بارزانی و بزاڤا رزگاريخوازا كوردى 1975 – 1990
مەسعوود بارزانی
پشكا دوازدێ
داستانا خواكوڕكی
139
رۆژا 12ی تەباخا 1988ێ، من ئەبووفارووق (2) دیت، یێ شەپلی بوو و شەپرزەیی ژ سەر دێمێ وی نەدهاتە ڤەشارتن، د دەمێ گەنگەشێ دا من سۆز دایێ یا ژ دەستێ مە بهێت بۆ هاریكاریا وان دێ كەین و دێ هاریكاریا وان كەین، ئەو بۆ چەند مەرەمان هاتبوون:
1- چەند برادەرێن وان ل جهەكێ نێزیكی مەبن.
2- جهەكێ ل نێزیكی مە بۆ مان و بێهنڤەدانا وان بهێتە دابینكرن.
3- ل دەمێ پێدڤی و د ڤەكێشانێ دا، هەماهەنگی هەبیت.
4- ل قامشلۆ بۆ هاتنوچوونا وان هاریكاری بهێتە كرن.
5- قاسملۆ پەیام هنارت بوو كو ئێك ژ وان ببینیت، لێ دەلیڤە بۆ چوونێ نەبوو، ژبەركو رێك دگرتی بوون.
6- ب تێروتەسەلی بەحسی بەرژوەندیێن نشتیمانی هاتە كرن و ئاشكرا كر هەكە دەلیڤە هەبیت باشە.
هەمان دەم د گەل وی شەڕێ گران دا دەمژمێر چاری سپێدەهیا رۆژا 13ی تەباخا 1988ێ، كو ل بەرەیێن شەڕێ كۆراڤا، گۆڕێ زاهری هاتە كۆلان، گەلەك خەلك ژ مللەتێ مە ژ ئیراقێ گەهشتنە زێوە. شەڕەكێ گران و مەزن بوو، ل گەلەك جهان ژی شەڕێ دەست و مستان بوو، سوپاس بۆ خودێ جاش شكەستن. هەرچەندە هووركاتیێن زیانێن جاشان نەگەهشتنە مە، لێ ل گۆرەی وان دەنگوباسێن دگەهشتنە مە دوژمنی شكەستن و زیانەكا مەزن گەهشتیێ.
رۆژا 14ی تەباخا 1988ێ بوو كو هێزێن لقێن سێ و چار د گەل سەید سالح و قادر قادر گەهشتین، مۆرال و ورەیەكا بلند و ب هێز هەبوو. گەهشتنا وان پێشمەرگەیێن قەهرەمان یا هیڤیی بەخش بوو، ب رەنگەكی كو گۆڤەند گرێدا و سەركردەكێ قەهرەمان یێ وەكو نەسرەددین عابد هەوارمی ژی سەرچەمكێ گۆڤەندێ گرتبوو، دیمەنەك بوو كو رۆندكێن خۆشیێ ژ چاڤێن هەموویان دباراندن. ئەڤە د دەمەكی دا بوو كو پێشمەرگە بێ سەركەفتن روو ب روو شەڕێن ئێك ل دووڤ ئێكی دبوون، دگەل وێرەكی و خۆراگریا وان، هێزەكا دی بۆ بەرگریەكا باشتر و موكمكرنا سەنگەران دگەهشت، تەزینكێن خۆشیێ ب سەر لەشێ مرۆڤی دا دهاتن.
ل رۆژا 14ی تەباخا 1988ێ، دوژمنی هێرش كرە سەر كانی رەشێ و خەروان و سیرو ل سنۆرێ هێزا بارزان، لێ شكەستن. ل بەرەیێ خواكوڕكی ژی جارەكا دی دوژمنی بزاڤا سەركەفتنێ كر، لێ دیسان ب ئیرادە و هێزا زەند و باسكێن پێشمەرگەیێن قەهرەمان خراب هاتنە شكاندن.
ئەڤ سەركەفتنێن ئێك ل دووڤ ئێكێ، ب راستی جهێ شانازیێ و رێزگرتنێ بوون. ئەڤ خۆراگری و قەهرەمانیا پێشمەرگەی نیشا دای، د دیرۆكا بزاڤا رزگاریخوازا كوردی دا كێم وێنە هەبوون. د وان سەروبەندان دا بوو رۆژا 15ی تەباخا 1988ێ هێزا لژنا ناوچا هەلەبجە ب مەرەما پشتەڤانی و هاریكاریێ گەهشتنە خواكوڕكی. مە ب گەرمی پێشوازی لێ كر.
ب درێژاهیا وی شەری، دوژمنی گەلەك جاران هێرشێن بەردەوام دبرنە سەر پێشمەرگەی و بزاڤ دكرن پێشمەرگەی پاشڤەبزڤرینن، لێ خۆشبەختانە هاتە شكاندن. دەمژمێر دویێ پشتی نیڤرۆیا رۆژا 15ی تەباخا 1988ێ، دوژمنی ب شێوەكێ نەچاڤەرێكری و دو دەمژمێرێن رەبەق ب دژواری هەموو خالێن پێشمەرگەی تۆپباران كرن. تۆپباران ب ئەندازەیەكێ بوو من پێشبینیا گەلەك زیانێن گیانی د ناڤا پێشمەرگەی دا دكر، بۆ وان هند یێ خەمگین بووم، دلێ من دقەتیا. پشتی تۆپبارانێ و دەمژمێر چارێ ئێڤاری ژی دوژمنی هێرشا پەژایی دەستپێكر. پێشمەرگەیێن قەهرەمان ژ هەموو ئالیەكی ڤە لێ هاتنە دەست و تووشی شكەستنەكا مەزن كرن، ئازایەتیا پێشمەرگەی ل وێرێ یا كێم وێنە بوو، ئەو رەوش وەكو فەرجوودێ (معجزە) بوو. ئەو بوو ئەز ب بێتەلێ د گەل هەموو رێكخراوان ئاخفتم، ورەیا وان یا بلند و هیڤی بەخش بوو، د خەما دوژمنی نەبوون، قەهرەمان بوون قەهرەمان. سوپاس بۆ خودێ كو هێزێن مە ب تنێ چەند بریندارەك دابوون، هەمبەری وێ چل و شەش تەرمێن هێزێن ئیراقی و جاشان د جه دا مابوون.
رۆژا 16ی تەباخا 1988ێ، شەڕ ل بەرەیێ خواكوڕكی دژوار بوو، لێ ورەیا هێزێن مە گەلەك یا بلند بوو. رۆژا پاشتر شێخۆ شێرۆكی و بریندار حەمو مالەسواری ژ هێزا بارزان، ژ ئەگەرێ تۆپێ بریندار بوون و شەڕ ژی ب دژواری یێ بەردەوام بوو، هیڤیا مە ئەو بوو ب پشتەڤانیا خودێ و ب زەند و باسك و ملێن پێشمەرگەی، دوژمن دێ شكێت.
حەمید ئەفەندی و چل پێشمەرگەیێن دی گەهشتنە نك مە و رۆژا 18ی تەباخا 1988ێ د گەل ئازاد قەرەداغی و د. رۆژ، ملازم یونس و موقەدەم یەعقووبی بەر ب بەرۆكێن شەڕی ب ڕێ كەفتین. ل رۆژا 19ی تەباخا 1988ێ، شەڕ یێ توند بوو و چەند پێشمەرگەیێن مەیێن قەهرەمان شەهید بوون. (قادر سەعید مستەفا سەر ب لقێ سێ، بابارەسوول سەر ب لقێ چار و عەبدولخالق ئەحمەد سەعید خەلانی سەر ب بەرگری مللی ڤە) شەهید بوون. تۆپباران ب ئەندازەیی بوو، وەسا هەست پێ دهاتە كرن دێ دونیا وێران بیت، گورمە گورمە تۆپان دەڤەر دهەژاند. هەر جارێ دەه – پازدە تۆپ پێكڤە ب ئەردی دكەفتن، ژ وێ ئەگەرێ دەڤەر ببوو پارچەیەكا ئاگری.
هەر چەند شەڕێ ئیراقێ و ئیرانێ ب فەرمی راوەستیایە، لێ ل رۆژا 20ی تەباخا 1988ێ، شەڕەكێ دژوار د ناڤبەرا هێزێن مە و دوژمنی دا بەردەوام بوو. ئێڤاریا رۆژا 20ی تەباخا 1988ێ، ئەم د گەل هێزان ئاخفتین، دەنگێ سەید سالح و حەمید ئەفەندی دهات. دیار بوو گورزەكێ پشت شكێن وەشاندبوو دوژمنی، دەركەفت لیوایا حەفتسەد و دو سەر ب فرقا چل و پێنج یا فەیلەقا ئێك ڤە ژناڤچوویە و چەندین ئەفسەرێن وان هاتینە كوشتن، د ناڤا وان دا (عەقید محەمەد سەگر) ئامرفەوجا دو، ملازمێ ئێكێ، وەلید ئیسماعیل ئامرسریە و چەند كەسێن دی. رۆژا پاشتر و پشتی هەموو وان شكەستنێن ئێك ل دووڤ ئێكێ یێن دوژمنی، شەڕی گەرمی و گرانیا پێشتر نەما، هێلیكۆپتەرەك ژی ئێخستە خارێ. رۆژا 22ی تەباخا 1988ێ دو كەسێن مە ژ ئەگەرێ تۆپبارانێ بریندار بوون، هەروەسا فرۆكەكا دی یا ژ جۆرێ هێلیكۆپتەر كرە ئارمانج و ل پشتا گوندێ شێخانۆك كەفتە خارێ.
بۆ جارەكا دی و ل رۆژا 23ی تەباخا 1988ێ، ئەز د گەل پتریا بەرپرسێن هێزێن ئاوارە و حەمرین و رێكخراوێن سەر ب بارەگەهێ سەركردایەتیێ ئاخفتم، یونس و یەعقووب ژی بەرهەڤ بوون. ورەیا پێشمەرگەی ئێكجار یا بلند و ب هێز بوو و وێنە ژ ئالیێ مەسرور بارزانی ڤە ب ڤیدیۆیێ هاتنە تۆماركرن، لڤینا دوژمنی ژی ل سەرانسەری دەڤەرێ گەلەكە، ب تایبەتی ل سنۆرێ لقێ ئێك، هێزەكا دوژمی بۆ شێروان ژی هاتە رەوانەكرن و ل دۆر وێ ئێكێ ئەز د گەل عومەر عوسمانی ئاخفتم.
شەڤا 24 ل سەر 25ی تەباخا 1988ێ، دوژمنی هێرش كرە سەر بەرەیێ كۆراڤا، لێ سوپاس بۆ خودێ پشتی شەڕەكێ گران هاتنە شكاندن.
ل گۆرەی سەربۆران، هەر دەمەكێ رژێما بەعس تووشی شكەستنێن ئێك ل دووڤ ئێكێ دبوو، دەست بۆ كارێن نەمرۆڤایەتی بریە و هەر تشتێ شیایی كریە. چەكێ كیمیایی، چەكەكێ كوژەكێ قەدەغەكری، كو پشتی هەر شكەستنەكێ، چاوا خواست بیت وەسا وەشاندیە. رۆژا 25ی تەباخا 1988ێ ژی، هەر ب ڤی چەكی و دەمژمێر شەشی بەرێ سپێدێ بوو كو ب رێكا دەه فرۆكەیێن شەركەر هەموو سنۆرێ لقێ ئێك كیمیاباران كر:
1- گوندێن برجینی و زرهەوا و دەرگەلێ ل دەڤەرا دهۆكێ.
2- سوار و سپینداران ل دەڤەرا شێخان.
3- گوندێن ئێكمالێ و وەرمێلێ و گەرەگوهێ و بابیرێ ل دەڤەرا ئامێدیێ.
4- سەرێ كۆكێ ل دەڤەرا نێروە.
5- سنۆرێ ل.ن گولان.
6- بەرێ گارەیی ل سنۆرێ ئاكرێ.
7- تۆكا ل دەڤەرا زاخۆ.
8- گەلیێ زێوەشكان و بارەگەهێ لقێ ئێك و گوندێ گوهەرزێ.
ژ ئەگەرێ تاوانا نەمەردانە یا بكارئینانا چەكێ كیمیایی، هەژمارەكا مەزن یا وەلاتیان شەهید و گەلەك ژی بریندار بوون، ژ بەر كو هەڤدەم د گەل فرۆكەیێن شەركەر، تۆپخانێ ژی دەڤەر ئاگرباران و تۆپباران دكر. دوژمنی رەوشەكا وەسا تراژیدی ئافراند بوو، ترس و لەرزەكا مەزن د ناڤ جەماوەری دا بەلاڤكر كو گەلەك خەلك بەر ب سنۆرێن توركیا ب رێ كەفتن.
