بەرپرسیاره‌تییا یاسایی یا لایەنان بەرانبەر کریارێن توندیێ د ناڤا یاریگەهان دا
د.دیار تەیب
بەشەکێ گرنگ و کاریگەر د وەرزش دا ، ئەو جورە پشتەڤانی و هاندەری یە بو تیم و یاریزانێن وەرزشی ل دەمێ ئەنجامدانا یاریا یان چالاكییان، د هەمان پیڤەر دا لاوازی و نەبوونا پشتەڤانی و هاندەریێ بو وەرزشێ دبیتە هوکارەکێ سەرەکی بۆ نەمان یان لاوازبوونا وێ.
دناف بەرا ئازراندنا خەلکی بۆ زێدەکرنا پشتەڤانیێ ل وەرزشێ و پاراستنا ئێمناهیا وی جەماوەرێ پشتەڤان و جڤاکێ خۆجەهی، جورەکێ بەرپرسیاره‌تیێ دهێتە مەیدانێ کو دڤێت لایەنێن پەیوەندیدار ب ئەرکێ خۆ رابن. یانەیێن وەرزشی نە بەشکن ژ حکومەتێ یان فەرمانبەرێن وێ نە دا کو حکومەت بەرپرس بیت ژ رەفتار و ئەنجامێن یانەیان، بەروڤاژی ڤێ چەندێ ئەڤە دبیتە بەشەك ژ مایتێکرنا د بریار و دەستهەلاتا یانەنێن وەرزشی دا کو هەڤدژە دگەل رێنمایێن فدراسیۆنێن وەرزشیێن جیهانی،ئەم دێ دڤێ گوتارێ دا باس ب کورتێ ل سەر ڤێ مژارێ کەین و دابەشکرنا بەرپرسیاره‌تیێ کەین.
ئێك : فدراسیۆنێن وەرزشی کو بەرپرسە ژ رێکخستنا خول و یاریا: بگشتی ئیراق ژ وەلاتێن بەرنیاسە ب توندیا جەماوەرێ وەرزشا یا فوتبۆلێ و ئەڤە ژی هوکارەکێ سەرەکی یە ژ بو سەپاندنا هندەك سزایا لسەر یاریگەهێن ئیراقێ ژلایێ فدارسیۆنا فوتبۆلا نێڤده‌وله‌تی ڤه، ئەڤ چەندە دبیتە بەرپرسیاریتیا فدراسیۆنا فوتبۆلا ئیراقێ ب شێوەیه‌کێ سەرەکی، ژبەر ڤێ چەندی ئەڤ فدراسیۆنه رێسا و پەیرەوی و لیژنە دامەزراندینە بو نەهێلانا ئاژاوە و توندیێ دناف یاریگەهان دا، ب رێکا زالبۆن لسەر رەفتارا و سزادا دەستەیێن پشتەڤانێن یانەیا و یانەیا بخو ژی بەهرا شێری ژ ڤان سزایا بو یانەیێت کورستانێ یە.
دو : دەستەیا کارگێریا یانەیا وەرزشی: دەستەیێن کارگێری د یانەیێن وەزشێ دا، بەرپرسن ژ رەفتارا یاریزانان راهێنەر، دەستەیا هونەری، ئەندامێن یانەیێ لدەمێ ئەنجامدانا یاریەکا وەرزشی و بەری وی دەمی و پشتی بدووماهی هاتنا یاریێ ژی، ئەڤ چەندە دڤێت بشێوەکی دیار و راگەهاندی د پەیرەوەک و رێنمایێن وێ یانێ دا جهگیربیت و لسەر بنەمایێن مادەیێن وی پەرەوی سزادا سەرپێچکارا هەبیت و بهێتە راگەهاندن دا کو خۆ ژ سزادانا فدراسیۆنا وەرزشی ب پارێزیت و پاراستنا جەماوەر و پشتەڤانێت خو بکەت.
هەر یانەیه‌کا وەرزشی دڤێت پەیرەوەك یان کودەکێ رەوشتی هەبیت کو ئەندامێن خۆ ملکەچی وێ کەتن. ئەڤ کودە دبیتە بەشەک ژ سیاسەتا رێڤەبرنا وەرزشی د یانێ دا و سنورا بو ئەندامێن دەستەیا گشتی و ئەندامێن دەستەیا کارگێری و یاریزانان و راهینەران و پشتەڤانان دا دیاردکەتن.
سێ : دەستەیا پشتەڤانا ل یانەیێن وەررزشی دا: پشتەڤانیکرن و هاندانا هەر جورەکێ وەرزشێ و بتایبەتی ل یاریا فوتبۆلێ دا، پێدڤی ب دەستەیان کومەلا پشتەڤانایە، ئەڤ جورە رێکخستنە دڤێت کار بکەت ب شێوەکێ فەرمی لدیف پەیرەوەکێ راگەهاندی کو دەستەیا کارگێریا یانەیێ پەسەند کربیت، کەسێ ببیتە ئەندام د ڤێ دەستەیێ دا دڤێت پێگیر بیت ب وی پەیرەوی و ئەڤ دەستەیە بەرپرسە ژ رەفتارا ئەندامێن خوه ل بەرمبەر دەستەیا کارگێری و یاسایێ، لەوما ئەو دشێن سزادان و پاداشتکرنا ئەندامێن خوه بدەت. شروڤەکارێن وەرزشی پتریا تەندیا دهێتە ئەنجامدان ل ناف یاریگەها دا د زڤرینن بۆ ئەو وان پەیاما ئەوێن چارچووڤێ توندیێ و قەسێن نە شرین بخۆڤە دگرن بەری دەمێ وێ یاریێ ژلایێ هندەك پشتەڤانا ڤە، کو دبیتە هوکارەك بو سەرهلدانا توندیێ و ئاژاوێ لدەمێ یاری کرنێ دا.
چوار: لایەنێن یاسایی و کارگێری: ئەڤە تەوەرە ڤان لایەنا بخۆڤە دگریتن( دادگەهـ ، داواکارێ گشتی، پولیس، ئاسایش، کارگێریێن دەڤەرا، فەرمانگەهێن وەرزشی) ئەڤ لایەنە بەرپرسن ژ پاراستنا ئێمناهی و گیان و ملکێ و ئاسایشا خەلکی و حکومەتێ، کو هەمی پێرابوونا ئەنجامبدەن بۆ ڤێ چەندێ بێ کو هندەك کەس بهێنە لێ بورین و یاسا ژێ نەگریتن ژ بەر هەر هوکارەکی، بەشەك ژ ڤێ بەرپرسیاره‌تیێ بۆ سنورکرنا پەیاما راگەهاندێ یە ب هەمی جورا ڤە، لدەمێ کو کارتێکرنا دەستهەلاتا راگەهاندنێ ( دەزگا بیت یان کەس بیت) دبیتە بەشەك ژ تێکدان و هاندان بو سەرپێچیێ و نەرەحەتیا جڤاکی، ئەو ژی دهێنە لێکولینکرن و سزادان لسەر ڤێ چەندێ.
نەهێلانا دیاردا توندیێ و ئاژاوێ دناڤ یاریگەهێن وەرزشی دا بەرپرسیاره‌تیەکا هەمە دەزگایی یە و گرێدایە بە هەبوونا ژێرخانا یاسایی و کارگێری کەلتوری بۆ ڤێ چەندێ.
