سالار محەمەد دۆسكی

ئەندامەكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ راگەهاند: پشتی دەمێ دو مەهان گەنگەشە ل سەر پێكهاتێن خشتەیێ بودجا 2024ێ یا ئیراقێ هاتینەكرن، ل رۆژا دوشەمبی 3/6/2024 خشتەیێ ناڤبری ژئالیێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ڤە هاتە پەسەندكرن، پشتی 21 مەها دەربازبووی ئەو خشتە بۆ لژنەیا دارایی ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ هاتینە هنارتن و ل دووماهیێ راپورتەك ل سەر هاتە نڤێسین و هاتە هەلسەنگاندن ب وێ مەرەمێ ئەڤ خشتە وەكو خوە دەربازبیت، و گوهۆڕین تێدا نەهێنەكرن، بتنێ تەخمین بۆ حوكمەتا ئیراقێ هەبیت كو (2) تریلۆن دیناران پەیدا بكەت بۆ بودجا گەشەپێدانا هەرێمان كو بۆ هەر (15) پارێزگەهێن ئیراقێ ئەوێن نە ب سەر چ هەرێمان ڤە ئانكو بۆ هەموو پارێزگەهێن ئیراقێ ژبلی هەرێما كوردستانێ.
د.خەلیل غازی دۆسكی، ئەندامێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ژ فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان و ئەندامێ لژنەیا دارایی ل جڤاتا ناڤبری ئەو ژی گۆت » جهێ دلخوەشیێیە چ ئاریشەیێن مەزن نەبوون و تایبەت ل سەر پشكا هەرێما كوردستانێ، پشكا هەرێما كوردستانێ دخشتاندا و ژئالیێ تیوری ڤە یا باشە و دبینم هێشنا نە ل دووف خواست و ڤیان و مافێ مەیێ دروستە، لێ ئەڤ بابەتە ل سەرانسەری ئیراقێ یێ هەی و نەبتنێ ل كوردستانێ و هیڤی دكەین ئەو گۆژمەیێ هاتییە دانان بهێتە بجهئینان وەكو خشتەیێ بۆ هاتییەدانان و حوكمەتا بەغدا بجهبینیت و شایستەیێن هەرێما كوردستانێ بهنێریت وەكو هەمی پارێزگەهێن ئیراقێ».
د.خەلیلی گۆت ژی» ب گشتی بودجا ئیراقێ نێزیكی (212) ترلیۆن دینارانە و داهاتێ پەترۆلێ و داهاتێ ناڤخوە هاتییە تەخمینكرن ب نێزیكی (147) ترلیۆن دیناران، هەروەسا نێزیكی (64) ترلیۆن دینار كورتئێنان یا د بودجەیدا و دبیت كورتئێنان دروست نەبیت و رەنگە كێمتربیت و د هەمان بودجە دا (166) ترلیۆن دینار بۆ بودجا (تەشغیلی) نە و (55) ترلیۆن دینار بۆ بودجا وەبەرئێنانێیە، پشكا هەرێما كوردستانێ ژ ئەڤێ بودجێ(20) ترلیۆن و (910) ملیار دینارن، ترلیۆنەك و (116) ملیار دینار دهێنە كمێكرن بۆ دانا قەران ئەوێن ل سەر هەرێما كوردستانێ و پێشتر ژ بانكان هاتینە قەركرن، دیسا (4) ترلیۆن و (100) ملیار دینار، كو ژڤی گۆژمەی (2) ترلیۆن و (700) ملیار بۆ بودجا وبەرئێنانێ هاتینە تەرخانكرن، ترلیۆنەك و (400) ملیار دینار بۆ ڤەگوهاستنا پەترۆلێ بۆ بازارێ ژ دەرڤە هاتینە تەرخانكرن و ئەڤ گۆژمەیێن من دیاركرین هاتینە ڤەبرین بۆ قەران و ڤەگوهاستنا پەترۆلێ».
د.خەلیل غازی دۆسكی ئەو ژی گۆت » بابەتێ مووچەیان ل دووڤ بڕیارا دادگەها فیدرالی یێ مسوگەرە ئەڤە و پشتی بابەتێ (تەوتینێ) ب دووماهی دهێت، و ئاریشەیا داهاتێ ناڤخوەیی چارەسەر ببیت، مووچە دێ مەهانە د دەمێ خودا هێنە دان. خالا گرنگ تێدا (11) ترلیۆن و (600) ملیار كو مەهانە دبیتە نێزیكی (950) ملیار دیناران بۆ مووچەیێن فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ هاتینە تەرخانكرن، ب ڤی رەنگی، مووچەیێن، خانەنشین و چاڤدێرییا جڤاكی یێن هاتینە جوداكرن كو نێزیكی (2) ترلیۆن و (400) ملیار دینارانە، ل گەل (950) ترلیۆن دینارێن مووچەخور و فەرمانبەرێن كوردستانێ كو دبنە (11) ترلیۆن و (600) ملیۆن دینار، هەكە مووچەیێن خانەنشینان هاتنە راستڤەكرن، سەرۆك وەزیران دەستهەلات یێن هەین ڤەگوهاستنێ د پارەی دا بكەت، (16) ترلیۆن وەكو بودجا (فعلی) ل بەر دەستێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ یە و هیڤی دكەین حوكمەتا فیدرال یا رژد بیت دجهئینانا ڤێ بودجەیدا».
د.خەلیل غازی دۆسكی، مزگینی دا مامۆستایێن وانەبێژ ل سەر وەزارەتا پەروەردێ یا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و گۆت» مووچەیێن مامۆستایێن گرێبەست د بودجەیدا هاتنە بنەجهكرن و ب وێ باوەرێ نە سەرۆك وەزیران ئەڤان پاران بوومە ڤەگوهێزیت».
رۆهنكر ژی» مە گوژمەك بۆ (نەفەقاتێن جاری) یە و (2) ترلیۆن و (126) ملیار دینار هاتینە تەرخانكرن، ژ ئەڤی گوژمەی ترلیۆنەك و (400) دێ بۆ پەترۆلێ هێنە مەزاختن و نێزیكی (700) ملیار دیناران دێ بۆ پێدڤیێن خزمەتگوزاری بن بۆ هەرێما كوردستان و دابینكرنا پتر ژ (500) ملیار دیناران بۆ كرینا كەلوپەلان».
دیاركر ژی كو بابەتێ وەبەرئێنانێ نێزیكی (4) ترلیۆن و (950) ملیار دینارانە، (2) ترلیۆن و(700) ملیار بۆ بەرهەمئێنان د پەترۆلێدا هاتینە تەرخانكرن و (2) ترلیۆن و (250) دێ ژ ئەڤی گوژمەی بۆ وەبەرئێنانێ د مینن».
د. خەلیلی هیڤی خواستن كو شیابن ئەركێ خوە بجهئینابیت وگۆت » بابەت یێ ب ساناهی نەبوو بەلكو ئەم شیاینە ب گەلەك شێوازان خەباتێ بكەین كو پشكا هەرێما كوردستانێ گەنگەشە ل سەر نەهێتەكرن و گەلەك بزاڤ هاتنەكرن پشكا هەرێمێ بهێتە كێمكرن وبۆ پارێزگەهێن ئیراقێ بهێتە ڤەگوهاستن، بەلێ مە ئەو بابەت رەدكر و ئەڤ پیلانە ب هەڤكارییا (د. شاخەوان عەبدوللا) جێگرێ سەرۆكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ هاتنە راگرتن و پشكا هەرێمێ هاتە پاراستن و مە هیڤی یێن هەین هەردو حوكمەتێن هەرێمێ و فیدرال بەردەوام هەڤكاری ل گەل ئێك هەبیت ب وێ چەندێ بابەتێن شایستەیێن دارایی یێن هەرێما كوردستانێ گیرونەبن و بگەهنە ئەو خالێن دەست نیشانكرین چ مووچە، یان خزمەتگوزاری».

سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ راگەهاند، ل دەمێ سەرەدانا وی بۆ بەغدا داخواز ژ ئالیێن سیاسی كر پێكڤە « بلا پێكڤە بەرنامەیەكی بۆ پێشئێخستنا ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ دانین» ئاماژە ب ئەوێ چەندێ ژی كر» مە وەلاتەكێ زەنگین یێ هەی، تنێ مە پێدڤی ئیدارەكرنا باشتر یا هەی تاكو بگەهینە ئاستێ وەلاتێن پێشكەفتی ل جیهانێ».
دوهی دوشەمبی 3/6/2024، مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د رێورەسمەكیدا، بەرێ بنیاتی بۆ هەردو پاركێن ئالۆكا و سەرهلدان ل باژێرێ دهۆكێ ب گۆژمەیێ 131 ملیار و 898 ملیۆن و 515 هزار دیناران دانا.
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د رێورەسمیدا پەیڤەك ل دۆر پلان و بەرنامەیێ كابینەیا نەهێ یا حوكمەتا هەرێمێ بۆ زێدەكرنا رووبەرێ كەسكاتیێ ل هەرێما كوردستانێ، روو ب رووبوونا دیاردەیا گەرمبوونا ئەردی و گوهۆڕینا سەقای، سەردانا وی یا ئەڤێ دووماهیێ بۆ بەغدا و چارەسەركرنا كێشەیێن هەلاویستی د ناڤبەرا هەردو حوكمەتێن هەرێما كوردستانێ و فیدرالیدا، پێشكێشكر.
مفا وگرنگییا هەردو پاركان بۆ وەلاتیێن دهۆكێ
ل دووڤ گۆتنا سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ» هەردو پاركێن ئالۆكا و سەرهلدان چەندین خزمەتگوزاریێن گرنگ بخوەڤە دگرن و دێ خزمەتەكا باش گەهێننە ئاكنجیێن باژێرێ دهۆكێ، چونكە رووبەرێ هەردو پاركان گەلەك یێ بەرفرهەیە و هیڤیدارم ئەڤ هەردو پاركە ببنە جهەكێ باش بۆ بۆراندنا دەمەكێ خوەش هەروەسا تمامبوونا ئەڤان هەردو پاركان دێ دیمەنەكێ دلڤەكەر دەتە دهۆكا رەنگین و دێ كاریگەری ژی ل سەر سەقایێ د ناڤ باژێرێ دهۆكێدا هەبیت».
پلانا حوكمەتا هەرێمێ بۆ زێدەكرنا رووبەرێ كەسكاتیێ
وەكو سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ئاماژێ پێدای» مخابن ژ روویێ كەسكاتیێ، هەرێما كوردستانێ هێشتا ل ئاستێ پێدڤی و ستانداردێن نێڤدەولەتی نینە هەرچەندە پارێزگەها دهۆكێ د ئەڤی بیاڤیدا ژ دەڤەرێن دی باشترە، بەلێ پێدڤییە گرنگییەكا پتر ب زێدەكرنا رووبەرێ كەسكاتیێ ل هەرێما كوردستانێ بدەین».
مەسرور بارزانی گوت ژی» كابینەیا نەهێ یا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، رێنمایێن پێدڤی یێن دەركرین بۆ زێدەكرنا رووبەرێ كەسكاتیێ و چاندنا داروباری ل دەمێ بجهئینانا پڕۆژەیان ب تایبەتی ل جهێن ئاكنجیبوونێ».
سالانە رۆژا 5 خزیرانێ رۆژا جیهانییا ژینگەهێیە، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ گوت» ئەڤێ رۆژا جیهانی ب دەلیڤە دزانم بۆ ئەوێ چەندێ داكۆكیێ ل پێگیریبوونا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بكەم د بوارێ پاراستنا ژینگەهێدا، كو نابیت تنێ ئەركێ حوكمەتێ بیت، بەلكو پێدڤییە ئەركێ مە هەموویان و وەلاتییان بیت».
روو ب رووبوونا دیاردەیا گەرمبوونا ئەردی و گوهۆڕینا سەقای
مەسرور بارزانی ل دۆر پاراستنا ژینگەهێ دوپاتكر» خودایێ مەزن سرۆشت و ژینگەهەكا جوان یا دایە مە، پێدڤییە بپارێزین و ب پاقژی بهێلین بۆ ئەوێ چەندێ نڤشێن بهێن مفای ژێ ببینن، مە ل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، ل دووڤ شیانان، چەند پێنگاڤ یێن هاڤێتین بۆ روو ب رووبوونا دیاردەیا گەرمبوونا ئەردی و گوهۆڕینا سەقای».
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ دیاركر ژی» ب گۆڕەی شرۆڤەیێن زانایێن ئەڤی بواری، دەڤەرا مە دێ ئێك ژ وان دەڤەران بیت كو ب دژواری دێ كەڤیتە بن كاریگەرییا گوهۆڕینا سەقای، لەوما ئەم یێن رابووین بجهئینانا هەژمارەكا پێنگاڤ و پێرابوونێن پێدڤی بۆ ئەوێ چەندێ روو ب روویێ دیاردەیا گەرمبوونا ئەردی و گوهۆڕینا سەقای ببین».
سەبارەت ئەوێ چەندێ كابینەیا نەهێ یا حوكمەتا هەرێمێ چ كریە بۆ روو ب رووبوونا ئەوێ دیاردەیێ، مەسرور بارزانی راگەهاند كو كار یێ هاتییە كرن بۆ كونترۆلكرن و بكارئینانا ئەوان غازێن ژ زەڤیێن پەترۆلی دەردكەڤن، چەندین بەنداڤ یێن دروستكرین و هەروەسا كار بۆ ڤەژاندنا دارستانێن هەرێما كوردستانێ كریە، بەلێ ب پێدڤی دزانیت» پێنگاڤێن زێدەتر ب هاڤێژین و ژ هەموویان گرنگتر، ب هێزكرنا فەرهەنگا ژینگەهپارێزیێ د ناڤ گەلێ خوە دا، بۆ ئەوێ چەندێ ژی رۆلێ راگەهاندنێ، پەروەردەیێ، رێكخراوێن جڤاكێ مەدەنی و ب تایبەت رۆلێ خێزانێ یێ گرنگە».
سەرەدانا سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ بۆ بەغدا
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ ل دۆر سەرەدانا خوە یا ئەڤێ دووماهیێ بۆ بەغدا ئاماژەكر د كۆمبوونێن خوە دا ل گەل بەرپرسێن حوكمەتا ئیراقێ و ئالیێن سیاسی یێن ئیراقێ «مە ب شێوەیەكێ گەلەك رۆهن و ئاشكرا دانوستاندن ل سەر چارەسەركرنا بنەڕەتی یا كێشەیێن هەلاویستی د ناڤبەرا هەردو حوكمەتێن هەرێما كوردستانێ و ئیراقێدا كر».
هەروەسا دیاركر، ل بەغدا ب پترییا ئالیێن سیاسی و بەرپرسێن حوكمەتا ئیراقێ راگەهاندییە» جهێ داخێ و دلتەنگێییە هەتا كو نوكە دانوستاندن ل سەر بابەتێ مووچەی و قەیرانێن هەلاویستی د ناڤبەرا هەردو حوكمەتێن هەرێما كوردستانێ و فیدرالیدا دكەین. پێدڤییە ئەڤ مافە د سروشتی بن و نەبنە دەنگوباسێن راگەهاندنێ».
مەسرور بارزانی گوت رۆهنكر كو ب بەرپرسێن ئیراقی راگەهاندییە» بلا پێكڤە بەرنامەی بۆ پێشئێخستنا ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ ب شێوەیەكێ باشتر بدانین تاكو هەڤڕكیێ ل گەل وەلاتێن كەنداڤی و وەلاتێن دی یێن جیهانێ بكەین. هەروەسا بلا ژ هەموو روویەكیڤە وەلاتێ خوە بەر ب پێشڤە ببەین».
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ دوپاتی ل ئەوێ چەندێ كر» وەلاتێ مە، وەلاتەكێ زەنگینە و مە گەلەك سامانێن سروشتی و مادی یێن هەین، تنێ مە پێدڤی ب ئیدارەكرنا باشتر یا هەی تاكو بگەهینە ئاستێ وەلاتێن پێشكەفتی یێن جیهانێ. هیڤیدارم ئێدی دەمێ خوە بۆ دروستكرنا گرفت و ناكۆكییان ب هەروە نەبەین و ئەم هەموو هەڤڕكیێ بكەین بۆ زیچدەتر خزمەتكرنا وەلاتیێن خوە و بەر ب پێشڤەبرنا ئەڤەدانییا وەلاتێ خوە».

دوهی دوشەمبی 3/6/2024، مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل باعەدرێ بەرێ بنیاتی بۆ دروستكرنا رێكا دوسایدییا باعەدرێ – ئێتیتێ دانا، درێژییا رێكێ 26 كیلۆمەترە و ب گۆژمەیێ 135 ملیار و 584 ملیۆن دیناران دێ هێتە دروستكرن و ب تمامبوونا ئەوی پڕۆژەی هەموو رێكا دهۆك – هەولێر دێ بیتە دوساید.
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د ئەوێ رێورەسمیدا پەیڤەك پێشكێشكر و ئەڤە دەقێ وێ یە:

بەرهەڤبوویێن بەرێز، سوپاسییا بەرهەڤبوونا هەوە دكەم. ب تایبەت سوپاسییا بەرهەڤبوونا میرێ ئێزدییان و جڤاتا رۆحانی دكەم كو د ئەڤی رێورەسمیدا ل گەل مە د پشكدارن.
گەلەك یێ دلخوەشم ئەڤرۆ بۆ جارا دویێ كۆم دبین بۆ دانانا بەرێ بنیاتێ هەژمارەكا پڕۆژەیێن
گرنگ بۆ ئەڤێ دەڤەرێ. ئەو پڕۆژەیێ نوكە بەرێ بنیاتی بۆ ددانین، پڕۆژەیێ رێكا باعەدرێ – ئێتیتێ یە كو ئێكە ژ پڕۆژەیێن گەلەك پێدڤی و پشكەكا گرنگە ژ پڕۆژەیێ پێكڤەگرێدانا پارێزگەهێن مەیە ب رێكێن ستاندارد و باش.
تمامبوونا ئەڤێ رێكێ دێ خزمەتەكا مەزن گەهینیتە خەلكێ باعەدرێ و شێخان و دهۆكێ و هەولێرێ و كوردستانێ ب گشتی. بزاڤێن مە دەستپێكەكە بۆ باشتركرنا رێكێن بەرفرەه و ئۆتۆبانان ل سەرانسەری هەرێما كوردستانێ ب هاریكارییا بسپۆرێن دەرڤە و شیانێن ناڤخوە. مە دەست ب ئەوان رێكاران كریە كو ئێدی رێك و پر ل هەرێما كوردستانێ ل گۆڕ پیڤەرێن جیهانی بهێنە دروستكرن.
ل سالێن بۆری سەرەرای هەموو ئاستەنگێن دارایی و ئابۆری و ئەڤ ئاستەنگێن هاتینە پێش، مە كاركرن د بیاڤێ رێك و پرا دا رانەگرتییە و بێگومان ب باشتربوونا رەوشا دارایی دێ هەموو بزاڤێن خوە كەین ب شێوەیەكێ بەرفرەهتر و ب لەزتر ژی ئەڤان پڕۆژەیان ئەنجام بدەین. هەروەكو گەلەك بوارێن دی بابەتێ فەرهەنگ و كەلتوورێ بكارئینان و سەرەدەریكرن ل گەل رێك و جادە و پران ئەوژی گەلەك یا گرنگە. ئەركێ حوكمەتێیە ب باشترین شێوە جادە و رێك و پران دروست بكەت و بێخیتە د خزمەتا وەلاتییاندا و د هەمان دەمدا ئەركێ وەلاتییان ژی یە كو رێنماییێن هاتنوچوونێ ل بەرچاڤ بگرن و خوە و كەسوكار و هەڤالێن خوە بپارێزن و هەروەسا بابەتەكێ دی یێ گرنگ یێ هەی كو دخوازم باس بكەم، وەكو ئەز دبینم نە حوكمەتێ و نە وەلاتییان وەكو پێدڤی گرنگی پێ نەدایە ئەوژی بابەتێ پاراستنا ( موحەرەماتێن) جادە و ئۆتۆبان و رێك و پرایە، جهێ داخێیە كو دبینین وەلاتی گەلەك جاران دوكانێن خوە یان هندەك جاران مالێن خوە و جهێن كارێ خوە ل رەخێن جادەیان دروست دكەن و ئەڤ چەندە ژی یا بوویە مەترسی ل سەر ژیانا وان و كەسوكارێن وان و زارۆیێن وان و ژ ئالییەكێ دیڤە سیمایێ ئەڤان جادە و ئۆتۆبانان یا تێكدای و ئاریشەیێن هاتنوچوونێ ژی هندەك جاران دروست دكەن، پێدڤییە ب رژدی كار ل سەر ئەڤی بابەتی بهێتە كرن و رێك و دەور و بەرێن وی ل گۆڕەی ستانداردان بهێنە پاراستن و داخوازێ ژ وەلاتییان دكەم ئێدی سیمایێ ئەڤان جادەیان تێك نەدەن و (موحەرەماتێن) جادەیان دەرباز نەكەن و داخوازێ ژ دەزگەهێن میری و حوكمەتێ ژی دكەم چاڤدێریێ ل ئەڤان رێكا بكەن و هەكە كەسەكی ب نەزانین یان ب هەر مەرەمەكا دی ئەڤ (مەحەرەمات) پێشێل نەكربیت هەلگرن و ب تێكگەهشتن هندەك جهێن دی بۆ بهێنە پێشنیازكرن.
جهێ دلخوەشیێیە كو ل ئامارێن ل ئەڤێ دووماهیێ روودانێن هاتنوچوونێ ل ڤێ دەڤەرێ یێن كێم بووین كو گەلەك جاران بووینە ئەگەرێ گیان ژدەستدانا خەلكەكی و گەلەك روودانێن هاتنوچوونێ یێن دلتەزین كو ئەم گەلەك دلگران دكرین پەیدا د بوون، هیڤیدارم ب ئەنجامدانا ئەڤان پرۆژەیێن رێك و پران ئەڤ روودانە ژی كێم ببن.
سەرەرای هەموو زەحمەت و دژواری و قەیرانان ئەم ل سەر ئەنجامدانا پڕۆژەیان د بەردەوام بووین و مە رانەگرتینە و دێ د بەردەوام ژی بین ئەڤێ دەرفەتێ ب دەلیڤە دبینم كو پەیامەكێ ئاراستەی مووچەخۆرێن هەرێما كوردستانێ بكەم، ئەركێ مە یێ بەراهیێ دابینكرنا مووچەیێن وانن و بۆ ئەڤێ مەرەمێ بەردەوام ئەم د پەیوەندیێ و هەڤكاریێ داینە د گەل حوكمەتا فیدرالیدا بۆ ئەوێ چەندێ كو ئەڤ بابەتە بەر ب دووماهی بچیت و مووچە و بودجەیا هەرێما كوردستانێ ب شێوەیەكێ بنەڕەتی بهێنە چارەسەركرن و ئێدی مە ب ئەڤان گرفت و كێشەیان ڤە مژوول نەكەن. داكو ئەم ژی هێز و شیانێن خوە یێن سەرەكی بۆ خزمەتكرنا خەلكی و پێشكێشكرنا پڕۆژەیێن زێدەتر بۆ خەلكێ دەڤەرێ و هەموو كوردستانێ بێی جوداهی تەرخان بكەین .

ئەمیر ئەترووشی

دوهی رۆژا دووشەمبی 3/6/2024، مەسروور بارزانی سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ب كوژمێ 131 ملیار و 898 ملیۆن دیناران بەرێ بنیاتی بۆ هەردوو پاركێن ئالوكا و سەرهلدان ل پارێزگەها دهۆكێ دانا. هەروەسا بەرێ بنیاتی بۆ جۆتسایدێ باعەدرێ دانا و ب تنێ 26 كیلۆمەترێن ئێك ساید ژ ڕێیا دناڤبەرا دهۆك و هەولێرێدا ماینە و دێ‌ رێیا دهۆك بۆ هەولێر ب تمامی بیتە جوتساید.

مەسروور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د رێورەسمێ دانانا بەرێ بنیاتی دا گۆتارەك پێشكێشكر و راگەهاند، هەر دو پاركان گرنگییا خۆ هەیە و دێ خزمەتەكا باش یا دەڤەرێ و ئاكنجیێن پارێزگەهێ كەن و گۆت: هێشتا كەسكاتی ل هەرێما كوردستانێ ل ئاستێ پێدڤی و ستاندارتێن نێڤدەولەتی نینە، ل دەمەكی دهۆك ژ روویێ كەسكاتیێ ڤە ژ ناوچەیێن دی باشترە، لێ هێشتا پێدڤی ب رووبەرەكێ مەزنتر یێ كەسكاتیێ یە.
د ڕێوڕەسما دانانا بەرێ بنیاتێ هەردوو پاركا، سەرۆكێ حكوومەتێ گۆتارەك پێشكێش كر و ڕاگەهاند: «ئەس گەلەك خۆشحاڵم كۆ جارەكا دی ئەم ل ڤێرە ل دهۆكێنە بۆ دانانا بەرێ بنیاتێ چەند پرۆژەكا، ژ وان ژی هەردوو پاركێن ئالۆكا و بەرۆشكێ.»
سەرۆكێ حكوومەتا هەرێما كوردستانێ ئاماژە ب وێ ژی دا: «ئەڤ دوو پاركێن ناڤ دهۆكێ ژ چەندین خزمەتگوزاریێن گرنگ پێكدهێن و خزمەتەكا باش دێ گەهیننە رۆنشتڤانێن دهۆكێ، ژبەركۆ ڕووبەرێ ڤان پاركا گەلەك بەرفرەنە، هیڤیدارم ئەڤ پاركە ببنە جهەكێ باش بۆ دەربازكرنا دەمەكێ خۆش.
هەروەسا ب تمامبوونا ڤان پاركا، دیمەنەكێ جوانتر بدەتە دهۆكا رەنگین و كاریگەری ل سەر هەوایێ ناڤ دهۆكێ هەبیت.»
سەرۆكێ حوكمەتێ‌ زێدەتر دبێژیت: ناوچەیا مە دێ كەڤیتە بەر سەختییا كارتێكرنێن سەقایی و ژبەر ڤێ یەكێ حوكمەتا هەرێمێ هندەك گرتینە بەر بۆ بەرهگناربوونا دیاردەیا گەرمبوونا ئەردی و سەقایی، ئەڤ یەك ژی بۆ كۆنترۆلكرن و بكارئینانا وێ گازا ژ كێلگەهێن پەترۆلێ دەردچیت، دروستكرنا هندەك پۆند و بەنداڤان و كاركرن بۆ ڤەژاندنا دارستانێن هەرێمێ و پێدڤییە رێكارێن باشتر بهێنە هاڤێتن و فەرهنگا ژینگەهپارێزیێ ژی بهێتە بهێزكرن.
هەروەسا بەحس ل ناڤەڕۆكا سەرەدانا خۆ یا بەغدایێ كر و دا زانین ب ئاشكرای مە دانوستاندن ل سەر چارەكرنا هەردەمی بۆ كێشەیێن هەلاویستی د ناڤبەرا هەر دو حوكمەتان دا كریە.
هەروەسا دیاركر، وی گۆتیە بەرپرسێن بەغدایێ دل تەنگین ل جهێ تا نوكە دانوستاندنێ ل سەر مووچەی و قەیرانێن هەلاویسی دكەین، بەلكو مە بەرنامە بۆ پێشخستنا ئیراق و هەرێما كوردستانێ دانابا و ركابەری ل گەل وەلاتێن كەنداڤی و یێن دی یێن جیهانێ كربا.
سەرۆكوەزیران بارزانی د رێورەسمێن دانانا بەرێ بنیاتی بۆ پرۆژەیێن ئالۆكا و باعەدرێ گۆت ژی: مووچە مافەكێ سرۆشتیە و پێدڤیە نەبیتە بابەتی نووچەی بۆ ڕاگەهاندنێ.
سەرۆكوەزیران بارزانی گوت: ل حەفتیا بووری وان سەرەدانا بەغدا بۆ چارەسەركرنا بنەرەتیا ئاریشەیێن دناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و حكومەتا فیدرالی دا كر، و دگەل سەرۆكوەزیرێن حكومەتا فیدرال و بەرپرسێن دی یێن حكومەتێ و لایەنێن حزبی یێن عیراقێ كۆمبوو.
مەسروور بارزانی ل دوماهییا گۆتارا خۆ ئاشكراكر، وەلاتێ مە گەلەك دەولەمەندە و ب تنێ ئیدارەیەكا باشتر مە پێدڤیە تا بشێن بگەهینە ئاستێ وەلاتێن پێشكەفتی ل جیهانێ و هیڤیخواست هەموو ئالییەك ركابەریێ بكەت بۆ خزمەتكرنا وەلاتییان و ئاڤەدانكرنا وەلاتی.
زانیاری ل دوور مەزنترن پاركا ئالۆكا ل ئیراقێ‌؟
كۆژمێ پارەی 126،060،645،000 دینار وەكو تێچوویا پاركێ هاتینە دیاركرن
ڕووبەرێ پاركێ ل قوناغا ئێكێ 660 دونەمن
رێژا كەسكاتیێ 80٪
ژمارا دارێن دێ هێنە چاندن 365،000
پرۆژە پێكهاتیە ژ :
كەسكاتی و داران
پارك بۆ ڕاوەستاندنا ترومبێلان
رێكێن پیادە
ئاڤاهیێن خزمەتگۆزاری (خارنگەهـ، كافیتیریا، كشك، شكەفت و شانۆیا ڕۆمانی)

ب چاڤدێریا سەرۆكێ بۆردا ئەمیندارێن زانینگەها ئەمریكی یا كوردستانێ ل دهۆكێ، مەسرۆر بارزانی، و ئامادەبوونا سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ نێچیرڤان بارزانی و سەرۆککۆمارێ ئیراقێ عبد اللطيف رشيد و ب دەھان بەرپرسێن بیانی و ئیراقی و هەرێما كوردستانێ، ئاهەنگا شەشەمین گەڕا دەرچۆنا قوتابیێن زانینگەها ئەمریكی-كوردستان ل دهۆكێ، هاتە گێڕان.
سەرۆكێ زانكۆیێ ب خێرهاتنا مێهڤانان كر و رەوشا زانینگەهێ و ئاستێ خواندنێ بۆ ئامادەیان دیار كر. پاشی سەرۆككۆمارێ ئیراقێ پەیڤەك خواند و تێدا گۆت: ئەم دخەبتین دا ژ ئاستەنگان دەرباز بین.
پاشی سەرۆكێ هەرێمێ پەیڤەك پێشكێش كر و ئاماژە ب چەندین مژارێن گرنگ دا، و گۆت: پێدڤیە وەلات ل پێش و ل سەلالی هەرتشتی بت و گۆت: پێدڤیە گەنجێن مە، بەرگریێ ل ژیانێ و بەهایێن مرۆڤی بكەن. ھەروەسا، پشكداری د چارەكرنا قەیرانێن جیهانێ دا بكەن چونكی ئاڕێشە یێن هەمیانن. هەروەسا سەرۆكێ هەرێمێ ئاماژە ب چارەكرنا ئاڕێشەیێن ل ناڤبەرا ھەولێرێ و بەغدا كر. ل دوماھیێ گۆت: من باوەری ب شیانێن گەنجان هەیە و من باوەری هەیە سوبەهی دێ ژ ئەڤرۆ چێتر بت.
پاشی سەرۆک وەزیرێن هەرێمێ مەسرۆر بارزانی پەیڤەک پێشکێشکر و ئاماژە ب چەندین بابەتێن گرنگ دا و گۆت: پێدڤیە سیستەمێ خواندنێ دگەل یێن جیهانی بگونجینین. د گۆتنا خوە دا، داکۆکی ل گونجاندنا ئابۆرا هەرێمێ دگەل یا جیهانێ کر. هەروەسا خانم شرین خێرۆ وەک سیمبۆلەکا ڕزگاربووی ژ داعشێ و خوەڕاگریێ خەلات کر.

چاڤدێرێن سیاسی ل هەرێما كوردستانێ ئاماژێ دكەن، پشتی سەرەدانا ئەڤێ دووماهیێ یا مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بۆ بەغدا قۆناغەكا نوو د پەیوەندیێن د ناڤبەرا هەردو حوكمەتێن فیدرال و هەرێما كوردستانێ پەیدابوویە، هەروەسا ئاماژێ دكەن كو حوكمەتا هەرێما كوردستانێ هەموو بەهانەیێن حوكمەتا فیدرال نەهێلان.
ڤیان دەخیل، پەیڤدارا فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ گۆت » سەرەدانا مەسرور بارزانی بۆ بەغدا بۆ چارەسەركرنا ئەو كێشەیێن كو د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێدا هێشتا ماین».
ئاماژەكر» چەندین كێشە یێن ماین كو هەتا نوكە نەهاتینە چارەسەركرن، مەسرور بارزانی یێ رژدە ل سەر ئەوێ چەندێ ب سەرەدانا وی بۆ بەغدا مافێ خەلكێ كوردستانێ و مووچەهۆران وەربگریت، ل گەل ئەوێ چەندێ ئەو مافەكێ دستوورییە، بەلێ نە تێكگەهشتنا هندەك ژ سیاسەتمەداران ل بەغدا رێكێ نادەت پشكەكا مەزن ژ ئەوان كێشەیان بهێنە چارەسەركرن».
ل دۆر پرسا بودجەی و مووچەیێن خەلكێ كوردستانێ گۆت » قانوونا بودجەی ژ بابەتێن گرنگ یێن دانوستاندنێن د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێدا یە و چەند رۆژێن بهێت دێ دەنگ ل سەر بودجەی هێتە دان، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ د سەرەدانا خوە دا بۆ بەغدا ل سەر پرسا بودجەی و مافێن خەلكێ كوردستانێ ئاخڤت و هەموو بزاڤكرن مافێ خەلكێ كوردستانێ یێ پاراستی بیت».
پتر گۆت » نوكە تێكگەهشتنەك بۆ چارەسەركرنا كێشەیێن كوردستانێ یا هەی، بەلێ كێشەیا بجهئینانێ ژی یا هەی، لەوما گەلەك جاران سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ و سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دهێنە بەغدا».
سەبارەت كێشەیا دەڤەرێن كوردستانی یێن ژ دەرڤەی ئیدارەیا هەرێما كوردستانێ ژی، پەیڤدارا فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ گۆت » مادەیا 140 مادەیەكا دستوورییە و پێدڤییە بهێتە بجهئینان، بجهئینانا ئەوێ مادەیێ گەلەك ژ كێشەیان دێ هێنە چارەسەركرن» هەروەسا ئاماژەكر» رێككەفتنا شنگالێ یا گرنگە بوو بەلێ هندەك ئالییان نەهێلا بهێتە بجهئینان».
ئەوژی گۆت » سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و پارتی دیموكراتی كوردستان د رژدن ل سەر بدەستڤەئینانا مافێن خەلكێ كوردستانێ» .
شێروان دوبەردانی، ئەندامێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ژ فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان گۆت » ژ ئەنجامێ سەرەدانا مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، پەیام و هەلوەستێن سەركردەیێن شیعی بەرانبەر هەرێما كوردستانێ یێن هاتینە گوهۆڕین و بەر ب ئەرێنی دچن.
شیروانی گۆت ژی» حوكمەتا هەرێما كوردستانێ هەموو بەهانەیێن حوكمەتا فیدرال یێن بڕین و هیچ بەهانەیەك نەمایە هەتاكو ئالیێ ئیراقی پێگیر نەبیت بەرانبەر مافێن هەرێما كوردستانێ».
هەروەسا ئاماژەكر» ل رۆژێن بهێت وەزارەتا پەترۆلا ئیراقێ و وەزارەتا سامانێن سروشتی ل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و كۆمپانیێن پەترۆلێ كو ل هەرێما كوردستانێ كار دكەن دێ كۆمبن و هەكە رێككەفتنا دووماهیێ هاتە كرن، پرسا پەترۆلێ دێ چارەسەر بیت و كێشەیا مووچەی و بودجەی دێ چارەسەر بیت».
هەروەسا گۆت » پشتی سەرەدانا مەسرور بارزانی بۆ بەغدا، قۆناغەكا نوو د پەیوەندیێن هەردو ئالییاندا دێ پەیدا بیت و كێشەیا دارایی نامینیت و هەماهەنگییەكا زێدەتر دێ دروست بیت» .
ژ ئالیێ خوەڤە دانا جەزا، ئەندامێ بەرێ یێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ژ فراكسیۆنا پارتی گۆت » سەرەدانا مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ بۆ بەغدا د ئەڤی دەمێدا یا گرنگ و فرەمینبەری بوو، ژ بەر كو سەرەدان تنێ بۆ ئالیێ بەرپرسێن حوكمەتا فیدرال نەبوو، بەلكو بۆ ئالیێ كەسانێن بڕیار بدەستێن سیاسی ژی بوو» .
گۆت ژی» ئەوێ سەرەدانێ دێ كاریگەرییەكا گرنگ ل سەر تێكگەهشتنێ و پەیداكرنا واقعەكێ نوو بۆ پەیوەندیێن د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێدا هەبیت».
پتر گۆت » ژ بەر كو سەرەدانەكا گرنگ و هەستیار بوو، لەوما ل سەر ئاستێ راگەهاندنا ئیراقێ ژی رەنگڤەدان هەبوو و ب گرنگی رۆناهی ئێخستە سەر ئەوێ سەرەدانێ».
ئاماژەكر» پشكەك ژ ئالی و كەسایەتیێن سیاسی یێن ئیراقی باش دزانن كێشەیێن د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێدا چنە، بەلێ دەمێ چەندین سالایە ئەو كێشە وەكو كارتێن فشارێ دژی هەرێما كوردستانێ بكاردئینن».
رێبوار بابكەیی، بەرپرسێ لقێ 10 یێ پارتی دیموكراتی كوردستان ژی ئاماژەكر» حوكمەتا ئیراقێ هەموو ئامراز بەرانبەر هەرێما كوردستانێ تاقیكرن، بەلێ یا سەركەفتی نەبوو، لەوما ئێك ئامراز یێ مای تاقیبكەت، ئەو ژی دانوستاندنە، ئەڤ چەندە ژی د بەرژەوەندییا هەردو ئالییاندایە».
گۆت ژی» لۆجیكێ دانوستاندنێ، ئێك ژ بنەما و ستراتیژییەتێن مەسرور بارزانی ،سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێیە ب تایبەتی د رەفتاركرنێدا ل گەل حوكمەتا فیدرالی و ژ بۆ بدەستڤەئینانا خوەشگوزەرانیێ و زڤراندنا مافێ خەلكێ كوردستانێ، هەست ب وەستیانێ ناكەت، سەرەدانا ئەڤێ دووماهیێ ژی بۆ بەغدا ئەو راستییە سەلماند».
دیسا گۆت » پێشڤەچوونا ئەرینێ د پەیوەندیێن ئیرانێ و هەرێما كوردستانێدا یێن پەیدا بووین، ئەڤێ چەندێ ژی كاریگەرییا ئەرێنی ل سەر پەیوەندیێن د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێدا دێ هەبیت، كو ئەڤ ژی ئەو لۆژیكا ستراتیژییە كو مەسرور بارزانی د رەفتاركرنێ و مانۆرێن سیاسیدا كار ل سەر دكەت».
رۆهنكر ژی» تێكگەهشتنەكا نوو ژ ئالیێ هێزێن شیعی یا دروست بووی، كو یێن گەهشتینە ئەوێ باوەریێ پرس ل گەل هەرێما كوردستانێ ب رێكا دستووری و جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ دێ هێنە چارەسەركرن».

بەرپرسەكێ پارتی دیموكراتی كوردستان راگەهاند: ب ئەوان گوهۆڕینێن نوكە رووداین، پارتی دیموكراتی كوردستان دێ پشكداریێ د هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێدا كەت.
ئاری هەرسین، بەرپرسێ لقێ چار یێ پارتی دیموكراتی كوردستان د كۆنفرانسەكێ رۆژنامەڤانیدا، ل دۆر پشكدارییا پارتی د هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێدا راگەهاند» ئەم هەردەم د بەرهەڤبووین بۆ هەلبژارتنان، بەلێ مە هندەك تێبینی ل سەر میكانیزمێن بڕێڤەچوونا هەلبژارتنان هەبوون. ل گەل ئەوان گوهۆڕینێن نوكە روداین، بەلێ ئەم دێ پشكداریێ د هەلبژارتناندا كەین».
ب گۆڕەی نڤیسارەكا عومەر ئەحمەد، سەرۆكێ جڤاتا كۆمسیارێن كۆمسیۆنا بلند یا سەربخوە یا هەلبژارتنان ل ئیراقێ كو ئاراستەی نڤیسینگەها فەوزی هەریری، سەرۆكێ دیوانا سەرۆكایەتییا هەرێما كوردستانێ هاتییە كرن، كۆمسیۆنێ پێشنیازكرییە هەلبژارتنێن خولا شەشێ یا پەرلەمانێ كوردستانێ ل 5/9/2024 بهێنە ئەنجامدان.
ل دووڤ ئاخڤتنا ئاری هەرسین، پێشنیازا كۆمسیۆنا بلند یا سەربخوە یا هەلبژاتنان ل ئیراقێ دێ بۆ سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ هێتە بەرچاڤكرن و ئەوژی ب دانوستاندنێ ل گەل ئالیێن سیاسی ل هەرێما كوردستانێ كو بوویە نەریتەك، دێ ژڤانەكێ نوو بۆ ئەنجامدانا هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ دیار كەت».
هەرچەندە نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ رۆژا 10/6/2024 بۆ ئەنجامدانا هەلبژارتنێن خولا شەشێ یا پەرلەمانێ كوردستانێ دەستنیشانكربوو، بەلێ ژ ئەگەرێ پشكدارینەكرنا پارتی دیموكراتی كوردستان و پێكهاتەیان، ژ بەر بڕیارا دادگەها بلند یا فیدرالی ل ئیراقێ بۆ هەلوەشاندنا 11 كورسیێن كوتایا ل پەرلەمانێ كوردستانێ و دەستێوەردانەكا دەرەكی و بەرهەڤكرنا دیزاینا پێشوەخت بۆ هەلبژارتنان، هەلبژارتن جارەكادی هاتبوونە پاشئێخستن.
جەستەیا دادوەرییا هەلبژارتنان كو سەر ب جڤاتا بلند یا دادوەریێ ل ئیراقێ ڤەیە، د بەرسڤا هەژمارەكا سكالایێن پێشكێشكری ژ ئالیێ پێكهاتەیێن هەرێما كوردستانێ، بڕیار دا ژ 100 كورسیێن پەرلەمانێ كوردستانێ، پێنج كورسی بۆ پێكهاتەیان بهێنە تەرخانكرن، ئانكو 95 كورسیێن گشتی و پێنج كورسیێن دی ژی دێ تایبەت بن ب پێكهاتەیان.
ل رۆژا 21/5/2024 دادگەها بلند یا فیدرالی ل ئیراقێ بڕیارا دەستەیا دادوەرییا هەلبژارتنان پەسەند كر، ب گۆڕەی دەقێ بڕیارێ كو ل رۆژا 20/5/2024 هاتبوو دەركرن، پێنج كورسیێن كوتایا پێكهاتەیان ب ئەڤی شێوەی ب سەر پارێزگەهێن هەرێما كوردستانێ دێ هێنە بەلاڤكرن:
1- هەولێر: دو كورسی ( ئێك بۆ مەسیحییان و ئێك بۆ توركمانان).
2- سلێمانیێ: دو كورسی (ئێك بۆ مەسیحییان و ئێك بۆ توركمانان).
3- دهۆك: ئێك كورسی بۆ ئەرمەنا.

هەولێر، قائید میرۆ

بەرپرسەكێ پارتی دیموكراتی كوردستان ل كەركووكێ راگەهاند، هێشتا رێككەفتنا دووماهیێ ل دۆر بەلاڤكرنا پۆستێن پارێزگەها كەركووكێ نەهاتییەكرن و دبێژیت، مەرجێ پارتی ئەوە كوردەكێ بێلایەن پۆستێ پارێزگارێ كەركووكێ وەربگریت و هەرسێ پێكهاتەژی پەسەند بكەن.
محەمەد كەمال، بەرپرسێ لقێ سێ یێ پارتی ل كەركووكێ بۆ رۆژنامەیا (ئەڤرۆ) گۆت « هێشتا رێككەفتنا دووماهیێ ل دۆر كاراكرنا جڤاتا پارێزگەها كەركووكێ و بەلاڤكرنا پۆستێن ئەڤێ پارێزگەهێ نەهاتییە ئەنجامدان، تنێ ل دووماهی كۆمبوون محەمەد شیاع سۆدانی، سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ داخوازكرییە بهەر ئاوایەكێ هەبیت پێدڤییە دەمەكێ نێزیك جڤاتا پارێزگەها كەركووكێ بهێتە كاراكرن و دەست بكارێن خوە بكەت، بەلێ وەكو رێككەفتن نەهاتییەكرن و ئالیێن سیاسی و پێكهاتەیێن كەركووكێ نەگەهشتینە رێككەفتنێ، كۆمبوون و دانوستاندن ژی د بەردەوامن بۆ گەهشتن ب رێككەفتنێ، چونكە پارێزگەها كەركووكێ تایبەتمەندییا خوە یا هەی و پێدڤییە هەموو پێكهاتەیێن پارێزگەهێ بگەهنە ئەنجامەكی و رازییبن ل سەر دانانا پارێزگاری و بەلاڤكرنا پۆستێن پارێزگەهێ.
محەمەد كەمال ئاماژەكر» قانوون بخوە رێگر و ئاستەنگە ل كەركووكێ كو پێكهاتەیێن كەركووكێ نەگەهنە رێككەفتنێ، چونكە كورسیێن جڤاتا پارێزگەها كەركووكێ ب شێوەیەكی هاتینە بەلاڤكرن یێن بووینە ئاستەنگ چو ئالی نەشێن بێی رێككەفتن جڤاتا پارێزگەهێ دەست ب كۆمبوونێن خوە بكەت و پارێزگار بهێتە دیاركرن، مادەم ب گۆڕەی قانوونێ جڤاتا پارێزگەهێ نەشێت كۆمبیت و رێككەفتن ژی نەهێتەكرن ئاریشە ب هەلاویستی دمینیت و ناگەهنە چو ئەنجامان».
رۆهنكر ژی» بۆچوونا پارتی ل دۆر رەوشا كەركووكێ ئەوە لەز بهێتەكرن بۆ كاراكرنا جڤاتا پارێزگەها كەركووكێ و ل دۆر هەلبژارتنا پارێزگاری ژی مەرجێ پارتی بۆ دانانا پارێزگارێ كەركووكێ ئەوە پۆستێ پارێزگاری بۆ كوردان بیت، چونكە كورد پێكهاتەیا سەرەكییا كەركووكێ نە ومافێ كوردانە پۆستێ پارێزگاری وەربگرن، بەلێ پارتی دگەل وێ چەندێیە كوردەكێ بێلایەن ئەڤی پۆستی بڕێڤەببەت، ئەو كەسێ دبیتە پارێزگار ژی ژئالیێ هەموو نەتەوەیێن كەركووكێ ڤە بهێتە پەسەندكرن و رازیبوون ل سەر هەبیت، نوكە و بەری نوكە ژی پارتی بەردەوام بزاڤ كرینە ئاریشەیێن كەركووكێ بهێنە چارەسەركرن و وەكو پارێزگەهێن دی یێن ئیراقێ پشتی هەلبژارتنان پارێزگار هاتنە هەلبژارتن و پۆستێن ئیداری ل پارێزگەهان هاتنە بەلاڤكرن، تنێ ل پارێزگەها كەركووكێ نەبیت كو ژ بەر هەڤڕكییا ئالیێن سیاسی هەتا نوكە رێككەفتن نەهاتیەكرن».

مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بۆ كۆمبوونێ ل گەل محەمەد شیاع سودانی، سەرۆك وەزیرێن ئیراقا فیدرال و بەرپرسێن دی یێن حوكمەتا ئیراقێ و سەركردە و بەرپرسێن ئالیێن سیاسی یێن ئیراقێ سەرەدانا بەغدا كر.
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ د پۆستەكێ تۆرا جڤاكییا ئێكس (تویتەرا بەرێ) ل دۆر سەرەدانا خوە بۆ بەغدا ئاماژەكر» ل بەغدامە بۆ دوپاتكرنێ ل سەر دابینكرنا مافێن خەلكێ كوردستانێ و چارەسەركرنا ناكۆكییان ب رێكا دانوستاندنێ و ل سەر بنەمایێ دستووری» .
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ د پشكەكا دی یا پۆستێ خوە دا دوپاتی ل ئەوێ چەندێ كر» دڤێت سەقامگیری و ئابۆرەكێ ب هێز كارێ مە یێ بەراهیێ بیت».
ل دەستپێكا سەرەدانا خوە سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ سەرەدانا قاسم ئەعرەجی، شیرەتكارێ ئاسایشا نیشتمانییا ئیراقێ كر و پاشی هەردویان د كۆنفرانسەكێ رۆژنامەڤانیدا بەرسڤا هەژمارەكا پرسیارێن رۆژنامەڤانان دا.
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د كۆنفرانسێ رۆژنامەڤانیدا راگەهاند» بۆ چارەسەركرنا ئەو كێشەیێن ماین، تشتەكێ گەلەك ئاسایییە بهێین ل بەغدا ل گەل هەموو بەرپرسان، دیدار و دانوستاندنان بكەین، ئێكەم كۆمبوونا مە ل گەل قاسم ئەعرەجی، شیرەتكارێ ئاسایشا نیشتمانییا ئیراقێ بوو كو برایەكێ مە یێ خوەشتڤی و ئەزیزە».
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ئاماژە ب ئەوێ چەندێ ژی كر» ئارمانجەكا دی یا ئەڤێ سەرەدانێ، ب مەبەستا ب هێزكرنا ئەوان پەیوەندیێن باشن كو نوكە نێزیكە بكەڤنە سەر رێرەوێ خوە».
د بەرسڤا پرسیارەكێ ل دۆر كێشەیا مووچەیێن وەزارەتا پێشمەرگەی و هێزێن ئەمنی، مەسرور بارزانی گوت» دێ چارەسەر بیت».
ژ ئالیێ خوەڤە قاسم ئەعرەجی، شیرەتكارێ ئاسایشا نیشتمانییا ئیراقێ ل دۆر سەرەدانا سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بۆ بەغدا راگەهاند» تێكگەهشتنا د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێدا هێزەكا زێدەتر ددەتە ئیراقێ، خەالێن مە یێن هەڤپشك گەلەكن و كار دكەین بۆ بجهئینانا دستووری و دانا شایستەیێن دارایی یێن هەرێما كوردستانێ.
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د دو پۆستاندا ل تۆرا جڤاكییا ئێكس (تویتەرا بەرێ) ناڤەرۆكا كۆمبوونا خوە ل گەل قاسم ئەعرەجی ئاشكراكر.
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ ئاماژە ب ئەوێ چەندێ كر» ل گەل قاسم ئەعرەجی، شیرەتكارێ ئاسایشا نیشتمانییا ئیراقێ د هەڤڕابووین كو هەرێما كوردستانێ، هەرێمەكا دستوورییە و ی هێزبوونا هەرێما كوردستانێ ب هێزبوونا ئیراقێیە و بەرۆڤاژی ژی، لەوما دڤێت باشترین پەیوەندی د ناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و حوكمەتا فیدرالیدا هەبیت».
مەسرور بارزانی دیاركر ژی» من دوپاتكر كو ژ روویێ ئەمنی ڤە هەماهەنگییەكا باش د ناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و حوكمەتا فیدرالیدا یا هەی و هیڤیدارین ئەڤ هەماهەنگییا باش د هەموو بوارێن دی ژی دا رەنگڤەدەت».
هەر ل بەغدا، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل بەغدا، ل گەل محەمەد شیاع سودانی، سەرۆك وەزیرێن ئیراقا فیدرال كۆمبوو.
ب گۆڕەی بەیاننامەیەكا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، د كۆمبوونەكێدا رەوشا ئیراقێ ب گشتی و گرنگییا چارەسەركرنا كێشەیێن د ناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و حوكمەتا فیدرالیدا ل سەر بنەمایێ دستووری هاتە گەنگەشەكرن.
وەكو د بەیاننامەیا حوكمەتا هەرێمێدا هاتی» هەردو ئالی د هەڤڕابوون ل سەر پێدڤییا بەردەوامبوونا دانوستاندنێن ئاڤاكەر بۆ چارەسەركرنا كێشەیان كو د بەرژەوەندییا هەموو پێكهات و وەلاتیێن ئیراقێدا بیت».
مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د درێژییا سەرەدانا خوە دا بۆ بەغدا ل گەل فالح فەیاز، سەرۆكێ دەستەیا حەشدا شەعبی كۆمبوو.
سەبارەت ئەوێ كۆمبوونێ، مالپەرێ فەرمیێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بەلاڤكر كو دانوستاندن ل دۆر گرنگییا چارەسەركرنا كێشەیێن هەلاویستی د ناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و حوكمەتا فیدرالیدا هاتنە كرن ل گەل دوپاتكرنێ ل رێكخستنا هەماهەنگیێن د ناڤبەرا هەردو ئالییاندا بۆ بەهنگارییا گەفێن تیرۆرێ.
هەر د بەردەوامییا كۆمبوونێن خوە دا ل بەغدا، مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و ئەمیندارێ گشتیێ (عەسائیب ئەهلولحەق)، دوماهی گوهۆڕین و پێشهاتێن ئیراقێ و بزاڤێن چارەسەركرنا كێشەیێن د ناڤبەرا حوكمەتا فیدرالی و هەرێما كوردستانێدا و گرنگییا دابینكرنا ماف و شایستەیێن دارایی یێن خەلكێ كوردستانێ ل سەر بنەمایێ دستووری گەنگەشە كرن.
ب گۆڕەی بەیاننامەیەكا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، د كۆمبوونا د ناڤبەرا مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ و قەیس خەزعەلی، ئەمیندارێ گشتیێ عەسائیب ئەهلولحەق یا ئیراقی باس ل دوماهی پێشهاتێن ئیراقێ و بزاڤێن چارەسەركرنا كێشەیێن د ناڤبەرا حوكمەتا فیدرالی و هەرێما كوردستانێ و گرنگییا دابینكرنا ماف و شایستەیێن دارایی یێن خەلكێ كوردستانێ ل سەر بنەمایێ دستوورێ ئیراقێ هاتە كرن.
ژ ئالییەكێ دی ڤە مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل بەغدا ل گەل نوری مالكی، سەرۆكێ هەڤپەیمانییا دەولەتا قانوونێ كۆمبوو.
ب گۆڕەی بەیاننامەیەكا حوكمەتا هەرێما كوردستانی، د دیدارەكێدا رەوشا گشتییا ئیراقێ و پێنگاڤێن چارەسەركرنا كێشەیێن د ناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و حوكمەتا فیدرالیدا هاتە گەنگەشەكرن.
هەردو ئالییان دوپاتی ل پێدڤییا چارەسەركرنا كێشەیان ب رێكا دانوستاندنێ و رێزگرتنێ ل سیستەمی فیدرالیێ ئیراقێ و قەوارەیێ دستووریێ هەرێما كوردستانێ و پاراستنا مافێن خەلكێ كوردستانێ، ب تایبەتی پشكا بودجەی و شایستەیێن دارایی یێن هەرێما كوردستانێ د چارچۆڤەیێ بودجەیا گشتییا فیدرالیدا.
هەروەسا دوپاتی ل گرنگییا بەردەومابوونا هەماهەنگیێ و هاریكاریێ د ناڤبەرا هێز و ئالیێن سیاسی یێن ئیراقی ژ پێخەمەت دەربازكرنا كێشە و ئاستەنگان هاتە كرن ب گۆڕەی رێككەفتنا ئالیێن سیاسی یێن ئیدارەیا دەولەتێ و كارنامەیا كابینەیا وەزاری یا حوكمەتا فیدرالی.
نوری مالكی خوەشحالییا خوە بەرانبەر سەرەدانا سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ دباركر و ئاماژكر، ئەم هەموو د رژدین بۆ چارەسەركرنا پرس و كێشەیێن د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێدا.
سەرۆكێ هەڤپەیمانییا دەولەتا قانوونێ دیاركر ژی» سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ مەسرور بارزانی سیاسەتەكا ستراتیژییا درێژخاەین نەكو تەكتیكی بۆ چارەسەركرنا پرس و كێشەیان بكاردئینیت«.
نوری مالكی رۆهنكر ژی كو هەردو ئالییان باس ل كێشەیێن د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێدا كر و بۆچوونەك یا هەی بۆ چارەسەركرنا پرسا مووچەیێن فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ و ئاماژەكر كو پێدڤییە ب گۆڕەی دستووری فەرمانبەر و خەلكێ هەرێما كوردستانێ بگەهنە ماف و شایستەیێن خوە .
مالكی باسێ ئەوێ چەندێ ژی، كار دكەین بۆ ئەوێ چەندێ كێشە ب شێوەیەكێ بنەڕەتی بهێنە چارەسەركرن تاكو دوبارە نەبن.
هەر ل بەغدا و د كۆمبوونا د ناڤبەرا مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ و هادی عامری، ئەمیندارێ گشتیێ رێكخراوا بەدر و سەرۆكێ هەڤپەیمانییا ( نە بنی)، هەردو ئالی د هەڤڕا بوون ل سەر مافێ موچەخۆرێن هەرێما كوردستانێ كو وەكو ئیراقێ بشێن بانكا دلخوازا خوە ب هەلبژێرن بۆ وەرگرتنا مووچەیێن خوە،
هەر ل بەغدا مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل گەل خەمیس خەنجر، سەرۆكێ هەڤپەیمانییا سیادە كۆمبوو.
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ د پێگەهێ خوە یێ تایبەتدا ل تۆرا جڤاكییا ئێكس بەلاڤكر» ماف و ئەركێن مە د دستووریدا ب رۆهنی یێن هاتینە دیاركرن».
هەڤدەم دبێژیت» مە ئەركێن خوە یێن بجهئیناین و چاڤەڕێی نە بەغدا ژی پێگیری دابینكرنا مافێ مووچەخۆرێن هەرێما كوردستانێ بیت».
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ ئاماژە ب ئەوێ چەندێ ژی كر» من داخواز ژ خەمیس خەنجەر كر بەردەوام بیت ل سەر دانوستاندنێ ل سەر ئەڤی بابەتی».
هەر ل بەغدا مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل گەل محسن مەندەلاوی، سەرۆكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ب وەكالەت كۆمبوو، د دیدارەكێدا دوپاتی ل گرنگییا دابینكرنا مافێن دستووری و شایستەیێن دارایی یێن هەرێما كوردستانێ د بودجەیا گشتییا فیدرالیدا هاتە كرن.
ژ ئالیێەكێ دی ڤە، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل بەغدا ل گەل فائق زێدان، سەرۆكێ جڤاتا بلند یا دادوەریێ ل ئیراقێ كۆمبوو، د دیدارەكێدا هەردو ئالی د هەڤڕابوون كو دستوور بۆ ئەوێ چەندێیە مافێن هەموو گەلێن ئیراقێ و ژ وان ژی دا هەرێما كوردستانێ دەستەبەر بكەت، هەروەسا دڤێت بنەمایەك بوو بۆ چارەسەركرنا ناكۆكیێن د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێدا.
د كۆمبوونا د ناڤبەرا سەرۆكێ حوكمەتا هەریچمێ و عەبدولسادە فرێجی، ئەمیندارێ گشتیێ هەڤپەیمانییا نەهج یا ئیراقی دوپاتی ل پێدڤییا پشتەڤانییا بزاڤێن چارەسكرنا كێشەیێن بەغدا و هەولێرێدا ب تایبەتی دابینكرنا شایستەیێن دارایی یێن هەرێما كوردستانێ هاتە كرن.
مالپەرێ فەرمیێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ پەلاڤكر، مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل دوماهی ویستگەها سەرەدانا خوە بۆ بەغدا، ل گەل عەمار حەكیم، رێبەرێ باسكێ نیشتمانیێ حیكمە كۆمبوو و هەردو ئالییان باس ل رەوشا سیاسی وگشتییا ئیراقێ و بزاڤێن چارەسەركرنا كێشەیێن د ناڤبەرا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و حوكمەتا فیدرالیدا كر و د هەڤڕابوون ل سەر گرنگییا چارەسەركرنا كێشەیان ب شێوەیەكێ بنەڕەتی و ل سەر بنەمایێ دستووری و پاراستنا مافێن خەلكێ كوردستانێ و هەموو پێكهاتەیێن ئیراقێ.

وەزارەتا دەرڤە یا ئەمریکا راگەهاند کو رەوش ل رۆژئاڤایێ کوردستانێ و باکورێ سووریێ بۆ هەلبژارتنان یا گونجای نینە و چاڤدێرێن سیاسی ژی دیار دکەن، نها گەلەک ئاریشە ل رۆژئاڤایێ کوردستانێ هەنە و هەتا ئەو ئاریشە نەهێنە چارەسەرکرن برێڤەچوونا هەلبژارتنان چو مفایەکا خوە بۆ کوردان.

وەزارەتا دەرڤە یا ئەمریکا راگەهاند، بەرپرسێن رێڤەبەریا خوەسەر یا باکورێ سووریێ بەحسێ هەلبژارتنان دکەن، یا راست هەلبژارتن گەلەک گرنگن، لێ نها رەوش بۆ هەلبژارتنان ل رێڤەبەریا خوەسەر یا باکورێ سووریێ گونجای نینە و ژ بەر ڤێ یەکێ ژی ئەم وەسا دبینین هەکە نها هەلبژارتن بهێنە کرن ژی چو تشتەکێ چارەسەر ناکەت و رەنگە ببیتە ئەگەرێ ئالۆزیێن نوو.
ل ئالیێ دی سالح موسلیم هەڤسەرۆکێ پەیەدێ ژی راگەهاند، هەلبژارتن مافەکێ رەوا یێ کوردان و خەلکێن دی یە یێن کو نها ل رێڤەبەریا خوەسەر و رۆژئاڤایێ کوردستانێ دژین و ژ بەر ڤێ یەکێ ژی گەلەک گرنگە هەلبژارتن بهێنە کرن، هەلبژارتن دێ بیتە ئەگەرێ دەستپێکرنا قۆناغەکا نوو و دێ کاریگەریا خوە یا گەلەک باش بۆ پاشەرۆژا رۆژئاڤایێ کوردستانێ هەبیت، لێ مخابن تورکیا و هندەک وەلاتێن دی ل دژی هەلبژارتنانە و ب تایبەتی ژی تورکیا دڤێت جارەکا دی ب رێیا ئۆپۆراسیۆنێن سەربازی و ئێرشێن ئەسمانی ئالۆزیان دروست بکەت دا هەلبژارتن نەهێنە کرن، لێ وەکو رێڤەبەریا خوەسەر ئەو رژدن هەلبژارتن ل باکورێ سووریێ و رۆژئاڤایێ کوردستانێ بهێنە کرن.
ل ئالیێ دی بەری دو رۆژان رەجەب تەیب ئەردۆغانێ سەرۆک کۆمارێ تورکیا ژی راگەهاند، ئەو رێ نادەن هێزەکا تیرۆرستی ل ژێر ناڤێ هەلبژارتنان پێگەهێ خوە ل سەر سنۆرێ تورکیا بهێز بکەت و ئاریشان بۆ تورکیا دروست بکەت، وەکو تورکیا ئەو ژ نێزیکڤە دووڤچوونا رەوشێ دکەن و دێ یا پێدڤی ژی هێنە کرن، چونکی پاراستنا ئاسایشا تورکیا بۆ وان گەلەک یا گرنگە و هەر هێزەک ببیتە مەترسی تورکیا دێ ب توندی بەرسڤا وێ هێزێ دەت.
چاڤدێرێن سیاسی ژی دیار دکەن، رەوش بۆ هەلبژارتنان ل رۆژئاڤایێ کوردستانێ یا گونجای نینە، چونکی هێشتا هەر دو جڤاتێن کوردی یێن رۆژئاڤایێ کوردستانێ ئاریشێن هەی د ناڤبەرا خوە دا چارەسەر نەکرینە و ل ئالیێ دی مەترسیێن مەزن ژی ل سەر رۆژئاڤایێ کوردستانێ هەنە، نها دڤێت رێڤەبەریا خوەسەر کار بۆ چارەسەرکرنا ئاریشێن هەی بکەت، چونکی ب هەلبژارتنان چو پرسەک ناهێتە چارەسەر کرن و هەکە نها هەلبژارتن بهێنە کرن ژی دێ پرسێن هەی ئالۆزتر لێ هێن.
بەرپرسێن رێڤەبەریا خوەسەر دیار دکەن وان دڤێت ل رۆژا ١١ ڤێ مەهێ ل دەڤەرێن ل ژێر دەستهەلاتا خوە هەلبژارتنان بکەن و ئەو دبێژن پتر ژ سێ ملیۆن کەسان ژی مافێ دەنگدانێ هەیە.