شیعی شاشی یە، ژبەر کو ئەو ب شێوەکێ ئێکسەر د تۆمەتبارن ب کوشتنا ئەمریکیان، زێدەباری کو میلیشیێن تائیفی نە”.
ھەیسەم میحی، شیرەتکارێ سیاسیێ ھادی عامری ل دۆر مەشقدانا میلیشیێن حەشد شەعبی ژلایێ ھێزێن ئەمریکی ڤە بۆ وێ رۆژناما ئەمریکی دبێژیت” سەرکردێن حەشد شەعبی رازیبوون 900 چەکدارێن وان بھێنە مەشقدان ب مەرەما بەرفرەھکرنا رێزێن خوە و پاراستنا ئێمناھیێ ل باژێرێن ژداعشێ ھاتینە ئازادکرن”. بەلێ رۆژنامە خویا دکەت ژی” ئەڤە ھەموو دھێتە کرن سەرەرای وێ چەندێ میلیشیێن شیعی ژلایێ رێکخراوێن مافێن مرۆڤی ڤە یێن ھاتینە تۆمەتبارکرن ب ئەنجامدانا سەرپێچیان و دەربەدەرکرنا سونەیان”.
رۆژناما ئەمریکی د راپۆرتا خوە دا دیار دکەت کو ئەمریکا رازی نەبوو ب ھێرشێن ئەسمانی ھاریکاریا میلیشیێن شیعی بکەت د پرۆسا ئازادکرنا تکریتێ دا، دەمێ وێنێ جەنەرال قاسم سلێمانی سەرکردێ لەشکرێ قودس یێ ئیرانی ھاتیە بلندکرن و دیاربوونا وی جھێ دلتەنگیا ئەمریکا بوو کو وەکو سەرکردێ نھێنی یێ میلیشیێن شیعی و وەکو تیرۆرست ژی دھەژمێریت، ژبە رکو ئەمریکا جەنەرال سلێمانی تۆمەتبار دکەت ب دانانا پلانێن چەندین ھێرشان دژی ھێزێن ئەمریکی ل عیراقێ بەری 10 سالان، دیسا میلیشیێن حەشد شەعبی ژلایێ رێکخراوا ھیۆمان رایتس ووچ ب ژناڤبرن و تالانکرنا خانیێن سونەیان ل تکریتێ ھاتینە تۆمەتبارکرن.
ئه‌ڤرۆ نیوز:
مه‌سعود حه‌یده‌ر په‌رله‌مانتارێ عیراقى ل سه‌ر فراكسیۆنا گۆران راگه‌هاند كو فراكسیونا وان ب فه‌رمى راگه‌هاند كو سوبه پشكداریێ د كومبوونا جڤاتا وه‌زیرێن هه‌رێمێ دا بكه‌ت كو مه‌ره‌م ژ كۆمبوونێ ئه‌وه دانوستاندن ل دۆر قانوونا بودجا گشتى یا عیراقێ بهێته كرن و دیسا به‌حس ل چاره‌كرنا كێشا مووچێ فه‌رمانبه‌رێن هه‌رێمێ بهێته كرن، هه‌روه‌سا بڕیاره فراكسیونێن یه‌كێتى و كۆمه‌ل و یه‌كگرتوو ژى پشكدار ببن.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
دادگه‌ها بلندا فيدرال، ئه‌ڤرۆ رۆژا سێشه‌مبى بڕيارا ره‌تكرنێ ل سه‌ر تانا ژ لايێ هشيار زێبارى ڤه ل دۆر دستوورى نه‌بووينا ژ كارلادانا وى وه‌كو وه‌زيرێ دارايى هاتيه پێشكێشكرن دا.
ئاخفتنكه‌رێ فه‌رميێ ب ناڤێ ده‌سته‌لاتا قانوونا فيدرال دادوه‌ر عه‌بدولستار بريقه‌دار د به‌ياننامه‌كێ دا كو دانه‌ك ب ده‌ست ئه‌ڤرۆ نيوز كه‌فتيه راگه‌هاند: “دادگه‌ها بلندا فيدرال ته‌ماشه‌ى تانا دستوورى نه‌بوونا ژ كارلادانا وه‌زيرێ دارايى پشتى لێپرسينا وى كر”.
زێده‌تر گۆت: “دادگه‌هێ دياركر كو د ماوێ وان حه‌فت رۆژێن ئاماژه پێكرى يێن مادێ (61\حه‌ف\ج) ژ دستوورى يێن گرێداى ماوێ ناڤبه‌را داخوازا لێپرسينێ و رازيبوونێ، ئه‌نجامدانا لێپرسينێ ب ره‌نگه‌كێ پراكتيكى ب مه‌ره‌ما شيانێن وه‌زيرى بۆ به‌رسڤدان و به‌لگه‌يان”.
بريقه‌دار ئاماژه ب وێ چه‌ندێ ژى كريه كو ئه‌ڤ مادده سزايه يێ هاتيه سه‌پاندن ژ به‌ر كو به‌رسڤێن وى قه‌ناعه‌تێ بۆ ئه‌ندامێن جڤاتا نوونه‌ران چێناكه‌ت، به‌لكو ده‌نگدان ب گۆتنا باوه‌رى نه‌بوونێ ب گۆره‌ى ديتنا ئه‌ندامێن جڤاتێ بوويه سه‌ره‌راى ئه‌و ماوێ د ناڤبه‌را به‌رسڤ و دانا بڕيارا جڤاتێ دا، “ژ به‌ر هندێ ژى دادگه‌هێ بڕيارا ره‌تكرنا تانێ دايه”.
وه‌زيرێ دارايى هشيار زێبارى به‌رى نوكه داخوازا تانێ ژ دادگه‌ها بلندا فيدرال كربوو ب مه‌ره‌ما دستوورى نه‌بوونا وه‌رگرتنا باوه‌ريێ ژ وى ژ لايێ جڤاتا نوونه‌رێن عيراقێ وه‌كو وه‌زيرێ داراى ل 21ى ئيلۆنا 2016ێ ب پتريا ده‌نگان.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
د به‌ياننامه‌كێ دا نڤيسينگه‌ها سه‌رۆك كۆمارێ عيراقێ راگه‌هاند كو فوئاد مه‌عسوم قانوونا حه‌شه‌د شه‌عبى ئيمزا كر.
پشتى كو به‌رى ماوه‌كى جڤاتا نوونه‌رێن عيراقێ پرۆژێ قانوونا حه‌شه‌د شه‌عبى ب پتريا ده‌نگان ده‌رباز كرى، نه‌رازيبوونه‌كا زۆر يا سونان لێ كه‌فت، قانوون ره‌وانه‌ى سه‌رۆكاتيا كۆمارى كر بۆ په‌سه‌ندكرنێ.
ب گۆره‌ى دستوورێ عيراقێ هه‌ر قانوونه‌كا جڤاتا نوونه‌ران په‌سه‌ند بكه‌ت، دێ بۆ سه‌رۆكاتيا كۆمارى هێته ره‌وانه‌كرن بۆ په‌سه‌ندكرنێ و هه‌كه د ماوێ 15 رۆژان دا سه‌رۆكاتى په‌سه‌ند نه‌كه‌ت، ب گۆره‌ى دستوورى و قانوونێ ب په‌سه‌ند دهێته هژمارتن و كار پێ دهێته كرن.
قانوونا حه‌شه‌د شه‌عبى ل 26ى هه‌يڤا بۆرى ل جڤاتا نوونه‌رێن عيراقێ هاته په‌سه‌ندكرن دا كو ده‌سته‌يا حه‌شه‌د شه‌عبى كو ژ چه‌ند گرۆپه‌كان پێك هاتيه ژ هێزه‌كا ميليشيا بكه‌نه هێزه‌كا قانوونى و سه‌ر ب فه‌رمانده‌يا هێزێن چه‌كدارێن عيراقێ بيت.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
ب گۆره‌ى راگه‌هاندنه‌كا رێڤه‌به‌ريا گشتيا كه‌شناسيا هه‌رێمێ، ده‌مژمێر 3ى سپێده‌هيا ئه‌ڤرۆ يه‌كا تۆماركرنا نزمترين پلا گه‌رماتيێ ل حاجى ئۆمه‌ران رۆژهه‌لاتێ پارێزگه‌ها هه‌ولێر، نزمترين پلا گه‌رماتيێ ل سه‌ر ئاستێ هه‌رێما كوردستانێ تۆماركر كو گه‌هشته -14 يلێن سليزى د بن سفرێ دا.
به‌رى نوكى نزمترين پلا گه‌رماتيێ ل پارێزگه‌ها دهۆك هاتبوو تۆماركرن ل ده‌ڤه‌را كانى ماسێ ل باكوورێ پارێزگه‌ها دهۆك كو ل 3ى كانوونا دويێ 2016 ده‌ما گه‌هشتيه -13 پلێن سليزى د بن سفرێ دا.
فازل ئيبراهيم رێڤه‌به‌رێ گشتيێ كه‌شناسى و بيڤه‌له‌رزێ ل هه‌رێما كوردستانێ د داخۆيانيه‌كێ دا راگه‌هاند كو ئه‌و پێلا ئه‌ڤه چه‌ند رۆژه ب سه‌ر هه‌رێما كوردستانێ دا هاتى ب دووماهى هات، به‌لێ ل ده‌سپێكا حه‌فتيا بهێت دێ پێله‌كا دى يا به‌فر و بارانێ ب سه‌ر هه‌رێما كوردستانێ دا هێت.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
وه‌زاره‌تا ئه‌وقافا هه‌رێمێ مه‌رج و رێنمايان بۆ تۆماركرنا ناڤێن ئه‌نجامده‌رێن فه‌يزا حه‌جێ بۆ سالا بهێت راگه‌هاند كو ئه‌وان كه‌سان ژى ڤه‌دگريت يێن سالێن بۆرى ناڤێن خوه تۆماركرين.
قاسم ره‌سۆل رێڤه‌به‌رێ حه‌ج و عۆمرێ ل وه‌زاره‌تا ئه‌وقاف و كاروبارێن ئاينى ئه‌ڤرۆ رۆژا سێشه‌مبى د چارچۆڤێ كۆنگره‌كێ رۆژنامه‌ڤانى دا گۆت: “هه‌موو ئه‌و كه‌سێن دڤێت بچنه حه‌جێ دڤێت ناڤێن خوه تۆمار بكه‌ن، ل به‌رامبه‌ر پڕكرنا فۆرمه‌كێ كۆژمێ 50 هزار ديناران دێ ژێ هێته وه‌رگرتن، بڕيار ئه‌وان كه‌سان ژى ڤه‌دگريت يێن سالێن بۆرى ناڤێ خوه تۆماركرين”.
نوكه 18 بنگه‌هێن تۆماركرنێ ل سه‌رانسه‌رى هه‌رێما كوردستانێ هاتينه ڤه‌كرن هه‌تا ئه‌ه‌و كه‌سێن دڤێت ناڤێن خوه تۆمار بكه‌ن سه‌ره‌دانا وان بنگه‌هان بكه‌ن.
قاسم ره‌سۆل راگه‌هاند ژى كو فورمه‌ك هاتيه ئاماده‌كرن كو هه‌موو پێزانين تێدا دێ هێنه تۆماركرن، ب تنێ پێنج رۆژ ژى مۆله‌ت دێ هێنه دان بۆ ڤه‌گه‌راندنا فۆرمان.
ب گۆره‌ى رێنمايێن نوو يێ وه‌زاره‌تا ئه‌وقاف و كاروبارێن ئاينى پڕكرنا فۆرمان دێ ل سه‌ر پسۆلا ئاهێن خوارنێ بيت، ئانكو هه‌ر وه‌لاتيه‌كێ پسۆلا ئاهێن خوارنێ ل وێ پارێزگه‌هێ نه‌بيت نه‌شێت ناڤێ خوه تۆمار بكه‌ت، ئانكو وه‌لاتيێن دهۆك نه‌شێن ل سلێمانيێ يان هه‌ولێر ناڤێن خوه تۆمار بكه‌ن.
به‌لاڤكرنا فۆرمان كريه پێنج گرۆپ؛ گرۆپێ ئێكێ بۆ وان زه‌لامێن دڤێت ب تنێ ناڤێن خوه تۆمار بكه‌ن، گرۆپێ دويێ ژى بۆ ئه‌وان ژنێن ب تنێ دڤێت ناڤێن خوه تۆمار كه‌ن، ب مه‌رجه‌كى د سه‌ر 50 ساليێ دابن، گرۆپه‌ك ژى بۆ وان زه‌لامان ته‌رخان كريه كو ژن ل گه‌ل بن يان محه‌ره‌مێن وان بن، گرۆپه‌ك ژى بۆ وان كه‌سێن ژن و مێر ب مه‌رجه‌كى به‌رى نوكه ئێك ژ وان هه‌ردويان حه‌ج نه‌كربيت.
قاسم ره‌سۆل گۆتژى: “ئه‌ڤێن به‌رى نوكه حه‌ج گرين ب چو ره‌نگه‌كى رێ پێ ناهێته دان جاره‌كا دى ناڤێن خوه تۆمار بكه‌ن بۆ ئه‌نجامدانا حه‌جێ ل سالا 2017ێ و ئه‌ڤه ژى دا رێ ب كه‌سه‌كێ دى بهێته دان دا كو فه‌ريزا حه‌جێ ئه‌نجام بده‌ت”.
ل پارێزگه‌ها دهۆك حه‌فت بنگه‌هـ هاتينه ڤه‌كرن كو پێكهاتى نه ژ ديوانا رێڤه‌به‌ريا ئه‌وقاف و رێڤه‌به‌ريا ئه‌وقافا زاخۆ و سێمێل و ئامێدى و ئاكرێ و به‌رده‌ره‌ش و شێخان.
نيشاندان