توركیا ل به‌رده‌رگه‌هێ ئه‌ورۆپا و بریارا كوردان سه‌رگه‌ردان مایه‌!

توركیا ل به‌رده‌رگه‌هێ ئه‌ورۆپا و بریارا كوردان سه‌رگه‌ردان مایه‌!

78

دبێژن: (ئاڤ د ده‌نیدا گه‌نى دبیت!) ئێدى ئه‌و ئاڤ ناهێته‌ ڤه‌خوارن، خوه‌ بكێرى ئاڤدانێ ژى ناهێت چنكو یا پرى میكرۆبه‌ و زیانێ دگه‌هینیته‌ سروشتى، ئه‌ڤه‌ دسروشتیدا و د ژیانێ دا ژى ب هه‌مان ره‌نگییه‌ و ب تایبه‌تى دسیاسه‌تێدا و نموونه‌ دمشه‌نه‌ لێ یا هه‌رى نێزیك و نوكه‌ ئه‌م به‌رخۆرێن وێ دبینین ئه‌ردۆغانێ سه‌رۆكێ توركیایه‌. ژ سالا 2002ێ وه‌ره‌ ئاكپارتى ب سه‌رۆكاتیا ئه‌ردۆغانى ده‌ستهه‌لاتا توركیا د ده‌ستاندایه‌، د ڤى ماوێ درێژ دا گه‌له‌ك گوهۆڕین كه‌فتنه‌ زهنیه‌تا سه‌ركرداتیا توركیا و ب لۆژیكه‌كێ نوو سه‌ره‌ده‌رى ل گه‌ل كێشێن ناڤخوه‌یى و ده‌ره‌كى كرن و گه‌له‌ك تابۆ و هێلێن سۆرێن ئه‌تاتۆركى كێشاین به‌زاندن ب تایبه‌ت ده‌رباره‌ى كێشا كورد ل باكور.
سه‌ده‌مێن ڤێ گوهۆڕینا سیاسه‌تا توركى گه‌له‌ك فاكته‌ر هه‌نه‌ و یێن هه‌رى به‌رچاڤ نه‌مانا دوو باسكیا جیهانێ و گلۆبالیزم و هلكشیانا ئێكه‌تیا ئه‌ورۆپى وه‌ك هێزه‌كا ئابوورى و جڤاكى كو د سه‌ر جوداهیێن ئتنى و سه‌رهاتیێن دیرۆكى یێن پرى شه‌ر و هنگام دا شیایه‌ وه‌ك ئێكه‌تیایه‌كا هه‌مئاهه‌نگ و خوه‌دى باندۆر ل سه‌ر سیاسه‌تا جیهانێ خوه‌ بده‌ت نیشاندان.
ئێكه‌تیا ئه‌ورۆپى و ئه‌ندام بوون د ڤێ ئێكه‌تیێ دا خه‌ون و داخازا مێژینه‌یا ده‌ستهه‌لاتدارێن توركیایه‌ لێ ئارمانجێن ئێكه‌تیا ئه‌ورۆپى و جیهانبینییا وێ دگه‌ل یێن ده‌وله‌تا توركیا تم دناكۆك و ل هه‌ڤ ناكن. دڤێتن توركیا گه‌له‌ك پاریێن ته‌حل ب داعووریتن تا خوه‌ د گه‌ل مه‌رجێن ئه‌ورۆپا ب گونجینیتن، ژ وان مه‌رجێن توركیا گه‌له‌ك پێ د ئێشیتن پرسا مافێن مرۆڤى، كێشا گه‌لێ كورد و ئاشنابوونا تورگیایه‌ ل گه‌ل دیرۆكا خوه‌ و دانپێیانه‌ ب وان كوشتارێن توركیا چ ل سه‌رده‌مێ ده‌وله‌تا ئۆسمانى ئه‌نجامداین (كوشتارا گه‌لێ ئه‌رمه‌ن و ئاسورى و كوردێن ئێزدى) یان ژى یێن ل سه‌رده‌مێ كۆمارا توركیا هاتینه‌ ئه‌نجامداین(كوشتارا دێرسمێ، گه‌لیێ زیلان و مه‌راشێ)، كو هه‌تا نوكه‌ توركیا چ به‌رهه‌ڤیێن بڤى ره‌نگى نه‌كرینه‌ و تم پاساوا بۆ وان روودان و كریاران دبینیت.
د سه‌ر ڤان هه‌موو ئاسته‌گیان ڕا لێ ده‌وله‌تا تورك چ جارا بێهیڤى نه‌بوویه‌ تم ب خه‌ونا ئه‌ندامبوونێ ده‌رگه‌هێ ڤێ ئێكه‌تیێ قۆتایه‌ و دانوستاندن ل گه‌ل كریه‌ و ئێكه‌تیا ئه‌ورۆپى ژى بئێك جارى ده‌رگه‌ه ل توركیا نه‌گرتیه‌ و یاریا تۆم و جێرى ل گه‌ل كریه‌، ئه‌ڤێ یاریێ به‌رده‌وام كریه‌ هه‌تا بهارا عه‌ره‌بى ده‌ستپێكرى و سه‌رتیشك گه‌هشتینه‌ سوریا. ئێدى سیناریۆیێ ئه‌ندامبوونا توركیا گه‌هه‌شته‌ قۆناغه‌كا نوو و توركیا 180 پله‌یا مه‌نگه‌نێ سیاسه‌تا خوه‌ گوهۆڕى و ته‌ڤى كۆربه‌قا سوریێ بوو ب مه‌ره‌ما بكار ئینانا كێشا سوریێ وه‌ك كارته‌كا فشارێ بۆ سه‌ر ئێكه‌تیا ئه‌ورۆپى ب تایبه‌ت كێشا ئاواره‌یان و د ڤه‌ بیاڤى دا توركیا شیا چه‌ند ده‌ستكه‌فتێن ئابوورى ب ده‌ستڤه‌ بینیت.
هه‌لبه‌ت ته‌ڤى بوونا توركیا بۆ كێشێن ناڤخوه‌ یێن سوریا نه‌ ژ پێخه‌مه‌تا راوه‌ستاندنا كوورها شه‌رێ تائیفى و ئتنى بوو به‌لكو دا ل پێگه‌هێ كوردان بده‌ت كو پشتى گرۆپێن تۆندڕه‌وێن ئیسلامى سه‌ر ژ ئۆپوزسیۆنا سوری وه‌رگرتى، پێگه‌هێ كوردان ل شه‌رێ دژى تیرۆرێ بلندبوو و بوویه‌ جهێ متمانا هه‌ڤپه‌یمانیا ناڤده‌وله‌تیا دژى تیرۆرێ. ئه‌ڤێ چه‌ندێ ده‌وله‌تا توركیا حێچ و هاركر، نه‌خاسمه‌ ل پێش چاڤێن توركیایه‌، ژ ئه‌نجامێ كه‌فتنا رژێما سه‌ددامێ دكتاتۆر(9.04.2003) ده‌وله‌تا دیفاكتۆیا هه‌رێما كوردستانێ هاته‌ سه‌ر ده‌پێ شانۆیا جیهانێ و ژ ترسا دووباره‌ بوونا هه‌مان سیناریۆیى ل رۆژئاڤایێ كوردستانێ، توركیا وه‌ك تاكه‌ كارتا فشارێ دده‌ستدا ماى بۆ ئه‌ندامبوونا ئێكه‌تیا ئه‌ورۆپى كێشا سوریێ داخه‌بتاندن هه‌روه‌ك مه‌ ل ژوور ئاماژه‌ پێداى شیا چه‌ند ده‌ستكه‌فتێن ئابوورى ب ده‌ستڤه‌ بینیت لێ د ئه‌نجامدا بۆ توركیا گه‌له‌ك گران ڕاوه‌ستا و بۆ سه‌ده‌م كو ئێدى ئێكه‌تیا ئه‌ورۆپى ل كێشێن ناڤخوه‌یا توركیا بزڤڕیت ب تایبه‌ت كێشا دیمۆكراتیێ، ئازادیا هزرێ و ڕاگه‌هاندنێ، مافێن مرۆڤى كو حكومه‌تا ئاكه‌پێ ئه‌ڤ پره‌نسیپه‌ بنپێ كرنه‌ و به‌ره‌ف دیكتاتۆریا ته‌ك پارتى دچیت نوكه‌ توركیا بوویه‌ زیندانه‌كا مه‌زن بۆ ئۆپوزڤسیۆنا علمانى و گرتنا پرانیا ئه‌ندام په‌رله‌مانته‌رێن كورد و هه‌ر كه‌سێ ب ئاوازێ ئه‌ردۆغانى نه‌له‌یزیت؛ ژبلى كێشێن ئابوورى كو نوكه‌ توركیا د كریزه‌كا كوور دا ده‌رباز دبیت و بهایێ لیرێ توركیا ژنیڤه‌كا بهایێ خوه‌ پتر ژ ده‌ستدایه‌ و پرانیا وه‌به‌رهێنه‌رێن بیانى پشتا خوه‌ دانه‌ توركیا و بازارێ توركیا بجه هێلانه‌.
توركیا د قۆناغه‌كێ دا ده‌رباز دبیت گه‌له‌ك یا چاره‌نڤیسازه‌ و ئابووره‌كێ هه‌رفتى، ناڤخوه‌یه‌كا ژ هه‌ڤ ڤه‌قه‌تاى لێ د سه‌ر هندێ ڕا ئه‌ردۆغانى و تیما خوه‌ ده‌رگه‌هه‌كێ پرى مه‌ترسى ل خوه‌ ڤه‌كر كو دخازن دستۆرێ علمانیێ توركیا بگوهۆڕن، ب ڤێ خوه‌سته‌كا خوه‌ ته‌ڤایا جیهانا رۆژئاڤا و هێزێن دیمۆكراتخاز و علمانى ل خوه‌ كرنه‌ دوژمن ب تایبه‌ت ئێكه‌تیا ئه‌ورۆپى و ترۆكرنا وه‌زیرێن ئه‌ردۆغانى ل ئه‌لمانیا، هۆله‌ند و وه‌لاتێن دن یێن ئێكه‌تیێ، مرۆڤ نه‌شێت حه‌سوودیێ ب ره‌وشا نوكه‌ یا توركیا ببه‌ت. ئه‌ردۆغان و تیما خوه‌ ئه‌ڤرۆ لبه‌ر ده‌رگه‌هێ ئێكه‌تیا ئه‌ورۆپا سه‌رگه‌دان مانه‌ و ب دووراتیا رۆژێ ژ عه‌ردى ژ پره‌نسیپێن ئێكه‌تیا ئه‌ورۆپى ل سه‌ر ئاڤابووى، دووره‌ و كه‌فتیه‌ بن گڤاشتنێن جیهانا رۆژئاڤا و دیمۆكراتخاز. ئه‌ڤه‌ خوه‌ش ده‌لیڤه‌یه‌ بۆ كوردان هه‌لكه‌فتى ب تایبه‌ت هه‌رێما كوردستانێ كو پرسا ده‌وله‌تبوونێ ژ پرسا موزایه‌ده‌یا سیاسى بۆ وارێ پراكتیكى بهێته‌ ڤه‌گوهازتن چنكو هه‌ردو زلهێزێن هه‌رێمى توركیا-ئیران ل به‌ر گڤاشتنێن رۆژئاڤا و به‌ره‌یێ دیمۆكراتخازێ جیهانێ شیانێن دژاتیا برایرا كوردان نه‌مایه‌.

کۆمێنتا تە