ئاریشا ته‌ماتان به‌رهه‌مێ بێ پلانیێ یه
موسه‌ده‌ق تۆڤی
ته‌ماته د كورده‌واری دا ب باجانسۆرك هاتیه‌ناڤكرن، به‌رهه‌مه‌كێ نوویێ چاندنێ یه، ژیێ وی ل كوردستانێ ژ (150) سالان نابۆریت، ژبه‌ر تام و مفایێ وی د ده‌مه‌ك زوودا جهێ خوه ل ده‌ڤه‌رێدا كریه، بوویه پشكه‌ك ژ خوارنێن سه‌ركین خه‌لكێ، ب بۆرینا ده‌می و ژ ئه‌نجامێ پێدڤیاتی خه‌لكی رێكێن پاراستنا ڤی به‌رهه‌می دیتن و فێری هشككرنا ته‌ماتێ و ڤه‌گرتنا ئاڤكا ته‌ماتێ بوون، هۆسا نه د وه‌رزێ به‌رهه‌می دا به‌لكی د هه‌رچار وه‌رزێن سالێ دا جهێ ته‌ماتێ ل ته‌ڤایی مالان یێ گرتی بوو.
سال بۆرین و ژ ئه‌نجامێ پێدڤیاتیا زێده دگه‌ل رێكێن مللی یێن پاراستنا ڤی به‌رهه‌می ئامرازێن نووین پاراستنا وی و به‌رهه‌مئینانا ئاڤكا ته‌ماتێ كارگه‌هێن مه‌زن په‌یدابوون، هه‌ریه‌ك ژ وان رۆژانه بكاریت ب سه‌دان ته‌نێن ته‌ماتێ وه‌رگریت و بكه‌ته ئاڤكا ته‌ماتێ و بفروشیته خه‌لكه‌كی، سالێن هه‌فتیان ئه‌ڤ ره‌نگه كارگه‌هه گه‌هشتنه عیراقێ و باشوورێ كوردستانی و ل سنوورێ نهایێ هه‌رێمێ ئه‌م بووینه خودانێن دو ژ ڤان كارگه‌هان، سالانه ب ده‌هان هزار ته‌نێن ته‌ماتا ژ جۆتیاران وه‌ردگرتن و دكرنه ئاڤكا ته‌ماتێ و دگه‌هشته وه‌لاتیان، سێ جوین مفاداربوون، جۆتیار و كرێكار ب هزاران جۆتیاران به‌رهه‌مدئینا و ب هزاران كرێكار و ته‌كنیككار و ئه‌ندازیاران ل ڤان كارگه‌هان كار دكر، وه‌لاتیان ب بهایه‌كێ ئه‌رزان مفا ژ به‌رهه‌مێ كارگه‌هان وه‌ردگرت و ده‌وله‌ت ژی مفاداربوو ناچار نه‌دبوو دۆلارێ خوه بمه‌زێخیت و ئاڤكا ته‌ماتێ و ژ تركی و ئیرانێ و جهێن دی بكریت و دۆلارێ عیراقێ ما د ناڤا وه‌لاتی دا.
دو سێ ده‌هسالیه‌ك بۆرین سیسته‌مێ ده‌سته‌لاتداریێ ل عیراقێ و باشوورێ كوردستانێ هاته‌گۆهارتن، سیسته‌مێ ژیان و ژیارا جڤاكی ژی دگه‌لدا هاته‌گۆهارتن، لێ نه سیسته‌مێ ده‌سته‌لاتداریێ و نه‌ژی یێ ژیان و ژیارا وه‌لاتیان به‌ره‌ف باشتر چوون، تو نزانی سیسته‌مه‌ك سوشیالیست یان سه‌رمایه‌داری یان تێكه‌له حوكمداریێ ل عیراقێ و باشوورێ كوردستانێ دكه‌ت، بێ پلانی و نه‌بوونا به‌رنامه‌رێژیێ سیمایێن هه‌ره به‌رچاڤێن ڤێ ره‌وشێنه، وه‌لاتیه‌ك ئالۆزیای و سه‌رێ رێكان لبه‌ربه‌رزه‌بووی و تنێ خۆره‌ك په‌یدابوو و سیمایێ سه‌ره‌كیێ وی ژی دوباره بێ پلانیه، بێ پلانیا ده‌ستهه‌لاتی و وه‌لاتیی د ده‌مێ قه‌یران و ئاریشه‌یاندا كاره‌ساتان ب دووڤ خوه‌ڤه دئینیت، هندی په‌یوه‌ندی ب ل باشوورێ كوردستانێ هه‌ی هه‌ردو بێ پلانی یا ده‌ستهه‌لاتی و یا وه‌لاتی یێ گه‌فان ل پاشه‌رۆژا مه‌دكه‌ن و راگه‌هاندن و سۆشیال میدیا ژی پتر هاریكارن و مه به‌ره‌ف ئاقاره‌كێ خرابتر دبه‌ن ئه‌گه‌ر خه‌مخۆر سنووره‌كی بۆ نه‌دانن دوورناهێته دیتن هه‌یی و نه‌یان ژ ده‌ست بده‌ین.
ئاریشا ته‌ماتان و نه فرۆشتنا وان و زیانێن ب جۆتیاران دكه‌ڤن د ڤان (10 ـ 20) رۆژێن داویدا به‌رهه‌مێ ڤێ بێ پلانیێ نه، به‌رهه‌مێ نه‌بوونا هه‌ڤكاریێ یه د ناڤبه‌را جۆتیار و بازاری و حوكمه‌تێ دا، جۆتیار یێ دچینیت بێی كو هزرێ ل پێدڤیا بازاری و چاوانیا خه‌رجكرنا به‌رهه‌مێ خوه دكه‌ت، بازار یێ ل مفایێ خوه دگه‌ریت، گرنگ بۆ وی ئه‌وه وی كه‌ره‌سته‌ی ژ ده‌رڤه‌ی وه‌لاتی بینیت یێ پتر بگه‌هیته وی، نه د خه‌ما جۆتیاری و به‌رهه‌مێ خۆمالیدایه، یێ ژ هه‌ردو ئالیان بێ خه‌به‌رتر حوكمه‌تا بێ پلانا هه‌رێمێ یه، نه ئاگه‌ه ژ جۆتیاریه و نه ئاگه‌ه ژ بازاری، ده‌مێ تووشی كاره‌ساتان دبیت وه‌ك د ڤان رۆژاندا ئاریشا ته‌ماتێ به‌رۆكا وێ گرتی ده‌ستان دادهێلیت و نه دكاریت به‌رسڤا خه‌لكه‌كی بده‌ت نه دكاریت هه‌لویسته‌كی وه‌ربگریت، رۆژ رۆژا وانه یێن د سۆشیال میدیایدا ل بچووكترین ده‌لیڤه دگه‌رن بۆ لێدانا ڤی و شكاندنا یێ دی و تانه‌لێدان و تۆلڤه‌كرنێ.
دا ل چاره‌سه‌ریێ بگه‌رین و ژبه‌ركو ته‌ماتێ ئه‌م هشیاركرین دێ هه‌ر ب ته‌ماتێ ده‌سپێكه‌ین، هه‌تا به‌ری ده‌ه سالان مه دو كارگه‌هێن ڤه‌گرتنێ (معمل تعلیب) ئێك ل دهۆكێ و یا دیتر ل هه‌ریرێ هه‌بوون، دشیانێن هه‌ردویاندا بوو سالانه ب هزران ته‌نێن فێقی و ته‌ماتێ ڤه‌گرن و قوتیبه‌ند (تعلیب)بكه‌ن، به‌رهه‌مئینانا ئاڤكا ته‌ماتێ پشكه‌ك سه‌ره‌كی بوو ژ ڤان كارگه‌هان، ب مهانێن نه‌ره‌وا كار بۆ هه‌لوه‌شاندنا كارگه‌ها دهۆكێ دهاته‌كرن، خودانێ ڤێ هزرێ ب خوه دگۆت: (كارگه‌ها مه ژ لایێ ئامیرانڤه یا دروسته، لێ ژبه‌ر نه‌بوونا باجانان كارگه‌ه هاتیه راوه‌ستاندن و خه‌لكێ دهۆكێ گه‌له‌ك پێدڤی ب ته‌ماتێ هه‌یه و هه‌موو ته‌ماتا بیانی دكرن..هتد)، رۆژناما ئه‌ڤرۆ، هژمار 423- ئه‌یلوولا 2010 و ددا دیاركرن كو وان ل به‌ره جهێ كارگه‌هێ بكه‌نه پرۆژه‌ك بارزگانی وه‌ك مازی و ماجدی مۆل، د ئه‌نجامدا نزانم چاوان كره شوقه..!! د هژمار (430 – 11/9/2010) هه‌ر د ڤێ رۆژنامێدا من داكوكی ل سه‌ر پاراستنا كارگه‌هێ و گرنگیا وێ كر، به‌لێ نه كه‌سێ خواند و یێ خواندی ژی ب چڤه وه‌رنه‌گرت، ئه‌ڤ كارگه‌هه ژ ناڤچوو، ما كارگه‌ها حه‌ریرێ، هه‌تا نها ژبه‌ر هه‌ر ئه‌گه‌ره‌كی بیت نه‌بوویه چاره‌سه‌ر، خوشبه‌ختانه كه‌رتێ تایبه‌ت دو كارگه‌هێن دیتر ل كۆیه و شاره‌زۆر دامه‌زراندن، ئانكو بووینه خودان سێ كارگه‌ه، دووڤ زانیارین من ئه‌گه‌ر هه‌رسێ كاربكه‌ن جۆتیار ته‌ماتێن خوه نارێژیته سه‌ر جاده‌یان، به‌لكی به‌رهه‌مێ وان كارگه‌هان دێ تێرا پێدڤیاتیا كوردستانێ كه‌ت و شێن بده‌نه ده‌ڤه‌رێن دی ین عیراقێ. ئه‌ڤه یا ب ساناهیه لێ تنێ پێدڤی پلانه‌كا هه‌ڤپشكه د ناڤبه‌را جۆتیاری و كارگه‌هان و حكومه‌تێ، ده‌سته‌لات جۆرێ ته‌ماتا چاندی بۆ كارگه‌هێ ده‌سنیشانكه‌ت، چونكی نه هه‌رته‌ماته‌ك بكێر ئاڤكا ته‌ماتێ دهێت، وه‌رگرتنا ته‌ماتێ ژ جۆتیاری و كاركرنا هه‌رسێ كارگه‌هان گره‌نتی بكه‌ت، هندی به‌رهه‌مێ خوه‌جهی هه‌بیت ژ ده‌رڤه‌ی هه‌رێمێ نه‌هێت، ئه‌گه‌ر پێدڤی بوون ژ ده‌ڤه‌رێن دی یێن عیراقێ هاورده بكه‌ن، ل گه‌ل خالێن چوویی، حوكمه‌ت گره‌نتیا پێدڤین هه‌ردو ئالیان ژ ئاڤێ، تۆڤێ ته‌ماتا بكێر چاندنێ دهێت و كاره‌بێ بكه‌ت و هاریكاریا جۆتیاری و كارگه‌هێ بكه‌ت د ده‌مێ هنده‌ك روودانێن نه ئاسایی یێن زیانێ دگه‌هیننه جۆتیاری و كارگه‌هان، ب كورتی پلانه‌كا هه‌ڤپشك د ناڤبه‌را جۆتیار و كارگه‌ه و حوكمه‌تێدا پشتی دووڤچوونه‌كا زانستی و هه‌لسه‌نگاندنا هه‌موو فاكته‌ر و ره‌هه‌ندێن كاری و به‌رهه‌می دێ داویێ ب ئاریشا هه‌رسال یا ته‌ماته‌یێ ئینیت و دێ ئه‌ڤ ئه‌زموونه بیته ده‌سپێك بۆ گه‌له‌ك ئه‌زموونێن دی د وارێ جۆتیاریێ و به‌رهه‌مێن پیشه‌سازیدا.
