ئەندامەكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ژ هەڤپەیمانییا چارچۆڤەیێ هەماهەنگیێ راگەهاند: هیچ نیازەك بۆ هەلبژارتنێن پێشوەخت ل ئیراقێ نینە، چونكە حوكمەت یا سەركەفتی بوو د پرسا بجهئینانا كارنامەیا خوە دا.
موختار موسەوی، ئەندامێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ژ هەڤپەیمانییا چارچۆڤەیێ هەماهەنگیێ بۆ دەزگەهێن راگەهاندنێ یێن ئیراقی گوت» هیچ نیازەك بۆ هەلبژارتنێن پێشوەخت ل ئیراقێ نینە، شیعە دخوازن ژیێ كابینەیا حوكمەتا محەمەد شیاع سۆدانی تمام ببیت».
سێ مەهە دەنگوباسێن هەلبژارتنێن پێشوەخت ل ئیراقێ د بەردەوامن، نوری مالكی، سەرۆكێ ئیئتیلافا دەولەتا قانوونێ كو پشكەكە ژ هەڤپەیمانییا چارچۆڤەیێ هەماهەنگیێ ل مەها بۆری راگەهاندبوو» هەر كەسێ پۆستێ حكومی هەبیت، پشكداریێ د هەلبژارتاندا بكەت، پێدڤییە بەری شەش مەهان دەست ژ پۆستێ خوە یێ حكومی بەردەت».
پەرلەمانتار موختار موسەوی ئاماژە ب ئەوێ چەندێ ژی كر كو كابینەیا محەمەد شیاع سۆدانی یا سەركەفتی بوو د پرسا بجهئینانا كارنامەیا خوە ب تایبەتی د بوارێ خزمەتگوزاری، ئاڤەدانكرن و رەوشا ئابۆری».

سەرۆكێ فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان ل جڤاتا پارێزگەها كەركووكێ راگەهاند: دانوستاندنێن د ناڤبەرا ئالیێن سیاسی ل كەركووكێ د بەردوامن و هەتا نوكە ئەو دانوستاندن د ئەرێنی نە و د گەشبینین كو ل دەمەكێ نێزیك بگەهینە رێككەفتنێ.
حەسەن شێخانی، سەرۆكێ فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان ل جڤاتا پارێزگەها كەركووكێ گوت» ئەگەرێ پاشئێخستنا كۆمبوونا جڤاتا پارێزگەها كەركووكێ بۆ ئەوێ چەندێ ڤەدگەریت كەركووك باژێرەكێ فرە دەنگ و فرە رەنگ و فرە ئایین و فرە مەزهەبە، لەوما ب ساناهی نینە رێككەفتنەكا ب لەز ل باژێرەكێ ب ئەوێ شێوەی بهێتە كرن، ئەڤە ژ ئالییەكی، پاشی نوكە ئومێد یا هەی كێشە بەر ب چارەسەریێ دچیت و هیڤی دكەین ل داهاتی بگەهینە چارەسەرییا بنەڕەتی، چونكە دانوستاندن د بەردەوامن، لەوما پێدڤییە بۆ هەر رێككەفتنەكێ رازیبوونا هەموویان ل سەر هەبیت.
حەسەن شێخانی گۆت ژی» روونشتنا نەفەرمی د ناڤبەرا ئالییاندا یا هەی بۆ ئەوێ چەندێ بگەهینە رێككەفتنەكێ تاكو بشێین روونشتنا فەرمی ئەنجام بدەین بۆ رێككەفتنا تمام، ژ بەر كو 16 ئەندام یێن هەین و هەر ئێك ژی پەیوەندی ب حزبەكێ ڤە یا هەی، لەوما هەكە ئالی گەهشتنە رێككەفتنێ ئەوی دەمی روونشتنا جڤاتا پارێزگەها كەركووكێ دێ یا ب ساناهی بیت، چونكە پێدڤی ب رێككەفتنا ژ دەرڤەی جڤاتێ یا هەی، لەوما نەشێین ژڤانەكی دیار بكەین، چاڤەڕێ دهێتە كرن ل داهاتی بگەهینە رێككەفتنێ، لەوما پێنگاڤ ب ئەوی ئاراستەینە و پێدڤی ب ئالیێ سیێ نینە و ئالی د ناڤبەرا خوە دا دێ گەهنە رێككەفتنێ، ژ بەر كو د دەمێ بۆریدا دو گەرێن روونشتنان ل گەل سەرۆك وەزیرێن ئیراقا فیدرال هاتینە ئەنجامدان و هێشتا روونشتنا سیێ نەهاتییە دیاركرن».
سەرۆكێ فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان ل جڤاتا پارێزگەها كەركووكێ باس ل ئەوێ چەندێ ژی كر» چونكە جارێ نەشێین رۆلێ خوە یێ چاڤدێریێ ببینین، دو بۆچوون ژی یێن هەین سەبارەت ئەوێ چەندێ ئێك ژ ئەوان باس دكەت پشتی سویند خوارنێ دشێین رۆلێ خوە یێ چاڤدێریێ ببینین، یا دویێ، پشتی روونشتنا ئێكێ ئەندامێن جڤاتا پارێزگەهێ دشێن رۆلێ خوە یێ چاڤدێریێ ببینن، سەرەرای ئەوێ چەندێ ژی مە گرۆپەك یێ هەی پارێزگارێ كەركووكێ یێ تێدا و هەر گرفتەك هەبیت مە یا گەهاندی و مە كار یێ ل سەر كری بۆ چارەسەركرنێ».
پتر گوت» پاشئێخستنا كۆمبوونا جڤاتا پارێزگەها كەركووكێ كاریگەری ل سەر جڤاتا پارێزگەهێ نابیت ب حوكمێ ئەوێ چەندێ مە راوێژ ل گەل قانوونزانان كریە، بەلێ گرفت ئەوە نەشێین وەكو پێدڤی دەستهەلاتێن خوە بكاربینین».

ئەندامەکێ سەرکردایەتیا ئەنجوومەنێ نشتیمانی یێ کوردی ل سووریێ راگەهاند ئەو دێ ل ژێر چاڤدێریا ئەمریکا ل گەل مەزلوم عەبدی فەرماندارێ گشتی یێ هێزێن سووریا دیموکرات کۆمبن و ئەمریکا ژی دڤێت هێزێن کوردی ل سووریێ پرسێن هەی د ناڤبەرا خوە دا چارەسەر بکەن.

سلێمان ئۆسۆ ئەندامێ سەرکردایەتیا ئەنجوومەنێ نشتیمانی یێ کوردی ل سووریێ راگەهاند، ئەمریکا گرنگیەکا گەلەک مەزن ددەتە کوردان ل سووریێ و ژ بۆ ئەمریکا گەلەک یا گرنگە هەر دو جڤاتێن کوردی یێن رۆژئاڤایێ کوردستانێ دەست ب قۆناغەکا نوو بکەن، چونکی ئەمریکا دڤێت کورد پرسێن هەی د ناڤبەرا خوە دا چارەسەر بکەن و گۆت: (وەکو ئەنجوومەنێ نشتیمانی یێ کوردی ل سووریێ ئەم دێ ل ژێر چاڤدێریا ئەمریکا ل گەل مەزلوم عەبدی فەرماندارێ گشتی یێ هێزێن سووریا دیموکرات کۆمبین، بەرپرسێن ئەمریکا دەست ب بزاڤەکا نوو کرینە دا هێزێن کوردی یێن رۆژئاڤایێ کوردستانێ دەست ب قۆناغەکا نوو بکەن، ئەو یەک گەلەک گرنگە و وەکو ئەنجوومەنێ نشتیمانی یێ کوردی ل سووریێ ئەم هێڤیدارین هەڤدیتنێن ڤێجارێ وەکو سالێن بۆری نەبن و پرسێن هەی بهێنە چارەسەر کرن).
ناڤهاتی ئەو یەک ژی دیار کر، وەکو ئەنجوومەنێ نشتیمانی یێ کوردی ل سووریێ بەری نها ژی وان گەلەک جاران دیار کریە دڤێت پرسێن هەی بهێنە چارەسەرکرن و چەندین رێککەفتن ژی د ناڤبەرا وان و تەڤدەمێ دا هاتنە کرن، لێ تەڤدەم و پەیەدێ پێگری ب رێککەفتنان نەکرن و ژ بەر ڤێ یەکێ ژی پرسێن هەی ئالۆزتر لێ هاتن، ژ بەر کو نها ئەمریکا پتر ژ جاران گرنگیێ ددەتە رۆژئاڤایێ کوردستانێ، ئەمریکا دڤێت هەر دو هێزێن کوردی ل رۆژئاڤایێ کوردستانێ پێکڤە هەموو پرسێن هەی چارەسەر بکەن و هەڤدیتنا ل گەل مەزلوم عەبدی دشێت ببیتە ئەگەرێ دەستپێکرنا قۆناغەکا نوو، لێ گرنگە بەرپرسێن پەیەدێ و تەڤدەمێ ژی هەلوەستێ خوە بگوهۆڕن، چونکی نها رەوشا رۆژئاڤایێ کوردستانێ یا خرابە و پێدڤیا کوردان ل رۆژئاڤایێ کوردستانێ ب دەستپێکرنا قۆناغەکا نوو هەیە و گۆت: (دانوستاندن ل ژێر چاڤدێریا ئەمریکا دا دێ هێنە کرن، ئەو یەک گرنگە و وەکو ئەنجوومەنێ نشتیمانی ئەم هێڤیدارین ئێدی پەیەدە شاشیێن بەری نها دوبارە نەکەت، چونکی بێی ئەنجوومەنێ نشتیمانی و پارتێن دی یێن کوردی ل رۆژئاڤایێ کوردستانێ چو پرسەک ناهێتە چارەسەرکرن و پەیەدە ب سەرێ خوە ژی نەشێت پرسێن هەی چارەسەر بکەت، ئەزموونێن چەندین سالێن بۆری ژی سەلماندن کو پەیەدێ ب سیاسەتا خوە یا شاش زیانێن گەلەک مەزن گەهاندینە کوردان ل رۆژئاڤایێ کوردستانێ).
ئەو یەک د دەمەکێ دایە کو بەری نها چەندین جاران بەرپرسێن ئەنجوومەنێ نشتیمانی یێ کوردی ل سووریێ دیار کرینە، هەکە ل ژێر چاڤدێریا ئەمریکا و فرەنسا نەبیت ئەو ب چو رەنگەکێ ل گەل پەیەدێ و تەڤدەمێ دەست ب دانوستاندنان ناکەن، چونکی بەری نها پەیەدێ گەلەک سۆز داینە لێ سۆزێن خوە بجه نەئیناینە.

دوهی، نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ و محه‌مه‌د شیاع سوودانى سه‌رۆكوه‌زیرێ ئیراقێ کۆمبوو.
سه‌رۆك نێچیرڤان بارزانى د سه‌ره‌دانه‌كێ دا ل به‌غدایه‌ و هه‌ر دوهی ل گه‌ل فائق زێدان سه‌رۆكێ جڤاتا بلند یا دادوه‌رى ل ئیراقێ و جاسم محه‌مه‌د عه‌بوود سه‌رۆكێ دادگه‌ها فیدرالى ژى كۆمببوو.
د ده‌مه‌كێ دى دا دوهی دلشاد شه‌هاب په‌یڤدارێ سه‌رۆكاتییا هه‌رێما كوردستانێ راگه‌هاند بوو؛ سه‌رۆك نێچیرڤان بارزانى دێ ل گه‌ل محه‌مه‌د شیاع سوودانى سه‌رۆكوه‌زیرێ ئیراقێ ل دۆر په‌یوه‌ندیێن هه‌ولێر – به‌غدا و بابه‌تێن جهێ گرنگیپێدانا هه‌ڤپشك كۆمبیت.

دوهی سێشەمبی ل سەلاحەدین سەرۆك مەسعود بارزانی پێشوازی ل میتیا لێسكۆڤار بالیۆزێ ڤاتیكانێ ل ئیراقێ كر كو ب مەبەستا مالئاڤاهیێ و دوماهئیهاتنا ئەركێن وی سەرەدانا سەرۆك بارزانی كربوو.
د دیدارەكێدا بالیۆزێ ڤاتیكانێ ل ئیراقێ سوپاسییا رۆلێ سەرۆك بارزانی كر د بزاڤێن وی دا بۆ بدەستڤەئینانا سەقامگیریێ و هەروەسا پاراستنا كەلتوورێ پێكڤەژیانێ و بەرگریكرنێ ژ مافێن پێكهاتەیێن ئایینی و نەتەوەیی یێن هەرێما كوردستانێ وئیراقێ، هەروەسا رێز هەبوو ل ئەوێ پێشوازی و بەرهەڤییا بۆ سەرەدانا قەداسەتا پاپایێ ڤاتیكانێ بۆ هەرێما كوردستانێ هاتییە كرن و ئەو سەرەدان ب دیرۆكی و گرنگ هەژمارت. ئاماژە ب ئەوێ چەندێ ژی كر كو سەرەرای گرفت و ئاستەنگێن زۆر ل ئیراقێ ییچن هەین بەلێ د گەلەك بواراندا ژی پێشكەفتن یا هەی كو جهێ دلخوەشیێیە و هەرێما كوردستانێ و ب تایبەتی باژێرێ هەولێرێ ب نموونەیەك ژ سەقامگیریێ و پێشكەفتنێ هەژمارت.
هەر د ئەوێ دیدارێدا سەرۆك بارزانی سەرەرای ئاماژەدان ب گرنگییا سەرەدانا قەداسەتا پاپای بۆ هەرێما كوردستانێ و ئیراقێ راگەهاند كو گەلێ مە شانازیێ ب كەلتوورێ پێكڤەژیانێ دكەت و پێدڤییە ئەو كەلتوورە بهێتە زەنگینكرن. سەرۆك بارزانی ئەوژی بەرچاڤكر كو هەرێما كوردستانێ ب هەبوونا جوداهییان یا جوانە و نابیت ب هیچ شێوەیەكی رێگری هەبیت ل ئەوێ چەندێ پێكهاتەیان رۆلێ خوە د ژیانا سیاسی و پەرلەمانیدا هەبیت.
پڕۆسەیا سیاسی ل ئیراقێ وپەیوەندیێن د ناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و ڤاتیكانێدا تەوەرێن دی یێ ئەڤێ دیدارێ بوون.

سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ، نێچیرڤان بارزانی ژ بەر وەرگێڕانا پاسەكا قوتابییان ل سەر رێكا كەلار – كفری و وەغەركرنا چار قوتابییان و برینداربوونا حەفت قوتابیێن دی، پەیامەكا بەهیداریێ بەلاڤكر و تێدا دبێژیت» روودانا دلتەزینا گیان ژدەستدانا هەژمارەكا قوتابیێن ئامادەیی و برینداربوونا هەژمارەكا دی د روودانا هاتنوچوونێدا ل سەر رێكا كەلار – كفری، ئەز خەمباركرم. سەرەخوەشیێ ل خێزان و كەسوكارێن قوربانییان دكەم، د ئەڤێ خەما ب ئازار هەڤسۆز و هەڤخەمێ ئەوانم».
هەروەسا گوت»ژ خودایێ مەزن دخوازم گیانێ قوربانییان ب دلوڤانییا خوە شاد بكەت و ئارامیێ ب خێزان و كەسوكار و هەڤالێن وان ببەخشیت. هیڤییان زوو باشبوونێ بۆ برینداران دخوازم».

پشتی چەندین بزاڤێن بێ ئەنجام، بڕیارە ل رۆژا شەمبییا داهاتی 18/5/2024 سەرۆكێ نوو یێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ بهێتە هەلبژارتن.
نڤیسنگەها راگەهاندنا جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ بەلاڤكر» رۆژا شەمبییا داهاتی 18/5/2024 هاتییە دیاركرن وەكو رۆژا روونشتنا جڤاتا نوونەران بۆ هەلبژارتنا سەرۆكێ نوو یێ جڤاتێ ل شوونا محەمەد حەلبووسی سەرۆكێ بەرێ یێ جڤاتا نوونەران.
ل رۆژا 18 نیسانا بۆری، شەعلان كرەیم، بەربژارێ حزبا تەقەدووم خوە ژ بەربژارییا پۆستێ سەرۆكێ جڤاتا نوونەران ڤەكێشا، پاشی 74 پەرلەمانتارێن نێزیك ژ حزبا تەقەدووم ب فەرمی داخوازكر پەیڕەوێ ناڤخوەیێ جڤاتا نوونەران بهێتە راستڤەكرن بۆ ئەوێ چەندێ رێكێ بدەت كەسەكێ دی خوە بۆ ئەوی پۆستی بەربژار بكەت، بەلێ هەڤپەیمانییا چارچۆڤەیێ هەماهەنگیێ راستڤەكرنا پەیڕەوێ ناڤخوەیی رەت دكەت.
نێزیكی شەش مەهایە پۆستێ سەرۆكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ یێ ڤالایە، كۆمبوونا جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ل 14/1/2024 نەشییا ئەوی پۆستی ئێكلا بكەت، دەنگدان بۆ دیاركرنا سەرۆكێ جڤاتێ گەهشتبوو گەرا دویێ و هاتبوو راگرتن. هەڤڕكی د ناڤبەرا شەعلان كرەیم، بەربژارێ حزبا تەقەدووم ل گەل سالم عیسای، بەربژارێ هەڤپەیمانییا سیادە و مەحمود مەشهەدانی، بەربژارێ هەڤپەیمانییا عەزم یا مای.
هەڤپەیمانییا چارچۆڤەیێ هەماهەنگیێ یا شیعی چەندین جاران ئەگەرێ هەلنەبژارتنا سەرۆكەكێ نوو بۆ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ئێخستییە ستوویێ ئالیێن سوننی و دبێژن، دڤێت سوننە بەرپرسیارەتییا هەلنەبژارتنا سەرۆكەكێ نوو بۆ جڤاتا نوونەران هەلبگرن.
ل رۆژا 7/5/2024 چارچۆڤەیێ هەماهەنگیێ دەمێ هەفتییەكێ مۆلەت دایە سوننەیان كو ل سەر پرسا سەرۆكێ نوو یێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ رێكبكەڤن، بەرۆڤاژی ل جڤاتا نوونەران دێ ئەوێ پرسێ ئێكلاكەن.

رێكخراوا چاڤدێرییا مافێن مرۆڤێ (هیومەن رایتس ووچ) د راپۆرتەكێدا هوشداریێ ل دۆر دائێخستنا كەمپێن ئاوارەیان ل هەرێما كوردستانێ ددەت و دبێژیت ئەو كارە دێ ئاوارەیێن شنكالێ ئێخیتە د مەترسیێدا.یی
حوكمەتا فیدرالییا ئیراقێ 30/7/2024 دیاركرییە بۆ دائێخستنا كەمپان كو ب گۆڕەی وەزارەتا ناڤخوەیا هەرێما كوردستانێ، هەژمارا وان 32 كەمپن كو نێزیكی 157 هزار ئاوارە تێدانە و پترییا وان خەلكێ شنگالێیە.
د ئەوێ راپۆرتێدا، هیومەن رایتس ووچ دبێژیت» دائێخستنا ئەوان كەمپان مافێن گەلەك ژ ئاكنجیێن وان كو خەلكێ شنگالێ نە، دئێخیتە د مەترسیێدا».
راپۆرت باس ل ئەوێ چەندێ دكەت» شنگال هێشتا یا سەقامگیر نینە و وەكو پێدڤی خزمەتگوزاریێن جڤاكی تێدا نینن بۆ گرەنتیكرنا مافێن ئابۆری، جڤاكی و كەلتووریێن هزاران ئاوارەیان كو دبیت ل دەمەكێ نێزیك بهێنە نەچاركرن بزڤرنە شنگالێ».
سارا سنبار، ڤەكۆلەرێ رێكخراوا ناڤبری گوت» پترییا شنكالییان ل 2014 ل كەمپان دژین و هەژی ئەوێ چەندێ نە بزڤرن جهێن خوە، بەلێ پێدڤییە زڤڕینا وان ل دووڤ خواستا وان بیت» هەروەسا گوت» ژ بەر كو خزمەتگوزاری، ژێرخانە و سلامەتی ل قەزا شنكالێ نینە، حوكمەت سەركێشییا پەیداكرنا رەوشەكا ژ ڤێ خرابتر دكەت».
راپۆرت ئاماژێ ب ئەوێ چەندێ دكەت سالا 2014 هەتا 2017 ل شەرێ دژی داعشێ 80% ژێرخانە و 70% خانیێن شنگالێ وێران بووینە.
ل دووڤ ئامارێن رێكخراوا كۆچ یا نێڤدەولەتی، د راپۆرتەكێدا ئەو چەندە هاتییە رۆهنكرن كو نێزیكی 183 هزار كەس ژ خەلكێ شنگالێ هێشتا ئاوارەنە، ژوان 85% كوردێن ئێزدییێن وی باژێری نە. نوكە 65% ژ گوند و باژێركێن شنگالێ تنێ نیڤ یان كێمتر ژ ئاكنجیێن وان یێن تێدا ماین. 13 باژێرك و گوند ژی ژ سالا 2014 و وێڤە كەس بۆ نە زڤرییە.
ل 20/1/2024 وەزارەتا كۆچ و كۆچبەرێن ئیراقێ 30/7/2024 وەكو دوماهی ژڤان بۆ دائێخستنا كەمپان دیاركرییە. بۆ ئەوێ چەندێ كو هاندنا زڤڕینا ئاوارەیان ژی بدەت، وەزارەتا ناڤبری پاكێچەكێ هاریكاریێ بۆ ئەوێن دزڤرن تەرخانكر وەكو پێدانا چار ملیۆن دینارێن ئیراقێ ب هەر خێزانەكێ ( كو ئەڤ پارەیە ئێكجار ب تنێ دهێتە دان)، پەیداكرنا دەلیڤەیێن كاری ل كەرتێ حكومی، بیمەیا جڤاكی و قەرێن بێ مفا بۆ بازرگانێن بچووك.
هیومەن رایتس ووچ د راپۆرتەكێدا ل سالا بۆری دیاركربوو كو ئاستەنگا سەرەكی ل پێشبەری زڤڕینا ئاوارەیێن شنگالێ بۆ جهێن خوە، قەرەبووكرنا وانە ژ ئالیێ حوكمەتیڤە ل بەرامبەر ئەو زیانێن ب مال و سامانێن وان كەفتین، ل گەل نەمانا ژیارێ و گیرۆبوونا ئاڤەدانكرنا شنگالێ، نەسەقامگیری و نەبوونا دادپەروەریێ.
ل مەها گۆلانا بۆری ژی، ئەوێ رێكخراوێ د راپۆرتەكێدا ئاشكرا كربوو كو هیچ كەسەك ژ ئاوارەیێن شنگالێ نەهاتییە قەرەبووكرن و د دوماهی راپۆرتا خوە دا دیاردكەت كو هەژمارا ئەوێن داخوازا قەرەبووكرنێ پێشكێشكری گەهشتییە هەشت هزار و 300 كەسان.
دو بەرپرسێن حوكمەتا فیدرالی ب رێكخراوا ناڤبری راگەهاندبوو كو ئەكەرێ گیرۆبوونا قەرەبووكرنێ، هەبوونا كێشەیانە د بودجەیدا.
سەنبار دبێژیت» هیچ كەسەك ناخوازیت هەتا هەتایێ د كەمپاندا بژیت، بەلێ دائێخستنا ئەڤان كەمپان د دەمەكیدایە كو جهێن وان ئەوێن دێ بۆ زڤرن د سلامەت نینن، چارەسەرییەكا باش نینە بۆ كێشەیا ئاوارەیان».
هەروەسا دبێژیت» پارە بۆ ئاڤەدانكرنا شنگالێ یێ هەی و پێدڤییە حوكمەت ب مەزێخیت بۆ ئەوێ چەندێ خەلكێ شنگالێ بشێن بزڤرن و دەست ب ئاڤەدانكرنا ژیانا خوە بكەن».

وەزارەتا دارایی و ئابۆری یا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ چەند راستی ل دۆر پڕۆژەیێ (هەژمارا من) بۆ وەلاتی و فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ وەكو پشتڕاستییەك بەلاڤكرن.
وەزارەتا دارایی و ئابۆری ل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ئاماژەكر، د (هەژمارا من) دا فەرمانبەر و مووچەخۆر تنێ ئێك گرێبەستێ ئیمزا دكەت، ئەو گرێبەستەژی د ناڤبەرا فەرمانبەری و بەنكێ دایە، ل گەل ئەوێ چەندێ ژی دا گرێبەست ل بن چاڤدێری و رێنمایێن بەنكا ناڤەندییا ئیراقێ دهێتە پێشبەری فەرمانبەری.
وەزارەتا دارایی و ئابۆری دیاركرییە، تنێ ئێك كەسی بۆ هەیە بڕیارێ ل سەر هەژمارا بەنكی بدەت، ئەو كەسە ژی فەرمانبەر ب خوەیە، نە حوكمەت و نە بەنك، نە هیچ ئالییەكی دی نەشێت دەستكارییێ د هەژمارا فەرمانبەریدا بكەت.
وەزارەتا دارایی فەرمانبەر و مووچەخۆران پشتڕاست دكەت كو ب هەژمارا بەنكی یا خوە دشێت 100% مووچە و پارەیێ خوە وەربگریت بێی هیچ ئاستەنگەكی، هەروەسا دیاردكەت بۆ هیچ كەس و ئالییەكی نینە دەستكارییا هەژمارا فەرمانبەری بكەت، ژ بلی فەرمانبەری ب خوە.
ب گۆرەی ئامارێن پڕۆژەیێ (هەژمارا من) سەرجەمێ هەژمارێن بۆ فەرمانبەرێن دامودەزگەهێن جودا یێن حوكمەتا هەرێما كوردستانێ گەهشتییە 301 هزار هەژماران، ژ ئەوێ هەژمارێ 200 هزار كارتێن بەنكی هاتینە رادەستكرن.
ئامار باس ل ئەوێ چەندێ دكەن، نوكە 231 ئامیرێن راكێشانا پارەی ATM ل سەرانسەری هەرێما كوردستانێ بەردەستن و هەتا دوماهییا سالا 2024 هەژمارا وان دێ بیتە نێزیكی هزار ئامیران.
هەژمارا بەنكێن پشكدار د پڕۆژەیێ هەژمارا من دا هەتا نوكە شەش بەنكن، هەر ئێك ژ بەنكێن ئارتی، جیهان، بەغداد، بی بی ئەی سی، بەنكا ئەهلییا ئیرای، بەنكا ئیسلامییا ئیراقی و بەنكا بازرگانییا ئیراقی TBI د پڕۆژەی دا بخوەڤە دگریت.
هەژمارا من، هەژمارەكا خزمەتگوزاری و مفایان بۆ پشكداربوویان پەیدا دكەت، ژوان خزمەتگوزاریێن دارایی، پاداشتا هەڤپشك، شیانێن راكێشانا پارەی ژ سەرجەم ئامیران و كارپێكرن ل سەرانسەری جیهانێ و ئاسایشەكا باشتر یا دارایی پەیدا دكەت.
پڕۆژەیێ (هەژمارا من) و بەنكێن پشكدار ژ ئالیێ بەنكا ناڤەندییا ئیراقێ ڤە دانپێدان پێ هاتییە كرن، حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ژی دوپات دكەت، ( هەژمارا من) هەموو مەرج و پێدڤیێن بەنكا ناڤەندییا ئیراقی بجهئیناینە.
حوكمەتا هەرێما كوردسانێ بەرچاڤرۆهنییەك دایە، دانوستاندن ل گەل حوكمەتا فیدرالی زێدەتر ل سەر میكانیزما ب بەنككرنێیە نەكو پڕۆسەیێ ب خوە، چونكە ب بەنككرن دەمەكە ب رێكا (هەژمارا من) دەستپێكرییە.
پڕۆژەیێ (هەژمارا من) ئێكە ژ پڕۆژەیێن ستراتیژی یێن كابینەیا نەهێ یا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ كو وەرچەرخانەكە د شێوازێ مووچەدانێ و ب هێزكرنا دارایییا كەرتێ گشتی، پەسەندكرنا بەنكا ناڤەندییا ئیراقێیە.
ئارمانجا پڕۆژەیێ (هەژمارا من) ئەوە، هەتا دوماهییا ئەڤسالە هەژمارا بەنكی بۆ زێدەتر ژ ئێك ملیۆن مووچەخۆران ڤەكەت، ب ئەڤێ چەندێ ژی كەرتێ بەنكی و ئابۆریێ هەرێما كوردستانێ بەر ب پێشڤە دبەت و تۆرا بەلاڤبوونا ئامیرێن راكێشانا پارەی ل هەموو دەڤەر و باژێران بەرفرەهتر بكەت.
هەژمارا من دەستپێشخەرییەكا كابینەیا نەهێ یا حوكمەتا هەرێما كوردستانێیە بۆ بەر ب پێشڤەبرنا كەرتێ بەنكی و ب دیجیتالكرنا پارەدانێ بۆ زێدەتر ژ ئێك ملیۆن فەرمانبەر، كارمەندێن هێزێن ئەمنی و خانەنشینێن حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، ئەڤە ژی پشتبەستنێ ب مامەلا كاش كێم دكەت، كاراییا حوكمەتێ و شەفافییەتێ زێدەتر دكەت.

پارتا ماف و ئازادیان کۆمبوونەکا بەرفرەه ل باژێرێ ئامەدێ سازکر و تێدا هەتا دیار کرن، پێدڤیا کوردان ل تورکیا ب سیاسەتەکا نوو یا نەتەوەیی هەیە، دڤێت هەموو هێزێن سیاسی یێن کوردی ل باکورێ کوردستانێ پێکڤە کار بکەن، چونکی هەتا کورد نەبنە ئێک نەشێن بگەهنە مافێن خوە.

پارتا ماف و ئازادیان ل باژێرێ ئامەدێ یێ باکورێ کوردستانێ کۆمبوونەکا بەرفرەه یا جەماوەری ساز کر، د کۆمبوونێ دا نڤیسەر، رەوشەنبیر، زانایێن ئایینی و گەلەک کەسایەتیێن ناڤدار یێن کورد پشکدار بوون، دوزگون قاپلان سەرۆکێ پارتا ماف و ئازادیان د کۆمبوونێ دا ئاخڤی و دیار کر، نها پتر ژ هەر دەمەکێ پێدڤیا کوردان ب سیاسەتەکا نوو یا نەتەوەیی ل تورکیا و باکورێ کوردستانێ هەیە، مخابن پارچەبوونا د ناڤ هێزێن سیاسی یێن کوردی ل باکور دا وەسا کریە پێگەهێ کوردان لاواز بیت، ژ بەر ڤێ یەکێ ژی نها پتر ژ هەر دەمەکێ دڤێت هێزێن کوردی ل تورکیا و باکورێ کوردستانێ کار بۆ ئاڤاکرنا بەرەیەکێ نەتەوەیی بکەن، چونکی ئەو یەک دێ بیتە ئەگەرێ بهێزبوونا پێگەهێ کوردان.
ناڤهاتی ئەو یەک ژی دیار کر نها ل تورکیا بەحسێ ئامادەکرنا دستوورەکێ نوو دهێتە کرن، دڤێت داخوازیێن کوردان بۆ دستوورەکێ نوو زەلال بن، دڤێت سیستەمێ سیاسی یێ تورکیا ببیتە فیدرالی و تێدا کورد وەکو نەتەوەیەک سەرەدەری د گەل دا بهێتە کرن، هەکە ئەو یەک نەهێتە کرن ئامادەکرنا دستوورەکێ نوو ژی چو مفایێن خوە بۆ کوردان نابیت.
د کۆمبوونێ دا نڤیسەر و رەوشەنبیرێن کورد ژی دیار کرن، پشتی هەلبژارتنان رەوشەکا نوو هاتیە پێش و ئاکپارتی یا لاواز بوویی، لێ ئەو یەک رامانا هندێ نادەت کو کورد دڤێت پشتەڤانیێ ل هێزەکا دی یا سیاسی بکەن، بەلکو دڤێت کوردان ستراتیژیا خوە یا نەتەوەیی هەبیت، دڤێت کورد د ناڤا خوە دا ئێکگرتی بن، پێدڤیە هەموو هێز و ئالیێن سیاسی یێن کوردی ل باکورێ کوردستانێ د چارچۆڤێ بەرەیەکێ نەتەوەیی دا پێکڤە کار بکەن و داخواز ژ پارتا ماف و ئازادیان ژی کرن کو کار بۆ ئاڤاکرنا بەرەیەکێ نەتەوەیی ل باکورێ کوردستانێ بکەت و ژ بۆ ڤێ یەکێ ژی ل گەل هەموو هێزێن سیاسی دەست ب قۆناغەکا نوو بکەت، چونکی هەبوونا پارتێن نەتەوەیی د ڤێ قۆناغێ دا گەلەک گرنگە و ژ بۆ ڤێ یەکێ ژی پێدڤیە پارتا ماف و ئازادیان هەست ب بەرپرسیاریا خوە یا دیرۆکی بکەت.
چاڤدێرێن سیاسی ل تورکیا و باکورێ کوردستانێ ژی دیار دکەن، هەتا هێزێن کوردی ل تورکیا د چارچۆڤێ بەرەیەکێ نەتەوەیی دا پێکڤە کار نەکەن رەوشا کوردان ل تورکیا باش نابیت، چونکی دڤێت کورد ببنە هێز و داخوازیێن وان ژی ئاشکرا بن، مخابن د ڤێ چارچۆڤێ دا سیاسەتا پارتا دەم زەلال نینە و داخوازیێن وێ ژی ژ بۆ کوردان دیار نینن، ئەو یەک ژی زیانەکا خوە یا گەلەک مەزن بۆ کوردان هەیە.