توركیا و داعش دێ بنه سه‌ده‌مێ گوهۆرینان
توركیا گرنگیا پێگه‌هێ خوه یێ جۆگرافی د نه‌خشێ سیاسیێ جیهانێ دا باش دزانت و ل سه‌ر گرنگیا ڤی پێگه‌هی سیاسه‌تا خوه دادرێژت و هه‌ر گرنگیا ڤێ پێگه‌هی یه كو كورد به‌رده‌وام دبن قوربانێن هه‌ر گوهۆرینه‌كا ل رۆژهه‌لاتا ناڤین روو بده‌ت. توركیا خالا پێك گه‌هشتنا رۆژهه‌لات و رۆژئاڤایه و د شه‌رێ سار دا ژبه‌ر نێزیكیا وێ ل گه‌ل بلۆكێ وارشۆ ب سه‌رۆكاتیا سۆڤیه‌تا به‌رێ گه‌له‌گ گرنگی وه‌رگرت و ناتۆ و ته‌ڤایا وه‌لاتێن رۆژئاڤا چاڤێن خوه ل وان سه‌رپێچیێن توركیا ل دژی ئه‌رمه‌ن و كوردان ئه‌نجام ددان، دگرتن و لێڤا ژووری ل یا ژێری نه‌ددان و هه‌رچه‌نده كۆمكوژیا ئه‌رمه‌ن و یا دێرسمێ ب هه‌موو پیڤه‌ران دگه‌هته خالا جینۆسایدێ. ل گۆره‌ی ڤی پێگه‌هێ خوه توركیا هه‌تا ئه‌ڤرۆ ژی درێژیێ ب وێ سیاسه‌تێ دده‌ت و هه‌رچه‌نده گلۆبالیزمێ ته‌ڤ چه‌مك و تێگه‌هێن سیاسی گوهۆرینه و به‌رژه‌وه‌ندێن نه‌ته‌وی و پاراستنا وان خالا بنگه‌هینه د پێرابوونێن ده‌وله‌تان دا لێ گلۆبالیزم نه‌شیا گرنگیا پێگه‌هێ توركیا كێم بكه‌ت، به‌رۆڤاژی ته‌وژم و هێزه‌كا دن پێبه‌خشی ب تایبه‌ت پشتی بهارا عه‌ره‌بی و هلوه‌شیانا رژێمێن تۆلیتارستێن دكتاتۆر و درێژبوونا شه‌رێ ناڤخوه یێ سوریا و عێراقێ و ب هێز بوون و بالا ده‌ست بوونا بالێ ئیسلاما رادیكال و تیرۆرست. توركیا و ب هه‌لكرنا چرایێ كه‌سه‌ك ژ بال ناتۆ و ئه‌مریكا ڤه وه‌ك یاریكه‌ره‌كێ سه‌ره‌كی هاته مه‌یدانێ و ب بێمننه‌تی پالپشتیا گرۆپێن ئیسلامی توندڕه‌و – میانڕه‌و هه‌ر ژ تونسێ بگره هه‌تا سوریێ و عێراقێ، كرن و یاریا گرتن و به‌رده‌نا بارمتێن(ره‌هینه) توركیا ل مویسل ژ لایێ داعش ڤه هێشتا گه‌له‌ك ده‌م ب سه‌رڤه نه‌چوویه كو بهێته ژبیركرن. توركیا گه‌له‌ك ب زیره‌كانه یاریا سیاسی دكه‌ت و بالانسا په‌یوه‌ندیێن خوه ناهێلت ب چ ئالیان دا بچت و نه‌وه‌كو سیاسه‌تمه‌دارێن رۆژهه‌لاتی كو ته‌ڤ هێكێن خوه دكه‌نه د سه‌به‌تكه‌كێ دا و د داگه‌ریانا بالانسان دا ته‌ڤ ژ ده‌ستی بكه‌ڤن و ببته پالێ پووشی. په‌یوه‌ندیێن توركیا ل گه‌ل گرۆپێن تودڕه‌و ل ده‌ڤه‌رێ بۆ كه‌سه‌كی نه دڤه‌شارتینه و ب تایبه‌ت ل گه‌ل داعش و جه‌بهه‌ت ئه‌لنوسره و سوننه‌یێن عێراقێ و كریارێن ڤان تودڕه‌وان هه‌وجه‌ی ئاخفتنێ نینه كانێ چه‌ند دووره ژ ره‌وشت و كارێن مرۆڤانه. قیره قیرا روسیا ب گونه‌هبار كرنا توركیا كو هه‌م پشته‌ڤانیێ ل گه‌ل وان تیرۆرستان دكه‌ت و هه‌م بازرگانیێ ل گه‌ل دكه‌ت و ب تایبه‌ت ل گه‌ل داعش، چ بهایێ خوه نینه چنكو ئه‌مریكا ڤێ چه‌ندێ دزانت و بێی ئه‌مریكا و ناتۆ توركیا چ پێنگاڤێن هوسا د مه‌ترسیدار ناهاڤێژت كو ببته ئه‌گه‌رێ سه‌ر ئێشیا توركیا و گه‌ر بگه‌هته باده‌كێن جینۆسایدا ئه‌رمه‌ن و دێرسم و زێده‌باری باده‌كا كێشا كوردی و مافێن مرۆڤی و هه‌رده‌ما ڤه‌بوون(د ڤێ قۆناغێ دا پێشبینی ناهێته كرن كو بهێنه ڤه‌كرن) ره‌وشا توركیا ژ یا یۆگسلافیا به‌رێ باشتر نابت. پێگه‌هێ جۆگرافیێ توركیا رێ ناده‌ته توركیا ژ ده‌رڤه‌ی بازنه‌یا به‌رژه‌وه‌ندیێن ناتۆ و ئه‌مریكا ده‌ربكه‌ڤت و هه‌چیا توركیا بكه‌ت بێی راوێژكاریا ناتۆ و ئه‌مریكا ناكه‌ت؛ بۆ هه‌ر كه‌سی دیار بوویه كو داعش و تودڕه‌وێن ئیسلاما سیاسی پاریه‌كێ هنگڤینی یه كه‌فتیه د ده‌ڤێ ئه‌مریكا دا بۆ دارشتنا نه‌خشه‌كێ دن بۆ رۆژهه‌لاتا ناڤین و دبت هه‌ر د پاخلا ده‌زگایێن هه‌والگیریێن ئه‌مریكا و ناتۆ دا هاتبنه دامه‌زراندن و وان ژی توركیا نه‌راسته‌وخۆ كێشایه ناڤ كێشمه‌كێشا رۆژهه‌لاتا ناڤین بۆ كرۆپه‌كرنا تبلێن روسیا و ئیرانێ ل ده‌ڤه‌رێ. ئه‌ڤجا روسیا چه‌ند بكه‌ته هه‌وار و تۆمه‌تێن بازرگانی كرنێ د گه‌ل داعش دا بده‌ته پال توركیا، هه‌رچه‌نده راسته ژی، لێ ده‌وله‌تێن هه‌ڤپه‌یمان بۆ نه‌هێلانا داعشێ ب دوو عانه‌یان ناكڕن.
