ئه‌ڤرۆ نيوز:

رێڤەبەریا بەلاڤکرنا بەرھەمێن گازێ ل پارێزگەھا دھۆکێ راگەھاند، پشتی رێ بۆ بازرگانان ھاتیە ڤەکرن پانزینا بازرگانی بیننە ھەرێمێ و بفرۆشن، ھەتا نوکە پتر ژ 40 پانزینخانان پانزینا بازرگانی دفرۆشن و ھەر پانزینخانەک بەری کارێ بازرگانی بکەت سۆزنامەکێ ل رێڤەبەریا وان ل سەر خوە ئیمزا دکەت کو پانزینا پیس نەفرۆشن و ب کوالێتیەکا باش پانزینێ بۆ وەلاتیان دابین بکەن، بەلێ ژ ئەگەرێ فرۆتنا پانزینا پیس ھەتا نوکە پتر ژ 20 پانزینخانان ھاتینە سزادان.

حەسەن عەلی شنگاری، بەرپرسێ پشکا قانوونێ ل رێڤەبەریا بەلاڤکرنا بەرھەمێن گازێ ل پارێزگەھا دھۆکێ تایبەت بۆ ئەڤرۆ دیار کر، پشتی رێ بۆ بازرگانان ھاتیە ڤەکرن پانزینا بازرگانی بیننە ھەرێمێ و بفرۆشن، ھەتا نوکە پتر ژ 40 پانزینخانان پانزینا بازرگانی دفرۆشن و ھەر بازرگانەکێ داخواز بکەت کو پانزینا بازرگانی بینیتە ھەرێمێ یان دھۆکێ بۆ فرۆتنێ، پێدڤیە سۆزنامەکێ ل سەر خوە ئیمزا بکەت کو پانزینا پیس نە ئینیت. د وێ سۆزنامێ دا کو دانەیەک ژێ ب دەست رۆژناما ئەڤرۆ کەفتیە ھاتیە، بازرگان دێ بێژیت ئەز خودانێ فلان وێستگەھێ مە و سۆزێ ددەم کو ئەو پانزینا بازرگانی یا ئە دئینم ل گۆرەی وان ستانداردانە یێن ھەوە دەستنیشانکرین و ب سۆزنامێ ڤە ھەڤپێچ کرین.

بەرپرسێ پشکا قانوونێ ئاشکرا کر کو پشتی بازرگان پانزینا بازرگانی دابین دکەن، لیژنا وان بەردەوام سەرەدانا پانزینخانێن بازرگانی دکەت و ھەر پانزینخانەکا ل گۆرەی کوالێتی و ستانداردێن دەست نیشانکری پانزینێ دابین نەکەن، جارا ئێکێ دێ ب ملیۆن دیناران ھێنە سزادان و 10 رۆژان دێ ھێتە داخستن، ھەکە دوبارە سەرپێچی ھاتە کرن و پانزین نە ل گۆرەی کوالێتیێ بوو، دێ سزایێ وی یێ جارا ئێکێ لێکدانی دو بیت، ئانکو دو ملیون دینار و 20 رۆژ داخستنا پانزینخانێ، ھەکە جارا سیێ ژی دووبارە بوو، دێ مۆلەتا پانزینخانێ ژێ ھێتە کێشان. حەسەن عەلی شنگاری ئاماژە دا وێ چەندێ کو ھەتا نوکە پتر ژ 20 پانزینخانان ھاتینە سزادان، بەلێ ھەموو ئەون یێن بۆ ئێکەم جار ھاتینە سزادان و ھەتا نوکە چو پانزینخانە دووبارە نەھاتینە سزادان و گۆت ژی: تیمێن مە دکێمن، بەلێ بەردەوام و ژ نشکەکێ ڤە دچنە پانزینخانان.

یوسف نوری سەعدوللا، رێڤەبەرێ بەلاڤکرنا بەرھەمێن گازێ ل پارێزگەھا دھۆکێ بۆ ئەڤرۆ دیار کر، بەری ئەڤ قەیرانە پەیداببیت، مە وەزارەتا سامانێن سرۆشتی ئاگەھدار کربوو کو نێزیکە دێ گرێبەستا کۆمپانیا تورکی ب دووماھی ھێت و دھۆکێ چو پارزینگەە ژی نینن پانزینێ بەرھەم بینن، لەوما پێدڤیە بھێتە چارەسەرکرن بەری قەیران پەیداببیت و گۆت: ل رۆژا 6\6 وەزیرێ سامانێن سرۆشتی بریار دا دو کۆمپانی پانزینێ بۆ دھۆکێ دابین بکەن دا کو قەیران پەیدا نەبیت. ناڤبری خویاژی کر کو ل گۆرەی وێ بریارێ پێدڤی بوو ئەو ھەردو کۆمپانی پێنچ ملیون لێترێن پانزینێ بۆ دھۆکێ دابین بکەن، بەلێ ھەتا نوکە ب تنێ دو ملیون و نیڤ لیتر ھاتینە دابینکرن و گۆت ژی: نھا مە داخواز ژ حوکمەتێ کریە کو زێدەباری پانزینا وان ھەردو پانزینخانان، ھندەک پانزینا ناڤخۆ ژی بدەنە دھۆکێ. یوسف نوری سەعدوللا خویاژی کر، ئەو پانزینا نھا بۆ دھۆکێ دھێت ناگەھیتە رێژا 50% ژ پێدڤیێن دھۆکێ و ل دور پانزینا بازرگانی ژی گۆت: لیژنەک ھاتیە پێکئینان بۆ چاڤدێریا پانزینا بازرگانی و ل سەنتەرێ پارێزگەھێ پێنچ پانزیخانە و ل دەرڤەی سەنتەرێ پارێزگەھێ ژی دو پانزیخانە ھاتینە دەستنیشانکرن.

ئەو یەک ژی نە ڤەشارت کو ژ بەر ھەبوونا ئاواران ل پارێزگەھا دھۆکێ و پێدڤیا وان ژی ب پانزینێ، نھا دھۆکێ رۆژانە پێدڤی ب ملیونەک و 700 ھزار لیترێن پانزینێ ھەیە ھەتا ھەموو پێدڤیێن خەلکی پێ پر دبن

ئەڤرۆ نیوز:
ھەوا دژوارا ئەمریکی ل ڤی رادەیی تۆمەتبارکرنێ نەراوەستیا،بەلکی گەھشتە سنۆرێ ھزرا دەرکرنا تورکیا ژ ئەندامەتیا ھەڤپەیمانیا ئەتلەسی ب ئەگەرێ پشتەڤانیا بەردەوام یا بەرچاڤ بۆ چەکدارێن تیرورستێن داعشێ، و دلۆڤانیا وێ ل گەل پکین ب مەرەما زێدەرکرنا مووشەکێن چینی ل سەر جەبلخانا چەکێ تورکی.
بەری ھەلبژارتنێن تورکی ب حەفتیەکێ، رەجەب تەیب ئەردوگان گۆتارەک ل باژێرێ بەنگۆلێ پێشکێشکر، و تێدا پشتەڤانێن پارتا دیموکراتا گەلان کورد گونەھبارکرن کو ئەو سیاسەتا خوە ب پشتەڤانیا لوبیێ ئەرمەنی و عەلەوی و دەزگەھێن راگەھاندنا ئەمریکی ب رێڤە دبەن.
و بتایبەت رۆژناما (نیویورک تایمز) کرە نموونە، ھەروەسا دیارکر، کو بالیۆزخانا تورکیا ل واشنتون خەمساری د ھێرشکرنا ل سەر پەیامنێرێن پشتەڤانیا ئۆپۆزسیۆنی نەکرینە.
یا خوەیایە ئەو گەنگەشە یا دژوار بەرھەمێ داخویانیەکا وەزیرێ دەرڤەیێ ئەمریکی جون کێری بۆ رۆژنامەکا تورکی ھات، پشتی ئاشکراکری کو حوکمەتا تورکیا ھاتیە بەربەستکرتن بۆ ھندێ پشکداریێ دھەڤپەیمانیا بەرھنگاریا دژی داعشێ دا نەکەت.
رۆژناما (وول سترید جورنال) داخویانیا کێری وەک پێشگۆتارەک بەلاڤکر و تێدا گۆت,,ئەنقرە ئێدی نەمایە وەک ھەڤپەیمانا ویلایەتێن ئێکگرتی و ئەنداما ھەڤپەیمانا ئەتلەسی، و ەلاتێن رۆژئاڤا بشێوەکێ گشتی،،.
ھەر ژ بەر ڤێ ئەگەرێ رۆژناما ناڤھاتی یا خودانێ وێ رۆبرت میردۆخ پێشنیاز کریە، پێدڤیە بنگەھێ لەشکری یێ ئەمریکی ل ئەنجرلیک بە رب کوردستانێ بھێتە ڤەگوھاستن.
ھەڤدەم ئەو بھانەیا ئەنقرە کو ب چارەنڤیسێ ٤٦ وەلاتیێن تورک کو ژ ئالیێ داعشێ ڤە ھاتبوون گرتن، ژ ئالیێ بالیۆزێ ئەمریکی ل تورکیا فرانک رێتچارد دونی ڤە نەھاتە قەبوولکرن، ھەروەسا ئەردوگان ب توومەتا ئالیگریا (جەبھەت ئەلنوسرە) و زێدەباری ھەلویستێ پشتەڤانیا (ئیخوانێن مسرێ) و ھاریکاریا بزاڤا حەماسا فەلەستینی ل غەززە گونەھبارکر.
ھەوا دژوارا ئەمریکی یا گونەھبارکرنا تورکیا ل ڤی سنۆری رانەوەستیا، بەلکی گەھشتیە ھزرا دەرکرنا تورکیا ژ ئەندامەتیا ھەڤپەیمانیا ئەتلەسی، ب سەدەما پشتەڤانی و ھاریکاریا داعشێ و خوە نێزیکرنا ل وەلاتێ چینێ ژی بۆ ھندێ مووشەکێن چینی ل جەبلخانەیا لەشکرێ تورکی زێدەکەت.
وەزیرێ دەرڤەیێ ئەمریکی جون کێری ئەو چەندە ب ئاشکرایێ سالۆخەتکرو گۆت:,, ئەو ھەموو پێشێلکاری خیانەتا پرانسیبێن ھەڤپەیمانەتیێ نە، زێدەباری بزاڤێن بەردەوام بۆ چەوساندن و تەپەسەرکرنا کوردان، ھەروەسا رێگرتنا ھەمبەری پەنابەرێن موسلمان بۆ ئاڤاکرن و خوەشکرنا پەیوەندیان ل گەل پەنابەرێن کریستیانان ل گزیرتا قوبرسێ.
ب سەدەما ب جھئینانا خواستێن خوە یێن سیاسی، رەجەب تەیب ئەردۆگانی بڕیارا چونا دناڤ ئەندامەتیا ئێکەتیا ئەرورپی دا، یا گرنگ بوو ل نیک وی وەلاتێ وی شانازیێ ب ئەندامەتیا وەلاتێن رۆژئاڤا بەکەت، ھەڤدەم پاراستنا بنەغایەیێ ژێری و رۆژھەلاتا ل گەل وەلاتێن سوریا و عیراقێ و ئیرانێ ژی ژ دەست نەدەت.
لەورا دیرۆک نڤیسان ناسناڤێ وی کرنە (جانوس) وەک ناسناڤێ خوداوەندێن ئەغریقیان کو دو رووی ھەنە بۆ دو بەرھەڤیان د ئێک دەمدا، لەروا ئەم دبێژین تورکیا ژ ئالیێ جوگرافی ڤە ژێیاتیا خوەیا راستەقینە ژ دەست دایە، دەمێ وەلاتێن ئەورۆپا ژی خوەپارساتنا خوە ھەمبەری ئەندامەتیا تورکیا دەربڕی، رۆناکبیرێ پارتا داد و گەشپێدانێ ، ئەحمەد داوود ئۆگلوی، پرتووکەک نڤیسایە و تێدا رەە و رێشالێن وەلاتێ تورکیا یێن دناڤ کێشوەرێ ئاسیا و رۆژھەلاتا ناڤیندا چووینە خار دیارکرن، ئەڤە ژی کارەکێ سروشتی بوو ژ ئالیێ ئەرودگانی ڤە کو دەرە رێیەکێ بۆ پاسارتنا ئاڤو روویێ خوە ھەمبەری دەنگدەرێن پاراتا خوە ببینیت، ب تایبەتی پشتی گوھۆڕینا پەیوەندیا گەنجینەیا وەلاتی ژ ئالیێ سیستەمێ ئارمی و ئابۆری ڤە تژی کرن و ئابۆرەکێ موکم ھاتە مەیدانێ.
پشتەڤانێن پارتا (داد و گوشەپێدانێ) پاشکەفتنا جەماوەری بۆ ھندەک ھۆکارێن ناڤخویی و دەرکی ڤەگەراندن:
ئێک: ئەحمەد داود ئۆگلو وەک سەرکردەکێ بێ کاریزما و دوور رێڤەبرنێ دڤێ قووناغا مەترسیدار دا کو پێدڤیە ھەموو شیانێن خوە بۆ چارەسەرکرنا سەرۆکاتیا ئەرۆگانی یا پرت و بلاڤ تەرخان کربا.
یا دویێ: پشکداریا زۆرا دەنگدەران د دەنگدانێ دا کۆ رێژا وان گەھشتە ٨٦% ، ئەڤە ژی بۆ جھێ ئالۆزیا رێکخەرێن ھەلبژارتنێن پارتا دەستھەلاتدار، ھەڤدەم بۆ جھێ کێمبوونا نوونەرێن وێ ژ (٣٢٧) ئەندامان بۆ (٢٥٣) ئەندامان، بەرۆڤاژی ھەرسێ ھەلبژارتنێن بەری نوکە ل سالا (٢٠٠٢ و ٢٠٠٧ و ٢٠١١ ) کو ھەر بەر ب زێدەبوونێ دچوو.
یاسیێ: کوردان بڕیارا ڤەگوھاستنا جۆرەی ل ھەبلژارتنان دا دەمێ ھەموو بەربژارێن خوە د لیستەکا ئێکگرتی دا کومکرین، ئەڤێ چەندێ دلیڤە بۆ بەرھنگارێن ئەردۆگانی ڤەکر خوە نێزیکی کوردان بکەن، ھەر چەندە کو نەکوردن ژی.
یا چارێ: ئێکگرتنا کوردان دڤێ خولێ دا کارتێکرنەکا مەزن ھەبوو کو (پارتا دیموکراتیا مللەتێن کورد) ب سەرۆکاتیا سەلاحەددین دەمیرتاشی سنۆری ١٠% دەرباز بکەن، رێگریێ ل ھەمبەری پاشایەتیا ئەردوگانی بگرن.
لەورا شرۆڤەکارێن سیاسی دبێژن رەجەب تەیب ئەردۆگان سنۆرێن حەزێن خوە یێن رەوا دەرباز کرن دەمێ د١٣ سالان دا ژ سەرۆکێ باژێرڤانیا باژێرێ ستەنبول بەر ب سەرۆکاتیا حزبێ و پاشێ بۆ سەرۆک کۆماریا تورکیا کو خەونا ڤەگەراندنا چاخێ دەستھەلاداریا ئیمبراتوریا ئوسمانی بوول تورکیا.
لێ ڤێ جارێ تۆڤەکرن ژ ئالیێ کوردان ڤە ھاتە ئەنجامدان، ول ئەردۆگانی نە بۆرین دەمێ داخوازا ھاریکاریا دژی چەکدارێن داعشێ ل سوریا و ھەرێما کوردستانێ یا ئارام و سەقامگیر کرین وی ئەو ھاریکاری رەتکر.