شێخان، بارزان مزوورى
ل سه‌ر رێیا شێخان بۆ كومه‌لگه‌ها چره به‌رامبه‌ر كومه‌لگه‌ها مه‌هه‌ت به‌رى چه‌نده‌كێ 10 روودانێن هاتن و چوونێ په‌یدابوون كو سێ كه‌س برینداربووینه.
نه‌قیب به‌درخان محه‌مه‌د ژ رێڤه‌به‌ریا هاتن و چوونا شێخان بۆ ئه‌ڤرۆ نیوز دیاركر كو ژبه‌ر هاتنا به‌فرێ رێ ئالوز بووینه و ژ ڤان 10 روودانان سێ كه‌س برینداربووینه.
فوتو: بارزان مزوورى
مووسل ،بارزان سلێمان مزوورى
كارگێرێ لقا 14 ل مووسل ، شێخ محی الدین مزوورى ، بۆ ئه‌ڤرۆ نیوز دیار كر كۆ ل دوڤ زانیاریێن دروست كۆ ژ لایێ به‌رپرسێ به‌شێ نوشداریا داد یا نه‌خوشخانا مووسل یاگشتى ل پارێزگه‌ها مووسل گه‌هشتینه وان د مه‌ها حوزه‌یرانێ دا هه‌‌تا ئه‌ڤرۆ 1206 ته‌رمێن وه‌لاتیێن پارێزگه‌ها مووسل گه‌هشتینه وان.
ناڤبرى دیار كر كۆ ئه‌و وه‌لاتى هه‌مى ژلایێ چه‌كدارێن تیرورستێن داعش ڤه هاتینه كوشتن و سێداره‌دان .
ئه‌ڤرۆ نيوز، نيوار محه‌مه‌د سه‌ليم:
ل دووڤ بڕيارا دادگه‌ها تاوانان ل دهۆكێ، دادگه‌هكرنا بكوژێ دونيايێ يێ ب ناڤێ سلێمان دياب هاته كرن و سه‌ره‌رايى پێكهاتنا جڤاكى د ناڤبه‌را هه‌ردو بنه‌مالان دا هاته زيندانكرن.
كه‌وسه‌ر محه‌مه‌د، پارێزه‌را خێزانا دونيايێ بۆ ئه‌ڤرۆ نيوز دياركر كو ل رۆژا 29\12\2014 ل دهۆكێ دادگه‌ها بكوژێ دونيايێ هاته ئه‌نجام دان، و ل دووڤ مادێ 405 يێ تايبه‌ت ب كوشتنێ هاته سزادان.
دونيا يا 15 سالى د شوويێ خوه يێ دويێ دا، شوو ب بابێ شه‌ش زارۆيان كربوو كو 45 سالى بوو و خه‌لكێ كۆمه‌لگه‌ها كه‌له‌كچى يا سه‌ر ب پارێزگه‌ها دهۆك ڤه بوو، هه‌ڤژينێ وێ يێ نوو ئه‌وێ ب ناڤێ سلێمان دياب ب تۆمه‌تا هه‌بوونا په‌يوه‌نديان ل گه‌ل گه‌نجه‌كێ كه‌له‌كچى كوشت.
كه‌وسه‌ر محه‌مه‌د گۆت: “ژ به‌ر كو خێزانا كچكێ سكالايا خوه ڤه‌كێشابوو، سلێمان دياب ل دووڤ ماددێ 405 يێ قانوونا سزايێن عيراقى بۆ ماوێ 10 سالان ب تنێ هاته زيندانكرن”.
پارێزه‌را خێزانا دونيايێ ئاماژه ب وێ چه‌ندێ ژى كر كو بڕيار بوو هنده‌ك كه‌سێن دى ژى ل كێشێ بهێنه زێده‌كرن كو برايێن وى ژى ل گه‌ل بن، به‌لێ ژ به‌ر كو پێكهاتن د ناڤبه‌را هه‌ردو خێزانان دا هاته كرن ئه‌وان خوه ل ئه‌نجامێن ته‌ميزێ نه‌گرت و دادگه‌هـ هاته كرن و گۆت: “مه ژى نه‌ڤيا خوه بكه‌ينه لايه‌ك د كێشێ دا”.
ل دووڤ ئه‌و پێزانينێن ب ده‌ست ئه‌ڤرۆ نيوز كه‌فتين، ئه‌ڤ كێشه پێش وه‌خت ب رێيا جڤاكى هاتبوو چاره‌كرن و وه‌كو نه‌ريته‌كێ جڤاكى ل گه‌ل ڤێ پێكهاتنێ كۆژمه‌كێ پاره‌يى دايه خێزانا كچكێ.
ژێدەرەکى ژ ئاسايشا کومپانیا بەرھەم ئینانا په‌ترولێ ل گوندێ مغارا سەر ب ناحیا ئەترووش ڤە بۆ ئەڤرۆ نیوز دیار کر کو نوکە د دەمێ پشکنینێ دا د گەل شوفێرێن تورک یێن ترۆمبێلێن ڤەگوھاستنا نەفتا خام ل کۆمپانیێ بۆ جھەکێ دا شوفێرکێ رەگەز تورک ناسناما داعش د ناڤا بەریکێن وی دا بوون، ژ لایێ ئاسايشێ ڤە ھاتە دەستەسەرکرن.
ئەڤە دو شوفێرێن تورک ل قەزا شێخان دھێنە گرتن، بەری دو رۆژانە ئێکێ دى ل کۆمپانیا بەرھەم ئینانا په‌ترۆلێ ل گوندێ بیسات سەر ب ناحیا قەسرۆک ڤە هاتبوو گرتن ھەردو ژ وان ناسنامێن وان یێن داعش ڤێ بوون.
ئەڤرۆ نیۆز، قائید میرۆ:
بۆدەمێ دو رۆژانە پێلەکا بەفر و بارانێ ھەرێما کوردستانێ ڤەگرتی و ب ئەگەرێ ھاتنا بەفرەکا زۆر رێیا سەرەکیا ھەرێما کوردستانێ و کۆمارا ئیسلامیا ئیرانێ ل خالا سنوریا حاجی ئومەران ھاتیە گرتن.
ژێدەرەکێ ئەگەھدار ل ناحیا حاجی ئومەران ب ئەڤرۆ نیۆز راگەھاند، دوھی وەرە بەفر بارینێ ل سنورێ بالەکایەتی و حاجی ئومەران دەستپێکریە و ھەتا نوکە پتری ٣٠ سم بەفرێ بارینە، بەلێ تیمێن پاقژکرنا بەفرێ بەردەوامن ل ڤەکرنا رێیا گشتی.
ئەڤی ژێدەری گۆتژی” ل حاجی ئومەران تنێ بۆدەمێ دو دەمژمێران رێیا وەلاتیان ھاتبووگرتن، بەلێ ئەف رێیا دکەڤیتە ناف سنورێ ئیرانێ بتەمامی نەھاتیە پاقژکرن و بۆیە ئەگەرێ گرتنا خالا سنوریا حاجی ئومەران و نوکە ھاتن وچوون دنێڤبەرا ھەرێما کوردستانێ و ئیرانێ ب زەحمەت کەفتیە.
ئه‌ڤرۆ نيوز، نيوار محه‌مه‌د سه‌ليم:
شيره‌تكارێ به‌رێ يێ نورى مالكى سه‌رۆك وه‌زيرێ به‌رێ يێ عيراقێ بۆ كاروبارێن سه‌ربارزى، بۆ ئه‌ڤرۆ نيوز دياركر كو ب گۆره‌يى دستورى سه‌رۆك وه‌زير به‌رپرسێ هێزێن چه‌كدار يين په‌ياده و ئه‌سمانى و ئاڤێ يه و ژ به‌ر هندێ ژى دڤێت لێپرسين ل سه‌ر كه‌فتنا مووسل ل گه‌ل نورى مالكى ژى بهێته كرن.
عادل به‌روارى، شيره‌تكارێ به‌رێ يێ نورى مالكى سه‌رۆك وه‌زيرێ به‌رێ يێ عيراقێ بۆ كاروبارێن سه‌ربارزى، گۆت: “وه‌كو بۆچوونه‌كا گشتى، نورى مالكى وه‌كو فه‌رماندێ هێزێن چه‌كدار ئه‌وه سه‌ركرده، وه‌زيرێ به‌ره‌ڤانيێ بوو ب وه‌كاله‌ت و ناڤخۆ ژى بوو هه‌ر ب وه‌كاله‌ت و د دستوورى ژى دا، فه‌رماندێ هێزێن چه‌كداره يێن ئاڤى و په‌ياده و ئه‌سمانى”.
زێده‌تر گۆت: “د هه‌مان ده‌م نابيت هه‌موو به‌رپرساتى ژى بكه‌ڤيته د ستوويێ وى دا، چونكو ئه‌و ل به‌غدا بوو و مووسل ژى پارێزگه‌هه‌كا گه‌له‌ك مه‌زنه كو پارێزگه‌ها دويێ پشتى به‌غدا، خه‌لكێ وێ سونى يه نه و به‌عسى نه و تايفى ژى نه كو هه‌موو نه ئێكن”. ئاماژه ب وێ چه‌ندێ ژى كر كو پارێزگار به‌رپرسێ ئێكێ يه وه‌كو قانوون و ئه‌منيه‌ت”.
دا زانين ژى كو لژنه‌ك يا هاتيه پێكئينان ل دۆر ئه‌گه‌رێن كه‌فتنا مووسل كا چاوان وه‌سان بێ به‌رگرى كه‌فت ده‌ست داعش و گۆت: “هه‌موو به‌رپرسێن ئه‌منى و سياسى و له‌شكرى ل مووسل به‌رپرسن، به‌لێ ئه‌ز نه ل مووسل بووم، نه‌شێم بڕيارێ ل سه‌ر بده‌م”.
نه‌ڤه‌شارت ژى كو مووسل ب خوه ژى ب ره‌نگه‌كى يه خوه د جڤاتا نوونه‌ران ژى دا ئێك نه‌بوون كو گه‌له‌ك ره‌نگێن كه‌سان د ناڤ مووسل دا هه‌نه.
ئامێدیێ، نەوزاد زادە ھلۆری:
ژ بەر بەفرێ ھەتا نێزیکێ دەمژمێر ١١ێ سپێدەیا ئەڤروژی ھندەک قوتابخانەیان تاقیکرنێن خوە ئەنجام نەداینە.
ناسر محەمەد سەعید رێڤەبەرێ پەروەردا ئامێدیێ بو ئەڤرۆ نیوز گۆت: “بەفرا ئەڤرو کارتێکرن لسەر ھاتن و چوونا قوتابیان کریە و ھندەک رێک ھاتینە گرتن و ھندەک ژی حلیسانک بووینە و ھندەکان ژی ترومبێل نەشێن بچن و دڤێت قوتابی ب پیان بچن و ھندەک قوتابخانەژی ھەتا نێزیکێ دەمژمێر ١١ێ ژی تاقیکرنێ، خوە نەکرینە”.
زێدەتر گۆت: “ھەر قوتابخانەکا ئەگەر بزانیت دێ بەفر کارتێکرنێ ل سەر ھاتن و چوونا قوتابیان کەت رێڤەبەر دکاریت ھەلسەنگاندنێ بوو بکەت ئەگەر نەشیا تاقیکرنێ ددەمی َخودا بکەت دکاریت ڤەگوھێزیت بو چەند دەمژمێرەکان و ئەگەر ھەر کارتێکرنا بەفرێ بەردەوام بوو دکاریت ڤەگوھێزیت بوو رۆژەکا دن”.
بەرپرسێ پشکا پلاندانان و دووڤچوونێ ل رێڤەبەریا ڤەگوھاستنێ ل پارێزگەھا دھۆکێ بۆ ئەڤرۆ دیار کر، نوکە چو تشتەکێ نوو بۆ بجھئینانا پرۆژێ ھێلا شەمندەفرێ نینە کو بەری چەند سالان دەست ب دانانا پلانەکێ ھاتە کرن بۆ دروستکرنا ھێلا شەمندەفرێ و ھەتا نوکە ئەڤ پلانە نەچوویە د وارێ بجھئینانێ دا د سەر ھندێ را سالوخەتێن پلانا شەمندەفرێ گەلەک د باش بوون، ئەو ژی د دەمژمیرەکێ دا لەزاتیا ١٤٠ کیلومەتران دبری.
ئەندازیار عیماد عەبدولرەزاق، بەرپرسێ پشکا پلاندانان و دووڤچوونێ ل رێڤەبەریا ڤەگوھاستنێ ل پارێزگەھا دھۆکێ دیار کر، پلانا چێکرنا شەمندەفرێ ژلایێ وەزارەتا ڤەگوھاستنێ ل عیراقێ ھاتبوو دانان و چاڤەرێ بوو ئەڤ ھێلا شەمندەفرێ ھەموو عیراقێ و ھەرێما کوردستانێ ڤەگریت کو ھێلەک ژ کەرکوکێ بۆ پارێزگەھا ھەولێر دھات و ل وێرێ دچوو ناڤ دەڤەرێن کوردستانێ و ل دەرڤەی ئیدارا ھەرێمێ دا ھەتا دگەھشتە ناڤ پارێزگەھا مووسل و ژ مووسل ژێ بۆ پارێزگەھا دھۆکێ دھات و بۆ قەزا زاخۆ و گۆمرکا ئیبراھیم خەلیل د چوو ھەتا دگەھشتە ناڤ ئاخا وەلاتێ تورکیا دا و پلان بوو ژ تورکیا بۆ ئەوروپا ژی بچیت، لێ تشتەکێ فەرمی ژ بجھئینانێ دیارنەبوویە.
ناڤبری گۆت ژی: ل سالا ٢٠٠٥ دەست ب دانانا پلانا ھێلا شەمندەفرێ ھاتەکرن و ل سالا ٢٠١٣ پلان ب تەمامی ھاتە دانان و رازەمەندیا ھەموو لایەنێن پەیوەندیدار ل پارێزگەھا دھۆکێ ژی ھاتە وەرگرتن و بریار بوو پرۆژە ل سەر بوودجەیا سیادی یا عیراقێ بھێتە بجھئینان کو پلان ھاتە دانان، لێ نەچوو د وارێ بجھئینانێ دا، ئەو ژی ژ بەر بارودوخێ عیراقێ تێرا دبۆریت.
بەرپرسێ پشکا پلاندانان و دووڤچوونێ ل رێڤەبەریا ڤەگوھاستنێ ل پارێزگەھا دھۆکێ ئەو ژی خویا کر، پشتی پلان ھاتیە دانان، ھەتا نوکە چو پێنگاڤێن دی بۆ بجھئینانێ نەھاتینە ھاڤیتن کو چاڤەرێ بوو پشتی ب دووماھی ھاتنا پلانێ دەست ب ئەنجامدانا پرۆژەی بھێتە کرن، لێ ھیشتا دەست پێ نەھاتیە کرن.
ناڤبری ئەو ژی خویا کر، ئەڤ ھێلا شەمندەفرێ ل دووڤ سالوخەتێن جیھانێ دا ھێتە دانان کو د ئێک دەمژمێرێ دا ١٤٠ کیلومەتران دبریت، ئەڤ لەزاتیە گەلەک باش بوو، بۆ نموونە ھەکە کابرایەکی ڤیابا بچیتە ھەولێر و ھەکە شەمندەفر چووبایە، دێ د ماوەی نیڤ دەمژمێرێ دا، گەھشتە ھەولێر و یا دویێ ژی ئەمانەت گەلەک یا د شەمندەفرێ دا ھەی،، ب تایبەتی ژی د بوارێ روودانێن ھاتن و چوونێ دا، چونکو شەمندەفر ب تنێ دێ ل سەر ھێلا خوە چیت و ناکەڤیتە ناڤ قەرەبالغا ترۆمبێلان دا و ئەنترنێت ژی دناڤ پرۆژەی دا ھاتیە دانان کو دێ د شەمندەفرێ دا ھێلا ئەنترنیتێ ژی بۆ ریڤینکی ھێتە دابینکرن.
ئەندازیار عیماد ئاماژە دا وێ چەندێ کو ئەڤ ھێلا شەمندەفرێ دێ ب کارەبێ کارکەت، ئەڤە ژی سالوخەتەکێ گەلەک باش بوو بۆ پاراستنا ژینگەھێ و ساخلەمیا وەلاتیان ل دووڤ پێزانینان بەری پاریزگەھا مووسل بکەڤیتە دەستێن تیرۆرستێن داعش دا ل تاخێ زھور دا دەست ب پرۆژەی ھاتبا کرن، لێ تیرۆست چوونە مووسل دا ئەو ژی نەھاتە کرن.
ئاشکرا کر کو چاڤەرێ بوو لیژنەک بھێتە پیکئینان ل دھۆکێ دناڤبەرا وەزارەتا ڤەگوھاستنێ ل عیراقێ و لایەنێن پەیوەندیدار ل دھۆکێ بۆ قەرەبووکرنا وەلاتیێن مال و مولکێن وان کەڤنە بەر ھێلا شەمندەفرێ، لێ ئەڤ چەندە ژَ نەھاتەکرن و ھێشتا پرۆژەیێ بجھئینانا ھێلا شەمندەفرێ نەھاتە رەوانەکرن بۆ چو کومپانیان، دا کو دەست پێ بکەن و پرۆژێ چێکرنا ھێلا شەمندەفرێ ھەکە بج ھبھێت دێ گەلەک بارسڤکی ل سەر جادەیان دروست بیت و شەمندەفر ئەمانەتە ژ ترۆمبیلان، چونکو شەمندەفر دێ ل سەر سکێ خوە چیت، لەوما ئەم داخواز دکەین پرۆژی چێکرنا شەمندەفرێ بکەڤیتە د وارێ بجھئینانێ دا بۆ زێدەتر خزمەتکرنا رێڤینکان.
وه‌زاره‌تا ده‌رڤه یا رووسی لایه‌نێن به‌رهنگاریا سووری ئاگه‌هدار كرینه كو ئه‌و یێ رژده ل سه‌ر مه‌رجێن خوه بۆ گرێدانا كومبوونا(موسكو 1) خوه هه‌گه‌ر 10 كه‌س ژی ئامه‌ده ببه‌ن بۆ هه‌ڤدیتنا دانوستاندنان ئه‌وا كو ل به‌ره ل 26-29 ڤێ مه‌هێ بكه‌ت، ئه‌و كومبوونا كو 31 كه‌س یێن به‌رهنگاریا سوری هاتنه ڤه‌خواندن داكو ل گه‌ل نوونه‌رێن ره‌ژێما سووری كوم ببه‌ن و ئامه‌ده‌كارییا بۆ (جنیڤ 3) بكه‌ن.
كه‌سه‌كی به‌رپرس ژ هه‌ڤپه‌یمانیا سووری بۆ رۆژناما (الحیاه) داخویاكرن كو وه‌زاره‌تا ده‌رڤه یا رووسی ب ژڤانه كو ئه‌ڤێ كومبوونێ بكه‌ت خوه هه‌گه‌ر چه‌ند كه‌سه‌ك ژی ژ لایێ ئوپوزسیونێ ڤه ئامه‌ده ببه‌ن.
هه‌ژی گۆتنێ یه كو موسكو داخوازنامه بۆ 31 كه‌سی فریكرنه و ژ وان 15 كه‌س ژ ناڤا سووری ب خوه نه و ب ڤێ ئێكی موسكو دخوازیت ئوپوزسیونا ناڤ سووری و یا ده‌رڤه پشكداری دان وستاندنان ل گه‌ل ره‌ژێمی بكه‌ت و بده‌ته خویاكرن كو لایه‌نێ ئوپوزسیونێ نه ب ته‌نێ هه‌پیمانیا سووری یه ئه‌وا ژ ده‌رڤه‌ی سووری كاروبارێن خوه برێڤه دبیت.
نيشاندان