ئایدن عینایهت پسپوری سهربازیێ خانهنشینكری بو ئهڤرۆ نیوز دیاركر شهر ب هێزا ئاسمانی بتنێ ناهێتهكرن و ههلیكوپتهر و جورێن دن یین هێزا ئاسمانی ههتا رادهیهكی كاریگهریا خو ههیه دهما لێدانێ و پاقژكرنا دهڤهرێ و دڤێت هیزهكا وهك یا ئاسمانی ژی بچیته وان جهان و بگریت و رێ ل بهرگرتنا وان بو جهێن بهرێ نههێته داین.
ناڤبری ئهو چهنده ژی دیاركر ئهو پێدڤیین سهربازی كو نها ههین نه ل ئاستێ پیدڤی دانه و پتر هاریكاری و پشتهڤانی بهێتهكرن بو ب تهمامی داعشی ل دهڤهرین خوه پاقژبكهن.
ئایدنی ئهو چهنده ژی دیاركر ئهڤ شهرهژی ژلایێ سهربازی ڤه تاقیكرنهكا نوبو بو هێزا پێشمهرگهی مینا بومبهیێن ڤهنای و شهرێ كولانان و راسته شهرێ چیای و سهنگهر گرتنێ لێ شهری كولانان تشتهكێ نوبو پێشمهرگهی كری و شیایه ب لهز خو فێربكهت و ههمبهری وان راوهستیت.
ئهڤرۆ نيوز:
وهزيرێ دارايى و ئابوورى ل حوكمهتا ههرێما كوردستانێ ئاشكهرا كر كو دا پێشينا ههڤژينيێ و ئاڤاهيان رانهوهستيت، دێ سندوقهك بۆ هێته دروستكرن و پهرلهمانى ژى پشتهڤانى ل ڤى كارى كريه.
رێباز حهملان وهزيرێ دارايى و ئابوورى ل حوكمهتا ههرێما كوردستانێ ب حهفتيناما باش راگههاند د ماوێ داهاتى دا سندوقهك بۆ پێشينا ئاڤاهيان و ههڤژينيێ دێ هێته دروستكرن و گۆت: “مه پلانهكا باش دانايه سندوقا پێشينان بۆ پێشينا ههڤژينيێ و ئاڤاهيان دروست بكهين، دا بشێين سالانه كۆژمهكێ پارهيى د وێرێ دا ب دانين و پێشينه پێ بهێنه دان”.
ئاماژه ب وێ چهندێ ژى كر كو ههكه ئهو كۆژمێ پارهيى هاته دان، ئێدى پێشينا چو پهيوهندى ب وان كاودانان ڤه نابيت يێن ب سهر ههرێمێ دا دهێن و دێ د بهردهوام بن.
د. عزهت سابير سهرۆكێ لژنا دارايى و ئابوورى ل پهرلهمانێ كوردستانێ دهستخۆشى ل ڤى كارى كر و پشتهڤانيا لژنێ ژى بۆ وى كارى دهربڕى.
د قانوونا بودجا 2013 دا يا ههرێما كوردستانێ 600 مليار دينار بۆ پێشينان تهرخانكرينه، 20 مليۆن دينار بۆ پێشينا ئاڤاهيان ل باژێران و 25 مليۆن دينار ژى بۆ گوندان و پێنج مليۆن دينار ژى بۆ پێشينا ههڤژينيێ.
رێكخراوا تیروریستیا داعش بریار دا كو ئهو دێ هێرشێن دژوارتر ل دژی رۆژئاڤا و ئورۆپا ئهنجام بدهت، ههر وهسا بهردهڤكێ رێكخراوا داعش (ابو محمد العدنانی) برێكا تومارهكا ڤیدیویی كو ل سهر تورا ئهنترنێتێ بهلاڤبووی راگههاندیه كو ئهو داخوازێ ژ تهڤایا موسلمانێن ئورۆپا دكهین كو هێرش بكهنه سهر سهلیبیان ل ههر دهرێ، و ههر وهسا دایه زانین ژی كو ئهو دێ ترس و خوفێ و ژناڤبرنا ئێمناهیێ داناڤ واندا پهیدا بكهین.
ههروهسا عهدنانی هشیاری ژی دا ئورۆپا و گۆت كو هێشتا ههوه تشتهك نهدیتیته.
دهستخوهشی ژى ل وان كهسان ژی كر ئهوێن كو هێرش ئهنجام دای ل فرهنسا- بهلجیكا- ئوسترالیا.
ئهڤرۆ:
سەرۆکێ حکوومەتێ ب گەریانێ چوو ناڤ مللەتی، ل جھەکی دیت جۆتیارەک یێ ئەردی دکێلیت و یێ بکەیفە و یێ سترانان دبێژیت.
سەرۆکێ حکوومەتێ گۆتێ: ئەزێ تە دبینم تو گەلەکێ بکەیفی، ئەڤ ئەردە یێ تەیە؟
جۆتیار: نەخێر ئەزبەنی ئەز وەرازم و ب کرێ یا رۆژانە د ناڤ دا کاردکەم و رۆژێ ئەز ٤٠ ھزارا وەردگرم.
سەرۆکێ حکوومەتێ: ئەو پارە تێرا تە دکەن؟
جۆتیار: بەلێ و زێدەنە ژی، ئەز ١٠ ھزارا بۆ ژیارا رۆژانە دمەزێخم، و ١٠ ھزارا ددەمە قەرێ خوە، و ١٠ ھزارا ددەمە ب قەر بۆ ھندەکێن دی، و ١٠ ھزارا ژی د رێیا خودێ دا دمەزێخم.
سەرۆکێ حکوومەتێ : ئەز د ڤێ چەندێ ناگەھم.
جۆتیار: ئەو ١٠ ھزارێن ئەز بۆ ژیارا رۆژانە دمەزێخم ئەون یێن ئەز و ھەڤژینا خوە پێ دژین، ئەو ١٠ ھزارێن ئەز ددەمە قەرێ خوە ئەون یێن ئەز بۆ دایک و بابێن خوە دمەزێخم، و ئەو ١٠ ھزارێن ئەز ددەمە ب قەر بۆ ھندەکێن دی، ئەون یێن ئەز ل زارۆیێن خوە دمەزێخم بۆ خوارنێ و جلکان ھەتا مەزن دبن و دێ قەرێ من بۆ من زڤرینن، و ئەو ١٠ ھزارێن ئەز د ریێا خودێ دا دمەزێخم ئەو ئەز ل دو خووشکێن خوەیێن نەخۆش دمەزێخم.
سەرۆکێ حکوومەتێ سەرسۆرمان ما ژ بەر سادەیا وی جۆتیاری و دلێ ویێ فرەە، ئەو ئەرد کڕی و کرە دیار بۆ وی جۆتیاری.
جۆتیاری ئەرد فرۆت، ژنەکا ئوکرانی ئینا، و ھەڤژینا خوە بەردا، و دایک و بابێن خوە برنە جھێ خودانکرنا پیرەمێر و پیرەژنان، زارۆیێن خوە ھێلانە ل کولانان، و نوکە یێ بزاڤێ دکەت ڤیزەکێ وەرگریت دا بچیتە کەنەدا.
ئهڤرۆ:
سەرۆکێ کارگێریا کۆمپانیا گوگل “ئیریک شمیت” راگەھاند کو ئەو ئنترنێتا ئەڤرۆ بوویە دەمارا ژیانێ نێزیک دێ بەرزە بیت، ئەڤە پشتی پرسیار ژێ ھاتیە کرن ل کۆربەندا “داڤۆس” ل سەر پاشەرۆژا ئنترنێتێ.
“شمیت” زێدەتر گۆت: نوکە سەر دەمێ ئامیرێن ھەستپێکەر و ئامیرێن تەکنولۆژیێن دشیان دا ل بەر خوە بکەن کو دێ بیتە پارچەکا نە پارچەکری د جیھانا مە دا، کو خو ئەم ھەست ب ھەبوونا وان ژی ناکەین و گۆت: ھزر بکە تو ل ژوورەکێ ب رێڤە دچی و ھەموو تشت دلڤلڤن و ل گەل تە تێکبزڤینێ دکەن ل دووڤ فەرمانێن تە.
د کۆربەندا “داڤۆس” دا کۆمپانیێن مەزن یێن تەکنولۆژیایێ بەرھەڤببوون وەکو “گوگل، مایکرۆسوفت، فێسبوک و ڤودافۆن” بۆ گەنگەشەکرنێ ل سەر پێشڤەچوونا تەکنولۆژیایێ و کارتێکرنا وێ ل سەر دەلیڤێن کاری.
ئەڤرۆ نیۆز،بارزان مزووری:
بەرپرسێ لقا 14 مووسل ل میحوەرێ باشیک،عسمهت رەجەب، بۆ ئەڤرۆ نیۆز دیار کر کو ل شەڤا بوری ل دەڤەرا شەلالات چەکدارێن تیرورستێن داعش مژوولی دروست کرنا بومبەیێن چاندى بوون د ناڤ کارگەھا وان دا ژ نیشکەکێ ڤە ئێک ژ وان بومبا دھێتە پەقاندن دبیتە ئەگەرێ پەقاندنا ھەموو کارگەھێ، د ئەنجام دا 4 داعش ھاتن کوشتن دو ژ وان ژى بریندار بوون، ئەڤ کارگەھە د ناڤ مالەکێ دا ھات بوو دانان.
ئهڤرۆ نيوز:
وەلاتیێن پارێزگەھا دھۆکێ گازندا ژ وێ چەندێ دکەن کو کامیرە و رادارێن ھاتن و چوونێ ب ڤەشارتی دھێنە دانان و کەس نزانیت کا کەنگی و ل کیرێ دێ دانن و رەنگە جارەکێ ب تنێ شۆفێری ئاگەە ژ لەزاتیا ترومبێلێ نەمینیت و ل وی دەمی بکەڤیتە راداران و بھێتە سزادان. ئەفسەرەکێ پۆلیسێن ھاتن و چوونا پارێزگەھا دھۆکێ راگەھاند کو ئەو یێ کاردکەن بۆ دانانا رادارێن جھگیر کو ل ھەموو دەمان د دانای بن و گۆت: ھەکە ھەبوون و دانانا وان د قانوونی نەبانە، مە ب چو رەنگەکی نە ددانان، بەلێ یا راست ئەوە کو دانانا کامیران د قانوونا ھاتن و چوونێ دا نینە، ب تنێ سالانە بریارێن ھەڤپێچ ھەنە و ئەڤە ژی ژ وەزارەتا ناڤخۆ دەردکەڤن و مافی ددەنە مە کار ب وان بریاران بکەین وەکو کارەکێ قانوونی.
نسرەت عەبدولرەحیم، شۆفێرەکێ پارێزگەھا دھۆکێ یە دیار کر، نھا ١٢٠ ھزار دینار وەکو سزا ل سەر ترومبێلا وی ھەنە و ھەموو یێن دو سزایێن لەزاتیا ترومبێلێ نە، چونکو ئەو ژ نشکەکێ ڤە کەفتیە وان راداران و وی ل دەمێ ھاژووتنا ترومبێلێ ئاگەە ژ لەزاتیێ نەمابوو و گۆت: ئەز ھەموو رێنمایێن ھاتن و چوونێ جێبەجێ دکەم، ب تنێ دو جاران من ئاگەە ژ لەزاتیا ترومبێلێ نەمابوو و کەفتبوو سەر لەزاتیا ٧٠ کلم و ئەز ھاتمە سزادان.
٧٠٠ ھزار دینار ل سەر ترومبێلا من ھەنە
ناڤبری دیار کر کو ئەو سزایێ کەفتیە سەر من، یێ عادیلانە نینە و پێدڤیە رێڤەبەریا ھاتن و چوونا دھۆکێ چاڤخشاندنەکێ د دانانا راداران دا بکەن، یان بکەنە جھگیر ل ھندک جھان دانن، یان ژی نەدانن، چونکو دانانا وان ب ڤەشارتی غەدرەکا مەزن ل شۆفێران دھێتە کرن، چونکو چو شۆفێر نینن بشێن ترومبێلا خوە ل سەر لەزاتیا ٦٠ کلم براوەستینن و بھاژوون.
ھاریوان حسنی، شۆفێرەکێ گەنجە بۆ ئەڤرۆ دیار کر کو نھا پتر ژ ٧٠٠ ھزار دیناران سزا ل سەر ترومبێلا وی ھەیە و ھەموو ژی ب لەزاتیا ترومبێلێ کەفتیە سەر، ڤێ یەکێ ژی ترومبێل ل بەر وی سارکریە و گۆت: ھەموو دەمان ئەز ل دووڤ لەزاتیەکا نورمال ترومبێلێ دھاژووم، ئەو سزایێ کەفتیە سەر من ژی ژ نشکەکێ ڤە بوو کو لەزاتیا ترومبێلێ ب تنێ بوویە ٧٠ کلم و ئەڤە ژی بوویە ئەگەر کو ئەو ب ڤی پارەی بھێتە سزادان.
کامیرێن جھگیر ل چو جھا نەھاتینە دانان رائیدێ مافپەروەر ئازاد تاھا، بەرپرسێ راگەھاندنا ھاتن و چوونا پارێزگەھا دھۆکێ بۆ ئەڤرۆ دیار کر ئەو راداران کار دکەن و ھەر ژ دەستپێکێ ھەتا نوکە ل گۆرەی سیسەمەکێ گەرۆک کاردکەن، ئانکو ھەر رۆژ ل جھەکی نە و چو کامیرێن جھگیر ل چو جھان نەھاتینە دانان و بۆ مە ژ لایێ جھێن پەیوەندیدار ڤ نەھاتینە دابینکرن و گۆت: مە داخوازا کامیرە و رادارێن جھگیر کریە و ھەر دەمێ گەھشتنە بەردەستێ مە، دێ ئێکسەر یێن جھگیر ھێنە دانان و ئێدی دێ وەلاتی زانن ھەردەم کامیرە ل کیڤە ھەنە و دێ پتر ئاگەە ژ خوە ھەبن.
ل گۆرەی داخوازیا وەلاتیان کو کامیرێن جھگیر ل ھەموو جھان بھێنە دانان و یێن گەرۆک نەمینن؟ رائید ئازاد گۆت: ئەم نھا نەشێین ڤێ داخوازیا وەلاتیان بجھبینین، چونکو مە ھند کامیرە نینن ل ھەموو جھان جھگیر بکەین و گۆت: ل دەستپێکێ دەمێ کامیرە ھاتینە دانان دڤێت پۆلیسەکی ل سەر کامیرێ کارکربایە، بەلێ نھا ئەڤ کامیرە پێشکەفتیترن و ئەو ب خوە وێنەی بۆ ترومبێلێ دگریت و لەزاتیێ ئاشکرا دکەت و سیستەمێ وێ ب شەڤ و رۆژە. روودان و قوربانی کێمتر لێ ھاتینە
ناڤبری ئاشکرا کر، د سالا ٢٠١٤ ھەموویێ دا ل پارێزگەھا دھۆکێ ٣١٥ ھزار و ٤٠ ترومبێل ب راداران ھاتینە گرتن و ب لەزاتیا ترومبێلێ ھاتینە سزادان و ئەڤە ھەموو ب تنێ ب لەزاتیا زێدە یا ترومبێلێ ھاتینە سزادان چونکو کامیرە ب تنێ لەزاتیێ ب سزا دھژمێرن و نەگرێدانا قاییشێ و ئاخفتن ب تەلەفونێ ناھێنە ھژمارتن، ھەروەسا ھەتا دانانا زارۆیان ل پێشیا ترومبێلێ ژی سزایە و کامیرە دبینن ژی، بەلێ ناھێنە ھژمارتن سزا.
بەرپرسێ راگەھاندنا ھاتن و چوونا پارێزگەھا دھۆکێ خویاژی کر کو دانانا کامیرا رۆلەکێ مەزن گێرایە و گەلەک کارتێکرنا خوە ھەیە و بوویە ئەگەرێ کێمبوونا روودانێن ھاتن و چوونێ و کێمبوونا قوربانیان و گۆت: بۆ نموونە، د سالا بووری دا ٣٩٨٨ وەلاتی ب روودانێن ھاتن و چوونێ برینداربووینە، ١٨٣ کەسان گیانێ خوە ژ دەست دایە، بەلێ ل سالا بەری ھینگی ٤٢٩٠ وەلاتی بریندارببوون و ٢٦٠ وەلاتیان ژی د سالا ٢٠١٣ دا گیانێ خوە ژ دەست دابوو و ئەڤە ژی رۆلێ مەزن یێ راداران ئاشکرا دکەت.
کامیرە د ڤەشارتی نینن
زێدەتر ژی دبێژیت: دەمێ وەلاتیەک دکەڤیتە کامیرێ دێ بێژیت کامیرە یا ڤەشارتی بوو، ئەو ب خوە مە چو کامیرێن ڤەشارتی نینن، کامیرە نەشێت ڤەشارتی کارێ خوە بکەت و نەشێت ل پشت تراشەکێ وێنەی بگریت، دڤێت ل جھەکێ پێشچاڤ بیت، ھەروەسا خوە ھەکە جادە یا خا ژی بیت کامیرە نەشێت وێنەیێ خوە دروست بگریت، دیسا دانانا کامیران ژی کا ل کیڤە بن خەلک بریارێ ددەت، چونکو ل کیڤە روودان پتر ھەبن، دێ ل وێرێ کامیرە ھێنە دانان بۆ ھندێ روودان کێمتر لێ بھێن و شۆفێر لەزاتیا خوە کێم بکەن.
رائیدێ مافپەروەر ئازاد تاھا خویاکر کو گەلەک جاران وان کامیرە ل بەر لوفەکێ یان ژی ل سەر پرەکێ دانایە، ئەو ب خوە نە جھێ دانانا کامیرێ یە، بەلێ مە یێ دیتی شۆفێر یێ د وێ پرێ یان لوفێ دا فڕی، لەوما کامیرە دھێنە دانان و گۆت: ئەو ب خوە د سیستەمی دایە ب تنێ ل جادێن سەرەکی بھێتە دانان، بەلێ ل گۆرەی جھێن روودانان دھێنە دانان.
رادیویا ترافیک جھێ کامیرا رادگەھینیت
دەبارەی وێ چەندێ کا دانانا راداران یا قانوونیە یان نە، ئازاد تاھا دبێژیت: ئەو ب خوە دانانا وان قانوونا ھاتن و چوونێ دا نینە، بەلێ مە بریارێن ھەڤپێچ یێن ھەین و ئەڤ بریارە ژی سالانە دھێنە دانان و ئەڤە سەلاحیاتێن وەزیرێ ناڤخۆنە، ل دەستپێکێ ژی ھەر کەسێ لەزاتیا خوە زێدەکربایە، ب تنێ ب ٣٠ ھزار دیناران دھاتە سزادان، بەلێ نھا ئەڤ پارە زێدەتر لێ ھاتیە و ل گۆرەی زێدەھیا لەزاتیێ پارە ژێ دھێتە وەرگرتن ژ ٦٠ ھەتا ٢٠٠ ھزار دینارانە. مە تابلو و شاشە ژی داناینە کو لەزاتی نەھێتە کرن و رۆژانە ل سپێدێ ل رادیویا ترافیک رادگەھینین کا ئەڤرۆ دێ کامیرە ل کیڤە ھێنە دانان.
کامیرێن جھگیر ب تنێ ل دھۆکێ نینن
ل دور وێ چەندێ کو ئەڤ سیستەمێ دھێتە جێبەجێکرن ل کوردستانێ ھەموو ئێکە یان نە؟ ئازاد تاھا دبێژیت: ل کوردستانێ ھەموو ئێک سیستەمە، ب تنێ ل پارێزگەھێن دی ھندەک کامیرێن جھگیر ھاتینە دانان و ھەتا نوکە ئەو جۆرێ کامیری بۆ دھۆکێ نەھاتیە دابینکرن و گۆت ژی: ھەر کەسەکێ خوە نەرازی کەت یان گومان ل سەر ھندێ ھەبیت کو لەزاتی نەکریە، قەستا رێڤەبەریا مە دکەت و لیژنەک بۆ دووڤچوونا گلەیا وی ھەیە، بەلێ ھەتا نوکە کەس نەشیایە گلەیا خوە ب سەلمینیت و ھەر ل دووماھی دەرکەفتیە کامیرە یا دروستە و ئەو یێ شاشە.
ئاماژە دا وێ چەندێ ژی کو ھەر وەلاتیەکێ سەرپێچیەکێ بکەت دێ ب کورتە نامەکێ ھێتە ئاگەھدارکرن بەلێ ھەتا نوکە سیستەمێ کامیرا بۆ ھنارتنا کورتە ناما نە کەفتیە کاری و گۆت: ھەکە دانانا کامیران یا قانوونە نەبایە ئەم نەدشیاین بدانین، چونکو حوکمەت ژی نەشێت چو کارێن نەقانوونی بکەت.
ئهڤ راپۆرته ئهمير ئهترووشى بۆ لاپهرێ دووڤچوون يێ رۆژناما ئهڤرۆ بهرههڤكريه.
ئەڤرۆ:
زارڤەکەر و میدیاکارا عیراقی (مریەم حسێن) دان ب وێ چەندێ دا کو راستە بۆ دەمێ پتر ژ شەش دەمژمێران وێ کرە گری، ئەو ژی پشتی زارڤەکەرەکێ ھەڤالێ وێ د فلمەکی دا زلەھەک لێدای.
ناڤبریێ گۆت: بەری چەندەکێ دەمێ مە زنجیرە درامایەک وێنەدکر زارڤەکەرەکێ پشکدار د کاری دا زلەھەکا وەسا ژدل مندا بۆ پتر ژ شەش دەمژمێران من کرە گری و دئەنجامدا کارێ وێنەکرنێ بۆ چەند رۆژان راوەستیا.
ھەروەسا گۆت: راستە ئەو زلەھا ب من کەفتی دناڤ دەقی دا ئانکو سیناریۆیێ ھەبوو، و من دزانی دێ زلەھەکێ ل من دەت، لێ من وەسا ھزر نەدکر دێ وەسا ژدل و ب ھێز دانیتە من و ب راستی دژیانا خوە ھەموویێ من چ جاران زلەھێن ھوسا نەدیتنە و ئەز گەلەک پێ ئێشام و ھەتا دمرم ژبیرناکەم.
ناڤھاتی ژدایکبوویا سالا ١٩٩٠ یە و بۆ دەمێ چەند سالانە ل وەلاتێ ئیمارات دژیت.
نيشاندان