ئه‌ڤرۆ نیوز: ڤه‌ده‌ر ره‌شاڤایی:
ئه‌ڤرۆ ئێكێ كانوونا ئێكێ یا 2015 ێ، مه‌سعود بارزانی سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ ب یاوه‌رییا شانده‌كێ ژ ئالیێ شاهـ سه‌لمان شاهێ سعودیه ڤه ل كۆچكا شاهی ل ریازا پایته‌ختێ عه‌ربستانا سعودیه بگه‌رمی هاته پێشوازیكرن و گۆتۆبێژ لسه‌ر هه‌ڤكارییا سعودیه و هه‌رێما كوردستانێ هاته‌كرن.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ بڕيار ل سه‌ر بهێنڤه‌دانا رۆژا پێنجشه‌مبى دا، ئه‌وا ژ لايێ حوكمه‌تا عيراقێ ڤه بڕيار ل سه‌ر هاتيه دان كو ژ به‌ر چلينيا ئيمام حسێن راگه‌هاندى.
سه‌فين دزه‌يى، ئاخفتنكه‌رێ ب ناڤێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ د داخۆيانيه‌كێ دا بۆ خه‌ندان راگه‌هاند كو رۆژا پێنجشه‌مبى رێكه‌فتى 3ى كانوونا ئێكێ يا سالا 2015ێ ده‌واما فه‌رمى يه ل هه‌موو داموده‌زگه‌هێن حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ.
ئەڤرۆ نیوز، ھەژار مەعروف:
بەری دەمەکێ کێم پشککێشانا خولا کوردستانێ یا پلا نایاب ھاتە کێشان ل بارەگایێ ئێکەتیا تەپا پێ یا کوردستانێ ل ھەولێرێ و یانا سلێمانیێ ب فەرمی خوە ژ ھەڤرکیێن خولێ ڤەکێشا.
یانێن پشکدار ل سەر دو کومان ھاتە بەلاڤەکرن کو چار یانێن پارێزگەھا دھۆکێ د خولێ دا پشکدار بوون ئەوژی زێرەڤانی ھەلگرا ناسناڤێ خولێ گارە و زاخۆ ھەردو یانێن پارێزگەھا دھۆکێ ھاتە بەلاڤەکرن ل سەر دو کومان، ھەردو یانێن زێرەڤانی و زاخۆ کەڤتنە د کوما ئێکێ دا کو ئەرکێ وان یێ ب زحمەت نابیت ئەوژی پێکھاتی نە ژ یانێن ھندرین و ئارارات، شێروانە، کەرکوک و ھەولێر ، ھەردو یانێن گارە و دھۆک کەڤتینە کوما دوێ دا کو دھێتە ھژمارتن کوما ئاگرێ ئەوژی پێکھاتی نە ژ یانێن پێشمەرگا ھەولێرێ و نەوروز و برایەتی و سۆلاڤ .
ئێکەتیا تەپا پێ یا کوردستانێ د کومبوونا خوە یا دووماھیێ بریار دابوو ھەر کومەکێ قارەمانا کومێ و تیما دوێ دەربازی چار گوشا زێرین بەن.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
پشتى رێكه‌فتنا ناڤبه‌را ئێكه‌تيا ئورۆپا و توركيا، پۆليسێن توركيا ل باژێره‌كێ ل سه‌ر كه‌نارێ ده‌ريا ئيجه 1300 كۆچبه‌ر ده‌سته‌سه‌ركرن.
هه‌وا ده‌سته‌سه‌ركرنا په‌نابه‌ران ب پشكداربوونا 250 پۆليسان ل هه‌شت ده‌ڤه‌رێن باژێرێ ئيواجيك يێ كه‌نارێ ده‌ريا ئيجه ب رێڤه‌چوو.
پۆليسان د وێ هه‌وێ دا ل ده‌سپێكێ 850 كۆچبه‌ر ده‌سته‌سه‌ركرينه، پشتى ده‌مژمێره‌كێ ژمارا په‌نابه‌رێن ده‌سته‌سه‌ركرى گه‌هشته 1300 كه‌س.
هه‌ر ديسا پۆليسێن توركيا سێ قاچاخچى ده‌سته‌سه‌ركرينه و چار به‌له‌مان ژى كه‌ره‌ستێن وان تێدا بووينه هاتينه ده‌سته‌سه‌ركرن.
ئه‌ڤ هه‌وه پشتى ده‌مژمێره‌كێ ژ رێكه‌فتنا ناڤبه‌را وه‌لاتێ توركيا و ئێكه‌تا ئورۆپا ده‌سپێكر كو بۆ راگرتنا كۆچبه‌را بۆ ئورۆپا هاتيه ئيمزاكرن.
ژێده‌ر: رووداو
ئەڤرۆ نیوز، لەزگین جۆقی:
رێڤەبەریا گشتیا ساخلەمیێ ل پارێزگەھا دھۆکێ ئەڤرۆ 1ى كانوونا ئێكێ يا 2015ێ رۆژا جیھانی یا بەرھەنگاریا نەخۆشیا ئایدزی ساخکر.
د. سیروان ئەسود رێڤەبەرێ کاروبارین تەکنیکی ل رێڤەبەریا گشتیا ساخلەمیا پارێزگەھا دھۆکێ دیارکر کو مەترسیا نەخۆشیا ئایدزێ ل پارێزگەھا دھۆکێ ژی یا ھەی، ئەڤ سالە دو حالەتین نوو یێن ھاتینە دەستنیشانکرن ل سالا 2014ی ژێ حالەت ھەبوون ئێک ژ وان سالا 2015ێ گیانی خوە ژ دەست دا.
د. سیروان گۆتژی: “نوکە ل پارێزگەھا دھۆکێ چار حالەتێن ئایدزێ ھەنە و بەردەوام دووڤچوونا ڤان حالەتان دھێتە کرن ژ لایێ رێڤەبەریا کاروبارێن خوە پاراستنی ڤە”.
خۆیا ژی کر کو ھەر کەسەکێ بڤێت دشێت پشکنینا خوە بکەت ل رێڤەبەریا کاروبارێن خوە پاراستنێ ئەڤ پشکنینا یا نھێنی یە و بێی بەرامبەر بۆ وەلاتیان دھێتە کرن.
ئەڤرۆ نیوز، ئەیاد بەرواری:
رێکخستیا داعش یا تیرۆرستی ل دەمێ بۆری یا تووشی شکەستنێن بەردەوام بووی، ڤێ چەندێ ژی ئەو وەلاتێن شەڕێ داعشێ دکەن نەچار کرینە کو ھندەک شێوێن نوو یێن ڕەفتارکرنێ ل گەل وێ رێکخستیێ بکاربینیت و پێشبینیا ئەنجامێن جودا بکەن، ب تایبەتی پشتی ھێرشێن تیرۆرستی ل پاریس و کارڤەدانا فرەنسی یا ب ھێز ل سەر وان ھێرشان.
تۆرا (ڤویس ئەف ئەمریکا) یا سیاسی راپۆرتەک ل دۆر جودابوونا بۆچوونان ل دەڤ دەزگەھێن ئەمریکی یێن تایبەتمەند د بیاڤێ بەرھنگاریا تیرۆرێ دا و تۆرا ناڤبری دبێژیت، دبیت ئەو بۆچوونێن جودا ببنە ئەگەرێ خراب ھەلسەنگاندنا راستیا داعشێ.
ئەڤە ل وی دەمی دھێت کو سەرکردێن دەزگەھێن ھەوالگیری و ئەمنی ژوان ژی سەرۆکێ ھەوالگیریا ئەمریکی ( CIA ) یێ بەرێ (جیمس ویسلی)، دبێژن ئەو چەندا بۆ داعشێ دروست دبیت وەکو رێکخستی، شۆرشەکە یان ژی پێنگاڤەکە بەر ب پێشڤەچوونا وێ، ژ بەر کو وێ رێکخستیا تیرۆرستی یا دەست ب کێمکرنا ھەبوونا خوە دکەت ل جھێن ھێرش ل سەر دھێنە کرن، د ھەمان دەم دا د سەرکەڤیت د ھێرشێن خوەدا ل سەر ئەردێ وان وەلاتێن شەڕێ وێ ل رۆژھەلاتی دکەن، وەکو فرەنسا کو ھێرشێن پاریس دەستپێکا ھێرشێن داعشێ یێن ب شێوەی بوون.
بەلێ ھندەک بەرپرسێن ئەمریکی ژوان ژی پەیڤدارێ فەرمیێ ھێزێن ھەڤپەیمانان ل عیراقێ کولونێل (ستیف وارن) دبێژن کو داعش یا بەر ب ژناڤبرنێ دچیت و ژێدەرێن ھێزا خوە یا سەرەکی ئەوژی ئەردە یا ژ دەست ددەت و مورالێن چەکدارێن وێ یێن بەر ب لاوازبوونێ دچن، دبێژیت ژی” ھێرشێن تیرۆرستی یێن داعشێ ل فرەنسا و پەقاندنا فرۆکا روسی ل مسرێ، بزاڤا دووماھیێ یا دیارکرنا ھێزێ بوو، ب تایبەتی پشتی زیانێن مەزن ب چەکدارێن وێ کەفتین ل عیراقێ و سووریێ”.
ل ڤێ دووماھیێ ئەمریکا پێرابوونێن خوە ئەمنی زێدەتر لێکرینە ب تایبەتی پشتی ھێرشێن پاریسێ، ئەندامێ بەرێ یێ ھەوالگیریا ئەمریکی ( CIA ) (موبین شیک) بۆ تۆرا ناڤبری گوت” ترسا سەرەکی یا ئەمریکا ژ داعشێ ژ سروشتێ ستراتیژیەتا وێ رێکخستیێ دھێت، کو ھندەک دەلیڤان بۆ خوە دبینیت” گوت ژی” داعشێ پلانەکا یا ھەی و نوکە یا د قۆناغا بجھئینانێ دا، کو مەشقێ ب ئەندامێن خوە ل عیراقێ و سووریێ دکەت و پاشی دھنێریتە وەلاتێن وان ژبۆ ئەنجامدانا ھێرشێن تیرۆرستی”.
تۆرا تەلەڤزیۆنی یا ئەمریکی ژزاردەڤێ بەرپرسەکێ دەزگەھێن بەرھنگاریا تیرۆرێ گوت” داعش یا بەر ب قۆناغەکا دی چووی و نەمایا رێکخستیەک کو بزاڤا کونترۆلکرنا ئەردی و راگەھاندنا خیلافەتا خوە ل سەر وی ئەردی، بەلکو ل شوینا وێ بزاڤا نیشادانا ھێزا خوە دکەت ب ڕێیا لێدانا ئارمانجێن دوور و خوە بکەتە رێکخستیەکا تیرۆرستی یا جیھانی.
ئەڤرۆ نیوز:
د رێورەسمەکی دا ب ئامادەبوونا ھژمارەکا بەرپرسێن میری و مامۆستا و قوتابیان و جێگرێ سەرۆکی زانکۆیا دھۆک بۆ کاروبارێن کارگێری سپێدەھیا دوھی 30/11/2015 راگرەکێ نوو بۆ پەیمانگەھا تەکنیکی یا ئامێدیآ ھاتە دانان.
دکتۆر ئیحسان توفیق راگرێ بەرێ یێ پەیمانگەھا تەکنیکی یا ئامێدیێ بۆ ئەڤرۆ دیار کر، کو ئەڤ گوھارتنە یا سروشتی بوویە و بەرێ چەند ھەیڤان داخوازا دەست ژ کارکێشانێ پێشکێش کربوو و گۆت “نھا ژی رازیبوون ل سەر داخوازیا من ھاتە کرن و دکتۆر ھەکار زەکی ل جھێ من ھاتە دانان و ئەز ژی دێ ل کۆلیژا چاندنێ ل دھۆکێ بەردەوامیێ دەمە کارێ خوە”.
دکتۆر ئیحسان توفیق ئەگەرێن دەست ژ کارێشانێ ژی ڤەگەراندن بۆ کارێن وی یێن زۆر و نەگەھشتن ب دەوامێ و ھەروەسا داخوازا سەرکەفتنێ بۆ راگرێ نوو خواست و گۆت “ھیڤیدارم دکتۆر ھەکار بشێت کارێن باش د پێگەھاندنا زانستی دا ل دەڤەرێ ئەنجام بدەت”.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
پروژێ جوتسایدێ رێیا سەرەکی ھەولێر بۆ دھۆک ئەوا د ناڤا کۆمەلگەھا چرەی دا دەربازدبیت، درێژاھیا دو دو کیلو مەتر و 650 مەتران بخوەڤە دگریت، زێدەباری دو پرێن پەیادە و ل گەل دو پرێن ھاتن و چونێ، ھەروەسا ب درێژاھیا پێنچ کلیو مەترێن سندوقێن ئاڤرێژیێ کو ب کوژمێ حەفت ملیون و 328 ھزار دۆلاران لێ ھاتیە مەزاختن. زێدەباری سێ ملیون دۆلاران بۆ قەرەبوویا مال و دوکانێن وەلاتیان ل سەر بودجا حوکمەتا ھەریما کوردستانێ، لێ ژ بەر قەیرانا دارایی ئەڤ پرۆژە ل بەر ب گەڤێن راوەستانێ دچیت. حوسنی محەمەد، ئاکنجیێ کۆمەلگەھا مەھەت بۆ رۆژناما ئەڤرۆ دیار کر، داخواز ژ حوکمەتا ھەرێما کوردستانێ دکەین ب رێیا دەزگەھێن راگەھاندنێ ئەڤ رێیا سەرەکی بلەز کار ب سەر دووماھی بھێت،چونکو گەلەک جاران دەمێ نەخۆشەک بۆ مە دروست دبیت، یان ئاریشەک دروست بیت د ماوێ پتر ژ سێ دەمژمێران ھەتا د ناڤ باژێری دەربازبین ژ بەر قەلەبالغی و ترۆمبێلێن بارھەلگر، ب تایبەت ل دانێ ئیڤاریان گەلەک جاران رێ دھێتە گرتن د ماوێ چەند دەمژمێران دا. ناڤبری دیار کر، ئەڤە ماوێ دو سالانە ئەم د ڤێ ئاریشێ دا د رۆژێن ھەتاڤ و باران نەبیت خەلکێ کۆمەلگەھێ تووشی تۆزەکا کۆژەک دبیت، گەلەک دانعەمرێن نەخۆشیا بھێن کورتیێ ھەی تووشی بێن کورتیێ دبن، زێدەباری ئاریشێن مەزن بۆ قوتابیان دروستکرینە، دەمێ چوونا وان بۆ دەوامێ پتر ژ 30 خولەکان رادوەستن ھەتا ترۆمبێل دەلیڤێ بدەتە وان دەربازی رێ بن، چەند چرکە ژ وانێن وان دچن ژ بەر ڤی پرۆژەی. محسن ئاکرەی، بەلێندەرێ پرۆژێ جووت سایدێ ناڤ کۆمەلگەھا چرە بۆ رۆژناما ئەڤرۆ دیار کر، ھیڤیدکەم ژ حوکمەتا ھەرێما کوردستانێ ڤی پرۆژێ ستراتیجی یێ جووتسایدێ ناڤ سەنتەرێ چرە رێگەچارەیەکێ ل ڤی پرۆژەی بکەت، چونکو پرۆژەکێ مەزنە، د شیانێن مە دا نەمان ھەتا نھا مە سێ ملیون و 600 دولارێن لێ مەزاختینە، مە 400 دولار یێن ژ حکومەتێ وەرگرتین، لەوما داخواز دکەین ھاریکاریا مە بکەن بۆ دابینکرنا پارەی، ئەگەر ھاریکار نەبیت پرۆژە دێ ژکارکەڤیت. ناڤبری دیار کر، کوژمێ ڤی پرۆژەی حەفت ملیون و 328 ھزار دۆلارن، ب درێژاھیا دو کیلومەتر و 600 مەترن، زێدەباری دانانا دو پرێن پیادە بۆ دەرباز بوونا وەلاتیان و دو پرێن ھاتن و چوونا ترۆمبێلان ب درێژاھیا پێنچ کیلومەتران ژ سندوقێن ئاڤرێژی بخوڤەدگریت، زێدەباری سێ ملیون دۆلارا ژ بۆ قەرەبووکرنا وەلاتیێن دوکانێن وان کەفتینە بەر پرۆژەی. بەلێندەرێ پرۆژێ جووت سایدی زێدەتر گۆت: ھەتا نھا ب باشی برێڤەچوویە و رێژا کاری 50% کار ل سەر ھاتیە کرن، سایدەک ب دووماھی ھاتیە و ھاتن و چوونەکا مەزن کەفتیە سەر وی جوتسایدی و ماوێ پرۆژەی 750 رۆژن.
ئەڤرۆ نیوز:
ئەندامەکا دەولەتا قانوونێ، دوھی سێشەمبی راگەھاند، پێشنیازا ئەمریکا بۆ ھنارتنا (ھێزەکا عەرەبی) بۆ عیراقێ پێنگاڤەکا پێشوەختە بۆ ئازراندنا دەڤەرێ ب ئەڕەکێ تایفی یێ نوو وەکو بەرھەڤیەک بۆ سایکس بیکویەکا نوو.
فیرەوس ئەلعەوادی ئەنداما دەولەتا قانوونێ د بەیاننامەکێ دا کو دانەک ژێ گەھشتیە رۆژناما ئەڤرۆ دبێژیت” ئەمریکا ب ئاشکرایی روویێ خوە دیارکر ب ڕێیا پارچەکرنا دەڤەرێ و سەپاندنا ھندەک وەلاتان”.
د بەیانناما خوەدا، عەوادی پرسیار دکەت و دبێژیت” کەنگی لەشکرێن عەرەبی پشتەڤانیا گەلێن بن دەست کریە؟ کو ھەتا نوکە ئەو لەشکرە یێن شەڕێ یەمەنێ و بەحرێنێ دکەن، ل شوینا وێ چەندێ کو شەڕێ ئیسرائیلی بکەن” ئەڤە ئاماژەکە بۆ وەلاتێ سعودیێ.
خویاکر ژی” ل شوینا ئەمریکا پشتەڤانیا وان ھێزێن راستەقینە یێن شەڕێ داعشێ دکەن وەکو حەشد شەعبی، بزاڤا ژناڤبرنا حەشد شەعبی و رۆلێ وی ب ھەموو ڕەنگان دکەت، کو چەندین جاران ئەمریکا ھێزێن حەشد شەعبی یێن توپبارانکرین و بھانەیان دئینیت کو ئەو توپبارانکرنە ب شاشی ھاتیە کرن، دیسا ئەمریکا یا قەبوول ناکەت ھێزێن حەشد شەعبی پرچەک بکەت و ڕێ ژی نادەتی کو وان دەڤەرێن ھەتا نوکە دبن دەستێ داعشێ دا، ئازاد بکەت”.
ب دیتنا ڤێ ئەنداما دەولەتا قانوونێ” ئەمریکا ب پێشنیازا ھنارتنا ھێزێن عەرەبی بۆ عیراقێ، دخوازیت ھزرا تەکفیری ل دەڤەرێ بچەسپینیت و ب ڕێڤەژی ببەت کو د بەرژەوەندا وێ دا بیت، دیسا وان وەلاتێن پشتەڤانیا تەکفیرێ دکەن ب سەپینیت ھەتاکو ل دووماھیێ دەڤەرێ پارچە دکەت و عیراقێ ژی بەر ب پارچەبوونێ ببەت”.
دھێتە زانین ھەردو ئەندامێن کۆنگرێسێ ئەمریکی ( جۆن مەکین و لێندسی گراھام) بەری دو رۆژان د سەرەدانەکێ دا بۆ بەغدا ڕاگەھاندوو” سەربازێن ئەمریکی دشێن پشتەڤانیا لوژستی و ھەوالگیری بۆ ھێزەکا پێشنیازکری کو پێکدھێت ژ 100 ھزار سەربازێن وەلاتێن عەرەبی و سونی وەکو مسر و تورکیا و سعودیێ و بەلاڤکرنا وان ل سووریێ و عیراقێ”.
ئەڤرۆ نيوز:
د نەە ھەیڤان دا ھەرێما کوردستانێ زێدەتر ژ 46 ھەزار کیلۆیێن زێری ھاتینە ھەرێمێ،ئێمارت و دوبەی و تورکیا ب پلا ئێکێ و دووێ دھێن ژ ژێدەرێن ئینانا زێری بۆ ھەرێمێ ،ھەمبەر سالا 2014 ئینانا زێری کێمکریە .
رێڤەبەرێ کونترۆلێ جوری یێ زێری بەکر عەزیز راگەھاند:ھەزار و 500 مولەتێن زێرنگەریێ و 200 وەرشەیێن چێکرن و سەخبێریکرنێ و درۆستکرنا زێری ل کوردستانێ ھاتینە دان.
ل سالا 2014 77 ھەزار و 779 کیلۆیێن زێری ھاتبوونە ھەرێما کوردستانێ ب رێکا ھەولێرێ و 31 ھەزار و 766 کیلۆ ب رێکا سلیمانیێ و 44 ھەزار و 633 کیلۆ ل دھۆکی و 379 کیلۆ ھاتینە ناڤ ھەرێما کوردستانێ ب تایبەتی ل ھەولێر و سلێمانێ ب رێکا بالەفرڤانیێ ھاتینە.
ناڤبری ئەو چەندە ژی دیارکر ل نەە ھەیڤێن ئیسال دا زێدەتر ژ 46 ھەزار کیلۆیێن زێری ھاتینە ھەرێما کوردستانێ کو ب رێکا بالەفرڤانیا ھەولێرێ 16 ھەزار و 347 کیلۆ زێر و بالەفرڤانیا سلێمانێ 28 ھەزار و 224 کیلۆ بوون ل دھۆکێ ژی 983 کیلۆ یێن زێری ھاتینە ناڤ ھەرێمێ .
نيشاندان