ئه‌ڤرۆنیوز

وه‌زاره‌تا دارای و ئابووری ل حوکمه‌تا هه‌رێما کوردستانێ راگه‌هاند رۆژانێن پێنجشه‌مب و ئێکشه‌مب و دوشه‌مبی دێ مووچێن هه‌يڤا سێ يێن ئه‌ڤ ساله‌ هێنه‌ به‌لاڤکرن.

د راگه‌هاندنه‌كێ دا كو ل مالپه‌رێ خوه‌ به‌لاڤكريه‌ دا زانین رۆژا پێنجشه‌مبی رێكه‌فتى 14ى گۆلانا 2015ێ دێ هه‌ر ئێك ژ فه‌رماندا پێشمه‌رگێ زێره‌ڤانی و هێزا ئاماده‌ مووچه‌ی وه‌رگرن.

ئاماژه‌ ب وێ چه‌ندێ ژى كريه‌ كو ل رۆژا ئێكشه‌مبى رێكه‌فتى 17ى گۆلانا 2015ێ دێ مووچێ وه‌زاره‌تا دارايى و ئابوورى هێته‌ به‌لاڤكرن.

ل رۆژا دوشه‌مبى رێكه‌فتى 18ى گۆلانا 2015ێ ژى دێ يا ته‌رخانكرى بيت بۆ وه‌رگرتنا مووچێ هه‌يڤا سێ يێ وه‌زاره‌تا په‌روه‌ردێ ل حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ.

ئه‌ڤرۆ نيوز، نيوار محه‌مه‌د سه‌ليم:

وه‌زيرێ په‌ترۆلا عيراقێ ب له‌ز دێ سه‌ره‌دانا هه‌ولێرێ كه‌ت و ژێده‌ره‌كێ ژ جڤاتا وه‌زيران ژى ئامانجا سه‌ره‌دانا عادل عه‌بدولمه‌هدى بۆ هه‌بوونا كێشا د ناڤبه‌را هه‌رێم و به‌غدا دا د ڤه‌گه‌رينيت.

پێشتر ئه‌ڤرۆ نيوز به‌لاڤكربوو كو ئه‌ڤرۆ بڕياره‌ سه‌رۆكێن فراكسيۆنێن پارتێن كوردى ل به‌غدا و وه‌زيرێن حوكمه‌تا عه‌بادى ل گه‌ل نێچيرڤان بارزانى سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ كۆم ببن دا كو دانوستاندنێ ل سه‌ر كێشێن ناڤبه‌را هه‌رێم و به‌غدا دا بكه‌ن و چاره‌كێ بۆ وێ كێشا هه‌يى ديار بكه‌ن ب تايبه‌ت پشتى به‌هرا هه‌رێمێ ب ره‌نگه‌كێ نه‌يێ دروست ره‌وانه‌ كرى.

د ده‌مه‌كى دا كو نێچيرڤان بارزانى پێنگاڤا دروست نه‌هنارتنا به‌هرا هه‌رێما كوردستانێ ژ بودجێ ب جهنه‌ئينانا رێكه‌فتنا هه‌ولێر و به‌غدا ژ لايێ عه‌بادى ڤه‌ دا زانين بڕيار ژى دايه‌ د ڤێ كۆمبوونا ل گه‌ل نوونه‌رێن كورد ل به‌غدا دا، هه‌لويسته‌كێ رۆن و ئاشكه‌را بده‌نه‌ دياركرن.

ژێده‌رێن ده‌نگوباسان به‌حس ل وێ چه‌ندێ دكه‌ن كو ئه‌ڤرۆ يان سوبه‌هى دێ وه‌زيرێ په‌ترۆلا عيراقێ عادل عه‌بدولمه‌هدى گه‌هيته‌ هه‌رێما كوردستانێ به‌لێ ده‌مێ وى ب دروستى نه‌هاتيه‌ زانين.

ژێده‌ره‌كى ژ جڤاتا وه‌زيران به‌حس ل وێ چه‌ندێ كريه‌ كو مه‌ره‌م ژ سه‌ره‌دانا عه‌بدولمه‌هدى بۆ ئاسايكرنا په‌يوه‌نديانه‌ ب تايبه‌ت كو ل ڤان رۆژێن دووماهيێ گه‌له‌ك تێكچووينه‌ ژ ئه‌گه‌رێ كێم هنارتنا به‌هرا هه‌رێمێ ژ بودجێ و د ده‌مه‌كى دا كو هه‌رێمێ زێده‌يى رادێ پێدڤى په‌ترۆل ره‌وانه‌ كريه‌.

هه‌ر ب گۆره‌يى ڤى ژێده‌رێ جڤاتا وه‌زيران بڕياره‌ عادل عه‌بدولمه‌هدى ئێڤاريا ئه‌ڤرۆ بگه‌هيته‌ هه‌رێما كوردستانێ و ل گه‌ل نێچيرڤان بارزانى كۆم بيت و هه‌كه‌ ئه‌ڤرۆ نه‌گه‌هشت ژى سوبه‌هى رۆژا پێنجشه‌مبى دێ هێته‌ هه‌رێمێ و ل گه‌ل سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ كۆم بيت.

ل 6ى گۆلانا 2015ێ حوكمه‌تا عيراقێ بڕيار دابوو كو 543 مليار دينارا وه‌كو پشكا هه‌رێما كوردستانێ ژ بودجێ هه‌يڤا سێ ره‌وانه‌ بكه‌ن، ب ڤێ چه‌ندێ ژى حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ نه‌رازيبوونا خوه‌ ل سه‌ر دياركربوو كو ب ديتنا وان نه‌ ل ئاستێ پێدڤى بوو و گه‌له‌ك كێمتر بوو، به‌لێ  ل 11ى ڤێ هه‌يڤێ ئه‌و پاره‌ ژى ب دروستاهى نه‌هنارت، به‌لكو 10% ژێ بڕى و ب تنێ 488 مليار ره‌وانه‌ كرن.

ئامانج ره‌حيم سكرتێرێ جڤاتا وه‌زيرێن حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ژى د داخۆيانيه‌كێ دا راگه‌هانديه‌ كو حه‌يده‌ر عه‌بادى دڤيا وان 543 مليار ديناران ب نيڤى بكه‌ن، به‌لێ وه‌زاره‌تا دارايى رازى نه‌بوويه‌ و ب تنێ 10% ژێ بڕيه‌، فازل نه‌بى ژى گۆتيه‌ كو هشيار زێبارى يێ وه‌زيرێ دارايى رێگرى ل ڤێ پێنگاڤێ كريه‌.

ئەڤرۆ:
ئەندامەکا لیژنا دارایی ل پەرلەمانێ عیراقێ بۆ رۆژناما ئەڤرۆ دیار کر، ھەر ژ ھەیڤا ئێک یا ئەڤ سالە و ھەتا نوکە حوکمەتا عیراقێ یا پێگیر نەبوویە ب ھنارتنا بودجا ھەرێما کوردستانێ و دبێژیت: ئەو پارێ ھەتا ڤی دەمی بۆ ھەرێمێ ھاتیە ھنارتن نە ل دووڤ ١٧% یا بودجا ھەرێما کوردستانێ یە. ل دووڤ ماددێ ١٢١ یێ دەستوورێ عیراقێ دڤێت پشکەک ژ داھاتێ عیراقێ بۆ ھەرێمێ و وان پارێزگەھان بیت یێن گاز لێ دھێتە بەرھەمئینان یان نە، لێ ھەتا نوکە حوکمەتا عیراقێ ئەڤ ماددە ژی بجە نەئینایە و ئەو پارە بۆ ھەرێمێ و پارێزگەھان نەھنارتیە.
نەجیبا نەجیب، ئەنداما پەرلەمانێ عیراقێ ل سەر لیستا ھەڤپەیمانیا کوردستانی خویا کر، ئەو ب ھیڤی بوون عەبادی ل دووڤ دەستووری و قانوونێ بچیت و وێ رێککەفتنا د ناڤبەرا ھەولێر و بەغدا دا ھەی بجە بینیت، لێ عەبادی نەشیایە ئاریشێن ھەین چارە بکەت و پێگیری ب دەستووری ژی نەکریە و گۆت: “عەبادی ھەتا نوکە ب دروستی مووچێ فەرمانبەرێن ھەرێما کوردستانێ نەھنارتیە، مە ژی وەکو پەرلەمانتارێن کورد ل بەغدا ھەلویستێ خوە بەرامبەر ڤێ چەندێ دیارکریە”.
ناڤھاتیێ ئاشکرا ژی کر، ژ بڕیارێن عەبادی دیار دبیت کو ھەمان رێیا مالکی گرتیە و وی ژی دڤێت گڤاشتنان بێخیتە سەر حوکمەتا ھەرێمێ و گۆت: “بۆ ھنارتنا بودجا ھەرێمێ ژی ھەر جارەکێ بەھانەکێ دگریت و بڕیارێن تاک لایەنی ددەت، گەلەک جاران دیارکریە کو پارە د بانکێن عیراقێ دا نینە، لێ ئەڤ چەندە دوورە ژ راستیێ و عیراقێ پارە یێ ھەی و دشێت مووچێ فەرمانبەران بدەت، چونکو حوکمەتا عیراقێ قەر ژ سندۆقا دراڤێ نێڤدەولەتی و بانکا نێڤدەولەتی وەرگرتینە، ھەروەسا داھاتێ پەترۆلێ ژی زێدەبوویە، لێ عەبادی نەیێ بەرھەڤە ب رەنگەکێ دروست بودجا ھەرێما کوردستانێ بھنێریت و پێگیریێ ب رێکەفتنێن سیاسی ناکەت”.
نەجیبا خانێ دیار ژی کر، ماددێ ئێکێ یێ بڕگا ئێکێ ژ بودجا عیراقێ یا سالا ٢٠١٥ دبێژیت: دڤێت حکومەتا عیراقێ رۆژانە سێ ملیۆن و ٤٠٠ ھزار بەرمیلان بفرۆشیت و بڕگا دویێ ژی دبێژیت: دڤێت حکومەتا ھەرێما کوردستانێ رۆژانە ٥٥٠ ھزار بەرمیلان ب رێیا کۆپانیا سۆمۆ بفرۆشیت، د ماددێ ١٠ یێ بودجێ ژی دا ھاتیە: دڤێت ھەردولا پێگیریێ ب ڤێ رێککەفتنێ بکەن و ھەر لایەکێ بجە نەئینیت لایەنێ دی ژی دشێت رێککەفتنێ بجە نەئینیت و گۆت: “ماددێ سێ ژ بڕگا ئێکێ کو یا گرنگە و ب ھەرێما کوردستانێ ڤە گرێدایە و تێدا ھاتیە: پشکا بودجا ھەرێمێ ١٧% ژ بودجا گشتیا عیراقێ وتێدا نەھاتیە کو حکومەتا ھەرێمێ چەند پەترۆلێ بفرۆشیت، بەرامبەر وێ پارە دێ بۆ ھێتە رەوانەکرن، ئانکو ھەر دەمێ عیراق پارەی بۆ ھەرێمێ رەوانە نەکەت، ھەرێمێ ماف ھەیە فرۆشتنا پەترۆلێ برێیا کۆمپانیا سۆمۆ راگریت”.
وێ ئەنداما لیژنا دارایی ل پەرلەمانێ عیراقێ گۆت ژی: “ئەگەر حکومەتا عیراقێ ل سەر ڤی ھەلویستێ خوە یا بەردەوام بیت و پشکا بودجا ھەرێما کوردستانێ ب دروستی رەوانە نەکەت، ئەم وەکو پەرلەمانتارێن کورد ل سەر بڕینا بودجا خەلکێ کوردستانێ بێدەنگ نابین”.
دەربارەی ھەلویستێ وەزیر و پەرلەمانتارێن عەرەب ل سەر بڕینا بودجا ھەرێمی نەجیبا خانێ گۆت: “ھەتا نوکە چو وەزیر و پەرلەمانتارێن عەرەب ھەلویستێ خوە ل دۆر ڤێ چەندێ دیار نەکریە و کەس د گەل مە نینە، ب تنێ عەبادی خودان بڕیار و دەستھەلاتە ل عیراقێ، ئەڤە ژی بەروڤاژی دەستووری یە”.