NO IORG
نووترين نووچه

ئه‌ڤرۆ نیوز:
مه‌كته‌با سیاسى یا پارتى دیموكراتى كوردستان پشتى رۆژا 31/7/2016 كومبووى، راگه‌هاندنه‌ك به‌لاڤكریه‌ و تێدا هاتیه‌” د كومبوونێ دا هه‌لسه‌نگاندنه‌كا ئه‌رێنى بۆ دانوستاندنێن د.فوئاد حسێن هاتنه‌ كرن كو ل سه‌ر راسپارده‌ و ده‌ستپێشخه‌ریا سه‌رۆك بارزانى ل گه‌ل هێز و لایه‌نێن سیاسى كومبووین بۆ دینا چاره‌یا كێشان و رێكخستنا ناڤ مالا كوردستانێ، پارتى پشته‌ڤانا تمام ژ وان بزاڤان و به‌رده‌مانیا وان دكه‌ت و باوه‌ریه‌كا تمام ب چاره‌كرنا كێشان ب رێیا دانوستاندنان یا هه‌ى”.
مه‌كته‌با سیاسى یا پارتى دیموكراتى كوردستان ب پێدڤى زانیه‌ كو ره‌وشا نوكه‌ یا ده‌ڤه‌رێ ل به‌رچاڤ بهێته‌ گرتن و شیانێن ره‌فتاركرن ل گه‌ل ڤێ ره‌وشێ هه‌بیت ب مه‌ره‌ما مفا وه‌رگرتن ژ به‌رژه‌وه‌ندیێن گه‌لێ كوردستانێ.

ئه‌ڤرۆ نيوز:

وه‌زاره‌تا دارايى و ئابوورى ل حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ راگه‌هاند كو رۆژا چارشه‌مبى رێكه‌فتى 3ى ته‌باخێ دێ مووچێ په‌روه‌ردێن ده‌رڤه‌ى باژێرى ل وه‌زاره‌تا په‌روه‌ردێ و رۆژا پێنجشه‌مبى 4ى ته‌باخێ يێ په‌روه‌ردێن ناڤ باژێران هێنه‌ به‌لاڤكرن.

ئه‌ڤرۆ نيوز:

سه‌رۆك كۆمارێ توركيا راگه‌هاند كو پشتى كوده‌تايا له‌شكرى ئێكسه‌ر 10 هزار و 137 كه‌س هاتينه‌ گرتن و پاشان 18 هزار و 699 كه‌سێن دژى هاتينه‌ ده‌سته‌سه‌ركرن و 237 كه‌س ژى هاتينه‌ كوشتن و دو هزار و 191 كه‌سێن دژى بريندار بووينه‌.

ره‌جه‌ب ته‌يب ئه‌ردوگان د به‌رنامه‌كێ ته‌له‌ڤزيونى دا، دا زانين ژى كو فه‌تحولا گويله‌ن ل وه‌لاتێ وان كوده‌تا ئه‌نجام دا و خوين رێت، به‌لێ ئه‌و دێ د رێيا راگه‌هاندنا بارێ نه‌ئاسايى دا ڤان هه‌موو كاران چاره‌ كه‌ت و پۆليس و دادگه‌هـ و دامه‌زاوێن دى يێن ده‌وله‌تێ ژ رێكخستنا وان پاقژ كه‌ت.

ئه‌ردوگان هه‌روه‌سا ره‌خنه‌ ل وه‌لاتێن جيهانێ گرت كو چو كه‌سان سه‌ره‌دانا وه‌لاتێن وان نه‌كريه‌، ب تنێ ئه‌ميرێ قه‌ته‌ر نه‌بيت كو ب به‌رده‌وامى په‌يوه‌ندى پێ كريه‌ و سه‌رۆكێ رۆسيا ژى په‌يوه‌ندى پێ كريه‌ و گۆت: “تله‌فۆنه‌ك بۆ من ژ ئه‌مريكا ژى هات، به‌لێ كه‌سێ زه‌حه‌ت نه‌كێشا و وه‌زيرێن په‌يوه‌نديدار نه‌هنارتن”

د پشكه‌كا دى يا ئاخفتنێن خوه‌ دا گۆت: “هه‌موو ئه‌كاديميێن له‌شكرى دێ دايخين و سۆپاى ئێخينه‌ سه‌ر وه‌زاره‌تا به‌ره‌ڤانيێ كو جه‌ندرمه‌ و هێزێن پاراستنا كه‌رنارێن ئاڤى ژى خستينه‌ سه‌ر وه‌زاره‌تا ناڤخۆ و دێ گوهۆڕينێن بنه‌ره‌تى د سيسته‌مێ له‌شكرى يێ وه‌لاتى دا كه‌ين، ب تايبه‌ت د وارێن پۆستێن له‌شكرى دا و چاوانيا بلندكرنا وان”.

ئه‌ڤرۆ نيوز:

د دیدارەکێ دا بۆ رۆژناما ئەڤرۆ کو ژ لایێ رۆژنامەڤان نیوار محەمەد سەلیم ڤە ھاتیە ئەنجام دان، قاسم حەسەن عەبدولکەریم، سەرۆکێ داخواکەرێ گشتی ل پارێزگەھا دھۆکێ، د دیدارەکێ دا بۆ رۆژناما ئەڤرۆ دیارکر کو ئەوان ھندەک جاران دووڤچوون یا ل سەر دووڤچوونێن رۆژناما ئەڤرۆ کرین و یا سەرگرتی و نەڤەشارت ژی کو بڕیارا دەستەسەرکرنا مستەشاران ژی زێدەتر بابەتەکێ سیاسی بوو و ددەتە زانین ژی کو دانا بڕیارا سێدارەدانێ ل دھۆکێ یا د زێدەبوونێ دا.

ئەڤرۆ: ب رەنگەکێ گشتی کارێ داخوازکەرێ گشتی چیە و ل کیرێ ھەیە؟
قاسم حەسەن عەبدولکەریم: ھەر جھەکێ دادگەھـ لێ ھەبیت، داخوازکەرێ گشتی یێ لێ ھەی و دووڤچوونا ھەموو جورێن کێشێن دادگەھێ دکەت وەکو چاڤدێر، دیسا مە ئەندامێن خوە یێن د وان لژنێن ل سەرانسەری پارێزگەھێ دھێنە پێکئینان چو سەرپێچی بیت یان تاوان بیت و ھەکە ل وێرێ دیت خەلەتیەک یا ھەی دێ بۆ دادگەھێ رەوانە کەن.

ئەڤرۆ: دھێتە گۆتن کو کارێ داخوازکەرێ گشتی زێدەتر یێ بوویە کارەکێ شیرەتکاری؟
قاسم حەسەن عەبدولکەریم: کارێ داخوازکەرێ گشتی ئەم دشێین بێژین نە شیرەتکاری یە، بەلکو چاڤدێری یە، دادگەھـ دێ بڕیارا خوە دەت، بەلێ داخوازیێن داخوازکەرێ گشتی ژی بەرچاڤ وەردگریت ئەو کێشا دادگەھـ دبینیت چەند بەلگێن وێ د پێدڤی نە بۆ تاوانباربوونێ وی دەمی دێ داخوازا تاوانباربوونێ کەت و ھەکە ھەڤدژی ڤێ ژی دێ داخوازا بەردان کەت. ھەر کەسەکی بۆچوونا خوە یا ھەی و کەس ماف نینە بێژیتە کەسێ دڤێت تو ڤێ ئاخفتنێ بێژی. داخوازکەرێ گشتی یێ سەربەخۆیە ب بڕیارا خوە، پشتی بڕیارا دادگەھێ داخوازکەرێ گشتی دشێت کێشێ بھنێریتە دادگەھا تەمیزێ و ل وێرێ دێ بڕیار دەرکەڤیت.

ئەڤرۆ: چو جاران ھەوە فایلە بۆ کەیسان ڤەکریە یان ژی ب تنێ ئەو کێشێن بۆ ھەوە دھێن ھوون کار ل سەر دکەن؟
قاسم حەسەن عەبدولکەریم: گەلەک حالەت یێن ھەین سکالایەک یا ھەی یان دیاردەکا خراب یا ھەی یان تلەفۆنەک دێ بۆ مە ھێت بێژیت ئەڤ تشتێ خراب یێ ھەی، ئەم دێ نڤیسارەکێ دەینە دادگەھا ڤەکولینێ و دێ داخوازێ ژێ کەین ڤەکۆلین ل سەر بابەتی بھێتە کرن. گەلەک جاران ل سەر ھندەک دووڤچوونێن رۆژناما ئەڤرۆ ژی مە دووڤچوون یا کری و یا سەرگرتی و خەلکەک یێ ھاتیە گرتن و یێن ھاتینە سزادان ل دووڤ قانوونێ.

ئەڤرۆ: بڕیارێن سێدارەدانێ نوکە کێم یان زێدە بووینە و دھێنە پەیرەوکرن یان نە؟
قاسم حەسەن عەبدولکەریم: سێدارەدان ل دھۆکێ یا زێدەبووی، ژ بەر کو ھەڤسۆیێن داعشین. تاوانێن تیرۆرستی و کوشتنێ ژی د زێدە بوونێ دانە، تاوانێن دەستدرێژیێ و گەلەک جورێن دژی یێن ھەین. نەیێ پشت راستم بەلێ نێزکی 70 حالەتێن سێدارەدانێ نوکە یێ ل چاکسازیێ و نوکە دھێنە بخودانکرن! دڤێت جەنابێ سەرۆکی ئیمزا بکەت و بڕیار بکەڤیتە د وارێ بجھئینانێ دا. نزا ژ بەر چو ئەگەر ئیمزا ناکەت، بۆ کێشەکێ نابێژم کیشکە، ئەزێ چوویمە خزمەتا جەنابێ سەرۆکی ل پیرمام دا کو ئیمزا بکەت ژ بەر کو خەلکی دونیا ب سەر سەرێ مەدا خراب کر، بەلێ گۆت یا ب زەحمەتە. دبیت ژ بەر مافێن مرۆڤی بیت و دەسپێکا مەیە و ئەمێ ل ژێر چاڤدێریا خەلکەکی د وارێ مافێن مرۆڤی دا.
ب بۆچوونا من دڤێت بڕیارێن سێدارەدانێ بھێنە بجھئینانان چونکو قانوون یا ھەی و ئەو ژی ئێک ژ سزایانە، یان ژی دڤێت ئەم گوھۆڕینێ د قانوونێ دا بکەین. ب گۆرەی قانوونا عیراقێ دڤێت سەرۆک ئیمزا بکەت، ب بۆچوونا من ھەردەما بڕیارا سێدارەدانێ ھاتە دان و ل دادگەھا تەمیزێ ژی ھاتە پەسەندکرن، دڤێت بھێتە بجھئینان، دڤێت ئەڤ ئیحراجە بۆ سەرۆکی ژی نەھێتە چێکرن.
بەری نوکە خەلکی کێشێن خوە د ناڤ خوە ب تنێ دا چارە دکرن و خوینداریەک ھەبایە، کێشە بۆ بنەمالێ ھەموویێ ھەبوو، نوکە ب تنێ کەسێ تاوان کری دڤێت و ھەکە ئەو ژی بڕیارا دادگەھێ ل سەر دەرکەفت، ئێدی ب وی حوکمی ژی د رازی نە.

ئەڤرۆ: چو کەس ھەنە بڕیارا دەستەسەرکرنێ بۆ دەرکەفتی و نەھاتینە دەستەسەرکرن؟
قاسم حەسەن عەبدولکەریم: چو ژمارێن درست ل بەر دەست نینن، بەلێ کەسێن ھەین بڕیارا دەستەسەرکرنێ یا بۆ دەرکەفتی و نەھاتینە دەستەسەرکرن، پتریا وان ئەون یێن ل گەل داعش یان ژی ھاریکاریا وان کرین، دیسا یێن ھەین کێشێن کوشتنێ ژی یێن ئەنجام داین و گەلەک ژ وان نوکە نە د سنورێ ھێزێن ئەمنی دانە و پاراستنێ ل سەر خوە دکەن، ھەر کەسێ ھزر بکەت ھەتا ھەتا دێ ھێتە زیندانکرن یان سێدارەدان دێ بزاڤێ کەت پاراستنێ ل سەر خوە بکەت و خوە نادەتە دەست ھێزێن ئێمناھیێ.

ئەڤرۆ: چو کێشە ل سەر بەرپرسێن پارێزگەھێ “حکۆمی-حزبی” ھەنە و ل دادگەھێ ئامادە نەبووین؟
قاسم حەسەن عەبدولکەریم: نوکە چو کێشە ل سەر چو رێڤەبەران نینن و ھەر لایەکێ ھەبیت ھاتینە بەر سینگێ دادگەھێ و نوکە ھندەک دگرتی نە و ھندەک ب کەفالەت ھاتینە بەردان. نوکە کێشە ل سەر چو کەسان نینن و ل دادگەھێ ئامادە نەبووین.

ئەڤرۆ: بڕیارا دەستەسەرکرنێ بۆ موستەشاران دەرکەفت و نەھاتنە دەستەسەرکرن؟
قاسم حەسەن عەبدولکەریم: ئەو کێشەکا گشتی بوو نەیا پارێزگەھا دھۆکێ بوو، ھندەک کەس ژ پارێزگەھا دھۆکێ ھەبوون، بەلێ سەرۆکاتیا داخوازکەریا گشتی ئەڤ بڕیارە دابوو. د دەمی دا بەرەی کوردستانی پشتی سەرھلدانێ و چوونا رژێمێ بڕیارا لێبۆرینا گشتی دا و نوکە ماف نینە کەسەکی بگرن، ژ بەر کو وی دەمی لێبۆرینا گشتی ھاتە دان و ئەو لێبۆرین بوو ئەگەرێ ڤێ ئارامیێ. داخوازکرنا ڤان کەسان زێدەتر بابەتەکێ سیاسی یە.
لێبۆرین یا دەرکەفتی دڤێت پێگری ب وێ بڕیارێ بھێتە کرن و ئەڤ بڕیارە ژ لایێ چو حزبێن دیارکری نەبوون، بەلکو ھەموو لایەن تێدا د پشکدار بوون و ل گەل ھندێ نینم جارەکا دی بھێنە دەستەسەرکرن. بڕیارا دەستەسەرکرنا وان بھێتە پەسەندکرن ژی دێ کێشە دروست بن و پێگری ب بڕیارێ ناھێتە کرن. ھەموو ئەو مستەشارن یێن نوکە د ناڤ حزبان دا و جھێ بەرپرساتیێ یێ وەرگرتی و گەلەک ژی د ناڤ حوکمەتێ دا یێن پێشکەفتین و ئەڤە نە ب تنێ مستەشارن، بەلکو رەفیقێن حزبی نە ژی. پشتی کەفتنا عیراقێ ئەڤ موستەشارە بوونە “عملە ێەعبە” کا دێ کی شێت پتر ڤان کەسان بەتە گەل خوە دا دەنگان ب دەست خوە ڤە بینیت. ھەر چەندە ئەز نە ل گەل ھندێ مە و جھێ داخێ یە.

ئەڤرۆ: کێشێن تیرۆرێ د چ ئاست دانە و کورد ل گەل ھەنە؟
قاسم حەسەن عەبدولکەریم: کێشێن گرێدای تیرۆرێ ژی ل دادگەھا دھۆکێ دھێنە برێڤەبرت، بەلێ ئەڤ سالە وەکو ھەڤبەرکی ل گەل سالێت دی یێن کێم بووین. سالا بۆری کوشتن و کێشێن رەڤاندنێ چێدبوون و کێشە د زێدەبوون ژ بەر نێزیکیا مووسل، نوکە زێدەتر ئەڤێن ڤان کارێن تیرۆری ئەنجام ددەن یان یێن ھاتینە دەستەسەرکرن یان نەماینە د سنورێ مە دا، ژ بەر ھندێ ژی ئەڤ ئەڤ سالە یێن کێم بووین. کورد ژی د ناڤ ڤان کەیسێن تیرۆرێ دا ھەبوون، بەلێ د کێم بوون گەلەک نەبوون.

ئەڤرۆ: ھوون چاوان دووڤچوونا کەیسێن گرێدای گەندەلیێ دکەن؟
قاسم حەسەن عەبدولکەریم: بادەکێن گرێدای گەندەلیێ د ناڤ رێڤەبەریان دا ژ لایێ دادگەھا نەزاھێ ڤە دھێنە ب رێڤەبرن و کارێ خوە دکەن و ل وێرێ ژی داخوازکەرێ گشتی یێ ھەی و ئامادە دبیت و چاڤدێریا روونشتنێن دادگەھێ و کەیسان دکەت.

ئەڤرۆ: رێژا کەیسێن مادێن ھۆشبەر ب چ رەنگە؟
قاسم حەسەن عەبدولکەریم: گەلەک کێشە یێن ل سەر ماددێن ھۆشبەر ھەین و رۆژ بۆ رۆژێ د زێدەبوونێ دانە و ئەڤە ژی دو رەنگن یێن ھەین، ب کار دئینن و یێن ھەین ژی بازرگانیێ پێ دکەن. ئەڤ کەسە ژی زێدەتر گەنجن و کەسێن دی ژی یێن ل گەل ھەین. گرێدای چو کەس و دەڤەرێن دیارکری ژی نینن یا تێکەلە.

ئەڤرۆ: دبێژن حزب گەلەک دەستێوەردانێ د کارێن دادگەھێ دا دکەت؟
قاسم حەسەن عەبدولکەریم: چۆ بنەما بۆ وێ گۆتنێ نینن، حزب مایێ خوە د کارێ دادگەھێ دا ناکەت و دادوەرێن دھۆکێ جھێ باوەریێ نە و دادگەھا دھۆکێ ل سەر ئاستێ ھەرێمێ ب کار و بڕیار و دادگەھێن خوە یا ئێکێ یە.

ئەڤرۆ: رەوشا ئابووری کارتێکرن ل سەر کەیسێن دادگەھێ کریە؟
قاسم حەسەن عەبدولکەریم: پشتی قەیرانا دارایی کێشە و سکالا یێن زێدە بووین، کاودانەکێ نەخواستی یە و دێ چێبیت، ھیڤی دکەین کەس نەبیتە ئەگەرێ کێشان بۆ خوە و بۆ خەلکەکێ دی و ھاریکاریا ھەڤدو بکەن ھەتا ژ ڤان قەیرانان رزگار دبین.

ئه‌ڤرۆ نيوز:

د ديداره‌كێ دا بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ رۆژنامه‌ڤان نيوار محه‌مه‌د سه‌ليم دووڤچوونه‌ك ل سه‌ر نه‌سته‌لا كينده‌ر ئاماده‌كريه‌ و ئاماژه‌ ب وێ چه‌ندێ كريه‌ كو پشتی بەلاڤبوونا دەنگویێ ئەو دوھنێ د ناڤ نەستەلا کیندەر دا و ل گەل ئەو مادێ کیمیاوی یێ ل سەر وی نایلۆنێ کیندەر پێ ھاتیە پێچان دبنە ئەگەرێ پەیدابوونا شێرپەنجێ، وەلاتێ ئەلمانیا ئێکسەر بڕیارا دەرکرنا ڤێ نەستەلێ ژ وەلاتێ خوە دا، بەلێ ھێشتا ل گەل وەلاتێن جیھانێ ئەڤ نەستەلە دھێتە فرۆتن، ل کوردستانێ ژی سەرەرای فرۆتنا وێ بھایێ وێ ژی گەلەک ئەرزان بوویە.

کیندەر چیە؟
کۆمپانیا ڤیریرۆ یا ئیتالی شرینیێن کیندەر ژ جورێن جودا بەرھەڤ دکەت، نەستەلە و چوکلێت و کێک و یاریان ب گەلەک جور و دیزاین و تامێن جودا و ل سەرئاستێ جیھانێ ھەموویێ یا بەربەلاڤە و ب ئێک ژ بەرنیاسترین جۆرێن شرینیان ل سەر ئاستێ جیھانێ دھێتە نیاسین. ژ بلی شرینیێن کیندەر ژی چەندین جۆرێن دی یێن شرینیان بەرھەم دئینیت. ئەڤە د دەمەکی دا کو بەری نوکە چەند ڤەکۆلینان سەلماندیە کو کیندەر بۆ گەشەیا زارۆی گەلەک یا باشە.

مەترسیا کیندەرێ د چ دایە؟
ل دەسپێکا ڤێ ھەیڤێ پەیمانگەھا پاراستنا مافێن بەکاربەری یا سەربەخۆ ل ئەلمانیا رابوو ب بەلاڤکرنا ئەنجامێن ڤەکولینەکێ ل سەر کیندەرێ و راگەھاند کو ھندەک مادە یێن د ناڤ دا، وەکو وان گۆتی دبنە ئەگەرێ دروستبوونا پەنجەشێرێ.
رێکخراوا ناڤبری دا زانین کو گەلەک جۆرێن نەستەلا و ژ وان یێن بەرنیاس “کیندەر” یا کۆمپانیا “ڤیریرۆ” و “ڤیۆریتۆ نوگا مینی” ژ کۆمپانیا “لینت” زەیتا ئاسنی یا ئەروماتی یا د ناڤ دا کو دبیتە ببیتە ئەگەرێ پەیدابوونا پەنجەشێرێ.
ل سەر مالپەرێ خوە دایە زانین ژی کو ئەو نایلۆنێ ئەڤ نەستەلە پێ ھاتینە پێچان ژی مەترسیا پەیدابوونا پەنجەشێرێ پەیدا دکەت و دبیتە ئەگەرێ تەنگەزارێن جینی و دڤێت ژ بازاری بھێنە ڤەکێشان.

ئەو زەیتا د ناڤ کیندەرێ دا چیە و یا چاوایە؟
زەیتا ئەروماتی یا د ناڤ کیندەرێ دا، زەیتەکا ھایدرۆکابۆرنی یە و بۆ چارەکرنا پەترۆلێ دھێتە ب کارئینان.
پەیڤا “بوون” یان “ئەرومات” پەیڤەکا کیمیاوی یە بارگێ وێ یێ کیمیاوی C6H6، یا پارچەی یە و وەکو بازنایە، زێدەتر شەش بازنە ژ وان یێن پێکڤە ژ شەش “گەردیلە” کاربۆنێ پێک دھێت و پێکڤە د گرێداینە و ھەر “گەردیلە” ژ وان ب ھایدرۆجینەکێ ڤە د گرێداینە و ب بەرچاڤترین نمۆنە ژێ پانزینە.

کیندەر ل کیرێ ھاتیە قەدەغەکرن؟
وەلاتێ ئەلمانیا ب رەنگەکێ فەرمی کیندەر قەدەغەکریە ژ بەر ھەبوونا مادێ زەیتا بووندار کو مادێن ھایدرۆکاربۆنی د ناڤ دانە و ئەڤە ب گۆرەی گۆتنێن وان پەنجەشێرێ دروست دکەت، وەلاتێ رۆسیا کۆمەلا پاراستنا مافێن بەکاربەران داخواز ژ تۆرا نێڤدەولەتی یا ئامیرێن چاڤدێریێ ل سەر سلامەتیا کەرستێن خوارنێ یا سەر ب ساخلەمیا جیھانی ڤە “ئینفوسان” کریە کو ب رەنگەکێ فەرمی ھەلویستێ خوە ل سەر ڤی بابەتی دیار بکەت. ئێکەتیا بەھرەمەندان یا چێکرنا شیرناھیان ژی ل وەلاتێ فرەنسا کو ئەڤ کۆمپانیە ب سەرڤە ددەتە زانین کو ئەڤە چەندین سالە وەلاتێ ئەلمانیا کار ژ بوو وێ چەندێ دکەت کو ژ بھایێ ڤان کەرستان بینیتە خوار و ل دووماھیێ شیا کارەکێ باش بکەت.

ل تاقیگەھێن دھۆکێ چاوان پشکنین بۆ کیندەرێ دھێتە کرن؟
د. ئەڤین حەسەن مستەفا رێڤەبەریا تاقیگەھێ ل رێڤەبەریا گشتیا ساخلەمیا پارێزگەھا دھۆکێ بۆ رۆژناما ئەڤرۆ گۆت: “مە ھندەک پیڤەرێن ھەین کو ل سەر وان پیڤەران ھەلسەنگاندن بۆ کەرستان دھێتە کرن”.
زێدەتر گۆت: “بابەتێ کیندەرێ نوکە ل جیھانێ گەلەک بەحس ل سەر دھێتە کرن و مە ژی ب رێیا میدیایێ زانیە، بەلێ نە ل دھۆکێ و کوردستان و عیراقێ و نەژی ل رۆژھەلاتا ناڤەراست و گەلەک وەلاتێن دژی ئەڤ جورە پشکنینە نینن و نەشێن تەکستێ ل سەر وان گۆتنان بکەن، ب تنێ ھندەک وەلاتێن دەستنیشانکری ئەو شیان یێن ھەین کو راستیا بابەتی ب سەلمینن”.

کۆمپانیا کیندەر بەرھەم دئینیت چ دبێژیت؟
کۆمپانیا ڤیریرۆ یا بەرھەم ھێنەرا نەستەلا کیندەر بەرسڤا رێکخراوا پاراستنا مافێن بەکاربەری یا سەربەخۆ ل ئەلمانیا دا و راگەھاند کو گەلەک ژ بەرھەمێن نوکە ل بەر دەست و دھێنە ب کارئینان ژ زەیتا ئاسنی ئەروماتیک “MOEH” پێک دھێن، پێدڤیە ھەموو لایەن پێکڤە کار بکەن دا کو ڤێ ئاریشێ چارە بکەن چو ئەو بن یێن د وارێ خوارنێ دا کار دکەن یان بازرگانیکرنێ ب ڤان مادان دکەن.
کۆمانیێ ل سەر مالپەرێ خوە یێ فەرمی یەلاڤکریە ژی کو ئەڤ زەیتە دبیتە ئەگەرێ “تەنگەزاریێن جینی” بەلێ بەرھەم ھێنەر رەت دکەت کو ڤان کەرستان ژ بازاری ڤەکێشن، ڤیریرۆ تەکست دکەت کو پێشڤەچوون د ڤی واری دا یا ھاتیە کرن و دشیان دایە رێیەکێ ل ھەمبەر بەرفرەھبوونا ڤێ چەندێ بگرین.

ل دھۆکێ چ بزاڤ بۆ قەدەغەکرنا ڤێ نەستەلێ ھاتینە کرن؟
کاوە عەبدولعەزیز، سەرۆکێ کۆمەلا پاراستنا مافێن بەکاربەران ل دھۆکێ بۆ رۆژناما ئەڤرۆ گۆت: “مە دووڤچوونا وێ یا کری، ژ لایێ بھای ڤە یا بوویە ئێک ل سەر سێ، بەری نوکە ب 750 دیناران دھاتە فرۆتن و نوکە ب 250 دیناران دھێتە فرۆتن، ئەڤە د دەمەکی دایە کو ئەڤە چەندین سالە چو ژ بھایێ وێ نەھاتیە خوار و ب ھەمان بھا دھێتە فرۆتن، بەلێ ھاتنە خوارا بھایێ وێ ب ڤی رەنگی ژ نیشکەکێ ڤە جھێ گۆمانێ بوو، ب تایبەت یا ھەڤدەم بوو ل گەل راپۆرتێن نێڤدەولەتی کو بەحس ل وێ چەندێ دکەن کو ب درێژاھیا دەمی خوارنا وێ دبیتە ئەگەرێ دروستبوونا شێرپەنجێ ب تایبەت وەلاتێ ئەلمانیا کو ب گۆرەی ڤەکولینەکێ دیارکریە کو ئەو زەیتا بۆ ڤێ نەستەلێ دھێتە بکارئینان یا ب مەترسیە و شێرپەنجێ دروست دکەت. دیسا ئەو نایلۆنێ کیندەر ژێ دھێتە دروستکرن کەرەستەیەکێ کیمیاوی یێ د ناڤ دا و ئەڤە ژی دبیتە ئەگەرێ پەیدابوونا پەنجەشێرێ”.
زێدەتر گۆت: “مە وەکو کۆمەلا پاراستنا مافێن بەکاربەران ئەڤ بابەتە ل گەل ھەر ئێک ژ رێڤەبەریا زێرەڤانیا ساخلەمیێ و چاڤدێریا بازرگانی ئازراندیە کو دووڤچوونا بابەتی بھێتە کرن ب تایبەت پشتی ئەرزان بووی، خەلک یێ بزاڤێ دکەت قەرەبوویا وی سەردەمێ ئەو نەستەلە یا گران بکەت و ب رەنگەکێ گەلەک زێدە یێ دبەنە د مالێن خوە دا”.
سەرۆکێ کۆمەلا پاراستنا مافێن بەکاربەران ل دھۆکێ دا زانین ژی کو ھەکە بەھانا ئەرزانبوونا بھایێ وێ ئەو بیت کو ھاڤینە سالێن بۆری ژی ھەر ھاڤین بوو و ب ھەمان بھا دھاتە فرۆتن.
کاوەی ئاماژە دا وێ چەندێ کو ئەوان بۆ ساخلەمیێ دیارکریە کو ھەکە ئەڤ کەرەستە ب مەترسی بن ب زووترین دەم ژ ناڤ باژێری بھێنە دەرکرن و ھەکە وەسا ژی نەبیت ھەلویستێ خوە دیارکەن دا کو پشت راستیەک بۆ خەلکی دروست بیت، چونکو ژ لایێ دەروونی ڤە ژی رەنگە دلتەنگیەک یا بۆ خەلکی دیار بووی و ل بەر وان ژی بەرزە بووی، ھەکە چو راستی بۆ نینە دا خەلک ژی یێ ئارام بیت و کارتێکرن ل بازرگانی ژی نەبیت.
بەرامبەر گۆتنێ کاوەی، عسمەت سلێمان وەیسی، رێڤەبەرێ پشکا چاڤدێری و سلامەتیا خوراکی ل رێڤەبەریا زێرەڤانیا ساخلەمیێ ل پارێزگەھا دھۆکێ بۆ رۆژناما ئەڤرۆ گۆت: “ھەر کەلوپەلەکێ ژ دەرڤە بھێت ل خالێن سنوری نمونە ژێ دھێنە وەرگرتن و بۆ تاقیگەھێن خوارنێ دھێنە رەوانەکرن ل ناڤەندا پارێزگەھا دھۆکێ و پشکنین بۆ دھێنە کرن و ھەکە ئەنجامێن پشکنینێ بۆ ھاتنە کرن و دەرچوو دێ خودان شێت ئینیتە ناڤ ھەرێمێ و فرۆشیت ھەکە خراب دەرچوون، بازرگانی مافێ دووبارەکرنا پشکنینێ یا ھەی و ھەکە دووبارە خراب دەرچوو؛ یان دێ ئەڤ کەلوپەلە ھێنە ژناڤبرن یان ژی دێ ھێنە ڤەگەراندن بۆ جھێ ژێ ھاتی”.
زێدەتر گۆت: “ھەتا نوکە ژی نەستەلا کیندەر ژ پشکنینێ ل سەرکەفتیانە یا دەرکەفتی، ب تنێ ب مەرجەکی دێ ھێتە قەدەغەکرن ئەو ژی ئێک ژ وەزارەتێن ساخلەمیێ ل ھەرێما کوردستانێ یان ژی یا عیراقا فیدرال، یان ژی ھەکە رێکخراوا ساخلەمیا جیھانی قەدەغە بکەت”.
سەرۆکێ کۆمەلا پاراستنا مافێن بەکاربەران ل دھۆکێ دا زانین ژی کو ئەوان وەکو کۆمەلە داخواز ژ رێڤەبەریا چاڤدێریا بازرگانی کریە کو ئەگەرێن ئەرزانبوونا بھایێ وێ بۆ چ د ڤەگەرن، ھەکە کێشەیەک ھەیە بلا دیار کەن، ھەکە د سالێن بۆری ژی دشیان دابوو ب ھەمان بھا بھێتە فرۆتن، بۆچی وەلاتی ب دەرفەت ددیتن و پێدڤیە بھێتە سزادان.
ل ھەمبەر وێ چە‌ندێ ژی رێڤەبەرێ رێڤەبەریا چاڤدێریا بازرگانی ل دھۆکێ بۆ رۆژناما ئەڤرۆ گۆت: ” د سیستەمێ مە یێ بازرگانی دا سەپاندنا بھای نینە، بازرگان یێ ئازادە بۆ خوە ژێدەرەکی ببینیت و کەرستێن خوە ژ وێرێ بینیت و ل دووڤ دووراتیا جھی و ڤەگوھاستنێ و کرێ ژی کارتێکرنێ ل سەر بھای دکەت، دیسا جھێن ئاستێ ژیارێ یێ کێم ئانکو جھێن مللی ل گەل جھێن ئاستێ ژیارێ یێ بلند ئانکو زەنگین ژی جوداھیا بھای ل سەر کەلوپەلان ھەی”.
زێدەتر گۆت: “ل دەف مە وەکو چاڤدێریا بازرگانی ب تنێ سەپاندنا بھای بۆ وان کەلوپەلان دھێتە کرن یێن ژ لایێ حوکمەتێ ڤە دھێنە پشتەڤانیکرن بۆ نمۆنە فرنێن نانی یان سەمونخانە”.
کاوە عەبدولعەزیز د پشکەکا دی یا ئاخفتنا خوە دا دبێژیت: ” داخوازێ ژ وەلاتیان دکەم کو ل وەرزێ ھاڤینێ خوە ب پارێزن ژ خوارنا کەرەستێن ژ ڤی رەنگی و ب تایبەت ھەکە ب کاربینن ژی پێدڤیە ل جھێن تایبەت یێن ھەلگرتنێ و ل دووڤ پلێن گەرمێ یێن دروست بن، ئانکو د تەزینەران دا ھاتبنە ھەلگرتن و گەلەک گرنگیێ ب مژوویا دەرکەفتن و ب سەرڤەچوونێ بدەن چونکو ھەکە کاودانێن وی کەرەستەی نەدگۆنجای بن، زووتر دەمێ وان ماددێن د ناڤ دا ب سەرڤەدچیت”.
گۆتژی: “ھەر دیسان داخوازیێ ژ ھۆبا ئاسایشا ئابووری ژی ل دھۆکێ دکەین کو گەلەک جاران کەرەستەک ژ بازارێن جیھانی دھێتە ڤەکێشان ب مەرەما ژناڤبرنێ و بازرگان ب بھایێن گەلەک ئەرزان ئەڤان رەنگە کەرستان دبەنە وەلاتێن جیھانا سیێ ب بھایێن کێم دفرۆشن و ھیڤی دکەین ئەڤە ژی ژ وان رەنگە کەرستان نەبن”.

ئەڤرۆ نیوز:
ژمارەکا زانکۆیێن ئەھلی ب تومەتا نەدانا قستێن خواندنێ ئەنجامێن دووماھیێ نەداینە قوتابیێن خوە و ئەندامەکێ لژنا پەروەردێ ژی دبێژیت، دێ کریا خواندنێ ب ھەمان بھایێ سالا بۆری بیت و گۆھوڕین ب سەردا ناھێن.
د. شوان قەلادزەیی، ئەندامێ لژنا پەروەردێ یا پەرلەمانێ کوردستانێ بۆ رۆژناما ئەڤرۆ گۆت: “پێدڤیە گۆھوڕین ب سەر سیستەمێ وەرگرتنا قوتابیاندا بھێتەکرن و ئەڤ پێنگاڤا نوکە وەزارەتا خواندنا بلند و ڤەکۆلینێن زانستی گرتیە بەر پێنگاڤەکا باشە، چۆنکو دڤێت قوتابی حەز و ئارەزوو ھەبن بۆ خواندنێ و نابیت قوتابی ل پشکەکێ بھێتە وەرگرتن ئارەزوو دڤی بیاڤی دا نەبیت، ھێشتا لژنا پەروەردێ ل دۆر وەرگرتنا قوتابیان چو کۆمبوون نەکرینە، لەوڕا دێ ل داھاتی دووڤچوونێ بۆ پرسا وەرگرتنا قوتابیان کەین، باشترە ژی وەزارەت رێنمایێن وەرگرتنێ دەربکەت، پشتی ھینگی دێ دووڤچوون بۆ ھێتەکرن”.
شوانی گۆتژی “سالا بۆری ب ئەگەرێ قەیرانا دارایی داشکاندن بۆ کریا خواندنێ ل زانکۆ و پەیمانگەھێن ئەھلی ھاتیەکرن و دڤێت ئەڤ سالە ژی ب ھەمان بھایێ داشکاندن بۆ ھاتیەکرن کڕیا خواندنێ بھێتە وەرگرتن، ئاریشەیەک نوکە ھەیە ئەو ژی ژمارەکا زانکۆیێن ئەھلی نمرەیێن قوتابیان نەداینە ڤە ئەو ژی ب تۆمەتا نەدانا قستێ دووماھیێ یێ خواندنێ ئەڤە ژی زۆلمە ل قوتابی دھێتەکرن، چۆنکو ئەڤ قوتابیە نزانیت دێ چیتە قۆناغەکا دی یان ناچیت، چەندین قوتابیان ئاریشەیا خوە گەھاندیە مە، پێشنیارا مە ژی ئەوە سیستەمەکێ دی بھێتە پەیڕەوکرن، ھەر قوتابیەکێ پارە نەدا زانکۆیێ رێک نەھێتەدان سالا دووڤ دا یێ بەردەوامبیت”.

ئەڤرۆ نيوز:
نڤێسینگەھا ڕاگەھاندنێ یا سەرۆک وەزیرێن عیراقێ دیار کر کو ژ ئەگەرێ بلند بوونا پلێن گەرمێ حوکمەتا عیراقێ بڕیار دایە دو رۆژ د ڤێ حەفتیێ دا ببنە بھێنڤەدانا فەرمی.
ل دووڤ بەیانناما نڤێسینگەھا ڕاگەھاندنێ یا سەرۆک وەزیرێن عیراقێ، رۆژا دوشەمبی 1/8 و رۆژا سێشەمبی 2/8/2016 ل ھەموو دام و دەزگەھێن حوکمەتا عیراقێ بھێنڤەدانێن فەرمی نە.
ل گۆرەی پێشبینیێن دەستەیا گشتی یا کەشناسیا عیراقێ پلێن گەرمێ ل ھنەدەک پارێزگەھان بۆ 50 پلێن گەرمێ دێ بلند بن، ئەڤ پێلا گەرمێ رۆژا دوشەمبی 1/8 دێ دەست پێ کەت و ھەتا رۆژا چارشەمبی 3/8 دێ یا بەردەوام بیت.
وەکو دەستەیا گشتی یا کەشناسیا عیراقێ خویا کری پلێن گەرمێ ل دھۆکێ ل ھەردو رۆژێن دوشەمبی و سێشەمبی 45 پلێن سەدی بن و رۆژا چارشەمبی 44 پلە.

ئەڤرۆ نیوز:
وەزارەتا شەھید و ئەنفالکریان ئاشکرا کر، رۆفاتێن بارزانیان ل پارێزگەھا سەماوە ھاتینە دیتن، لێ ژبەر رەوشا ئەمنیا دەڤەرێ و قەیرانا دارایی نوکە کار بۆ ڤەگەڕاندنا رۆفاتێن ھەشت ھزار ئەنفالکریێن بارزانی ھاتیە ڕاگرتن، لێ پشتی قەیرانێ ھەموو رۆفاتێن ئەنفالکریان دێ ھێنە ڤەگەڕاندن.
فوئاد ئوسمان، پەیڤدارێ وەزارەتا شەھید و ئنفالکریان بۆ رۆژناما ئەڤرۆ دیار کر، دوھی 33 ل سەر ئەنفالکرنا بارزانیان دا بۆرین و ھەتا نوکە ژ سەرجەمێ ھەشت ھزار بارزانیێن ھاتینە ئەنفالکرن ژ لایێ رژێما بەعسا ژ ناڤچویی ڤە، ب تنێ رۆفاتێن 600 ھاتینە دیتن و بۆ ھەرێما کوردستانێ ھاتینە ڤەگەڕاندن و گۆت: “وەزارەتا کاروبارێن شەھید و ئەنفالکریان ل سەر بزاڤێن خوە بۆ ڤەدیتن و ڤەگەڕاندنا رۆفاتێن ھەموو ئەنفالکریێن بارزانیان یا بەردەوامە، چەندین جاران ژی لیژنە بۆ ڤێ مەرەمێ ھاتینە پێکئینان، بەلێ ژ بەر ھەلوەشاندنا وەزارەتا مافێ مرۆڤی یا عیراقێ کارێ مە ب زەحمەت کەفتیە و ھاریکاری کێمبووینە، ژ بەرکو بادەکا دیتنا رۆفاتێن بارزانیان ل وەزارەتا مافێن مرۆڤی بوویە و نوکە وەزارەت نەمایە”.
فوئادی خویا ژی کر، ئەو گۆڕێن بکۆم یێن بارزانیان بەری نوکە ھاتبوونە دیتن، ھەموو ل پارێزگەھا سەماوەنە ل بیابانێن عیراقێ و یێن مایژی ھەر ل ڤێ دەڤەرێ ھاتینە بن ئاخکرن و گۆت: “مە زانیاری ل خەلکێ سەماوە وەرگرتینە، ل گورەی شاھدحالان کار بۆ دیتنا گۆڕێن ئەنفالکریێن بارزانیان دھێنەکرن، لێ ژ بەرکو رەوشا ئەمنی ل پارێزگەھا سەماوە ئالۆزە و قەیرانا دارایی کارێن وەزارەتێ ڕاگرتینە، کارکرن بۆ ئینانەڤا رۆفاتێن بارزانیان ژی ھاتیە ڕاگرتن، ھەر دەمێ رەوشا ئەمنیا سەماوە و قەیرانا دارایی چارەسەربوون، ھەموو رۆفات بۆ دەڤەرێن وان دێ ھێنە ڤەگەڕاندن و رێورەسمێن ژ ھەژی دێ بۆ ھێنەکرن”.

ئه‌ڤرۆ نيوز:

سه‌رنڤيسكارێ رۆژناما ئه‌ڤرۆ دكتور رێبه‌ر فه‌تاح د سه‌رگۆتارا رۆژناما ئه‌ڤرۆ دا چارگۆشه‌ك ب ناڤێ “شەمالکا ئەڤرۆ” نڤيسيه‌ و به‌حس ل هنده‌ك راستيێن ته‌حل دكه‌ت و ئاماژێ ب وێ چه‌ندێ دكه‌ت كو وه‌كو پێدڤى رۆژناما ئه‌ڤرۆ نه‌شيايه‌ خوه‌ ل به‌ر قه‌يرانان بگريت.

ئه‌ڤێ ل خوارێ ده‌قێ گۆتارا وى يه‌:
سەرنڤیسکار د کاروانێ پێشکەفتنا پرۆسێسا راگەھاندن و رۆژنامەڤانیێ و دەزگەھێن وێ دا یا نورمال ئەوە کو د کاودانێن نە سرۆشتی دا وەکو شەر وبویەرێن سیاسی وئابوری وەکو یێن نھا ل کوردستانێ ھەین، یا سروشتی ئەوە کو دەزگەھێن راگەھاندنێ پتر ئەکتیڤ ببن و پتر رولێ خوە ببینن، و وەزیفا خوە یا چاڤدێریا ڤان کاودانان وەکو دەسھەلاتا چارێ موکۆم بکەن، ل رۆژەکا ھوسا ئەم وەکو رۆژناما ئەڤرۆ بیررەوەریا خوە یا 13 پشتی ھەفتیناما پەیمان دگێرین، یا باش ئەوە ئەم پرسیارەکێ ژ خوە بکەین ئەرێ ڤان کاودانان ئەم ب ھێز کرینە یان بێ ھێزکرینە و بەرسڤا خوە بدەیین کانێ بۆچی ؟ بۆچی ھندەک دەزگەھێن رگەھاندنێ ل کورستانێ د ڤان کاودانێن سەخت دا پتر خەلک ل خوە کوم کریە و شیاینە ب سەنگ بچنە د ناڤ ئاریشا خەلکی و دەسھەلاتێ دا و ھەتا کو ھندەگ دەزگەهـ شیاینە د ڤان کاودانان دا ژ دایک ببن وەکو پێتڤیەکا ڤێ قووناغێ خوە بدەنە نیاسین، لێ ھندەکێن دی نە شیاینە لێڤل و ئاستێ کارێ خوە ژی ب پارێزن و رۆژ بۆ رۆژێ پاشڤە ھاتینە و سەنگا خوە ژ دەست داینە. راستی دڤێت بھێتە گوتن بلا یا تەحل بیت ، رۆژناما ئەڤرۆ وەکو ھەمی دەزگەھێن راگەھاندنا حزبی د ڤان کاودانان دا ، نەشیایە بەردەوامیێ بدەتە پێشڤەچوونێ و ھەبوون و بەردەوامیا وێ کەفتیە بن گەف و ترسێ (رۆژ بۆ رۆژ تیراژ بەر ب نزم بوونێ یە و کادرێ ئەکتیف و زیرەک ل کارێن پێگوهۆڕ دگەرن و شیانێن دووڤچوون و لێگەریانا بابەتێن گەرم و گرێدایی خەلکی لاواز دبن، و یا راست بیت ژبلی پر کرنا بەرپەران شیانێن رۆژنامەڤانی نەماینە) ئەڤە ژيوار و راستیا کارێ رۆژنامەڤانی یە و ھێزا کاری وەکو ئێک ژ دەزگەھێن دەسھەلاتا خەلکی ھندە یێن دھێنە ژ دەست دان. د ڤێ رەوشێ دا ئەگەر بەرپرسیا مێژوويێ و پێدڤیا دەڤەرا بەھدینان ب ھەبوونا رۆژنامەکا رۆژانەیا وەکو رۆژناما ئەڤرۆ نەبا ! دبیت دەنگێن داخستنا رۆژناما ئەڤرۆ ھاتبانە بلند کرن و ب تێزا رۆژناما (وار) یا خووشک چووبا و ھەر ئەڤە د ناڤ کاردێ رۆژنامێ دا ھاتبا داخوازکرن، لێ وەفادرای بۆ رۆژنامێ و ئەرکێ خوە یێ پبشەکاری، کادرێ رۆژنامێ بەرھنگاریا ھەمی ئاستەنگا کریە و ل ڤان کاودانا وەکو پێشمەرگە کار کریە ویێ بەردەوامە ل سەر کاری. ل بیرەوەری و سەر سالا خوە ئەم داخوازا پیتەیی و شیانێن دراڤی ناکەین، و ئەم نابێژین بۆچی پووتەدان ب ھندەک دەزگەھان ل سەر كيستێ ھندەکێن دی یان ھندەک دەڤەران ل سەر كيستێ ھندەکێن دی دھێتە کرن، لێ ب تنێ ئەم دبێژین سیستەمێ کارگێری و داریی یێ بەرھنگاریا کاودانێن ھوسا نە کەت، پێدڤی پێدا چوونێ یە، و پشتگۆھاڤێتنا دووجارکی یا رۆژناما ئەڤرۆ گو جارەکێ یا حزبی یە و جارا دويێ یا دھۆکێ یە ب ڤی رەنگی سۆباھیا ئەڤرۆ نەگەش دیار دکەت.

ئه‌ڤرۆ نيوز:

د ديداره‌كێ دا بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ كو رۆژنامه‌ڤان حه‌مزه‌ ره‌زيكى ئه‌نجام دايه‌، فەرھاد ئەمین ئەترووشی، پارێزگارێ دھۆکێ دیارکر ب دو رۆژا بەری پۆستێ پارێزگاری پێ بھێتە راسپاردن، داعش مووسل کونترۆل کربوو و پشتی دو ھەیڤا شەر دژی ھەرێما کوردستانێ راگەھاند و کارەساتا شنگالێ پەیدابوو کو پێشبینیا ڤێ چەندێ نەھاتبوو کرن و گۆت: مە خوە ئامادەکربوو کا چ بۆ دھۆکێ بھێتە کرن ژ پرۆژان و کێماسیێن ھەین چارەسەربکەین، بەلێ فۆکسێ مە ھەموو کەتە سەر ئاوارا، ژبەر گەلەک ئەگەرا، ژوانژی بارەکێ گران ژلایێ ئێمناھیێ ڤە ل سەر دھۆکێ یە، دیسا کێشێن جڤاکی کو نەدوورە ئاساییشا مە ھاتبا تێکدان، ھەروەسا کارەساتەکا مرۆڤایەتی بوو و پێدڤی بوو خوە لێ بکەینە خودان، و ئاستەنگێن بچووک بۆ نموونە ئاڤ و کارەب و خزمەتێن شارەوانی دڤێن و ژبەرکو دۆرێن 130 میگاواتێن کارەبێ بۆ کەمپا دچوون، لەورا نەچاربووین ل گەل یا دھۆکێ بیت.
دیارکر ژی گەلەک ژ نوونەرێن وەلاتا و رێکخراو و کەساتیا سەرەدانا پارێزگەھێ دکەن و ھەکە راستەخو چ نەکربیت ژی ب شێوەیەکێ نەراستەوخو وێنەی بۆ وەلاتێن خوە ڤەدگوھێزن، راستە 99% چو نەدایەف وان، بەلێ نەراستەوخو ئەو پارا پتر ددەنە نەتەوێن ئێکگرتی و پرۆژا ژی ئەنجام ددەن، و گۆت: نوکە دەمێ ناڤێ دھۆکێ ل دەڤ بەرپرسێن مەزن یێن ھەر وەلاتەکی دھێتە گۆتن، دزانن دھۆک کیڤەیە و چیە، نوکە ل ئەلمانیا و نەرویج و نەمسا و ئەمریکا دەمێ تو بێژی دھۆک ئێکسەر ئەو دزانن دھۆکێ کەمپ و ئاوارە و پێکڤەژیان لێ ھەنە’ ئەڤە ھەموو پێناسەیە بۆ پارێزگەھا دھۆکێ.
فەرھاد ئەمین بەحسێ گرنگیا پرۆژێن راگرتی ل دھۆکێ دکەت و دیاردکەت، ھندەک ژوان پرۆژێن ستراتیجینە، وەکو بالاوگەھا دھۆکێ کو بەری چار ھەیڤا و پشتی فشارەکا مەزن، ئەنجومەنێ وەزیران و دیسا یا نەفت و غازێ بریار دایە بھێتە چێکرن و گۆت:مە گەلەک ئاسانکاری وەکو جە و پارێ وەبەرھێنەری ئامادەکرینە، بەلێ ھەتا نوکە وەزارەتا سامانێن سروشتی وەکو پێدڤی ھاریکارنەبوویە، ھەروەسا فروکخانە ژی ھاتیە راوەستاندن، ئەم دزانین قەیرانا دارایی یە، بەلێ ئەو تشتێ گرێدای ب عەردی و قەرەبوویا خەلکی ھەموو یێ چارەسەربووی و ئیدارا نوو یا فرۆکخانا دھۆکێ سنورێن خوە یێن دیوارکرین، و یا مای پارە بھێت دەست ب شوولی بکەن، دیسا رێکێن سەرەکی ب تایبەت ژ زاخۆ ھەتا دگەھیتە ھەولێرێ پرۆژێن سەرەکینە بۆ چوونا خەلکی و بازرگانیێ، بەلێ پتریا وان یێن ھاتینە راوەستاندن.
پارێزگەرێ دھۆکێ دیاردکەت وان بەردەوام فشار ئێخستیە ل سەر حوکمەتێ و ب ئامادەبوونا سەرۆکێ ھەرێمێ و سەرۆکێ حوکمەتێ و لایەنێن پەیوەندیدار، بۆ جارا ئێکێ یە شیاینە بەحسێ وێ غەدرێ بکەن یا ل دھۆکێ ھاتیە کرن، چو ژروویێ فەرمانبەرا و دامەزراندنێ بیت، چو ژی ژلایێ پرۆژا و کوژمێ ھاتیە تەرخانکرن بۆ وەبەرھێنانێ بەراوەردی ل گەل پارێزگەھێن دی، چو ژی ژ روویێ رێڤەبەرێن گشتی و راوێژکار و بریکارێن وەزارەتا ل حکومەتێ بیت، و گۆتژی: ھندەک وەزارەتا 18 رێڤەبەرێن گشتی ھەنە و وەزارەتێن گرنگ ژی ھەشت رێڤەبەرێن گشتی ژبلی راوێژکار و بریکارا ئێک ژی یێ دھۆکێ نینە، ئەڤە نە عەدالەتە و پێدڤیە بھێتە چارەسەرکرن، دیسا ل دووڤ رێژا 23% ب کێمی پێدڤیە 80-90 ھزار فەرمانبەرێن دی ل دھۆکێ ھاتبانە دامەزراندن، نوکە رێژە کێمترە ژ 11% و پێدڤی بوو 12% ھاتبانە دامەزراندن، و ئەڤ غەدرە ھەر ژ کابینێن کەڤن یا ھاتیە کرن و ھەموو لایەن پشکداربووینە.
دیارکر ژی خزمەتگوزاریێن ھەرە سەرەکی ل دھۆکێ ئاڤ و باژێرڤانی و ساخلەمی و خزمەتگوزاریێن دیتر ژی بووینە، و گۆت: دۆرێن 21 کیلەمەترا ژجاددێن دھۆکێ ھەر ژ زالگەھا دھۆکێ ھەتا چاریانا ئالوکا یێن کرینە شینکاتی کو پتریا وان ب دەین ھاتینە چێکرن. دیسا خزمەتا ئێمناھیێ و پۆلیس و ئاساییش و رەگەزنامێ کوژمێن بەرچاڤ مەزاختینە، بۆ وەرزش و رەوشەنبیریێ ژی کوژمێن مەزن مەزاختینە، بەلێ ئەرکێ مە نینە ئەم بێژین مە چکریە، و دبیت خەلکەک پێ نەزانیت، ئەم رەخنێ ل خوە دگرین کو رەنگە کێشە ل دەڤ مە بیت مە راپۆرتێن باش ئامادەنەکرینە یان مە ئەکسێسەکا باش بۆ راگەھاندنێ نەبوویە.
پارێزگەرێ دھۆکێ دانپێدانێ دکەت ھەکە ھەلسەنگاندنەک بھێتە کرن بۆ گەشتوگوزارێ سەرکەفتن نەئینایە و دبێژیت: شیانێن مە د سنورداربووینە و حکومەتێ ژی ھاریکاریا مە نەکریە، چونکو گەشتوگوزارێ ژێرخانا ئابووری دڤێت، مە گەلەک جارا ھەول دایە وەبەرھێنەر وەبەرھێنانێ بکەن، و بەردەوام ژی دبێژم پشتا سکرێ دھۆکێ و چیایێ زاوا ئەم برێیا کەرتێ تایبەت وەلێ بکەین ببنە جھەک خەلکێ مە قەست بکەتێ، ودەلیڤێن کاری ڤەببن، بەلێ ئاستەنگ ھەنە و ھندەک جارا ب خودانێن عەردی ڤە دگرێداینە، بەلێ یا د ھزرا مەدا ب تایبەت سکرێ دھۆکێ کو جھەکێ گەلەک جوانە و پێدڤیە مفا ژێ بھێتە وەرگرتن و ھەتا نوکە مە رازەمەندی نەدایە کەسێ ئەم ژ وێ چەندێ دترسین کو ئاڤا پیس بھێتە سەر سکری، ئەم یێن پێڤە ھەکە ژ روویێ ئەندازیاری ڤە بۆ مە چارسەربکەن ئەم دئامادەینە ھاری خەلکێ خوە بکەین و بکەینە پرۆژێن گەشتیاری ل گەل ڤێ چەندێ ئەم یێن پێڤە چەمێن ل دەوربەرێ رووباررێ دھۆکێ کەسکاتی ژی بمینیت و ببیتە جھەک بۆ گەشتوگوزارێ و ھەکە خەلک یێ ھاریکاربیت دێ تشتەکێ گەلەک باش ل سەر ئاستێ ھەرێمێ ژێ چێبیت، ھەروەسا دماستەر پلانێ دا ھاتیە سەنتەرێ بازاری ببیتە جھەکێ ڤەکری، ژبلی گەلەری و پەیمانگەھێ ھەموو دێ ھێنە خرابکرن، پشتی رێڤەبەریا پۆلیسا ھاتیە خرابکرن، بووچوونەک ھەیە کو جھێ وێ ببیتە باخچەکێ ڤەکری و ھندەک نافورە دناڤدا ھەبن و ھێدی ھێدی ھەکە دشیان دابیت جھێن دیتر ژی ھەموو ببیتە پارک.
فەرھاد ئەمین ئەترووشی ئەوژی دیارکر لیژنەکا بلند بۆ نەھێلانا زێدەگاڤیا و مەزرەعا ھەیە و پتر 300 حالەتا داینە دادگەھێ و گۆت: من دڤێت ئاماژە ب دەمە تشەکی ھەکە خەلک بەحسێ مە بکەت کو مە کاغەز دابنە خەلکی بۆ ئاڤاکرنا خانیا ئەز دبێژم ھەکە بەراوەردیەکێ بکەی دناڤبەرا ڤان دو سالێن بۆری ل گەل سالێن بەری نوکە ھەکە مە کاغەز دابن ژی نابیتە 1%، یێن دی ھەموو بەری مە ھاتینە کرن، چونکو راستە ئاقارێ گوندایە، بەلێ مولکێ وەزارەتا دارایی یە و نەبۆ ھندێ یە ببیتە پارچێن عەردی و بھێتە فرۆتن، ل پشتا سکرێ دھۆکێ گوند ھەنە 500مەتر ھاتینە فرۆتن ب 3 دەفتەرێن دولاری و ھەر خەلکێ گوندی یێن فرۆتین، خەلکی دڤێت عەردی و چیا بفرۆشن و تەجاوزا ل سەر حکومەتێ و موزایەدا ل سەر مە بکەن و بێژن پارێزگار رێکێ نادەت ئاڤابکەم، وەختێ کەسەک پێنج دونەمێن عەردێ خوە ب 30 دەفتەرا دفروشیت، باشە چو گونەھا مەیە؟ ھەکە مە رێک دا بایە ل ڤان دو سالا خوە پارچەکا عەردی ل سکرێ دھۆکێ و تاڤەرەشێ نەدما و ھەموو دا ھێتە ئاڤاکرن.
ھەروەسا دیارکر وان پلان دانایە ل گەل باژێرڤانیا دھۆکێ ئەو جھێن نەھێنە تاپۆکرن ھەول بدەن ئاڤاھیێن ستوونی لێ ئاڤا بکەن، بۆ نموونە کەسەکی ژوورەک ل سەر 100 مەترا ئاڤاکربیت و ئاخ بیت و بانێ وێ توتیا بیت، ھەول بدەن شوقا بدەنە وان و بۆ تاپو بکەن، ھەر دێ بیتە جوانی بۆ باژێری و زێدەگاڤی دێ چارەسەربن، دبێژیت: پشکەکا وی خەلکی ھاریکارنینن و ھندەکا 500 مەترێن عەردی گرتینە و دو ژوورێن ئاخێ یێن ئاڤاکرین و داینە ب کرێ و دێ بێژینێ وەرە 200 مەترا دێ بۆتە تاپۆ کەین و یێ دی بۆ حوکمەتێ بزڤرینەڤە قەبوول ناکەن، ھەکە خەلک یێ ھاریکاربیت ل گەل مە دێ ڤێ ئاریشێ ب رەنگەکێ شارستانی چارەسەرکەین.
دەربارەی بەلاڤکرنا پارچێن عەردی، پارێزگەرێ دھۆکێ دیارکر ئەو ل گەل وەزیرا باژێرڤانیێ و ھەموو لایەنا ئاخفتینە کو دھۆکێ تایبەتمەندیا خوە یا ھەی و نێزیکی 22 ھزار کەسا بەری نوکە رازەمەندی یێن ھەین و بەری چار سالا یێن ھاتینە راگرتن ژبەر نەبوونا عەردی، مە یێ گۆتیە وەزیرا باژێرڤانیێ دەستپێک دێ بۆ وان کەسا بیت یێن رازەمەندی ھەی.
فەرھاد ئەمین ل دۆر ڤەگوھاستنا پیشەسازیا بەروشکێ و جوانکرنا دەرگەھێ رۆژھەلاتێ دھۆکێ دیارکر کو بەری سال و نیڤا وان لیژنە بسپور و تایبەتمەندا پێک ئینابوون بۆ ھندێ پارکەکێ بۆ خەلکێ بەروشکێ چێکەن کو ئەوژی دەرکەڤن و دەرگەھێ پارێزگەھا دھۆکێ بۆ سەنتەرێ باژێرێ دھۆکێ جوان ببیت و گۆت: پیشەسازیێ گەلەک کێشێن خزمەتگوزاری ھەنە و ھندەک ژوانژی دو سێ جارا یێن ھاتینە کرێدان، مە ل گەل باژێرڤانیێ و نەخشەدانانا ئاڤاھیا کار ب رەنگەکێ گەلەک پرۆفیشینال کر ، بەلێ جھێ داخێ یە چەند کەسەکا یێ ئالوز کری کو داخازیێن وان پترن یان جھێ وان زێدەگاڤینە و نەڤێت و خەلکی ھانددەن بۆ خوپیشاندانا و قەستا جھێن حزبی دکەن و بابەتێن کەسایەتی دئیننە دناڤدا، ئەڤە چەند ھەیڤە ژی ئەڤ بابەتە مە گەھاندیە جڤاتا پارێزگەھێ ھەتا نوکە چو بەرسڤ نەھاتینە، مە نەڤێت ئەم بێ جڤاتێ چو بکەین و ئەز ژ روویێ ئیداری ڤە دبێژم ھیچ پەیوەندیا جڤاتا پارێزگەھێ پێڤەنینە، بەلێ داکو نەبێژن بێی مە ھاتیە کرن مە بەردەوام بابەت ھنارتینە وێرێ و ژبەرکو بۆ خزمەت و بەرژەوەندیا خەلکی یە دڤێت ئێک ئەنجام بدەت، ل گەل ڤێ چەندێ ھەکە خەلکەک ببینیت نە تشەکێ باشە مە چو تشتێ کەسایەتی ل گەل نینە و مە لاری نینە پرۆژەی راگرین و بلا ھەر پیشەسازی ل وێرێ بیت، بەلێ 70% خەلکێ ل وێرێ کاردکەت ھاریکارن ل گەل مە و ھەتا ھەکە ئێک ھوستا ژی ل بەر دەستێ ئێکی مە جھێ دایێ کو کار بھێتە کرن.
دبەرسڤا پرسیارەکێ دا، ل دۆر گۆھورینێن کارگێری پارێزگەرێ دھۆکێ دبێژیت: گوھورین و لێک گوھورین دێ ھەبن، ئەز دبێژم 23 رێڤەبەرێن ناحیا یێن ھەین، سوباھی راببیت ژی دێ ھەر ھێتە دیوانا پارێزگەھێ دەوامێ کەت، و دێ مووچێ خوە وەرگریت، لەورا دڤێت ھندەکا لێک ب گۆھورین و ھندەکێن نوو ژی ببەینە پێش، بەلێ دێ گوھورین ل ناڤ رێڤەبەرێن گشتی و رێڤەبەرا ھێنە کرن و من دڤێت بێژم خەلکەک ھزر دکەت کو ب تنێ ئەز بڕیارا گوھارتنێ ددەم، ب راستی ئەز ب تنێ نینم، راستە کلیل ددەستێ مەدایە، بەلێ ھندەک وەزارەت ھاریکار نینن و دڤێت ل ھەولێرێ رێڤەبەرا بۆ مە ل دھۆکێ بدانن، ئەم ڤێ چەندێ قەبوول ناکەین، لەورا پتر ژ فاکتەرەکی ھەبوویە، بەلێ خەلکی دلنیا دکەم دێ گوھورین ھێنە کرن.

website security
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com