ئه‌ڤرۆ، قائید میرۆ

نێزیكی دو هه‌یڤان بۆ ئه‌نجامدانا پرۆسا هه‌لبژارتنێن ئیراقێ ماینه‌ و نێزیكی ٣٠ لایه‌نێن سیاسی هه‌لبژارتن بایكۆت كرینه‌، چاڤدێره‌كێ سیاسی ژی ئاماژه‌كر، ڤه‌كێشانا لایه‌نێن سیاسی دێ كاریگه‌ری لسه‌ر رێژا پشكداریا ده‌نگده‌ران هه‌بیت و دبێژیت، بێی هێزه‌كا وه‌ك باسكێ (سه‌دری)، هه‌لبژارتنێن ئیراقێ بێ زیان نابن و دێ جاده‌ هێته‌ بكارئینان بۆ لێدانا حوكمه‌تا داهاتی.

د.سالح مه‌لا عومه‌ر، مامۆستایێ زانستێن سیاسی ل زانكۆیا سه‌لاحه‌دین و چاڤدێرێ سیاسی  بۆ رۆژناما (ئه‌ڤرۆ) گۆت” هه‌لبژارتنێن داهاتی یێن ئیراقێ هه‌لبژارتنێن پێشوه‌ختن و هه‌كه‌ بهێت و هژماره‌كا به‌رچاڤ یا لایه‌نێن سیاسی پشكداریێ د پرۆسا هه‌لبژارتنان نه‌كه‌ن و ببنه‌ ئه‌گه‌رێ زێده‌تر ئاریشه‌یێن ئیراقێ ئالۆز ببن، ئه‌ڤه‌ دشێن پێداچوون ب بڕیارا هه‌لبژارتنان دا بهێته‌كرن و هه‌لبژارتن بهێنه‌ پاشخستن بۆ ده‌مێ خوه‌ یێ قانوونی، به‌لێ ب دیتنا من هه‌لبژارتن ئه‌ڤساله‌ یان ژی ساله‌كادی بڕێڤه‌بچن، ره‌وشا ئیراقێ چو گۆهڕین بسه‌ردا ناهێت، به‌رۆڤاژی دبیت ره‌وشا ئیراقێ ب ئه‌گه‌رێ ئه‌نجامدانا هه‌لبژارتنان گه‌له‌ك ئالۆزتر ببیت، چونكه‌ بڕیاره‌ هێزێن ئه‌مریكی هه‌تا دوماهیا ئه‌ڤساله‌ ل ئیراقێ بهێنه‌ ڤه‌كێشان و ب ڤه‌كێشانا هێزێن ئه‌مریكی دێ كاریگه‌ری لسه‌ر ره‌وشا ئیراقێ په‌یدا بن، ژ به‌ر كو هه‌كه‌ هێزێن ئه‌مریكی ل ئیراقێ  بمینن و هه‌لبژارتن بهێنه‌ ئه‌نجامدان، بێگومان وی ده‌می دێ زێده‌تر سه‌قامگیری هه‌بیت ل ئیراقێ، هه‌تا ئه‌مریكا و هژماره‌كا ولاتێن ئورۆپی گوژمه‌كێ پاره‌ی بۆ ئه‌نجامدانا پرۆسا هه‌لبژارتنێن ئیراقێ مه‌زاختیه‌، هه‌كه‌ بهێت و هه‌لبژارتن ل ئیراقێ  گیرو ببن پێشبینی دهێته‌كرن هاریكاریێن ئه‌مریكا و نێڤده‌وله‌تی بۆ پرۆسا هه‌لبژارتنان نه‌مینن”.

زێده‌تر گۆت” ڤه‌كێشانا هنده‌ك لایه‌نێن سیاسی دێ كاریگه‌ریێن زۆر لسه‌ر پرۆسا هه‌لبژارتنێن ئیراقێ هه‌بن، بتایبه‌تی لایه‌نه‌كێ وه‌ك باسكێ (سه‌دری) سه‌نگا خوه‌ ل ئیراقێ یا هه‌ی و بایكۆتكرنا وی بۆ هه‌لبژارتنان بێگومان بێ زیان نابیت لسه‌ر پرۆسا سیاسیی یا ئیراقێ، ل سالا ٢٠١٨ێ ده‌مێ هه‌لبژارتن ل ئیراقێ هاتینه‌ ئه‌نجامدان هه‌موو لایه‌نێن سیاسی یێن ئیراقێ پشكداری تێدا كر و سه‌ره‌ڕای ڤێ چه‌ندێ ژی  ل هنده‌ك پارێزگه‌هێن ئیراقێ رێژه‌یا پشكداریا وه‌لاتیان كێمتر بوو ژ ٣٠%ێ، له‌وڕا لایه‌نێن ئیراقی ب گشتی و تایبه‌ت باسكێ سه‌دری هه‌كه‌ پشكداریێ د هه‌لبژارتنان دا نه‌كه‌ن، دێ كاریگه‌ری لسه‌ر رێژا پشكداریا ده‌نگده‌ران هه‌بیت بۆ هه‌لبژارتنێن ئه‌ڤساله‌، چونكه‌ ئه‌و هێزه‌ دشێن ئاریشه‌یان حوكمه‌تا داهاتی یا ئیراقێ په‌یدا بكه‌ن ب رێیا لڤاندنا جاده‌یا ئیراقی و بكارئینانا وه‌لاتیێن گازنده‌ هه‌ی، ب دیتنا من بایكۆتا هنده‌ك لایه‌نان یا باش نینه‌ و بێی هه‌بوونا ئێكده‌نگیێ دێ ئاریشه‌ هێشتا ئالۆزتر بن”.

ئه‌ڤرۆ:

به‌رپرسێ ده‌زگه‌هێ هه‌لبژارتن یێ پارتی دیموكراتی كوردستان راگه‌هاند، مه‌ وه‌كو پارتی خوه‌ به‌رهه‌ڤ كریه‌ بۆ هه‌لبژارتنان و چاڤه‌رێی رۆژا ده‌نگدانێ نه‌.

خسرۆ گۆران، به‌رپرسێ ده‌زگه‌هێ هه‌لبژارتن یێ پارتی گۆت” پارتی دیموكراتی كوردستان ل هه‌موو ده‌ڤه‌رێن كوردستانی یێن ده‌رڤه‌ی ئیدارا هه‌رێما كوردستانێ هه‌ر ژ مه‌ندلی هه‌تا شنگالێ به‌ربژار بۆ هه‌لبژارتنان یێن هه‌ین”.

گۆت ژی” مژوولی ڤه‌كرنا باره‌گایێن پارتی نه‌ ل هنده‌ك ده‌ڤه‌رێن كوردستانی و دووپاتیێ ل سه‌ر وێ چه‌ندێ ژی دكه‌ین كو به‌ربژارێن پارتی دێ به‌ر ب هه‌موو ده‌ڤه‌ران چن بۆ هه‌وا هه‌لبژارتنان و كه‌س نه‌شێت رێگریێ لێ بكه‌ت”.

سه‌باره‌ت ڤه‌گه‌راندنا باره‌گایێن پارتی ل كه‌ركووكێ، به‌رپرسێ ده‌زگه‌هێ هه‌لبژارتن یێ پارتی گۆت” د دانوستاندنان داینه‌ ل گه‌ل به‌غدا بۆ راده‌ستكرنا باره‌گایێن مه‌ و هه‌موویان مافێ خوه‌ به‌ربژاركرنێ و ده‌نگدانێ یێ هه‌ی، كه‌س نه‌شێت رێگریێ ل به‌ربژارێن كه‌سێ بگریت، چونكی ئه‌و مافه‌كێ دستووری یه‌”.

خسرۆی گۆت ژی” به‌ربژارێن پارتی ل شنگالێ و خورماتو و هه‌موو ده‌ڤه‌ران كارێن خوه‌ دكه‌ن و د نوكه‌ دا مژوولی ڤه‌كرنا باره‌گایانه‌ ل مه‌خموورێ و مووسلێ و كه‌ركووكێ و جهێن دی بۆ پاشه‌رۆژێ”.

هه‌روه‌سا گۆت” بۆ هه‌موو هه‌لبژارتنان ئه‌م لژنه‌كا بلند یا هه‌لبژارتنان دروست دكه‌ین و كه‌سه‌ك سه‌رپه‌رشتیا وێ لژنێ دكه‌ت، جار هه‌بوو (فازل میرانی) سه‌رپه‌رشتیا وێ لژنێ دكر، جار ژی هه‌بوو كه‌سه‌كێ دی سه‌رپه‌رشتی دكر، بۆ ڤێ جارێ ژی (هشیار زێباری) ئه‌ندامێ مه‌كته‌با سیاسی دێ سه‌رپه‌رشتیا وێ لژنێ كه‌ت”.

ئه‌ڤرۆ، قائید میرۆ

پارتی دیموكراتی كوردستان لسه‌ر ئاستێن جودا ده‌ست ب هه‌وا هه‌لبژارتنان بۆ هه‌لبژارتنێن داهاتی یێن جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقێ كریه‌ و به‌ربژاره‌كێ پارتی ژی ل سنورێ پارێزگه‌ها دهۆكێ راگه‌هاند، ب هێزبوونا پێگه‌هێ پارتی ل به‌غدا گه‌ره‌نتیا پاراستنا پێگه‌هێ هه‌رێما كوردستانێ یه‌ و دبێژیت، هه‌ر به‌ربژاره‌كێ د هه‌لبژارتنان دا ب سه‌ركه‌ڤیت، پێدڤیه‌ كار بۆ بده‌ستڤه‌ ئینانا مافێن گه‌لێ كوردستانێ بكه‌ت.

فه‌همی سه‌لمان، به‌ربژارێ هژمار ٢٤ ل بازنێ ئێك یێ دهۆك- ئامێدیێ بۆ رۆژناما (ئه‌ڤرۆ) گۆت” مه‌ره‌ما خوه‌ به‌ربژاركرنا مه‌ بۆ هه‌لبژارتنێن داهاتی یێن ئیراقێ ئه‌وه‌ كوردان پێدڤی ب تیمه‌كێ ب هێز هه‌یه‌ ل جڤاتا نوونه‌ران و كابینا حوكمه‌تا داهاتی یا ئیراقێ، چونكه‌ سال بۆ سالێ په‌یوه‌ندیێن د ناڤبه‌را هه‌رێما كوردستانێ و به‌غدا به‌ر ب ئالۆزیان دچن و گه‌هشته‌ ئاسته‌كی شه‌ڕ د ناڤبه‌را پێشمه‌رگه‌ی و له‌شكرێ ئیراقێ په‌یدا بوو، مه‌ دیت ل مه‌خموور و پردێ و سحێلا چه‌ندین شه‌ڕ هاتنه‌كرن، نوكه‌ رێنمایێن سه‌رۆك بارزانی و سه‌ركردایه‌تیا سیاسی یا كوردستانێ هه‌تا دوباره‌ ئه‌ڤێ تێكه‌لیێ دگه‌ل ئیراقێ نوژه‌ن بكه‌ین و ڤه‌گه‌ڕین سه‌ر ره‌وشه‌كا سرۆشتی ئه‌م وه‌كی پارتی دیموكراتی كوردستان درژدین دڤێت كوردان پێگه‌هه‌كێ ب هێز ل به‌غدا هه‌بیت، ب دیتنا من هه‌بوونا پێگه‌هه‌كێ ب هێزێ پارتی ل به‌غدا گه‌ره‌نتیا مافێن خه‌لكێ كوردستانێ و پاراستنا پێگه‌هێ هه‌رێما كوردستانێ یه‌، هه‌روه‌سا دێ مه‌ وه‌كی كورد سه‌نگه‌ره‌كێ ب هێز ل به‌غدا هه‌بیت بۆ به‌رگریكرنێ ژ مافێن دستووری و قانوونی یێن هه‌رێما كوردستانێ و بده‌ستڤه‌ ئینانا وان مافێن، كو ب گۆره‌ی دستووری مافێن ره‌وانه‌ بۆ گه‌لێ كوردستانێ ب هه‌موو پێكهاتان ڤه‌، هه‌روه‌سا بجهئینانا وان هه‌موو رێكه‌فتن و قانوونێن دهێنه‌ ده‌ركرن”.

به‌ربژارێ هژمار ٢٤ یێ پارتی ل بازنێ دهۆك- ئامێدیێ گۆت ژی” كوردان چو ئاریشێن دستووری و قانوونی دگه‌ل به‌غدا نینن، مه‌ دستوور و قانوون یێن هه‌ین و مافێ هه‌موو گه‌لێ ئیراقێ تێدا هاتیه‌ دیاركرن، به‌لێ عه‌قلیه‌ته‌كا عه‌ره‌بی ل به‌غدا په‌یدابوویه‌ ل ڤان سالێن دوماهیێ ب شێوه‌یه‌كێ شۆڤێنی ره‌فتارێ ل گه‌ل كوردان و هه‌رێما كوردستانێ دكه‌ن، پێدڤیه‌ ئه‌م كار بكه‌ین ڤێ عه‌قلیه‌تێ ب گوهۆڕین، هه‌رێمێ چه‌ندین رێكه‌فتن دگه‌ل ئیراقێ یێن هه‌ین و به‌رده‌وام بڕیار و قانوون دهێنه‌ ده‌ركرن، به‌لێ بجهئینانا وان د به‌رژه‌وه‌ندیا مه‌زهه‌به‌ك و پێكهاته‌كێ دیاركری ئاریشه‌یه‌كا مه‌زنه‌، هه‌ر ڤێ هزرا شۆڤێنی ئه‌ڤرۆ  ئیراق تووشی چه‌ندین قه‌یرانان كریه‌، له‌وڕا دڤێت ل سه‌ر بنه‌مایێ دستووری ئه‌م خه‌باتێ بكه‌ین بۆ گوهۆڕینا ڤان هزرێن شاش و سیاسه‌تا شاش یا هنده‌ك سه‌ركرده‌ و لایه‌نێن ئیراقی ئه‌ڤرۆ كار لسه‌ر دكه‌ن، ئه‌ركێ هه‌ر به‌ربژاره‌كێ هه‌رێما كوردستانێ یه‌ ده‌مێ د هه‌لبژارتناندا سه‌ردكه‌ڤیت كار بۆ نه‌هێلانا ڤان پیلان و سیاسه‌تێن شاش بكه‌ت”.

فه‌همی سه‌لمان ئاماژه‌كر”تشته‌كێ زۆر یێ باش بۆ كوردان دناڤا دستووری دا هاتیه‌كرن، سالێن بۆری چه‌ندین رێكه‌فتن د ناڤبه‌را هه‌ردو حوكمه‌تان دا هاتینه‌كرن، به‌لێ بجهئینانا وان ئاریشه‌ تێدایه‌، ئه‌ركێ په‌رله‌مانتارێن بهێت ئه‌وه‌ به‌رگریێ ژ وان رێكه‌فتنان بكه‌ن و دناڤا هه‌رێما كوردستانێ دا هه‌ر جوداهیه‌ك هه‌بیت د ناڤبه‌را لایه‌نێن سیاسی دا نابیت ل به‌غدا ئه‌م هه‌ڤدژ بین، به‌لكو دڤێت مه‌ ئێك هه‌لویست هه‌بیت به‌رامبه‌ری مافێن خه‌لكێ كوردستانێ، ئیدی شه‌رمه‌ بۆ هه‌موو لایه‌نه‌كی و نوونه‌ره‌كی شه‌ڕێ حزبایه‌تیا به‌رته‌نگ بكه‌ت، به‌لكو پێدڤیه‌ ئه‌م كوردایه‌تیێ بكه‌ین دژی ڤێ هزرا چه‌په‌ل یا شۆڤێنی و به‌رسینگێ وان كه‌سان بگرین ئه‌وێن رێزێ ل رێكه‌فتن و قانوون و دستووری ناگرن، ئه‌م باوه‌رین به‌ربژارێن پارتی هه‌ژی هندێ نه‌ ببنه‌ جهێ باوه‌ریا خه‌لكێ كوردستانێ و هه‌لویستێن پارتی دیاربووینه‌ لبه‌غدا بۆ بده‌ستڤه‌ئینانا مافێن گه‌لێ كوردستانێ”.

ئه‌ڤرۆ:

ل سنوورێ پارێزگه‌ها دهۆكێ پارتی ده‌ست ب هه‌وا هه‌لبژارتنان كریه‌ و به‌رپرسێ مه‌كته‌با هه‌لبژارتنان یا لقێ ئێك دبێژیت، و هژماره‌كا بازنان بۆ پشته‌ڤانیێ ل به‌ربژارێن مه‌ یێ دروست كه‌ین و كورسیێن پارتی د مسوگه‌رن.

خالد ئه‌حمه‌د، به‌رپرسێ مه‌كته‌با هه‌لبژارتن یا لقێ ئێكێ پارتی گۆت” هه‌لبژارتنێن ڤێجارێ جوداهی ل گه‌ل هه‌لبژارتنێن بۆری یا هه‌ی، چونكی ل دووڤ قانوونا نوو یا هه‌لبژارتنان ، ڤێجارێ بازنێن هه‌لبژارتنێ یێن هاتینه‌ بچووككرن، ئانكو هژمارا بازنان دێ پتر بن، ب دیتنا من ئه‌و چه‌نده‌ دێ هاریكار بیت كو پارتی زێده‌تر به‌رگریێ ژ كورسیێن خوه‌ بكه‌ت”.

خالدی گۆت ژی” پارتی ل دهۆكێ ده‌ست ب هه‌وا هه‌لبژارتنان یا كری، پلانا مه‌ ژی ئه‌وه‌ ژبلی وێ ئێكێ به‌ربژار دێ چنه‌ دناڤ جه‌ماوه‌ری دا و به‌رنامێن خوه‌ بۆ ده‌نگده‌ران به‌رچاڤكه‌ن، ئه‌م ژی وه‌كو حزب دێ چه‌ند بازنه‌یان دروست كه‌ین بۆ پشته‌ڤانیێ ل به‌ربژارێن خوه‌، هه‌روه‌سا ژ روویێ راگه‌هاندنێ ڤه‌ مه‌ ده‌ست ب هه‌وا هه‌لبژارتنان و دانه‌نیاسینا به‌ربژارێن خوه‌ كریه‌”.

گۆت ژی” د هه‌لبژارتنێن بۆری دا، پارتی ژ سه‌رجه‌مێ 12 كورسیان ل سنوورێ پارێزگه‌ها دهۆكێ، 11 كورسی بده‌ستڤه‌ئینابوون، د هه‌لبژارتنێن ڤێجارێ دا دشێین هه‌ر 11 كورسیێن خوه‌ بده‌ستڤه‌ بینین و كار ژی دكه‌ین كورسیێن زێده‌تر بده‌ستڤه‌ بینین، ل سه‌ر ئاستێ گشتی ژی پارتی به‌رگریێ ژ 25 كورسیێن خوه‌ دكه‌ت و پێشبینیا كورسیێن زێده‌تر ژی دكه‌ین”.

سه‌باره‌ت پشكداریا ده‌نگده‌ران د هه‌لبژارتنێن داهاتی یێن جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقێ كو بریاره‌ ل 10/10/2021 بهێنه‌ ئه‌نجامدان، گۆت” مه‌ باوه‌ری ب خه‌لكێ خوه‌ یا هه‌ی كو ب رێژه‌كا دلخوه‌شكه‌ر پشكداریێ د هه‌لبژارتنان دا كه‌ن، ب تایبه‌تی ژی ده‌نگده‌رێن پارتی”.

ئه‌ڤرۆ، هۆشه‌نگ تاجر:

چاڤدێره‌كێ سیاسی یێ رۆژهه‌لاتێ كوردستانێ دیار كر كو بلندكرنا ئالایێ كوردستانێ ل ته‌هرانێ د ده‌مێ پێشوازیا ل سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ دا نیشانا بهێزبوونا پێگه‌هێ هه‌رێما كوردستانێ یه‌ و ئه‌و یه‌ك سه‌ركه‌فتنه‌كا مه‌زنه‌ بۆ هه‌موو كوردان و دڤێت كوردێن پارچێن دی یێن كوردستانێ ژی شانازیێ ب ده‌ستكه‌فتێن كوردان ل هه‌رێما كوردستانێ بكه‌ن.

مه‌حمود مورادی چاڤدێرێ سیاسی یێ رۆژهه‌لاتێ كوردستانێ ل باژێرێ خوێ یێ رۆژهه‌لاتێ كوردستانێ بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ دیار كر كو بلندكرنا ئالایێ كوردستانێ ل ته‌هرانێ بۆ مه‌ كوردێن رۆژهه‌لاتێ كوردستانێ ژی رامانه‌كا خوه‌ یا دیرۆكی هه‌یه‌، چونكو ده‌مێ قازی محه‌مه‌د ئالایێ كوردستانێ راده‌ستی بارزانیێ نه‌مر كری وی ده‌می دیار كربوو كو ئالایێ كوردستانێ د ده‌سته‌كێ ئه‌مین دایه‌ و ئه‌ڤرۆكه‌ هه‌مان ئالا ل ته‌هرانێ هاته‌ بلند كرن، ئه‌و یه‌ك ژی سه‌ركه‌فتنه‌كا گه‌له‌ك مه‌زنه‌ بۆ كوردان و گۆت: (بێگومان ئیرانێ د ماوه‌یێ چه‌ندین سالێن بۆری دا ب هه‌موو ره‌نگه‌كێ دژبه‌ریا هه‌رێما كوردستانێ كر، ئیرانێ ب رێیا گرۆپێن شیعه‌ ل به‌غدا دخواست رێگریێ ل بهێزبوونا هه‌رێما كوردستانێ بگریت و ئیرانێ گه‌له‌ك ئاریشه‌ بۆ هه‌رێما كوردستانێ ژی دروست كرن، لێ هه‌ری دووماهیێ ئیران ژی گه‌هشتیه‌ ڤێ باوه‌ریێ كو باشتره‌ په‌یوه‌ندیێن خوه‌ ل گه‌ل هه‌رێما كوردستانێ باشتر لێ بكه‌ت).

ناڤهاتی ئه‌و یه‌ك ژی دیار كر كو هنده‌ك مالپه‌رێن كوردی وه‌سا دیار كرینه‌ كو وه‌زاره‌تا ده‌رڤه‌ یا ئیرانێ دیار كریه‌ كو شاشیه‌ك د پروتوكولێ دا هه‌بوو و ب شاشی ئالایێ كوردستانێ هاتیه‌ بلند كرن، چو راستی بۆ هندێ نینن و ئیران وه‌لاته‌ك وه‌سا نینه‌ كو شاشیه‌ك وه‌سا بكه‌ت، ره‌نگه‌ هنده‌ك به‌رپرسێن ئیرانێ داخۆیانیه‌ك وه‌سا دابن كو ئه‌ز وه‌سا دبینم ئه‌و یه‌ك بۆ دلخوه‌شكرنا وان گرۆپێن شیعه‌ یێن عیراقی بن، چونكو ئیرانێ دڤێت وان بۆ مه‌ره‌مێن خوه‌ بكار بینیت دا كو د ده‌مه‌كێ وه‌سا دا ئه‌و خوه‌ ژ ئیرانێ دوور نه‌كه‌ن، لێ راستیه‌ك هه‌یه‌ كو ئالایێ كوردستانێ ب فه‌رمی هاته‌ بلند كرن و وه‌كو سه‌رۆكێ وه‌لاته‌كێ پێشوازی ل نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ هاته‌ كرن، ئه‌و یه‌ك ژی بۆ هه‌رێما كوردستانێ و هه‌موو كوردێن جیهانێ سه‌ركه‌فتنه‌كا مه‌زنه‌، چونكو ئیرانێ د ناڤ ئاخا خوه‌ دا دانپێدان ب هه‌بوونا كوردان كر و گۆت: (بێگومان ئیرانێ گه‌له‌ك به‌رژه‌وه‌ندی ل گه‌ل هه‌رێما كوردستانێ هه‌نه‌ و هه‌روه‌سا هه‌رێما كوردستانێ ژی به‌رژه‌وه‌ندیێن ئابووری و سیاسی ل گه‌ل ئیرانێ هه‌نه‌، وه‌كو كوردێن رۆژهه‌لاتێ كوردستانێ مه‌ پێ باشه‌ كو هه‌رێما كوردستانێ په‌یوه‌ندیێن بهێز ل گه‌ل ئیرانێ هه‌بن، چونكو بهێزبوونا په‌یوه‌ندیێن هه‌رێما كوردستانێ و ئیرانێ بۆ پرسا كوردی ل رۆژهه‌لاتێ كوردستانێ ژی تشته‌كێ باشه‌ و هه‌روه‌سا هه‌رێما كوردستانێ دشێت ب رێیا په‌یوه‌ندیێن دبلۆماسی وه‌سا بكه‌ت كو هه‌لوه‌ستێ ئیرانێ ل هه‌مبه‌ر كوردان ژی بهێته‌ گوهۆرین).

چاڤدێرێ سیاسی یێ رۆژهه‌لاتێ كوردستانێ ئه‌و یه‌ك ژی دیار كر كو هه‌ر ده‌مێ په‌یوه‌ندیێن ئیرانێ و هه‌رێما كوردستانێ باش بن وی ده‌می دێ به‌رپرسێن به‌غدا ژی نه‌چار بن كو هه‌لوه‌ستێ خوه‌ ل هه‌مبه‌ر هه‌ولێرێ نه‌رم بكه‌ن، چونكو ئاشكرایه‌ به‌غدا ب ته‌مامی ل ژێر كۆنترۆلا ئیرانێ دایه‌ و ئیرانێ ب رێیا به‌غدا هه‌تا نها گه‌له‌ك ئاریشه‌ بۆ هه‌رێما كوردستانێ دروست كرینه‌، ژ به‌ر هندێ ژی ئه‌ز وه‌سا دبینم كو ب سه‌ره‌دانا ڤێجارێ یا سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ بۆ ئیرانێ دێ گه‌له‌ك گوهۆرین روو ده‌ن، هه‌كه‌ كورد شاره‌زا بن دشێن مفایه‌كا باش ژ هه‌لوه‌ستێ ئیرانێ وه‌ربگرن و گۆت: (سه‌رۆك كۆمارێ نوو یێ ئیرانێ ب ره‌نگه‌كێ فه‌رمی دیار كر كو وان دڤێت ل گه‌ل هه‌رێما كوردستانێ ده‌ست ب قۆناغه‌كا نوو بكه‌ن، ئه‌و یه‌ك ژی بۆ هه‌رێما كوردستانێ گه‌له‌ك گرنگه‌، چونكو دڤێت ژبیر نه‌كه‌ین یێن ل به‌غدا حوكمێ دكه‌ن چه‌ندین سالن ب پشته‌ڤانیا ئیرانێ ئاسته‌نگیێن گه‌له‌ك مه‌زن بۆ هه‌رێما كوردستانێ دروست كرینه‌، نها ده‌م یێ هاتی كو هه‌رێما كوردستانێ ب رێیا باشتركرنا په‌یوه‌ندیێن خوه‌ ل گه‌ل ئیرانێ گه‌له‌ك كارتێن فشارێ ژ ده‌ستێ گرۆپێن شیعه‌ ده‌رخینیت).

ناڤهاتی د دووماهیا ئاخڤتنا خوه‌ دا ئه‌و یه‌ك ژی نه‌ڤه‌شارت كو د سیاسه‌تێ دا هه‌ر هێزه‌ك و وه‌لاته‌ك بۆ به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ كار دكه‌ت، بێگومان ئیرانێ ژی گه‌له‌ك داخوازی ژ هه‌رێما كوردستانێ هه‌نه‌، لێ دڤێت ئه‌م ژبیر نه‌كه‌ین كو به‌ری نها هه‌رێما كوردستانێ ژ ئالیێ به‌غدا، ئیرانێ و توركیا ڤه‌ هاتیبوو دۆرپێچ كرن و وان هه‌ر سێ ئالیان دخواستن قه‌وارێ سیاسی یێ هه‌رێما كوردستانێ ژناڤ ببه‌ن، لێ هه‌رێما كوردستانێ شیا هه‌م قه‌وارێ خوه‌ بپارێزیت و هه‌م ژی پێگه‌هێ خوه‌ بهێز بكه‌ت، ژ به‌ر هندێ ژی گرنگه‌ هه‌رێما كوردستانێ مفای ژ سیاسه‌تا نوو یا ئیرانێ وه‌ربگریت و په‌یوه‌ندیێن خوه‌ ل گه‌ل به‌غدا ژی باشتر لێ بكه‌ت، چونكو د ره‌وشا نها دا به‌ری هه‌ر تشته‌كێ دڤێت هه‌رێما كوردستانێ كار بۆ بهێزكرنا ژێرخانا خوه‌ یا ئابووری بكه‌ت و بۆ هه‌ر كه‌سه‌كێ ژی ئاشكرایه‌ هه‌كه‌ په‌یوه‌ندیێن هه‌رێما كوردستانێ و به‌غدا باش بن ئه‌و یه‌ك دێ بیته‌ ئه‌گه‌رێ‌ بهێزبوونا بارێ‌ ئابووری یێ‌ هه‌رێما كوردستانێ‌.

ئه‌ڤرۆ:

سه‌رۆك مه‌سعود بارزانی، ل سالیادا حه‌فتێ یا جینوسایدا شنگالێ راگه‌هاند، شنگال برینه‌كا كویره‌ ل سه‌ر له‌شێ گه‌لێ كوردستانێ و ئازاره‌كه‌ چو جاران ژبیرا كوردستانیان ناچیت.

سه‌رۆك بارزانی د په‌یاما خوه‌دا ئاماژه‌ ب وێ چه‌ندێ كر، باش دزانین ل ده‌مێ هێرشا تیرۆرستان بۆ سه‌ر كوردستانێ، ئێزدی ژبه‌ر كوردبوون و بیروباوه‌رێن وان یێن ئاینی كه‌فتنه‌ به‌ر هه‌وێن بێویژدانانا یێن تاوانبارێن داعشێ و هاتنه‌ جینوسایدكرن.

ئاماژه‌كر ژی، ئه‌و تاوانێن داعشێ ل ده‌ڤه‌را شنگالێ ئه‌نجامداین، درێژه‌پێده‌رێن وان زنجیره‌ جینوساید و كۆمه‌لكوژی و تاوانان بوو، كو ب درێژیا دیرۆكی دژی گه‌لێ كوردستانێ هاتینه‌ ئه‌نجامدان.

ده‌قێ په‌یاما سه‌رۆك بارزانی

شنگال برینه‌كا كویره‌ ل سه‌ر له‌شێ گه‌لێ كوردستانێ و ئه‌وا تیرۆرستێن داعشێ به‌ری حه‌ف سالان دژی خوشك و برایێ نمه‌ یێن ئێزدی ئه‌نجامدای، ئازاره‌كه‌ چو جاران ژ بیرا كوردستانیان ناچیت، ئه‌م باش دزانین ل ده‌مێ هێرشا تیرۆرستان بۆ سه‌ر كوردستانێ، ئێزدی ژ به‌ر كوردبوون و بیروباوه‌رێن وان یێن ئاینی كه‌فتنه‌ به‌ر هه‌وێن بێویژدانیا تاوانبارێن داعشێ وهاتنه‌ جینوسایدكرن، ئه‌و تاوانا داعشێ ژی ل ده‌ڤه‌را شنگالێ ئه‌نجامدای، درێژه‌پێده‌را وان زنجیره‌ جینوساید و كۆمه‌رلكوژی وتاوانان بوو، كو ب درێژیا دیرۆكێ دژی گه‌لێ كوردستانێ هاتینه‌ ئه‌نجامدان.

ل سالیادا حه‌فتێ یا وێ كاره‌ساتێ، سلاڤان بۆ گیانێ شه‌هید و قوربانیێن وێ تاوانێ دهنێرین و ب رێز یادا وان پێشمه‌رگێن قه‌هره‌مان دكه‌ین، كو بۆ ئازادكرنا چیایێ شنگالێ و باژێرێ شنگالێ خوینا خوه‌ به‌خشی و سه‌رێ داعشا درنده‌ خستیه‌ بن پێیێن خوشك و برایێن مه‌ یێن ئێزدی و تۆلا وێ نه‌حه‌قیێ و سته‌مێ ژ تیرۆرستان ڤه‌كری.

جهێ داخیێ یه‌ ژی پشتی ده‌ربازبوونا حه‌فت سالان ب سه‌ر وێ كاره‌ساتێ دا هێشتا ئێش و ئازارێن ئێزدیان هه‌ر دبه‌رده‌وامن، شنگال یا دده‌ستێ هژماره‌كا هێز و چه‌كداران دا، كو هیچ په‌یوه‌ندی ب به‌رژه‌وه‌ندیا شنگالێ و ئێزدیان ڤه‌ نینه‌، هه‌ر ئه‌و ژی رێگربوون ل زڤرینا خه‌لكی و ئاڤه‌دانكرنا شنگالێ. ل ڤێرێ بۆ خوشك و برایێن ئێزدی وێ چه‌ندێ دووپات دكه‌م، كو ب هه‌موو شیانێن خوه‌ ل گه‌ل داخوازی و ئازارێن وانم، داخوازێ ژی وان دكه‌م دناڤخوه‌یا خوه‌ دا د ئێكرێز بن و ئومێد ل ده‌ف هه‌بیت و پشت راست ژی دكه‌ مكو هه‌ر تشته‌كێ ل سه‌ر بنه‌مایێ سته‌مێ و خوه‌سه‌پاندنێ بیت، ل دووماهیێ دێ هه‌ر به‌ر ب نه‌مانێ چیت و ئه‌و ره‌وشا نه‌ ئاسایی و نه‌ قانوونی یا نوكه‌ د شنگالێ دا هه‌ی، هه‌ر یا به‌رده‌وام نابیت و پێدڤیه‌ خوشك و برایێ نمه‌ یێن ئێزدی ب سه‌ربلندی بزڤرن بۆ سه‌ر مال و حالێ خوه‌.

ئه‌ڤرۆ:

شیره‌تكارێ سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ بۆ كاروبارێن ئێزدیان، به‌حس ل ره‌وشا شنگالێ و ژیان و گوزه‌رانیا خه‌لكێ وێ دكه‌ت و ئاشكرا دكه‌ت، هه‌كه‌ رێككه‌فتنا شنگالێ هاتبا بجهئینان، ره‌وشا كوردێن ئێزدی دا باشتر بیت.

ل 3 ته‌باخا 2021، تیرۆرستێن داعشێ شنگال داگیركر و تاوانا جینوسایدێ به‌رامبه‌ر كوردێن ئێزدی ئه‌نجامدا، پاشی هه‌رچه‌نده‌ شنگال ژلایێ پێشمه‌رگه‌ی و ب سه‌رپه‌رشتیا راسته‌وخوه‌ یا سه‌رۆك بارزانی هاته‌ ئازادكرن، به‌لێ pkk ره‌وشا روودانێن 16 ئه‌وكتۆبه‌رێ ب ده‌لیڤه‌ زانی و ب رێككه‌فتن ل گه‌ل میلیشیێن حه‌شدا شه‌عبی، ده‌ست ب سه‌ر ده‌ڤه‌رێ دا گرت.

ل رۆژا 10/10/2020 حوكمه‌تا ئیراقێ و هه‌رێما كوردستانێ، ل پیناڤی ڤه‌گه‌راندنا ئێمناهیێ و سه‌قامگیریێ و ئاساییكرنا ره‌وشا شنگالێ، رێككه‌فتنه‌ك ئیمزاكربوو، به‌لێ هه‌تا نوكه‌ ئه‌و رێككه‌فتنه‌ نه‌كه‌فتیه‌ د وارێ بجهئینانێ دا.

ل دۆر ڤێ چه‌ندێ، شێخ شامۆ، شیره‌تكارێ سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ بۆ كاروبارێن ئێزدیان گۆت” مخابن گرۆپێن دناڤ شنگالێ دا هه‌لگرێن هزرێن هه‌رێمایه‌تی نه‌ و كارێ بۆ وێ چه‌ندێ دكه‌ن رێككه‌فتن نه‌هێته‌ بجهئینان، كو د ناڤبه‌را هه‌ردو حوكمه‌تێن هه‌رێمێ و به‌غدا هاتیه‌ كرن، بۆ ئاساییكرنا ره‌وشا شنگالێ”.

گۆت ژی” ئه‌جیندایه‌كا هه‌رێمی یا هه‌ی كو ئه‌و رێككه‌فتنه‌ نه‌هێته‌ بجهئینان، چونكی شنگال یا بوویه‌ جهێ ئه‌جیندایێن هه‌رێمایه‌تی، به‌لێ ئه‌و رێككه‌فتن دێ ئارامیێ په‌یداكه‌ت و خه‌لكێ شنگالێ دێ زڤرینیت، ئه‌و گرۆپێن شنگال كریه‌ مۆلگێ سیخوریێ بۆ ده‌ڤه‌رێ، ئه‌ڤه‌ ژی مه‌ترسیه‌كا مه‌زنه‌ ل سه‌ر كوردستانێ و ئیراقێ ژی”.

شێخ شامۆ دووپات كر ژی” تاكه‌ چاره‌سه‌ری بۆ شنگالێ، بجهئینانا رێككه‌فتنا هه‌ولێر و به‌غدایه‌ ل دۆر وی باژێری، چونكی وێ رێككه‌فتنێ پشته‌ڤانیا نێڤده‌وله‌تی یا هه‌ی، ب تایبه‌ت ئه‌مریكا و نه‌ته‌وێن ئێكگرتی، ژ بلی وێ چه‌ندێ، ل ئاستێ هه‌رسێ سه‌رۆكایه‌تیێن كوردستانێ، سه‌رۆكایه‌تیا هه‌رێمێ و یا حوكمه‌تێ و یا په‌رله‌مانی، بزاڤێن جدی هاتینه‌ كرن ل گه‌ل مێهڤانێن جیهانی ژی، كو سه‌ره‌دانا هه‌رێما كوردستانێ دكه‌ن،  به‌حسێ ڤێ پرسێ بكه‌ن و جیهانێ لێ تێبگه‌هینن”.

شیره‌تكارێ سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ بۆ كاروبارێن ئێزدیان، رۆهنكر ژی” یا گرنگ ئه‌وه‌، هێزێن چه‌كدار ل شنگالێ نه‌مینن  و باژێر راده‌ستی ئیدارا مه‌ده‌نی بهێته‌ كرن، نوكه‌ شنگال یا بوویه‌ جهێ ب ده‌هان گرۆپێن چه‌كدار و بێ ناسنامه‌، ب تایبه‌تی چیایێ شنگالێ وه‌كو جهێ كۆمبوون و قاچاخچیه‌تا ئه‌جندایه‌كا هه‌رێمایه‌تی دهێته‌ بكارئینان و شنگالی ب هیچ شێوه‌كی نه‌شێن بچنه‌ وی چیای، گرۆپێن pkk ژی ل وێرێ ل سه‌ر ئه‌جیندایه‌كا ده‌ره‌كی كاری بۆ تێكدانا ره‌وشا شنگالێ دكه‌ن و ژ به‌ر وان ئاڤه‌دانی بۆ شنگالێ نه‌چوویه‌ و وان ره‌وشه‌كا پر مه‌ترسی ب سه‌ر شنگالێ دا ئینایه‌”.

ئه‌ڤرۆ:

قایمقامێ قه‌زا شنگالێ ره‌خنه‌ ل جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقێ گرت كو هه‌تا نوكه‌ كۆمه‌لكوژیا ئێزدیان ب جینوساید نه‌هژمارتیه‌ و راگه‌هاند كو حوكمه‌تا ئیراقێ ژی هه‌تا نوكه‌ هیچ بزاڤه‌ك بۆ قه‌ره‌بووكرنا ئێزدیان و ئاڤه‌دانكرنا شنگالێ نه‌كریه‌.

مه‌حما خه‌لیل، قایمقامێ شنگالێ گۆت” سه‌ره‌رای وێ چه‌ندێ شنگال ل چریا دویێ 2015 ژ تیرۆرستێن داعشێ هاتیه‌ ئازادكرن، به‌لێ هێشتا شوونوارێن وێرانكاری ب 85% ل سه‌نته‌ر قه‌زایێ و ده‌وروبه‌رێن وێ یێن ماین، هه‌روه‌سا هه‌شت هزار و 150 خانی ل شنگالێ و ده‌وروبه‌رێن وێ یێن هاتینه‌ وێرانكرن”.

قایمقامێ شنگالێ ئاماژه‌ ب وێ چه‌ندێ ژی كر كو ژ ئه‌گه‌رێ هێرشا تیرۆرستێن داعشێ ل سه‌ر شنگالێ ل ته‌باخا 2014، هزار و 292 كه‌س هاتنه‌ كوشتن و شه‌ش هزار و 417 كه‌س ژی هاتنه‌ ره‌ڤاندن و هه‌تا نوكه‌ سێ هزار و 530 ئێزدی ژده‌ستێ داعشێ یێن هاتینه‌ ئازادكرن”.

خویاكر ژی” یا جهێ دلته‌نگیێ ئه‌وه‌ سه‌ره‌رای كو هه‌ر ئێك ژ په‌رله‌مانێ كوردستانێ، جڤاتا نوونه‌رێن ئه‌مریكا، په‌رله‌مانێ بریتانیا، په‌رله‌مانێ ئورۆپی، په‌رله‌مانێ ئه‌رمینیا ، په‌رله‌مانێ سكوتلاندا، په‌رله‌مانێ ئوسترالیا، په‌رله‌مانێ پورتۆگال، په‌رله‌مانێ به‌لجیكا، په‌رله‌مانێ هولاندا و په‌رله‌مانێ فره‌نسا، كۆمه‌لكوژیا ئێزدیان ب جینوساید هژمارتیه‌، به‌لێ هه‌تا نوكه‌ جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقێ ئه‌و كۆمه‌لكوژیه‌ ب جینوساید نه‌هژمارتیه‌ و حوكمه‌تا ئیراقێ هه‌تا نوكه‌ هیچ بزاڤه‌ك ژی بۆ قه‌ره‌بووكرنا ئێزدیان و ئاڤه‌دانكرنا شنگالێ نه‌كریه‌”.

قایمقامێ شنگالێ داخواز ژ حوكمه‌تا ئیراقێ كر كو سه‌قایه‌كێ گونجای بۆ ڤه‌گه‌راندنا ئاوارێن ئێزدی و دووباره‌ ئاڤه‌دانكرنا شنگالێ په‌یداكه‌ت و بزاڤێن جدی بۆ ئارمانجا لێگه‌ریان و دیتنا ره‌ڤاندیێن ئێزدی بكه‌ تكو هه‌تا نوكه‌ چاره‌نڤیسێ وان یێ دیار نینه‌، هه‌روه‌سا داخوازێ ژ حوكمه‌تا ئیراقێ دكه‌ین بزاڤێن خوه‌ بۆ ژناڤبرنا شانێن نڤستی یێن داعشێ كو ل ده‌وروبه‌رێن شنگالێ خوه‌ حه‌شاردایه‌، زێده‌تر بكه‌ت، هه‌روه‌سا دووماهیێ ب هه‌بوونا گرۆپێن چه‌كداری یێن ژ ده‌رڤه‌ی قانوونێ و pkk  ل شنگالێ بینیت و قانوونێ ل شنگالێ ب سه‌پینیت، ب تایبه‌تی هه‌بوونا pkk ل شنگالێ بوویه‌ جهێ نه‌ سه‌قامگیریێ و رێگرتنێ ل ڤه‌گه‌راندنا ئاواران بۆ جهێن خوه‌”.

ناڤبری دووپاتی ل سه‌ر وێ چه‌ندێ كر كو ب بجهئینانا وێ رێككه‌فتنا د ناڤبه‌را حوكمه‌تا ئیراقی و حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ هاتیه‌ ئیمزاكرن، دێ ره‌وشا شنگالێ ئاسایی بیت.

ئه‌ڤرۆ:

دوهی 1/8/2021 مه‌حموود محه‌مه‌د ئه‌ندامێ مه‌كته‌با سیاسی و به‌رپرسێ ده‌زگه‌هێ ره‌وشه‌نبیری و راگه‌هاندنێ یێ پارتی دیموكراتی كوردستان، پێشوازی ل (ئه‌راكاوا میكیهیرۆ) كونسۆلێ وه‌لاتێ ژابۆنێ ل هه‌ولێرێ كر.

مه‌حموود محه‌مه‌د د وێ دیدارێ دا به‌حسێ راگه‌هاندنا پارتی و رۆلێ كه‌نالێن راگه‌هاندنێ یێن پارتی د گه‌هاندنا په‌یاما پارتی دیموكراتی كوردستان سه‌باره‌ت هه‌ر روودان و پێشهاته‌كێ و شێوێ كارێ ئۆرگانێن راگه‌هاندنا پارتی ب به‌راورد ل گه‌ل راگه‌هاندنا حزبێن سیاسی یێن دی و راگه‌هاندنا سه‌ربخوه‌ كر.

ل دۆر رێككه‌فتنا ستراتیژی د ناڤبه‌را ئیراقێ و ئه‌مریكا دا و هه‌لویستێ پارتی دیموكراتی كوردستان، مه‌حموود محه‌مه‌د ئاماژه‌ ب بۆچوونا فه‌رمی یا پارتی دیموكراتی كوردستان كر كو ب رێیا به‌یاننامه‌یه‌كا مه‌كته‌با سیاسی یا پارتی خوه‌شحالیا خوه‌ دیاركر سه‌باره‌ت وێ رێَككه‌فتنێ چونكی ب دیتنا پارتی هێشتا گه‌فێن مه‌زن ل سه‌ر ئیراقێ یێن هه‌ین و ئه‌مریكا دشێت رۆله‌كێ مه‌زن هه‌بیت د هاریكاریا ئیراقێ داب ۆ به‌رهنگاریا وان گه‌فان، پاشی به‌حسێ ره‌وشا نوكه‌ یا ئیراقێ و هه‌لبژارتنێن پێشوه‌خت یێن ئیراقێ كر و ئاماژه‌ كر كو پارتی دیموكراتی كوردستان ل گه‌ل ئه‌نجامدانا وان هه‌لبژارتنان دایه‌ و به‌رهه‌ڤیێن دروست یێن بۆ كرین، هه‌روه‌سا به‌حسێ هه‌لبژارتنێن جڤاتێن پارێزگه‌هێن ئیراقێ كر كو بریاره‌ ل سالا داهاتی بهێنه‌ ئه‌نجامدان.

ل درێژیا دانوستاندنێن د ناڤبه‌را هه‌ردولا، به‌حسێ خواستا چاره‌سه‌ركرنا كێشێن ئیراقێ ب گشتی و كێشا هه‌رێما كوردستانێ ب تایبه‌تی ژ لایێ حوكمه‌تێن ئیراقێ ڤه‌، كو ب درێژیا دیرۆكا دامه‌زراندنا ئیراقێ و پشتی نه‌ماما رژێما به‌عس ژی ئه‌و كێشه‌ نه‌هاتینه‌ چاره‌سه‌ركرن.

ئه‌ندامێ مه‌كته‌با سیاسی و به‌رپرسێ ده‌زگه‌هێ ره‌وشه‌نبیری و راگه‌هاندا پارتی ئاماژه‌ ب پشكداریا سه‌ركردایه‌تیا سیاسی یا كوردستانێ و سه‌رۆك مه‌سعود بارزانی د دارێشتنا دستوورێ به‌رده‌وام یێ ئیراقێ ل سالا 2003 و بزاڤ و هه‌لویستێ پارتی دیموكراتی كوردستان كر سه‌باره‌ت چاره‌سه‌ركرنا كێشان د ناڤبه‌را به‌غدا و هه‌ولێرێ دا ب گۆره‌ی دستوورێ ئیراقێ و په‌یداكرنا ره‌وشه‌كا سیاسی بۆ ئیراقێ كو به‌رسڤا خواستێن ئیراقیان بیت و تێدا مافێن گه‌لێ كوردستانێ ژی د پاراستی بن.