NO IORG
نوچێن گرنگ

ئەڤرۆ، ڤەگێر سەعدوللا:

بشار کیکی سەرۆکێ جڤاتا پارێزگەھا نەینەوا د ھەڤپەیڤینەکێ دا بۆ رۆژناما ئەڤرۆ دیار کر کو پلانەک بۆ رزگارکرنا مووسل یا ھەی و ھێزێن ھەڤپەیمانان، وەزارەتا بەرگریا عیراقێ، ھێزێن پێشمەرگەی و حوکمەتا خوەجھی یا پارێزگەھا نەینەوا تێدا د پشکدارن و گۆت”ھەماھەنگیەک ل گەل خەلکەکێ د ناڤ باژێری دا ژی یا ھەی و ل گەل گەلەک عەشیرەتان ژی و بەرھەڤیەکا دەرونی ژی ژلایێ گەلەک خەلکی ڤە یا ھەی و نێزیکی ٩٠% ژ خەلکێ مووسل چاڤەرێی نە کا دێ کەنگی دەرگەھەک بۆ رزگارکرنا مووسل ڤەبیت”.

ل دۆر وێ یەکێ کا ئایا خەلکێ مووسل دێ قەبوول کەت پێشمەرگە پشکداریێ د زرگارکرنا مووسل دا بکەت و د ناڤ مووسل دا بمینیت، بشار کیکی گۆت”خەلکێ مووسل و ئیدارا مووسل داخواز دکەت کو پێشمەرگە پشکداریێ د شەڕێ ئازادکرنا مووسل دا بکەت و خەلکێ مووسل دێ ھەبوونا پێشمەرگەی د ناڤ مووسل دا بۆ ھندەک جھێن تایبەت قەبوول کەت، لێ نەبوو دەمەکێ درێژ”.

ل دووڤ گۆتنێن بشار کیکی، ل دەف خەلکێ مووسل پێشمەرگە یێ پەسەندترە ژ (حەشد شەعبی) و لەشکرێ عیراقێ، ژ بەر کو خەلکێ مووسل دبێژیت دڤێت لەشکرێ عیراقێ و سەرکردایەتیا وی لەشکری ژ خەلکێ مووسل ب خوە بن.

د پشکەکا دی یا ئاخڤتنێن خوە دا کیکی گۆت”وەزیرێ بەرگریا عیراقێ سونەیە و خەلکێ مووسلە، سوزا دایە مە کو ھەماھەنگیەکا راستەوخوە ل گەل مە بکەت وەکو جڤاتا پارێزگەھا نەینەوا و حوکمەتا کوردستانێ بۆ دانانا ژۆرەکا ئۆپەراسیۆنان ل مووسل”.

بشار کیکی ئەو یەک ژی دیار کر کو چەند ھزار کەسەک یێن ھاتینە ئامادەکرن بۆ رزگارکرنا مووسل و ھندەک ژ وان ل جھێن جودا جودا یێن عیراقێ راھێنان یێن ب دووماھی ئیناین و گۆت” ل باشووری و بەغدا و ھەولێرێ راھێنان یێن ھاتینە کرن و نوکە سەربازگەھەک ل (دوبەردان) یێ ھەی یێ پۆلیسایە و ھەر کەسەکێ خەلکێ نەینەوا کو بەری نوکە پۆلیس بوویە یان ژ ھێزێن ئێمناھیێ یێن ناڤخوەیی، رێنما یێن دەرکەفتین کو پەیوەندیێ ب سەربازگەھەکا مەشقکرنێ بکەت دا کو بھێنە وەرگرتن و مەشق و راھێنانان بکەت و مووچێ خوە وەربگرن”.

ل دۆر وێ یەکێ کو ھندەک سەرکردێن سیاسی و شرۆڤەکارێن کورد دبێژن پێدڤیە پێشمەرگە ل دەرڤەی ئاخا کوردستانێ قوربانیان نەدەت و ناچێبیت پێشمەرگە بچیتە شەڕێ رزگارکرنا مووسل، بشار کیکی گۆت” ئێمناھیا مووسل پشکەکە ژ ئێمناھیا ھەرێمێ و بەری کەفتنا مووسل ب دو رۆژان من بۆ (رووداو) گۆت مووسل دێ کەڤیت و ھەکە پێشمەرگە ئالیێ چەپێ یێ مووسل نەپارێزیت، بارودۆخێ مووسل یێ تێکچوویە، دیارە پێشمەرگەی ئامادەی ھەبوو، لێ ھەرێمێ نەدڤیا راستەوخوە بھێت، بەلکو ھەرێمێ دڤیا ب رازیبوونا حوکمەتا بەغدا بھێت دا کو چارچۆڤەکێ قانوونی ھەبیت، نوکە مە وەکو خەلکێ پارێزگەھا نەینەوا و ئێمناھیا پارێزگەھا نەینەوا، بۆ ئێمناھیا پارێزگەھێ پێدڤی یا ب پێشمەرگەی ھەی، ژ مەخمورێ و ھەتا شنگالێ و دەشتا نەینەوا ب تایبەتی قەزا حەمدانیێ و تلکێفێ، ھەکە پێشمەرگە ل وان دەڤەران نەبیت کو دەشتەکا پان و بەرینە، یا ب زەحمەتە بھێتە کونترۆلکرن”.

کیکی ئەو یەک ژی دیار کر کو پێشمەرگە ب ساناھی ناچیتە د ناڤ مووسل دا، بەلکو پێدڤی ب رێککەفتنێ یە ل گەل حوکمەتا بەغدا و ھەروەسا دبیت پێدڤی ب رازیبوونا پەرلەمانێ کوردستانێ بیت کا چاوا پێشمەرگە چوویە کۆبانێ دشیاندایە بھێتە مووسل ژی، بەری نوکە ژی پێشمەرگە ل مووسل دا بوو، لێ ب رێککەفتن دەرکەفت و چەند بارودۆخێ کۆبانێ بۆ مە یا گرنگە، مووسل ژی وەسا یا گرنگە ژ بەر کو چەند بارودۆخێ مووسل تێکبچیت کاریگەریێ ل سەر رەوشا ئێمناھیا ھەرێمێ ژی دکەت، ژ بەر کو ھەرێمێ بەرژەوەندیێن گەلەک گرنگ ل گەل مووسل یێن ھەین، بەرژەوەندیێن ئابووری و پەترۆلێ و مادا١٤٠ لەوما دڤێت پەیوەندیێن مە د دومدرێژ بن و پێشمەرگە وەکو ھێزەکا فەرمی یا بەرھەڤ بیت بۆ بەرسینکگرتنا ھەر ھەوەکا توندرەویێ و بێگومان ھندی سنور ل گەل سووریێ د ڤەکری بن و ھندی قەیرانا سووریێ ب ڤی رەنگی بیت مەترسی یا ل سەر مووسل ژی ھەی و ئانکو مەترسی یا ل سەر کوردستانێ ژی ھەی. ئەو رۆژا مووسل کەفتی و بارەگاھێ پارێزگەھی َھاتیە گرتن من ب ئاشکرایی ل (رووداو) گۆت کو ئەڤ شەڤە دێ پارێزگەە کەڤیت و ئەڤە مەترسیە ل سەر ھەرێما کوردستانێ ژی و بۆ مەترسی ل سەر ھەرێما کوردستانێ، ژ بەر کو تو نەشێی رەفتارێ ل گەل جیرانەکێ تیرۆریست بکەی و ئەڤ جیرانە چ سنور و مەزھەبان نزانن و ھوڤن و بزاڤێ دکەن بچنە ھەموو جھان.

ل دۆر سەرەدانا وان یا ڤێ دووماھیێ بۆ بەغدا بشار کیکی گۆت”د ھەڤدیتنا مە دا ل گەل عەبادی ،مە دیت کو ئیرادەیکا رژد و پلانەک یا ھەی بۆ رزگارکرنا مووسل ب تمامی و عەبادی گۆت رزگارکرنا مووسل رزگارکرنا ھەموو عیراقێ یە و ھندی مووسل نەھێتە رزگارکرن، عیراق ژ داعش ناھێتە رزگارکرن. مە دیت کو عەبادی یێ ئامادەیە ئێمناھیا پارێزگەھان بکەتە د دەستێن پۆلیسان دا و لەشکر ژی دەوروبەرێن باژێران ب پارێزن و پشتبەستنەکا راستەوخوە ل سەر خەلکێ ڤان پارێزگەھان ب خوە بھێتە کرن و ب باشی بھێنە مەشقکرن و پرچەککرن و ھەروەسا رۆلەکێ باشتر ب حوکمەتێن خوەجھی بھێتە دان کو رۆلێ خوە ببینن د بادەکا ئێمناھیێ و مرۆڤایەتی دا”.

د پشکەکا دی یا ئاخڤتنێن خوەدا بشار کیکی گۆت”پتریا پەنابەرێن مووسل ئەون یێن کو د بنیات دا جھێ گرنگیا حوکمەتا کوردستانێ و پتریا وان دکەڤنە سنورێ مادا ١٤٠ و ب رەنگەکێ ژ رەنگان ئەڤ پەنابەرە دەنگدەرێن لیستا کوردستانی بووینە، لەوما ھەتا نوکە ژلایێ حوکمەتا عیراقێ و پارێزگارێ نەینەوا ڤە گرنگی ب وان پەنابەران نەھاتیە دان، بۆ نموونە ھەتا نوکە سەرۆک وەزیرێن عیراقێ نەھاتیە دھۆکێ سەرا پەنابەران بدەت و پارێزگارێ نەینەوا ب خوە ژی رەفتارەکا پێدڤی نەکریە، رەنگە ئەگەر ھەبن، لێ ب راستی ب شێوەکێ نەدادپەروەرانە رەفتار ل گەل ڤان پەنابەران ھاتیە کرن، ژ بەر کو پێکھاتێن نە موسلمان بوون و دەنگدەرێن لیستێن کوردی بوون. راستە پارێزگارێ نەینەوا ھەڤپەیمانێ مەیە و مە رێککەتنەکا ستراتیژی ل گەل یا ھەی و مە پێکڤە بریار یا دای کو مووسل رزگار بکەین و ئاڤەدان ژی بکەین، لێ ئەڤە گازندا منە ل سەر کو ئەوا پێدڤی بیت بۆ پەنابەران بکەت وەکو کەس نەکریە، بۆ نموونە ھەتا نوکە من نەدیتیە سەرەدانا ئێک کەمپ یان ئێک پەنابەر کر بیت”.

د بەردەوامیا ئاخڤتنێن خوە دا بشار کیکی گۆت”مە گۆتە ھەموو لایەنێن پەیوەندیدار ل بەغدا ھەکە ھەر گیروبوونەک بۆ رزگارکرنا مووسل بھێتە کرن ئەم قەبوول ناکەین و رەنگە پشتی ھنگی ئەم بزاڤێ بکەین راستەوخوە داخوازێ ژ ھێزێن ھەڤپەیمانان بکەین کو د ھەوارا مە بھێن و ھێزێن ئەردی ژی داخل بن و سەرۆکێ جڤاتا پارێزگەھا سەلاحەدین پەیوەندی یا ب من کری و یا گۆتی ئەم حەز دکەین ئەم و نەینەوا و ئەنبار رێککەفتنێ بکەین و کونگرەکێ چێ کەین ھەکە مە دیت حوکمەتا عیراقێ دێ گیروبیت د ڤی بابەتی دا ئەم ب خوە دێ داخوازێ ژ ئەمریکا کەین کو ھێزێن ئەردی بھێن بۆ رزگارکرنا ڤان ھەر سێ پارێزگەھان، ھەرچەندە حوکمەتا عیراقێ حەژ ڤێ چەندێ ناکەت، لێ ھەکە مە دیت د شیاندا نینە کو لەشکرێ عیراقێ بھێت ڤان دەڤەران ئازاد بکەت ئەم نەشێین بۆ دەمەکێ ڤەکری باژێرێن خوە بھێلینە د دەستێن داعش دا، ژ بەر کو داعش ئێدی یێ خەلکی و جە و شینواران خراب دکەت و یێ سیستەمێ خوە دسەپینیت و ئەڤە ناھێتە قەبوولکرن”.

ل دور وێ یەکێ کا دشیاندایە ھێزێن ئەمریکی بۆ رزگارکرنا موسل بھێ،ە د ناڤ عیراقێ دا، کیکی گۆت: (ئەڤە دەرگەھەکێ ڤەکریە، ژ بەر کو ھەکە لەشکرێ عیراقێ شیانێن پێدڤی نەبن بێگومان ئەم ژی دێ بۆ خو ل رێیەکێ گەرین).

ل دووڤ گۆتنێن بشار کیکی ھێشتا زوو بوو لەشکرێ ئەمریکی ژ عیراقێ دەرکەفتی ب تایبەتی بۆ موسل و ئەنبار ژ بەر کو حکوومەتا عیراقێ ھێشتا جھێ پێن خو نەدانابوون و ھێشتا خو ئامادەنەکربوو سنورێن خو ب پارێزیت، ئەمریکا ب ھەیڤێن دەستکرد سنور د پاراستن و نەدھێلا تیروریست دەرباز بن، و پشتی ئەمریکا عیراق بجە ھێلای عیراق بۆ پاریەکێ ب ساناھی بۆ تیروریستان.

ئەڤرۆ نیوز، ئەمیر ئەترووشی:

سەرۆکێ کۆمەلا ھەڤالبەندیا کوردستانی بولگاری ل ھەرێما کوردستانێ راگەھاند، بریار بوو ئەڤ سالە بۆ ئێکەم جار کونسلخانا بولگاری ل ھەرێما کوردستانێ ل ھەولێرێ ھاتبایە ڤەکرن، بەلێ ژ بەر رەوشا ھەرێمێ ئەڤ بریارە نەھاتیە بجھئینان.
ماجد حەمید مزووری تایبەت بۆ ئەڤرۆ نیوز دیار کر، ل دەستپێکا ئەڤ سالە ھندەک پێنگاڤ ھاتبوونە ھاڤێتن بۆ دانانا کونسولخانێ، بەلێ ژ بەر رەوشا عیراقێ و ھەرێمێ نەھاتە دانان و ھاتە پاشخستن و گۆت: بزاڤ یێ دھێنە کرن کو ل دەستپێکا سالا نوو یا 2015 کونسولخانە بھێتە دانان.
مزووری ئاماژە دا وێ چەندێ، ئەڤ دەمەکە شیرەتکارێ بازرگانی یێ بولگاری ل ھەولێرێ یە و پێنگاڤان دھاڤێژیت بۆ ھندێ کونسولخانا بولگاری ل ھەرێمێ بھێتە دانان، بەلێ ھێشتا چو تشتێ فەرمی نەھاتیە کرن.
مزووری کو د ھەمان دەم دا نوونەرێ ژوورا بازرگانیا بولگاری یە ل ھەرێما کوردستان و عیراقێ ئەو یەک ژی دیار کر کو وان گرێبەستەک ل گەل کۆمپانیەکا گەشتیاری یا بولگاری گرێداینە کو خەلکێ بولگاری بیننە ھەرێمێ و یێ ھەرێمی ژی ببەنە بولگاریا دا پتر ھەڤنیاسین د ناڤبەرا وان دا پەیدا بیت و ھەردو لا مفای ژ ئێکدو وەربگرن.
بارەگایێ کۆمەلا ھەڤالبەندیا کوردستانی بولگاری ل پارێزگەھا ھەولێرێ یە، ل 8\1\2012 حوکمەتا ھەرێما کوردستانێ مۆلەتا ڤەکرنا کۆمەلا وان دایە و نھا دەست ب کاربووینە و چەند گرێبەست ژی د بەرژەوەندا ئاکنجیێن ھەرێمێ دا ل گەل حکوومەتا بولگاری گرێداینە.

ئه‌ڤرۆ نيوز:

حوكمه‌تا به‌غدا پێشنياز دكه‌ت هه‌رێم رۆژانه‌ 600 هزار به‌رميلێن په‌ترۆلێ ب رێيا هێلا كه‌ركووك و هه‌رێم بهنێريته‌ ژ ده‌رڤه‌ ل ژێر سه‌رپه‌رشتيا كۆمپانيا سۆمۆ.

رۆژناما سه‌باح يا عيراقى ژ زارێ عاليه‌ نسه‌يف ئه‌نداما جڤاتا نوونه‌رێن عيراقێ ژ ليستا هه‌ڤپه‌يمانيا نشتيمانى به‌لاڤكر كو پێشنيازه‌كا نوو به‌غدا بۆ هه‌رێما كوردستانێ هه‌يه‌ كو دبيت كێشێن دوسيا په‌ترۆلێ چاره‌ كه‌ت كو ئه‌و ژى هنارتنا 600 هزار به‌رميلێن په‌ترۆلێ يه‌ بۆ ژ ده‌رڤه‌ د رۆژه‌كێ دا كو ب رێيا هێلا كه‌ركووك و هه‌رێم ڤه‌ بهێته‌ گرێدان و پێدڤيه‌ ب رێيا كۆمپانيا سۆمۆ ژى بيت.

ب گۆتنێن عاليايێ وه‌لات نوكه‌ يێ د كاودانه‌كێ نه‌خۆش دا دبۆريت ژ به‌ر هاتنا داعش كو نوكه‌ هه‌موو لايه‌ن د ئێك سه‌نگه‌ر دانه‌ بۆ به‌ره‌ڤانيكرن ژ وه‌لاتى و ژ به‌ر هندێ ژى پێدڤيه‌ بزاڤ بهێنه‌ كرن دا كو كێشێن د ناڤبه‌را هه‌رێم و عيراقێ دا بهێنه‌ چاره‌كرن.

رۆژناما سه‌باخ يا عيراقى د نووچه‌كێ خوه‌ دا به‌لاڤكريه‌ كو سه‌رۆكاتيا وه‌زيرێن عيراقێ پێشنياز كريه‌ كو چاره‌سه‌ريا كێشا په‌ترۆلا هه‌رێم و به‌غدا بهێته‌ كرن ب ره‌نگه‌كى هه‌رێم 600 هزار به‌رميلێن په‌ترۆلێ بهنێريته‌ ژ ده‌رڤه‌ ب رێيا گرێدانا هێلا كه‌ركووك و هه‌رێما كوردستانێ ل ژێر سه‌رپه‌رشتيا كۆمپانيا سۆمۆ.

ئه‌ڤرۆ نيوز:

به‌رى ماوه‌كێ كێم كۆمبوونا د ناڤبه‌را هه‌ر ئێك ژ سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ، مه‌سعود بارزانى، و سه‌رۆكێ په‌رله‌مانێ كوردستانێ، يوسف محه‌مه‌د، ل دۆر پرسا ويلايه‌تا سه‌رۆك بارزانى و كۆنگرێ نه‌ته‌وه‌ى و دستوورى بوو ب دووماهى هات.

يوسف محه‌مه‌د سه‌رۆكێ په‌رله‌مانى د داخۆيانيه‌كێ دى بۆ تله‌ڤزيۆنا رووداو گۆت: “د ڤێ كۆمبوونێ دا به‌حس ل پرۆژێ دستوورى هاتيه‌ كرن كو هنده‌ك لايه‌نێن سياسى دخوازن هنده‌ك پشك ژێ بهێنه‌ راستڤه‌كرن”. ل سه‌ر وێ پرسێ زێده‌تر سه‌رۆكێ په‌رله‌مانى گۆت: ” رێكه‌فتين كو ل ماوه‌كێ نێزيك بكه‌ڤيته‌ به‌ر دانوستاندنا لايه‌نێن سياسى دا كو ته‌وافق ل سه‌ر بهێته‌ كرن”.

ب گۆره‌ى گۆتنێن سه‌رۆكێ په‌رله‌مانى ته‌وه‌ره‌كێ دى يێ كۆمبوونێ به‌حس بوو ل سه‌ر كۆنگرێ نه‌ته‌وه‌ى و گۆت: “مه‌ به‌حس ل سه‌ر ب دووماهى هاتنا ويلايه‌تا سه‌رۆك بارزانى ژى كريه‌”. ده‌مێ ده‌ستنيشانكرى يێ سه‌رۆكێ هه‌رێمێ دێ ل 15\8\2015 ب دووماهى هێت ب گۆره‌ى گۆتنێن سه‌رۆكێ په‌رله‌مانى و گۆت: “دخوازين هه‌ر ژ نوكه‌ بگه‌هينه‌ رێكه‌فتنه‌كێ ل سه‌ر وێ پرسێ”.

ئەڤرۆ نیوز، لەزگین جۆقی:
بەرپرسێ لقێ 17 یێ پارتی دیموکراتی کوردستان بۆ ئەڤرۆ نیوز دیارکر کو ئەڤرۆ سپێدی 12 تەتێن خوارن و ڤەخوارنێ و پێدڤین وەلاتیان ب ھەڤکاریا دەزگەھێ خێرخوازی یێ بارزانی گەھشتنە چیایێ شنگال.
سەعید شنگالی بەرپرسێ لقێ 17 یێ پارتی دیموکراتی کوردستان دیارکر کو ئەڤرۆ سپێدێ فرۆکەکێ ب دو گەران 12 تەنێن ھاریکاریێن دەزگەھێ خێرخوازی یێ بارزانی گەھاندنە چیایێ شنگال ل چادرگەھێن سەردەشتێ و چیایێ شنگال.
ناڤبری ئەو ژی خۆیا کر کو ئەڤە چەند رۆژ بوون ھاریکاری وەکو پێدڤی نەگەھشتبوونە وەلاتیێن چیایێ شنگال و گۆت: “نوکە ئەم ب ھیڤینە بەردەوام ھاریکاری بگەھن”.

ئه‌ڤرۆ نيوز:

هادى بحره‌ سه‌رۆكێ هه‌ڤپه‌يمانيا نشتيمانى يا هێزێن چه‌كدارێن ئۆپۆزسيۆنا سوريا راگه‌هاند كو نوكه‌ ئه‌و شه‌رى دژى دو به‌ره‌يان دكه‌ن يا ئێكێ داعش و يا دويێ ژى دژى هێزێن به‌شار ئه‌سه‌د و دا زانين كو ژ بوو ڤێ چه‌ندێ ژى پێدڤيه‌ پتر پشته‌ڤانيا وان بهێته‌ كرن دا كو بشێن به‌رده‌واميێ بده‌نێ.

بحره‌ د ديداره‌كا كه‌نالێ CNN دا گۆت: “مه‌ داخوازى ژ وه‌لاتێن دوستێن سوريا كريه‌ كو پتر هاريكار بن د مه‌شقكرنا له‌شكرێ سورى يێ ئازاد دا”.

بحره‌ ئه‌وێ نوكه‌ ژ بوو ئه‌نجامدانا كۆمبوونه‌كێ ل له‌نده‌نا پايته‌ختێ بريتانيا ئاماده‌ ئاماژه‌ ب وێ چه‌ندێ كر كو هێشتا پرسا مه‌شقكرنێ ب له‌شكرێ سوريا يێ ئازاد ل ژێر گه‌نگه‌شێ دايه‌ ژ لايێ كۆنگرێسێ ئه‌مريكى و چو به‌حس نينن كو ئه‌و ل به‌رى سالا نوو ده‌ست ب ڤى كارى بكه‌ن.

ل ڤێ داویێ ھەژمارەکا زۆرا وەلاتیان ل سنورێ ناحیێن دێرەلۆک و شێلادزێ ب مەبەستا گرتنا ماسیان قەستا سەر رووبارێ زێ دکەن و ژ وان ژی ھندەک ھەنە ب تنێ بۆ بوراندنا دەمی یە، ل سالێن بوری رۆژ ھەبوو نێچیرڤانان ٤٠ کیلویێن ماسیان دگرتن لێ ئەڤ سالە نەشێن ١٠ کیلویان ژی بگرن و نھا ل بازاری ژی ماسی گەلەک گران بوویە و ھەر ئێک کێلو دناڤبەرا ١٠ بۆ ١٥ ھزار دیناران دھێتە فروتن.

ئامێدیێ، مەحمود نھێلی

ڤەھێل سەباح ئێک ژ وان کەسێن بەردەوام دچیتە ماسیان دبێژیت : ل ڤان سالێن بوری ئەم ل ڤی دەمێ سالێ دچووینە ماسیان ل سەر رووبارێ زێ و ھەژمارەکا زۆرا ماسیان مە دگرتن و گۆت: “ئەڤ سالە گرتنا ماسیان کێم بوویە و ھەژمارەکا زۆرا وەلاتیان ژی دھێنە سەر رووباری ژبۆ بوراندنا دەمی ب نێکێ و ب توران ماسیان دگرن ئەڤێ ژی کاتێکرن ل سەر کارێ مە کریە”.

ناڤبری خویاکر، کو ل ڤان سالێن بوری رۆژ ھەبوو وان ٤٠ کیلویێن ماسیان دگرتن لێ ئەڤ سالە نەشێن ١٠ کیلویان ژی بگرن و نھا بۆ بازاری ژی ماسی گەلەک گران بوویە و ھەر ئێک کێلو دناڤبەرا ١٠ بۆ١٥  ھزار دیناران دھێتە کرین و فروتن ژ بەر کو ماسیا رووبارێ زێ یێ بناڤ و دەنگە و تاما وی ژی یا جودایە.

وەلاتیەکی دی ب ناڤێ شەوکەت کو ژ بۆ بوراندنا دەمی ل سەر رووباری بۆ دیارکر، گەلەک جاران ئەو بێزار دبیت ل مال ژ بەر وێ یەکێ ئەو قەستا سەر رووباری دکەت و گۆت: “رۆژ ھەیە ئەز کێلویەکا ماسیان دگرم و رۆژ ژی ھەیە چ ماسیان ناگرم  ب تنێ من دڤێت دەمی خو ل سەر رووباری و ب زەوق ب بورینم”، و ئاشکراکر، کو نھا ھەژمارەکا زۆرا خەلکی ل بەر ماسیانە و ماسی ژی گەلەک کێم بوویە.

نێچیرڤانەکی ماسیان کو ھەر دکەڤندا ئەڤ کارە ئەنجام ددا دیارکر، کو ئەو ئەڤە چەندین سالە ب کارێ گرتنا ماسیان رادبیت و گۆت: “بەری نھا ب تنێ ب نێکێ و ب توران ئەم دچووینە ماسیان و مە گەلەک دگرتن و زۆر جاران مە د فروتن و پارەکێ باش ب دەست مە دکەڤت لێ نھا وەکوو بەرێ نێنە و ماسی گەلەک کێم بوویە”.

ناڤبری ئاشکراکر، کو نھا چەندین رەنگێن دیتر یێن گرتنا ماسیان دەرکەفتینە و ئەڤ رەنگێن ماسیان ژی ھەرچەندە نەیێن قەدغەنە بەلێ دشێن ھەژمارەکا زۆرا ماسیان ب ئێکجار بگریت ئەڤە ژی دبیتە ئەگەرێ کێمبوونا رێژەیا ماسیان د ناڤ رووباری دا و گۆت: “نھا ماسی گەلەک ناھێتە رووباری و بەری نھا ل دەریایێ دھات بەلێ ژ بەر چێکرنا سکران ل سەر رووباری ماسی گەلەک ژھەل ناھێت و بتنێ ئەو ماسی دمینیت یا کو د ناڤ رووباری دا خەرزی دکەت ئەڤە ژی نابیتە زێدەبوونا ماسیان دناڤ رووباری دا ژ بەرکو ئاڤا رووبارێ زێ گەلەکا رژدە و دبیتە ئەگەرێ پیچبوونا بەھرا پتر یا خەرزی”.

ژلایەکی دیڤە ژی ل دووڤ ئاخفتنا لایەنێن پەیوەندیدار نەبوونا پروژەیێن خودانکرنا ماسیان ل دەڤەرێ دبیتە ئەگەرێ ھندێ خوە وەلاتی پەنایێ ببەتە بەر گرتنا ماسیان ل سەر رووباری ئەڤە ژی کارتێکرنێن خراب دکەتە سەر ژینگەھێ و سامانێ ماسیان ئەو ژێدەر دیاردکەن کو گرتنا ماسیان ب رەنگێن جوداجودا درووبارێ زێ دا دبیتە ئەگەرێ کێم بوونا رێژەیان ماسیان د رووبارێ ناڤبری دا ژ  بەر کو ھەموو جورێن ماسیان دھێنە گرتن و بێ گرنگیێ ب جور و قەبارە و دەمی بھێتە کرن، تەکەز کر، کو ئەو نە دگەل گرتنا ماسیانە کو ب رەنگەکی ب ھەڤرا بھێنە گرتن و رێنمایی نەھێنە بەرچاڤکرن کو د پاشەرۆژێ دا کارتێکرن ل سەر رێژەیا وێ بھیـَتە کرن.

یا دروست ئەوە کو ھەر ڤەکولینەکا نوو دبیاڤێ ساخلەمیێ و زانستی دا یا ئێکلا بیت داکو مرۆڤ ھەست نەکەن کو ڤەکولین ھەڤدژن و ئەڤرۆ تشتەکی دبێژن و سوباھی دێ ھێنە گوھارتن، ژ ڤەکولینێن نوو ئەون کو ھندەک خوارنێن مە ھزر دکر زیانێن مەزن دکەن، ئەڤرۆ ب گرنگی ھاتنە وەرگرتن و مفایێن وان دیاربووینە، بەلێ ھەتا چ رادە؟رەنگە کەسەک بێژیت: ب تنێ ب ڤەخوارنا کوپەکێ قەھوێ خەو ژ چاڤێن من ڤەدرەڤیت، ئەز ل سەر ڤەخوارنا قەھوێ یێ مدمن بوویم و ئەز مفای ژێ دبینم، ھەر چ نەبیت من ژ خەوێ ھشیار دکەت، بەلێ ئەڤرۆ لێکولین ھاتنە گوھارتن، ئەو خوارنێن ئەم ھەست دکەین د خرابن ژبۆ مە، ئەڤرۆ ھندەک ژ باشیێن وانژی دیاربون:

1- قەھوە: دەنگ و باسێ خوش ئەوبو کو ل کولێژا ساخلەمیا گشتی یا زانکویا ھارفارد ھاتیە بەلاڤکرن، تێدا ھاتیە کو ڤەخوارنا قەھوێ سپێدەھیان مرۆڤی ژ نەخوشیێن پەنجەشێرا قولونێ و کماخێ دپارێزیت( ئەڤ دەنگ و باسە پێدڤی ب پتر لێکولینێ یە)، بەلێ دەنگ و باسێ رەشبین ئەوە دبێژیت: ب ڤەخوارنا کوپەکێ قەھوێ رۆژانە رەنگە فشارا خوینێ ل دەڤ مرۆڤی ب رەنگەکێ بەروەخت بلند بکەت و مرۆڤی تووشی نەخوشیەکا دلی بکەت.

پرسیار ئەڤەیە ئەم چ بکەین:

ئەو کەسێن تووشی بلندبوونا فشارا خوینێ دبن، پێدڤیە سەرەدانا نوشدارەکێ تایبەتمەند بکەن و ژێ پرسیار بکەن، ئەرێ ڤەخوارنا کافائینی کارتێکرنا خۆ ل سەر وان ھەیە یان نە، دگەل ڤێ چەندێ گەلەک ڤەکولین دیاردکەن کو ھەکە رۆژانە مرۆڤ پێنج فنجانێ، قەھوێ ژی ڤەخوت چ کارتێکرنا خۆ ل نەخوشیێن دلی ناکەت، ژبەرکو قەھوە بێە سەفاندن ناھێتە ڤەخوارن، و ڤەخوارنا گەلەک یا قەھوا نەسەفاندی دێ رێژا کولیسترولێ دخوینێ دا بلند کەت، و پاشی ڤەخوارنا پێنج فنجانێن قەھوێ دەمارێن مرۆڤی تێک بدەت و وەستیانێ پەیدادکەت، پتریا مرۆڤێ، ساخلەم چ زیان نینە ھەکە رۆژانە فنجانەک ھەتا دو یێن قەھوێ ڤەخوون.

2- خوێ: د 40 سالێن بوری دا ژی ھەموو پێشبینی ئەوبووینە کو مرۆڤ گەلەک کێم ێودیومی ب کاربینیت، داکو فشارا خوینێ ژ رادەیێ خۆ دەرباز نەبیت، ئەو رێژا پێشنیازکری کو مرۆڤ ب کاربینیت 2.400 ملگم رۆژانە یان کێمتر، بەلێ خەلک رۆژانە 3.300 ملگم ب کاردئینن رۆژانە و ئەگەرێ ڤێ چەندێ ژی ئەوە کو خوارنێن قودیککری گەلەک دھێنە ب کارئینان، ژ ئەنجامێ 114 ڤەکولینێن ڤێ دووماھیێ دیاردبیت کو ب خوارنا خوێ فشارا خوینێ بلند نابیت و دبێژن ھەکە لەشێ مرۆڤی یێ ساخلەم بیت خوێ  چ کارتێکرنێ لێ ناکەت.

پرسیار دیسان ئەوە ئەم چ بکەین؟

بلا ئارمانجا تە ئەوبیت کو رۆژانە ژ 2.400 ملگم پتر خوێ ب کارنەئینی، پەیمانگەھا ساخلەمیێ ل نەتەوێن ئێکگرتی دبێژیت: ھەر ئەنجامێن ڤان ڤەکولینان د چەوابن، یا راست ئەوە پشتی مرۆڤ ب عەمری ڤە مەزن دبیت دێ فشارا خوینێ بلندبیت ل دەڤ پتریا خەلکی. ھەروەسان ھندەک کەس ھەنە کو گەلەک ھەستداری ب خوێ ھەیە و دەربارەی وان ھەکە ێودیوم زێدە ب کارئینا رامانا وێ ئەوە کو دێ تووشی نەخوشیێن بلندبوونا فشارا خوینێ بن، ھەروەسان ئاگەھبوونەکا دیتر ژی ھەیە دبێژیت: گەلەک خوارنا خوێ دبیتە ئەگەرێ حەلاندنا کلسی د ھەستیان دا.

3- مەرگرین: ئەو کەسێن گەلەک گرنگیێ ب ساخلەمیا خۆ ددەن، مەرگرینی ل سەر نانی زێدەدکەن ل دەمێ خوارنێ، ئەو ھزر دکەن کو مەرگرین جھێ نیڤشکی دگریت، بەلێ ھندەک شارەزا ئەڤرۆ دیاردکەن کو مەرگرین گەلەک پیسترە ژ نیڤشکی و پتریا جورێن مەرگرینی د پێکھاتینە ژ روینەکی دبێژنێ ( ترانس) یان زەیتا دوبارە توورکری، ئەڤ کەرستە نە بتنێ دبیتە ئەگەرێ زێدەکرنا کولیسترولێ ب زیان، بەلکو دبیتە ئەگەرێ کێمکرنا کولیسترولێ باش ژی و ئەڤ چەندە دبیتە ئەگەرێ گرتنا خوینگێ{ێن خوینێ یان تەنکبوونا وان.

باشە ئەم چ بکەین؟

راستە کو مەرگرین قارەمانەکێ ساخلەمیێ نینە، بەلێ ئەڤە رامانا وێ چەندێ نادەت کو نیڤشکی چ کارتێکرنێن خۆ ل سەر ساخلەمیا مرۆڤی نینن، لەورا پێدڤیە ھەردو کەرستەیاتن ب ھەڤسەنگی ب کاربینین و ھندی دشیان دابیت ژی کێم ب کاربینین.

4-  مریشک: راستە کو خوارنا گوشتێ مریشکان ژێدەرەکێ گرنگە بۆ دابینکرنا پروتینێ بێ روین و چەوری، بەلێ دووماھی ڤەکولین دبێژیت: دورێن 10% ژ گوشتێ مریشکان ئەوێ ل کارگەھێن مەزن دھێتە دروستکرن یێ پێکھاتیە ژ میکروبێن سالمونیلا و ئەو میکروب نە ب تنێ جھێ مەترسیێ نە، بەلکو ھندەک روودانێن مەزن پەیدادکەن، لەورا گەلەک یا پیًَدڤیە گوشتێ مریشکان باش بھێتە کەلاندن و ئەو تەختکێ گوشت ل سەر دھێتە پارچەکرن باش بھێتە شووشتن و پشتی ھنگی دەست باش شووشتن ب ئاڤێ و سابوونێ ب تایبەت ھەکە مرۆڤ دەستێن خۆ بکەتە گوشتێ خاڤ.

ئەڤرۆنیوز، ئەمیر ئەترووشی:

سەرۆکا لژنا داکوکیکرنێ ل مافێن ئافرەتان پەرلەمانێ کوردستانێ راگەھاند، د شەرێ دژی داعش دا مەزنترین تاوان دەرحەقێ ژنێن ئێزدی دا ھاتیە کرن و گەھشتیە وی رادەی خوە دیرۆک ژی نەشێت ڤان تاوانان بنڤێسیت.
ئێڤار ئیبراھیم تایبەت بۆ ئەڤرۆ نیوز دیار کر، نھا نێزیکی چار ھەتا پێنچ ھزار کچ و ژنێن ئێزدی د دەستێ داعش دا د بێ سەروشوونن ھندەک ژ وان ھاتینە فرۆتن بۆ جھێن نەدیار، ئەڤە ژی غەدرەکا مەزن ل ڤی چینا کوردان ھاتیە کرن و دڤێت پێنگاڤێن بلەز بھێنە ھاڤێتن بۆ ئازادکرنا وان کچان و گۆت: ئەم دێ فشارێ ئێخینە سەر بەغدا و ھەرێمێ بۆ ھندێ چارەسەریەکا بلەز بۆ رزگارکرنا وان بھێتە دیتن.
ئێڤار ئاماژە دا وێ چەندێ، ب ھەڤکاری ل گەل بەغدا و ھەرێمێ نھا ئەم د گفتۆگۆیان داینە بۆ ھندێ چو بھێتە کرن ئەو کچە ھەموو سەرساخ بێ زیان ڤەگەرنە د ناڤ خێزانێن خوە دا و گۆت: ھەر چەندە ل ڤێ دووماھیێ رێژەکا باش یا کچێن ئێزدی ژی ڤەگەریاینە د ناڤ خێزانێن خوە دا.
ئەنداما پەرلەمانێ کوردستانێ خویاژی کر کو ئەو د بزاڤان دانە ئەو ژنێن ھاتینە ئازادکرن ژی کار ل سەر بھێتە کرن کو ژ حالەتێ خوە یێ دەروونی قورتال ببن، چونکو ب دیتنا ئێڤار خانێ رەوشا وان یا دەروونی گەلەک تێکچوویە و پێدڤی ب چارەسەریێ نە.

ئه‌ڤرۆ نيوز:

كاروان زێبارى رێڤه‌به‌رێ په‌يوه‌نديێن نوونه‌راتيا هه‌رێما كوردستانێ ل گه‌ل كۆنگرێسێ ئه‌مريكا دياركر كو ب گۆره‌ى وان پێزانينێن ب ده‌ست ئه‌مريكا كه‌فتين ل ساله‌كێ به‌رى نوكه‌، ئه‌وان هه‌ست ب ڤان لڤينێن داعش ل عيراق كريه‌ و نورى مالكى سه‌رۆك وه‌زيرێن به‌رى يێ عيراقێ ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ ئاگه‌هدار كريه‌،به‌لێ وى گۆتيێ مووسل ل ژێر كۆنترۆلا عيراقێ دايه‌.

كاروان د ديداره‌كێ دا بۆ رووداو دبێژيت: “ئه‌مريكا پێزانينێن ب هێز ل ناڤ مووسل هه‌بوون كو باج يا ژ دوكانداران وه‌رگرتى، هه‌تا باج يا ژ فه‌رمانبه‌ران ژى وه‌رگرتى، خوه‌ ئه‌سيل نوجێفى ژى، پارێزگارێ مووسل باج يا دايى”.

ئاماژێ ب وێ چه‌ندێ ژى دكه‌ت ده‌ما واشنتۆن په‌يوه‌ندى ب نورى مالكى كرى كو هێزێ بهنێريته‌ مووسل دا داعش ب هێز نه‌كه‌ڤيت، مالكى گۆتيێ كو مووسل يا پاراستى يه‌.

website security
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com